ژینگەی هاوكێشەی سیاسی لە ناوچەكە و رۆژهەڵاتی ناوەڕاست، ژینگەیەكی تێكچرژاوە و پرسەكان بەیەكداچوون و ئەوەی زۆر وردبینانە سەیری نەكات و بەدواداچوونی لەسەر نەكات، بەئاسانی سەری داوەكان و شێواز و ئاراستەی هاوپەیمانی و هێزە دژ و پێكناكۆكەكان لەیەكتری جیا ناكاتەوە. لە سەرتاسەری ناوچەكە لە چوارچێوەی مەدی شیعەگەرایی بە سەرۆكایەتی ئێران و كێشمەكێش و ململانێی نێوان ئێران و سعودیە و ئیسرائیل و ئێران لەلایەكی دیكە، بازنەیەكی فراوانی شەڕی بەوەكالەت دروستبووە، ئێران لە یەمەنەوە تا دەگاتە لوبنان و سووریا و عێراق و توركیا، پشتگیری ئەم شەڕی بەوەكالەتە دەكات و لە هەر شوێنێك پشێوی هەبێت، ئێران یەكێكە لە توخمە سەرەكییەكانی ناو ئەو پشێوییە، ئەم حاڵەتە بارودۆخی سیاسیی كوردستانیشی لێ بەدەر نییە و هەتا كوردستانیش نەبێتە دەوڵەتێكی سەربەخۆ، دەستێوەردان و كاریگەری دەرەكی لەسەر ناوخۆی كوردستان بەردەوام دەبێت، بۆیە لەم راستەوە پاراستنی كوردستان لە پریشكی ئەم بارودۆخە ئاڵۆزە لای سیاسەتمەدار و شارەزایانی سیاسەت ئەولەوییەتی سەرەكی هەیە، كە هەندێك لەو سیاسەتمەدارانەی زۆر قووڵ لەسەر وردەكاری پرسەكە هەڵوەستە دەكەن، پاراستنی كوردستان دەخەنە پێش راگەیاندنی سەربەخۆیی، یان ئەنجامدانی گشتپرسی لە هەرێمی كوردستاندا. بۆ قسەكردن لەسەر كۆی ئەم بارودۆخە و پێوەندییەكانی كوردستان لەگەڵ بەغدا و لە كۆی هاوكێشەی سیاسی ناوچەكەدا، ئەم دیمانە تایبەتەمان لەگەڵ سیاسەتمەداری بەئەزموون د.محەمەد ساڵح جومعە ئەنجام دا و بەمجۆرە بیروبۆچوونەكانی خۆی بۆ گوڵان خستەڕوو.

* ئەو بارۆدخەی كوردستان و ناوچەكەی پێدا تێدەپەڕێت، بارودۆخێكی ئاڵۆز و پڕ تەحەدییە، لە ناو ئەم هاوكێشە ئاڵۆزەدا سەرۆك بارزانی دەیەوێت كورد بگاتە دوائامانجی خۆی و كوردستان ببێتە دەوڵەتێكی سەربەخۆ، ئایا تاچەند ئەم بارودۆخە ئاڵۆزە بۆ بەرژەوەندی كورد وەردەچەرخێت؟
- ئەگەر باسی شێوازی سەركردایەتی و چۆنیەتی ئەو سیاسەتە بكەم كە سەرۆك بارزانی لەم بارودۆخە هەستیار و ئاڵۆزە پیادەی دەكات، ئەوا نەك بە قسەی من، بەڵكو هەموو جیهان گەیشتۆتە ئەو راستییەی كە ئەو سەركردانەی وەك بارزانی لەم بارودۆخە ئاڵۆزەدا سەركردایەتی دەكەن، ژمارەیان زۆر كەمە، بۆیە ئەگەر بمانەوێت شێوازی سیاسەت و سەركردایەتی سەرۆك مسعود بارزانی بناسین، ئەوە دەبێت بگەڕێینەوە بۆ ئەوەی، ئایا هەر لە شێخ عەبدولسەلام تا دەگاتە بارزانی نەمر، ئامانجیان لە خەباتی بزاڤی رزگاریخوازی كوردستاندا چی بووە؟ بێگومان ئامانجیان دامەزراندنی دەوڵەتی كوردستان بووە، بەڵام دەبێت ئەوەش لە یاد نەكەین سیاسەت لە چوارچێوەی رێبازی بارزانیدا سیاسەتێكی لۆژیكانە و لەسەرخۆ بووە، پێش هەمووشت هەر لەسەردەمی شێخ عەبدولەسەلامەوە لە ساڵی 1913 ئەو راستییە رەچاوكراوە كە هەنگاوهەڵگرتن بۆ دامەزراندنی دەوڵەت پێویستی بەوەیە هێزی بۆ ئامادەبكرێت، بۆ ئەم مەبەستەش شێخ عەبدولسەلام ئەو هێزەی لە بارزانییەكان دروست كرد، پاشان ئەو دەیزانی دامەزراندنی دەوڵەت پێویستی بە پشتیوانی نێودەوڵەتی هەیە، ئەمەش لەبەر ئەوە بوو هەردوو دەوڵەتی توركیا و ئێران زۆر بەهێز بوون، بۆیە هەنگاوی دووەمی شێخ عەبدولسەلام ئەوە بوو چووە تەورێز بۆ ئەوەی كونسوڵی رووسیا لە تەورێز ببینێت، لەو سەردانەشیدا سمكۆ و عەبدلڕەزاق بەدرخانی لەگەڵدا بوو، بۆ ئەوەی پشتگیری رووسیا بۆ دەوڵەتی كوردستان مسۆگەر بكات، دوای شێخ عەبدولسەلام و لە سەردەمی رابەرایەتی بارزانیی نەمردا ئەم سیاسەتە بۆ هەمان ئامانج درێژەی هەبووە و بەرخودان بەردەوام بووە، بارزانیی نەمر لەسەر چەند ستوونێك سیاسەتی خۆی بیناكردبوو كە بریتی بوون لە:
1. هێزی چەكداری بارزانییەكان، 2. پارتی دیموكراتی كوردستان، 3. هێزی لەبن نەهاتووی گەلی كوردستان، 4. رووسیا وەك پشتگیری نێودەوڵەتی.


