فیكر و رێبازی بارزانیی نەمر بۆ هەموو سەردەمێك رێگەپیشاندەری خەبات و قوربانیدانە، ئیرادەیەكە بۆ چوونەوە بە گژ رۆژەسەختەكان و ئەو تەحەددییانەی رووبەڕووی بزاڤی رزگاریخوازی كوردستان دەبنەوە. لە ئێستادا كە كوردستان بە قۆناخێكی سەخت و ئاڵۆزدا تێدەپەڕێت و ناوچەكە سەرتاسەری لە سەروبەندی وەرچەرخانێكی گەورەدایە، كورد جارێكی دیكە پێویستی بەوەیە بگەڕێتەوە بۆ فیكر و رێبازی بارزانیی نەمر، كە واتای پێكەوەژیان و یەكتری قبووڵكردن و نەهێشتنی كێشە و ناكۆكییەكانە لە نێوان سەرجەم حزب و هێزە سیاسییەكانی كوردستاندا، لەمەش زیاتر ئەم رێبازە ئیرادەیەكە بۆ چوونەوە بە گژ گەندەڵی و یەكخستنەوەی تواناكان بۆ تێپەڕاندنی ئەو قەیرانە ئابوورییەی كە ئێستا كوردستان رووبەڕووی بۆتەوە. بۆ قسەكردن لەسەر گرنگیی ئەم رێبازە و چۆنیەتی سوودلێوەرگرتنی بۆ نەوەكانی ئێستا و داهاتوومان، ئەم دیمانە تایبەتەمان لەگەڵ ئەدهەم بارزانی ئەندامی ئەنجومەنی سەركردایەتی پارتی دیموكراتی كوردستان ئەنجامدا و بەمجۆرە باسی لە گرنگیی رێبازی بارزانی كرد.

ئەدهەم بارزانی * دیارە ئەم ژمارەیەی گوڵان هاوكاتە لەگەڵ رۆژی لەدایكبوونی بارزانیی نەمر، بۆیە لە دەستپێكدا دەمانەوێت لەو خاڵەوە دەستپێبكەین، ئایا رۆژی 14ی ئادار كە رۆژی لەدایكبوونی بارزانیی نەمرە، لای ئێوە چ مانایەكی هەیە؟


- حەزدەكەم لەم بۆنەیەدا ئەوە بڵێم، پێش هەموو شت ژمارەی 14 لە ژیانی مندا بۆتە شتێكی تایبەتی، بەڵام حەزناكەم هۆیەكەی بڵێم، ئەوجا سەبارەت بە رۆژی 14ی ئادار كە رۆژی لەدایكبوونی مستەفا بارزانی-یە، لای من ئەو رۆژە هەڵهاتنی رۆژێكە لەناو هەورێكی رەش كە هەموو كوردستانی داگیركردبوو و كوردستانی پارچە پارچە كردبوو. بۆیە لەو كاتەوەی مستەفا بارزانی هاتۆتە ناو خەبات و تێكۆشان، ئەوا ئەگەر لە هەموو شت گەڕێین، ئەوا ئەم رێبەرە و ئەم رێبازە، یەك ئیرادەی گرنگی دروست كردووە، ئەم ئیرادەیەش ئەوەیە: بەڵێ، كورد تۆ دەتوانی لەسەر پێی خۆت بوەستیت، تۆ دەتوانی ئەو زوڵمە مێژووییەی لێتكراوە، قبووڵی نەكەیت، ئەو نەتەوەیەی كە پارچە پارچەكراویت و مافت نییە باسی كوردستان بكەی، كە وڵاتی خۆتە و بە ناو كوردەوە ناو نراوە، كوردستانی سووریا و عێراق و ئێران و توركیا هەیە، بەڵام تۆ خۆت كوردستانت نییە، ئەوا لەو رۆژەوەی مستەفا بارزانی دەستی كرد بە خەبات، بە كورد گوترا تۆ ئیرادەت هەیە و دەتوانی بەرامبەر هەموو -سایكس پیكۆ-كان رابوەستیت و داوای خاكی خۆت بكەیت و بە ناوی كوردستان و بە سەربەرزی لە سەر ئەم خاكە بژیت.