هەر بۆیە بارزانیی نەمر هەتا ساڵی 1974 هەر هەنگاوێكی هەڵگرتبێت، راوێژی لەگەڵ رووسیا كردووە، بەڵام بارزانیی نەمر دەوڵەتمەدار بوو، هەنگاو بە هەنگاو بەشێوەیەكی لەسەرخۆ هەنگاوی بۆ ئامانجە گەورەكە هەڵدەگرت، بۆیە لە سەرەتادا داواكاری لامەركەزی بوو، پاشان رێككەوتنی ئادار هات و بووە ئۆتۆنۆمی، دوای ئۆتۆنومی ئەم داواكارییە گۆڕا بۆ فیدراڵییەت، ئێستاش سەرۆك مسعود بارزانی داوای دامەزراندنی دەوڵەتی كوردستان دەكات، بۆیە لەم روانگەیەوە ئەگەر سەیری سیاسەتی مسعود بارزانی بكەین، هەست بەو راستییە دەكەین كە هەنگاو بە هەنگاو درێژەی بە سیاسەتی رێبازی بارزانی داوە بۆ گەیشتن بە ئامانجی دەوڵەت، لەم رێبازەشدا سەرۆك مسعود بارزانی نە دژی توركە، نە فارس و نە عەرەب، بەڵكو تەنیا دژی ئەو رژێمانەیە كە بۆ رێگرتن لەو ئامانجە شەڕی لەگەڵ دەكەن، تەنیا ئامانجیشی ئەوەیە كە كورد لە كۆیلایەتی و بندەستی رزگار بكات و ببێتە خاوەنی كیان ودەوڵەتی خۆی.



* دیارە بۆ گەیشتن بە ئامانجی سەربەخۆیی و سەرفرازی یەكڕیزیی نێوماڵی كوردستان و نێوان هێزە سیاسییەكانی كوردستان زۆر گرنگە، بەڵام لە ئێستادا ئەم یەكڕیزی و یەكهەڵوێستییە وەك پێویست بوونی نییە، ئایا تاچەند ئەم حاڵەتە ئاستەنگ بۆ ئامانجە سەرەكییەكە دروست دەكات؟
- بە درێژایی خەباتی بزاڤی رزگاریخوازی كوردستان، ئامانجی رێبازی بارزانی یەكبوون و یەكڕیزی كورد و كوردستان بووە، بەڵام لە مێژووشدا ئەو راستییە فێربووین كورد هەتا نەبێتە خاوەنی دەوڵەتی سەربەخۆی خۆی، ئەوا ئەو یەكبوون و یەكڕیزییەی كە پێویستە دروست نابێت، ئەمەش واتە دەوڵەت دەبێتە چوارچێوەیەك بۆ یەكبوون و یەكڕیزی نەتەوە، هەتا دەوڵەت دروست نەبێت، ناتوانرێت رێگە لە دەستێوەدرانی دەوڵەتی دەرەكی بگرین، هەر بۆ نموونە ئێستا ئێران كە دژایەتی دەوڵەتی كوردستان دەكات، شەڕی راستەوخۆی لەگەڵ كوردستان نییە، بەڵكو شەڕی راستەوخۆی لەگەڵ ئیسرائیل و سعودیە و ناتۆ و تەواوی دەوڵەتانی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی دژی داعشە كە ژمارەیان 63 دەوڵەتە، بۆیە ئەو هێز و لایەنانەی خۆیان دەخەنە میحوەری ئێران و پشتگیری ئەو سیاسەتە دەكەن، سەرەنجام تێكدەشكێن و ئەوەی لەدەستی بدەن، بۆیان ناگەڕێتەوە، لەم راستەدا سەرۆك مسعود بارزانی بە لەبەرچاوگرتنی ئەم بارودۆخە، سیاسەتێكی نەرم و لۆژیكانە بەرامبەر ئەو لایەنانە پیادە دەكات. ئەگەر لێرەدا بپرسین ئەگەر پێشتر سیاسەتی بزاڤی رزگاریخوازی كوردستان بۆ پشت بە هێزی دەرەكی تەنیا لە سەر رووسیا بووبێت، ئایا ئێستا سیاسەتی سەرۆك بارزانی لەسەر چ بنەمایەك راوەستاوە؟ بیگومان ئێستا ئەم سیاسەتە لەسەر سێ ستوونی سەرەكی راوەستاوە كە بریتین لە (1- ئیسرائیل، 2- سعودیە و ئەمەریكا و ناتۆ، 3- رووسیا)، ئامانجی سەرەكیی سەرۆك بارزانی بۆ تەواوی ناوچەكە ئەوەیە ئاشتی و سەقامگیری و دیموكراتی لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا بێتەئاراوە، ئەم ئامانجەش لە بەرژەوەندی ناتۆ و رووسیا و گەلانی ناوچەی رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدایە بە تورك و فارس و عەرەبیشەوە، هەروەها بە نەمانی نەخشەی سایكس پیكۆ تەوای نەخشەی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست دەگۆڕێت، بە دروستبوونی دەوڵەتی كوردستان ئەو ستەم و غەدرەی بە درێژایی مێژوو لەسەر كورد بووە كۆتایی دێت، لە هەمانكاتدا ئاشكرایە توركیا و ئێران دژی دامەزراندنی دەوڵەتی كوردستانن، بەڵام دیسان ئەوەش لای هەموو لایەك روونە كە توركیا خۆی ئێستا لە ئاستەنگێكی گەورەدایە، ئێران لە یەمەن و لوبنان و سووریا و عێراق سیاسەتەكەی شكستی هێناوە، ئایا لەم حاڵەتەدا دەتوانن سیاسەتی خۆیان بەرامبەر كوردستان بگۆڕن؟ بیگومان ناتوانن بیگۆڕن و ئێمەش گلەییان لێ ناكەین كە ناتوانن سیاسەتی خۆیان بگۆڕن.



* ئەگەر باسی كاریگەری رۆڵی دەوڵەتی ئێران بكەین لەسەر تەواوی بارودۆخی ناوچەكە، ئەوا دەبینین، ئێران لە یەمەنەوە تا دەگاتە لوبنان لە هەر شوێنێك داردەستێكی هەیە و ئەو داردەستە بەوەكالەت شەڕ بۆ ئێران دەكات، لە كوردستانیش ئەو داردەستەی هەیە كە شەڕی بەوەكالەتی بۆ دەكات، ئایا چۆن دەتوانرێت لەگەڵ حاڵەتی شەڕی بەوەكالەت مامەڵە بكرێت؟
- ئێران وەك دەوڵەت مێژوویەكی دێرینی هەیە و دەوڵەتێكی بەهێزە و لە دەوڵەتداریشدا ئەزموونی 2500 ساڵی دەوڵەتداری هەیە، لە ئێستادا ئێران چاوی لەوەیە سەردەمی ئیمپراتۆریەتی كۆرشی بەر لە 2500 بگێڕێتەوە و هەژموونی خۆی بە ناوی شیعەگەرایی بەسەر هەموو رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا بسەپێنێت، بۆ ئەمەش لە یەمەن و باشووری لوبنان و سووریا و عێراق هەوڵیداوە ئەم شەڕە بكات، ئێران لەو شوێنانە دەتوانێت ئەو شەڕانە بكات، لەبەر ئەوەی لەو شوێنانە هێزێك نییە راستەوخۆ بەرامبەری رابوەستێت، بەڵام شەڕكردن لە كوردستاندا جیاوازە، شەڕی ئێران راستەوخۆ لەگەڵ سعودیە و ئەمەریكا و ئیسرائیل و ناتۆ و 63 دەوڵەتی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی دژی داعشە، لەو شوێنانەی دیكە وەك یەمەن و لوبنان و عێراق و سووریا ئەو هێزانە بوونیان نییە كە راستەوخۆ رووبەڕووی ئێران رابوەستنەوە، بەڵام ئەو هێزانە لە كوردستان بوونیان هەیە و دەتوانن رووبەڕووی رابوەستنەوە. كێشەی سەرەكیی كێشەكانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست میلیشیای جیهادی سوننە و شیعەیە، لەناو ئەم ململانێیەدا، جیهادی عەرەبی سوننە و توركیا، هەروەها جیهادی شیعەگەرایی سەر بە ئێرانیش بوونی