* ئاماژەتان بە رێبازی بارزانیی نەمر كرد، ئایا ئەم رێبازە چی دەگەیەنێت و چۆن بۆ ئێستا و نەوەكانی داهاتوو باسی بكەین؟

- رێبازی بارزانی پێش هەموو شت، واتە خواناسینە، ئەمەش بەو مانا بەرفراوانەی كە دەڵێت: (من عرف نفسە فقد عرف ربە)، واتە ئەوەی خۆی ناسی، خوای خۆیشی دەناسێت، ئەوەی خۆی ناسی مرۆڤایەتی دەناسێت، ئەوەی خۆی ناسی دەزانێت بۆچی هاتۆتە دنیا و ئەركی چییە و تا كۆتاییش لە سەری رادەوەستێت و بێجگە لە جوانی و پاكی و دادپەروەری شتێكی دیكە پێشكەش ناكات، خاڵێكی دیكەی رێبازی بارزانی، كوردپەروەرییە، دیارە مستەفا بارزانی لە شوێنێك بە ناوی بارزان پێی ناوەتە خەباتی كوردایەتی، لێرەدا مەبەستمە بڵێم بارزان بە مانای گوندی بارزان، لەم گوندەدا عەشیرەتێكمان نییە بە ناوی عەشیرەتی بارزان، بۆیە كە لە راگەیاندن بە عەشیرەت باس دەكرێت، ئەوە هەڵەبوونە و دەبێت راست بكرێتەوە، لە بەر ئەوەی بیروباوەڕێك، یان عەقیدەیەك بە ناوی بارزان هەیە كە سەرچاوەكەی تەریقەتی نەقشبەندییە، شێخەكانی بارزان كە پێڕەوی تەریقەتی نەقشبەندی بوون، پێنج كەسن كە بریتین لە:(1- شێخ عەبدولڕەحمان،2- شێخ عەبدولسەلامی یەكەم، 3- شێخ محەمەد، 4- شێخ عەبدولسەلامی دووەم، 5- شێخ ئەحمەد)، ئەمانە لە بارزان پێگە و ژینگەیەكیان دروستكرد كە رێز لە كەرامەتی مرۆڤ بگیرێت و بەهاكان بۆ مرۆڤ بگەڕێتەوە، ژینگەیەك مرۆڤی بەو جۆرە پەروەردە كرد، چۆن لەم دنیایە دەژیت و كە دەچیت بۆ ئەو دنیا چی لەگەڵ خۆت دەبەیت، بۆ ئەوەی لەم دنیا و لەو دنیاش سەرفراز بیت، ئەم ژینگەیەی لە سەر دەستی ئەم شێخانە دروستكرا، خەڵكانی دیكەش بوونە پێڕەوی ئەو رێبازە كە بریتین لە 7 عەشیرەت، ئەمانە بوونە پێڕەوانی رێبازی بارزان، یان ملەتی بارزان، دیارە دەزانن بە زمانی عەرەبی ملەت واتە ئەو كۆمەڵە كەسەی شوێن فیكرێك، یان بیروباوەڕێك دەكەون. لەم ژینگەیەدا مستەفا بارزانی فێری یەك پرسی گرنگ بوو كە پەیوەست بوو هەم بە لایەنە دنیاوییەكەی، هەمیش پەیوەست بوو بە لایەنی رۆژی دواییش، ئەو بیروباوەڕەش ئەوە بوو كە دەبێت بەرگری لە هەر مەزڵوومێك بكرێت، لە دیدی مستەفا بارزانی-یەوە نەتەوەكەی گەورەترین مەزڵووم بوو كە خاكەكەی داگیركرابوو و بە سەر چوار دەوڵەتدا دابەشكرابوو، بۆیە لەم روانگەیەوە مستەفا بارزانی وەك سەركردە و رێبەرێك پێی نایە گۆڕەپانی خەباتی كوردایەتی، ئیدی وەك كەسێكی چەكدار بە هەموو بابەتە فیكرییە جوانەكان، چەكدار بە مقاوەمەت و خۆڕاگری، وەك قەڵایەك كە قابیلی شكست نەبێت، دەستی پێكرد، بۆیە ئەو هێزەش كە لە دەوری مستەفا بارزانی بوون، هێزێكی خاوەن بیروباوەڕ بوون، بە جۆرێك ئامادەی قوربانیدان بوون، ئەگەر 100 رۆحشیان هەبوایە، 99 یان بكردایە قوربانی، ئەوا بۆ 100میشیان دوودڵییان نەدەكرد. ئەوان بەمجۆرە توانییان ئەم رێبازە بگەیەننە ئێرە، بەڵام من ئێستا دەڵێم: بەداخەوە نەمانتوانی بە تەواوەتی نوێنەری راستەقینە و رەنگدانەوەی تەواوی ئەو رێبازە بین و وەك خۆی پیشانی نەوە و گەنجەكانی ئێستای وڵاتەكەمانی بدەین، هەندێك هەڵەمان كردووە كە نەدەبوو ئەو هەڵانە بكەین، بەڵام وێڕای هەموو ئەمانەش من مزگێنییەك دەدەم، ئەم رێبازە لە بەر ئەوەی لەسەر هەق هاتووە، هەقیش زۆر جار بەرگەی موسیبەت و دەردەسەری ناوخۆ دەگرێت، بەڵام لە كۆتاییدا سەركەوتن بۆ ئەم رێبازەیە، چونكە هەقە.



* ئەو بارودۆخەی ئێستا كوردستان پێیدا تێدەپەڕێت، بارودۆخێكی هەستیار و پڕ تەحەددییە، هەروەها پارتی دیموكراتی كوردستان ئەركێكی زۆر گەورەی كەوتۆتە سەرشان، ئایا لە هیچ قۆناخێكدا پێێشتر بارودۆخی كوردستان ئاوا هەستیار و مەترسیدار بووە؟ هەروەها ئایا لە هیچ قۆناخێكدا وەك ئێستا ئەركی پارتی دیموكراتی كوردستان قورس بووە؟


- پرسیارەكەتان دوو بەشە، سەبارەت بە بارودۆخی كوردستان، لەوانەیە زۆر بارودۆخی لەمەی ئێستا سەختتر بەسەر كوردستاندا تێپەڕ بووبێت، لە قۆناخە جیاوازەكانی بزاڤی رزگاریخوازی كوردستاندا كارەساتی زۆر گەورە بە سەر میللەتی ئێمەدا هاتووە، لەوانە پرۆسەكانی ئەنفال، كیمیاباران، كۆمەڵكوژی، كاولكردنی زیاتر لە 4000 گوندی كوردستان، بۆیە بەڵێ قۆناخی سەختتر لەمەی ئێستا بە سەر میللەتەكەماندا هاتووە، سەبارەت بە بەشی دووەمی پرسیارەكەش كە تایبەتە بە ئەركی پارتی لەم قۆناخەدا، لەمەیاندا دەڵێم: لە هیچ قۆناخێكدا ئەركی سەرشانی پارتی دیموكراتی كوردستان وەك ئێستا قورس نەبووە، من لە وەڵامی ئەم پرسیارەدا پارتی وەك حزبێكی خاوەن پڕۆگرامێكی دیاریكراو سەیر ناكەم، بەڵكو وەك بزاڤێكی مێژوویی و جەماوەری و وەك رێبازی مەلا مستەفای بارزانی باسی دەكەم، ئەوجا لێرەوە ئەوە راستە بە درێژایی مێژوو و لە تەواوی قۆناخە جیاوازەكاندا ئەركی ئەم بزاڤە جەماوەرییە قورس بووە، بەڵام لەم قۆناخەدا وێڕای سەختیی ئەركەكەی، دەبینین ئەركەكەی مەترسیداریشە، ئەمەش لەبەر ئەوەیە دوژمنان لە هەموو لایەكەوە كۆبوونەتەوە بۆ ئەوەی ئەو بەرنامە و ئامانجە بڵند و گەورەیەی ئەم بزاڤە جەماوەرییە بە درێژایی مێژوو خەباتی بۆ كردووە، لەم قۆناخەدا نەهێڵن ئەو ئامانجە بۆ كوردو كوردستان بێتەدی، بۆیە لەم روانگەیەوە ئەركی پارتی وەك بزاڤێكی جەماوەری لەم قۆناخەدا زۆر بە سەخت دەزانم.