هەیە، ئەوجا ئەگەر جیهادی سوننە داعشی بەرهەم هێنابێت، ئەوا جیهادی شیعەش لە عێراق حەشدی شەعبی و لە سووریا و لوبنان حزبوڵا و چەندین ناوی دیكە و هەروەها لە یەمەن حوسییەكانی بەرهەم هێناوە، ئەمەش مەترسییەكی گەورەی لەسەر سعودیە و دەوڵەتانی كەنداو و ئیسرائیل دروست كردووە، هەر بۆیە سعودیە و دەوڵەتانی كەنداو بە ئاشكرا دەڵێن تەنیا رێگەیەك بۆ مانی ئێمە هاوپەیمانییە لەگەڵ ئیسرائیلدا، ئەمەش بە ئاشكرا دەڵێن و نەیانشاردۆتەوە، دیارە ئێران خۆیشی ئەو راستییە باش دەزانێت كە بە رێگەی شەڕكردن لە یەمەن و لوبنان و سووریا و عێراق، شەڕەكە ناگوازرێتەوە بۆ ناو ئێران، بەڵام بە شەڕكردن لەگەڵ كوردستان، شەڕەكە بۆ ناو ئێران دەگوازرێتەوە. جگە لەوەش ئێران لە مێژووی دیپلۆماتییەتی خۆیدا لەسەر ئاستی سیاسەتی نێودەوڵەتی وەك ئێستا بە تەنیا نەبووە، ئەمەش هەڵەیەكی گەورەیە لە سیاسەتی ئێراندا، لەبەر ئەوەی ئەم شەڕەی دەیكات بۆ رێگرتنە لە دەوڵەتی كوردستان، ئەمەش ئیشتبایەكی گەورەیە لەبەر ئەوەی هەموو جیهانی ئازاد پشتگیری دامەزراندنی دەوڵەتی كوردستان دەكات، لەمەش زیاتر هەمووشیان ئامادەن هێز بنێرنە كوردستان بۆ ئەوەی بەرامبەر ئێران رابوەستن، بەتایبەتیش سعودیە و ئیسرائیل.
* بەڵام دیسان ئەگەر بگەڕێینەوە بۆ واقیعی كوردستان، هەست دەكەین ئەو شەڕی بەوەكالەتەی لە یەمەن و لوبنان و عێراق و سووریا بە سەرپەرشتی ئێران بوونی هەیە، بەهەمان شێوە لە كوردستانیش هەمان شەڕ لەلایەن پەكەكە و هەندێك هێزی دیكە بە پشتگیری ئێران دژی دەوڵەتی كوردستان و شەخسی مسعود بارزانی بوونی هەیە، ئایا ئەمە راستی نییە؟
- راستە ئەو هێزانە شەڕ دەكەن و راستەوخۆش دژی دەوڵەتی كوردستان و مسعود بارزانی-ن، ئەمەش لەبەر ئەوەیە ئەو لایەنانە راستەوخۆ گرێدراون بە ئێرانەوە و بە فەرمانی ئێران سیاسەت دەكەن، بۆیە من راشكاوانە دەڵێم ئەو لایەنانە ئەوجا هەر كێ بن، لەناو هاوكێشەی سیاسیدا چارەنووسیان نەمان دەبێت لەبەر ئەوەی چارەنووسی خۆیان بە ئێرانەوە گرێداوە، لێرەدا دیسان دووبارەی دەكەمەوە، ئەو شەڕەی ئێران دەیكات بە شێوەیەكی راستەوخۆ لەگەڵ ئیسرائیل و سعودیە و ئەمەریكا و ناتۆیە، ئێران وەك دەوڵەت زیرەكە و دەزانێت خۆی وەك دەوڵەت ناتوانێت ئەو شەڕە لەگەڵ كوردستان بكات لەبەر ئەوەی راستەوخۆ رووبەڕووی ئەو هێزانە دەبێتەوە، بۆیە پرسیاری من ئەوەیە ئەگەر ئێران خۆی وەك دەوڵەت نەتوانێت راستەوخۆ ئەو شەڕە بكات، ئایا شەڕی ئیسرائیل و سعودیە و ئەمەریكا و ناتۆ بەو خەڵكانە دەكرێت؟ هەر دوێنی ئەردۆگان دەیگوت، پەكەكە، یان دەبێت تەسلیم بن، یان دەبێت نەمێنن، ئەم شەڕەی پەكەكە دەیكات باشترین دەرفەتی بە توركیا داوە، لەمەوە دەڵێم ئەو شەڕەی ئێران بەو لایەنانەی دەكات، سەرەنجام ملیان دەشكێنێت.