* ئەگەر كوردستان وەك كەشتییەك لەناو ئەم گێژاوەی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست وێنا بكەین، دیارە كاپتنی ئەو كەشتییە ئێستا سەرۆك مسعود بارزانی-یە، ئایا چۆن لەم قۆناخە هاوكاری بین بۆ ئەوەی بتوانێت ئەم كەشتییە بگەیەنێتە كەناری ئارامی؟


- پێش ئەوەی وەڵامی پرسیارەكەتان بدەمەوە، دەمەوێت ئاماژە بەوە بكەم، كە ئەركی بەڕێز مسعود بارزانی تەنیا لە چوارچێوەی پارتی دیموكراتی كوردستان و تەنانەت لە سەرۆكایەتی هەرێمی كوردستانیشدا قەتیس ناكرێت. مسعود بارزانی وەك خەباتكارێك ماوەی زیاتر لە 50 ساڵە چەكی پێشمەرگایەتی لەشانە و كوڕی مەلا مستەفا بارزانی-یە، هەروەها مسعود بارزانی نوێنەری پڕ لە سەروەریی خەباتی زیاتر لە 120- 130 ساڵی شۆڕشەكانی كوردستان و بارزانە، هەتاكو دەگاتە ئێستا. بۆیە ئەركی سەرشانی مسعود بارزانی لەم قۆناخەدا زۆر گرانە، هەموو كورد لەهەر چوار پارچە و لە جیهانیش چاوی لە دەست و بڕیارەكانی ئەم سەرۆكەیە و ئەو ئێستا وەك رێبەرێك نوێنەرایەتی هەموو كورد دەكات و تەنیا ئومێدە بۆ كورد و بزاڤە رەواكەی، بۆیە زۆر راستە منیش دەڵێم: ئێستا مسعود بارزانی كاپتنی ئەو كەشتییەیە و سوكانی ئەم كەشتیە بە دەستی ئەوەوەیە بۆ ئەوەی بیگەیەنێتە كەناری ئارامی و سەربەخۆیی رابگەیەنێت، بۆیە ئەركی سەرشانی هەموو تاكێكی كوردستان و تەواوی لایەنە سیاسییەكان و هەركەسێكە كە خۆی بە هەڵگری بیری نەتەوەیی دەزانێت، لەم قۆناخە پشتگیری ئەم سەرۆكە بكات، بەبێ ئەوەی ئەو كەسە سەیری ئەوە بكات، ئەم كەسایەتییە سەرۆكی حزبێكە، یان سەرۆكی بەشێكە لە بەشەكانی كوردستان.




* بەڵام ئەو كەشتییەی مسعود بارزانی كاپتنەكەیەتی، شەپۆلی زۆر دژ و ئاڵۆزی لەسەر ئاستی ناوچەكە و نێوماڵی كوردیش رووبەڕووی بۆتەوە، لەپێش هەموویانەوە نێوماڵی كوردستان رێك نییە، قەیرانی ئابووری و حكومەت و پەرلەمان هەیە، ئایا ئەم بارودۆخە ئەركەكانی چەند قورستر كردووە؟


- لێرەدا دەمەوێت زۆر بە راشكاوی قسە بكەم، بۆیە دەڵێم: نەك تەنیا لایەنە سیاسییەكانی كوردستان، یان هەندێك لە بەرپرسانی حكومەت، یان هەندێك لە دەوڵەتان هەوڵیانداوە بۆ ئەوەی بەربەربەست لە بەردەم ئەم كەسایەتییە دروست بكەن و نەهێڵن وەك ئەوەی ئەو ئامانجیەتی كوردستان بەرەو پێشەوە بچێت، بەڵكو بەشێك لە ئێمەش وەك ئەندامانی پارتی دیموكراتی كوردستان نەمانتوانیوە وەك پێویست پشتگیری بكەین و لەگەڵی رابوەستین بۆ بەدیهێنانی ئەو ئامانجانەی سەرۆك بارزانی خەباتیان بۆ دەكات، بە پێچەوانەوە ئێمەش خۆمان كردووە بە بەشێك لە بەربەستەكان و وەك پێویست پشتیوانیمان نەكردووە، دیارە ئەو بەشەش بە هەڵەداچووین و خەریكە بەرەو لادانێكی تەواو لە رێبازەكە دەچین، بۆیە كاتێك سەرۆك بارزانی لەناو ئەو هەموو شەپۆلە دژانە كاپتنی ئەو كەشتییەیە، ئێمە وەك پێویست نەبووینە هاوكار و پشتیوان بۆ ئەوەی ئەو قۆناخە سەختە بە سەركەوتوویی دەرباز بكەین.