* بەڵام ئەوەی مایەی نیگەرانییە ئەوەیە ئێستا پەكەكە بەرپرسیاریەتی خۆی لە كاری خۆكوژی و تیرۆریستی رادەگەیەنێت، ئاشكراشە ئەوەی وەك بزاڤی رزگاریخوازی كوردستان شانازی پێوە دەكەین ئەوەیە كە كورد دژی تیرۆر بووە، پرسیار ئەوەیە بۆچی پەكەكە ئەو كارانە دەخاتە ئەستۆی خۆی؟
- ئەوەی جێگەی شانازییە بۆ كورد ئەوەیە كە لە 400 ساڵ پێش زایینەوە هەتا ئێستا كورد تیرۆریست نەبووە، بەڵام بەداخەوە پەكەكە وەك پاسداری ئێرانی بە فەرمانی ئێران ئەو كارانە دەكات، مەبەستی ئێرانیش لەو كارانە ئەوەیە پرسی كورد چەواشە بكات و لەبەرچاوی جیهان وەك تیرۆریست نیشانی بدات. هەر بۆ نموونە كاتێك ئەڵمانیا بڕیاری دا چەك بدات بە كوردستان، بە فەرمانی ئێران پەكەكە چەند ژنێكی كوردی ئێزیدی ناردە پەرلەمانی ئەڵمانیا بۆ ئەوەی بڵێن چەك مەدەن بە پێشمەرگە لەبەر ئەوەی ئەو چەكانە دەدەنە داعش، حكومەتی توركیاش چەند ژنێكی ناردبوو كە چەك مەدەن بە پێشمەرگە لەبەر ئەوەی دەیدەنە پەكەكە، ئەڵمانیا لەمە تێگەیشت، زانی ئەمە پیلانی ئێران و توركیایە، بۆیە لە سایەی قارەمانیەتی پێشمەرگە و بەبەكارهێنانی ئەو چەكانە بەشێوەیەكی كارامە، توانیمان شنگال و كوردانی ئێزیدی ئازاد بكەین، بۆیە ئەو شەڕەی پەكەكە لە توركیا دەیكات، بە فەرمانی ئێرانە، ئەمەریكا دەخوازێت بەهۆی ئەو شەڕەوە شەڕێك لە نێوان توركیا و ئێران دروست ببێت، بەڵام ئامانجی گەورەی ئێران ئەوەیە رووی كورد ناشیرین بكات و وەك تیرۆریست پیشانی جیهانی بدات.



* ئەگەر راشكاوانەتر لەسەر ئەم پرسە هەڵوەستە بكەین، ئایا مەبەستت چییە كە دەڵێی ئەگەر ئێران شەڕی كوردستان بكات، شەڕەكە دەكەوێتە ناو ئێرانەوە؟
- ئەو سیاسەتەی سەرۆك مسعود بارزانی لەم شەڕەدا پیادەی كردووە، هەموو هێزی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی دژی داعشی كردۆتە پشتیوان بۆ كوردستان، بۆیە ئەگەر كوردستان و سەرۆك بارزانی بەتەنیا بوونایە، لەوانەیە ئێران و داردەستەكانی بیانتوانیایە شتێك بكەن، بەڵام ئەمڕۆ كوردستان بەتەنیا نییە، من شتێكی شاراوە ئاشكرا ناكەم، خۆتان دەبینن ئێستا سعودیە و ئێران لە چ حاڵەتێكدان، هەروەها دەزانن ئێران و ئیسرائیل چۆن سەیری یەكتری دەكەن، بۆیە ئەمڕۆ سەرۆك بارزانی بخوازێت سبەی ئیسرائیل هێزی خۆی دێنێتە كوردستان و بەرامبەر ئێران رادەوەستێت و هێزی سعودیە ئەوەی ناویان ناوە (درع الشمال) دێتە هەولێر و بنكە و بارگەی خۆی لە چۆمان و حاجی ئۆمەران رێكدەخات. بۆیە ئەگەر ئێران راستەوخۆ شەڕی كوردستان بكات، شەڕەكە دەچێتە ناو ئێران، بەڵام پرسیاری من ئەوەیە ئایا ئێران وەك ساڵی 1943 دەتوانێت خۆی بپارێزێت؟ بێگومان نەخێر، ئێران خۆیشی دەزانێت شەڕ بكەوێتە ناو ئێران، ئێران وەك دەوڵەتێكی یەكگرتوو نامێنێت و دەبێتە 5 دەوڵەت (بەلووچ، ئازەری، عەرەب، كورد، فارس)، بە بۆچوونی من ئێران دەوڵەتێكی زیرەكە و ئەم كارە ناكات، دیارە لەم بارودۆخی شەڕەشدا توركیاش هەوڵیدا بە رێگەی داعش كش و مات لە كوردستان بكات، بەڵام بۆی دەركەوت غەلەتی كرد، ئێستا ئێرانیش لەو راستییە تێگەیشتووە، ئەگەر بیەوێت شەڕ لە كوردستان بكات، ئەوا سعودیە و ئیسرائیل سوپای خۆیان دێننە كوردستان و لە كوردستانەوە راستەوخۆ بەرامبەر ئێران شەڕ دەكەن، ئەمەش هەر كاتێك پێویست بێت، دەبێت بكرێت، ئەوجا ئەمڕۆ بێت یان سبەی.
* ماوەی یەك دوو ساڵە ئیسرائیل زۆر راشكاوانە پشتگیری خۆی بۆ دامەزراندنی دەوڵەتی كوردستان راگەیاندووە، ئایا ئەم پشتگیرییە تاچەند كردەییە، یان هەر بانگەوازێكە و هیچی دیكە؟
- ئیسرائیل باوەڕی بە دامەزراندنی دەوڵەتی كوردستان هەیە، لەبەر ئەوەی چۆن دەوڵەتانی ناوچەكە دژی ئیسرائیلن و رایدەگەیەنن نابێت دەوڵەتی ئیسرائیل بمێنێت، بە هەمان شێوە هەموو ناوچەكەش دژی كورد و دامەزراندنی دەوڵەتی كوردستانن، بۆیە لەم روانگەیەوە ئیسرائیل كوردستان بە هاوچارەنووسی خۆی دەزانێت، ئەم هاوچارەنووسییەش وا لە هەردوولامان دەكات كە دروشمی كۆنفیدڕاڵی نێوان كوردستان و ئیسرائیل بەرز بكەینەوە، هەر ئەمەش وایكردووە ئیسرائیل هەموو باڵیۆزخانەكانی خۆی لە دەوڵەتی جیهان ئاگادار بكاتەوە و راشكاوانە پێیان بڵێت، ئێوە تەنیا نوێنەرایەتی دەوڵەتی ئیسرائیل ناكەن، بەڵكو نوێنەرایەتی كوردیش دەكەن، بۆیە ئیسرائیل مان و نەمانی خۆی لە دەوڵەتی كوردستان دەبینێت، ئەمەش نەك لەبەر خاتری چاوی ئێمە، بەڵكو ئەوە برا عەرەبەكان وایانكردووە و بە ئێمە دەڵێن ئێوە ئیسرائیلی دووەمن، ئیسرائیلیش دەزانێت، گەلی كورد گەلێكی قارەمانە و دەتوانێت پارێزگاری لە خاكی خۆی بكات، تەنیا كەموكورتی هێزی كورد، نەبوونی چەكی پێویست و هاوپەیمانییە، كە ئەم دوانەشی بۆ فەراهەم كرا، ئەوا كورد دەتوانێت خاكی خۆی بپارێزێت. ئێستاش هەموو دەوڵەتە گەورەكان ئەمەریكا، رووسیا و ئیسرائیل لەسەر دامەزراندنی دەوڵەتی كوردستان هاودەنگن.
* ئایا تەنیا ئەم خاڵە ئیسرائیل و كورد پێكەوە كۆدەكاتەوە؟
- نەخێر لە 512ی پێش زایینەوە كورد و ئیسرائیل پێوەندییان هەبووە، لەو سەردەمەی ئیسرائیلییەكان لەسەردەستی نەبوخوزنەسر ئاوارە كران، كورد هەمووی گێڕانەوە بۆ كوردستان، بۆیە بە درێژایی ئەو مێژووە، كورد و ئیسرائیل وەك دوو نەتەوەی چەوساوە هاوچارەنووس بوون.
* ئەوەی دیسان جێگەی تێڕامانە ئەوەیە كە دەوڵەتێكی وەك عەرەبستانی سعودیە و هەروەها دەوڵەتانی كەنداویش بە ئاشكرا دەڵێن ئێمە هاوپەیمانی ئیسرائیلین، ئایا كورد بۆ ناوێرێت ئەمە بڵێت، ئایا ئیسرائیل ئامادە نییە، یان ئێمە دەترسین؟
- سعودیە باش دەزانێت بێ پشتگیریی ئیسرائیل دەكەوێتە بەر هەڕەشەی گەورەی ئێران، سعودیە هێندەی باوەڕی بە ئیسرائیلە هێندە باوەری بە ئەمەریكا نییە، هەروەها سعودیە باوەڕی تەواوی بە دامەزراندنی دەوڵەتی كوردستان هەیە، سەبارەت بە ئیسرائیلیش، ئیسرائیل ئامادەیە هەموو هاوپەیمانییەك لەگەڵ كورد بكات، ئەگەر ئێمە ئێستا داوا بكەین ئیسرائیل حازرە. سەرنج بدە ئەو كاتەی داعش هێرشی كردە سەر كوردستان و لە هەولێر نزیك بووەوە، راشكاوانە ئیسرائیل بە سەرۆك ئۆباما-ی راگەیاند، ئەگەر تۆ بڕیار نەدەیت، ئەوا ئیسرائیل بە فڕۆكە و سوپای خۆی بەرگری لە كوردستان دەكات، بۆیە ئۆباما رایگەیاند كوردستان هێڵی سوورە، من دەڵێم سەرۆك بارزانی هەنگاوی زۆر باشی بۆ دابینكردنی پشتگیریی نێودەوڵەتی بۆ پشتگیری كوردستان هەڵگرتووە، بەڵام سەرۆك بارزانی هەموو هەوڵەكانی خۆی بۆ ئێمە ئاشكرا ناكات و ئێمە تەواو ئاگادار نین ئەو چ هەنگاوێكی هەڵگرتووە، هەر بۆیە كاتێك ئێسرائیل وەك دەوڵەتێكی گەورە لە ناوچەكە دەڵێت من ئامادەم كوردستان و دەوڵەتی كوردستان بپارێزم، مانای ئەوەیە ئەو ئامادەباشی خۆی دەربڕیوە. بۆیە وەك بۆچوونی خۆم پێموایە ئەم هاوپەیمانییە قسەی لەسەر كراوە و ماوەتەوە بكرێت بە نووسین و ئاشكرا بكرێت، من ئومێد دەخوازم ئاشكرا بكرێت. لەبەر ئەوەی دەبێت پێش ئەوەی ئێمە شەڕ بۆ ریفراندۆم و سەربەخۆیی بكەین، دەبێت بەرنامە و پلانمان هەبێت چۆن كوردستان بپارێزین، پاراستنی كوردستانیش لە گرێدانی هاوپەیمانی لەگەڵ سعودیە و ئیسرائیلدایە.
* واتە پێتانوایە گرێدانی هاوپەیمانی سەربازی بۆ پاراستنی كوردستان بخرێتە پێش ئەنجامدانی ریفراندۆم و راگەیاندنی دەوڵەتی كوردستان؟
- دەبێت پێش هەموو شت بیر لە گرێدانی هاوپەیمانی سەربازی لەگەڵ سعودیە و ئیسرائیل بكرێتەوە، لەبەر ئەوەی ئێستا ریفراندۆم ئەنجام بدەین، یان دەوڵەت رابگەیەنین دەبێتە شەڕ، بۆیە دەبێت پێش هەموو شت پلانمان پاراستنی كوردستان بێت، كوردستانیش بە هاوپەیمانی سەربازی دەپارێزرێت.


* لەم ماوەیەدا بان كی مۆن ئەمینداری گشتی نەتەوە یەكگرتووەكان سەردانی هەرێمی كوردستانی كرد و لەگەڵ سەرۆك بارزانی كۆبۆەوە، دیارە بان كی مۆن كە نوێنەرایەتی نەتەوە یەكگرتووەكان دەكات، نوێنەرایەتی دەوڵەتی خاوەن سەروەری دەكات، چۆن سەردانی هەرێمی كوردستانی كرد؟
- بان كی مۆن بە فەرمانی دەوڵەتانی ئەندامی هەمیشەیی ئەنجومەنی ئاسایشی نیودەوڵەتی سەردانی كوردستانی كردووە، ئەندامانی هەمیشەییش بریتین لە (ئەمەریكا، رووسیا، بەریتانیا، فەرەنسا و چین)، ئەو هاتبوو بە پشتگیری ئەوان لەبەر ئەوەی هێزە گەورەكان گەیشتوونەنە ئەو قەناعەتەی پرسە گەورەكانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست وەك گێڕانەوەی سەقامگیری ئاشتی و دیموكراتی و تێكشكاندنی داعش لە دەستی كورددایە، هاتووە بە ئێمە بڵێت ئەمەریكا و رووسیا و ئیسرائیل هاودەنگن لەسەر دروستبوونی دەوڵەتی كوردستان، پێشتر بەعیسەكان دەیانگوت: (ما اتفقا الشرق و الغرب علی مسالة إلا المسالة الكوردیة)، بەڵام ئەمڕۆ جیایە هەموو لایەك لە سەر دەوڵەتی كوردستان یەكدەنگن و وەك دەوڵەت سەیری كوردستان دەكەن، نەوەك هەرێمێك لە چوارچێوەی عێراقدا، ئەو هاتبوو بە توركیا و ئێران و سووریا و عێراق بڵێت، ئێمە پشتیوانی بارزانی و دەوڵەتی كوردستانین، ئەردۆگان لە میانەی شەڕی داعش قسەیەكی راستی كرد و گوتی: (باشە حەلەب وێران و كاول بوو، بۆچی رۆژئاوا شارێكی وەك حەلەب ناپارزێزێت، بەڵام كۆبانی دەپارێزێت؟) لەمەش زیاتر ئۆباما خۆی دەڵێت هەولێر خەتی سوورە، دەبێت لەمانە بە وردی تێبگەین، بۆیە هاتنی بان كی مۆن بۆ كوردستان واتە دەوڵەتی كوردستان لە نەخشەی داهاتووی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست بوونی هەیە و سایكس پیكۆ كۆتایی هاتووە.


* ئەوەی لەم رۆژانە لە بەغدا بە ناوی پێكهێنانی كابینەی تەكنوكراتەوە بەرامبەر كورد كرا، پەراوێزخستنی تەواوی كورد بوو لە حكومەتی بەغدادا، ئایا ئەمە چۆن دەخوێنیتەوە؟
- ئەوەی بە ناوی حكومەتی تەكنوكراتەوە كرا، تەنیا پەراوێزخستنی كورد نەبوو، بەڵكو نەمانی كورد بوو لە پرۆسەی سیاسی، نەمانی دەستووری عێراق بوو، هەروەها كۆتایی عێراقیش بوو، ئەم شەڕە ئێستا لە نێوان كورد و شیعە، یان شیعە و سوننە نییە، بەڵكو شەڕی نێوماڵی شیعە خۆیەتی، شەڕی نێوان شیعە و شیعەیە، هەندێك لەلایەنە شیعەكانی عێراق رازی نابن، عێراق ببێتە كۆلۆنیاڵی ئێران، هەر بۆیە ئێستا ئەمەریكا كە پشتی عەبادی دەگرێت، لەبەر ئەوەیە عەبادی دژی ئێرانە، موقتەدا سەدر شەڕی ئەوە دەكات خۆی ببێتە مەرجەع و جێگەی سیستانی بگرێتەوە. بەڵام ئێران رازی نابێت، بۆیە هیچ جیاوازییەك لە نێوان سەدر و عەبادی و مالیكی نییە، هەر دوێنێ بوو پەرلەمانتارێكی تەیاری سەدری بە ڤیان دەخیل-ی گوت: دەتانكەینە سەبایا و عەبد و دەتانبەین بۆ جەماعەتی سەدر، ئەم قسە (زلة لسان) نییە، بەڵكو گوتنی ئێرانە.


* بەڵام هەتا ئێستاش كورد شاند رەوانەی بەغدا دەكات و چاوی هەر لەسەر بەغدایە؟
- ناردنی شاندی كوردستان بۆ بەغدا لەبەر خاتری چاوی شیعە نییە، بەڵكو پیشاندانی نییەتی پاكی كوردستانە بەرامبەر بە ئەمەریكا، بەوەی كورد دەیەوێت پێوەندی لەگەڵ عێراق هەبێت لە چوارچێوەی جێبەجێكردنی دەستووری عێراقدا، بەڵام حكومەتی عێراق دەستوورەكەی نەهێشتووە، ئەوەتا خۆمان دەبینین بەغدا مووچەی حەشدی شەعبی و بەكرێگیراوەكانی لە شنگال دەدات، بەڵام مووچەی پێشمەرگە نادات، بۆیە من پێموانییە هیچ پێوەندییەكمان لەگەڵ عێراق مابێت، بەڵام نابێت بە یەكجارەكیش دەرگای سیاسەت و دیپلۆماتییەت دابخەین.


* ئەگەر باسی ئازادكرنەوەی موسڵ بكەین لە دەستی داعش، هەندێك دەڵێن دوای ئازادكردنی موسڵ مەترسی لەسەر كوردستان زیاتر دەبێت، لەو بارەیەوە بۆچوونتان چۆنە؟
موسڵ ئازاد دەكرێتەوە، ئەمەریكا رێگەنادات ئێران رۆڵی لە ئازادكرنەوەی موسڵ هەبێت، بەرنامەی ئازادكردنەوەكەی خستۆتە ژێردەستی خۆی، هاوپەیمانی لە نێوان سوپای عێراق و پێشمەرگە و حەشدی وەتەنی سوننە كراوە، رێگەنادەن حەشدی شەعبی بەشداری ئازادكردنەوەی موسڵ بكات، ئەگەر بە خواستی ئێران بێت، ئێران نایەوێت هیچ شارێكی عەرەبی سوننە ئازاد بكرێت بەتایبەتیش موسڵ، بەڵام موسڵ ئازاد دەكرێت، دوای ئەوەش دەوڵەتێكی عەرەبی سوننە لە سووریا و عێراق دروست دەبێت و ئەو دەوڵەتەش دۆستی كوردستان دەبێت و هاوپەیمانی سعودیە و ئیسرائیل دەبێت، لەم حاڵەتەشدا یان دەبێت عێراق ببێتە دەوڵەتێكی كۆنفیدڕاڵی و هەر سێ دەوڵەتی كورد و شیعە و سوننە كۆبكاتەوە، یان دابەش دەبێت و دەبێتە سێ دەوڵەتی سەربەخۆ.