* مەبەستت چییە لەوەی كە بەشێك لە ئەندامانی پارتیش هاوكاری سەرۆك بارزانی نەبوون؟ ئایا كەمتەرخەمیی ئەو بەشە لە بوون بە پشتیوان و هاوكاری سەرۆك بارزانی چییە؟
- كەمتەرخەمی ئێمە بریتییە لە لادان لە شتە جوانەكانی رێبازی بارزانی، وەك رێباز و بیروباوەڕ و تێكۆشانی دەیان ساڵەی ئەم بزاڤە، رێبازی بارزانی واتای (دووركەوتنەوە لە ماددییات و بابەتە فیزیكییەكان و خۆپەرستی) بووە و بە درێژایی مێژوو ئەم بابەتانە لە چەمكی رێبازی بارزانی-دا بوونی نەبووە و تەنیا هێمای خۆنەویستی بووە، واتە ئەندامانی ئەم رێبازە بە سەر و ماڵ و هەرچی هەیانبووە ئامادە بوون قوربانی بدەن بۆ ئەوەی خزمەتی كوردایەتی بكەن، بەڵام بەداخەوە ئێستا لای هەندێك، بابەتەكان پێچەوانە بوونەتەوە، بە شێوەیەك بیریان كردۆتەوە كە ئیتر قۆناخی خەبات و تێكۆشان بەرەو كۆتایی دەچێت و پێمان ناوەتە قۆناخی بیركردنەوە لە خۆشگوزەرانی و كۆكردنەوەی ماددە و پارە و پوول، بەڵام ئەو بەشەمان بەهەڵەدا چووین، لەبەر ئەوەی ئێمە ئێستاش لە قۆناخی رزگاری نیشتمانیدان و ئەم قۆناخە بە كۆتا نەهاتووە و پیرۆزیی گەورەمان بەدەست نەهێناوە، تاكو ئێستاش باشووری كوردستان لە چوارچێوەی فیدڕاڵییەتێكدا مامەڵەی لەگەڵ دەكرێت كە حكومەتی عێراق بڕوای بەو فیدڕاڵییەتەش نییە، ئا لەمەدا تووشی هەڵە بووین كە نەدەبوو ئەو هەڵەیە رووبدات.


* ئایا كاری بازرگانی و سیاسەت دوو شتن كە پێكەوە كۆناكرێنەوە، یان بە دیوكی دیكەدا ئایا بازرگانی بە حەرام دەزانیت؟

- كاری بارزگانی بۆ بارزگانەكانە نەك بۆ سیاسەتمەداران، ئەو كەسەی لە خزمەتدایە و بەرپرسە و لە ناو خەڵكدایە و خۆی بە سەركردەیەك دەزانێت، بۆی نییە ببێتە بازرگان، بۆیە راستە بارزگانی بەپێی یاسا ئاسمانی و دانراوەكانی دەستی مرۆڤیش حەرام نییە، بەڵام بۆ كەسێك كە لە پێگەیەكی سیاسیدا بێت، یان لە سەركردایەتی ئەم بزاڤەدا بێت، بەڵێ حەرامە، بۆیە بە راشكاوی دەڵێم ئەوەی بارزگانیی بكات، ناشێت لە سەركردایەتی ئەم بزاڤەدا بێت، ئەمە بۆچوونی منە و هەر ئەمەش بە رێگە دروستەكە دەزانم.
* جەنابی سەرۆك بارزانی هەستی بەم حاڵەتە كردووە، بۆیە كۆمەڵێك بڕیاری بەتایبەتی بۆ ناوخۆی پارتی دەركردووە. ئایا هۆكاری ئەو بڕیارانەی سەرۆك بۆ ناو پارتی چی دیكە لەخۆ دەگرێت و چۆن هاوكاری دەكەن بۆ ئەوەی ئەو بڕیارانە بە سەركەوتوویی جێبەجێ بكرێن؟




- هۆكاری بڕیارەكانی جەنابی سەرۆك دەگێڕمەوە بۆ ئەوەی بابەتەكان زۆر گەورە بوون، بە رای من لە گەندەڵیش دەرچووە، ئەم پرسانە دەبوو لە رۆژی یەكەمەوە بە سیستم رێگەی لێبگیرایە، دیارە مەبەستم لە سیستمیش چ وەك حكومەت هەر لە ساڵی 1992 ـەوە، چ سیستم وەك پارتی، بۆیە ئەگەر لە یەكەم دیاردەوە رێگەی لێبگیرایە، ئەوانی دیكە بە دوایدا نەدەهاتن، مەبەستم لەم دەستنیشانكردنە بۆ ئەوەیە بڵێم، ئەركی سەرشانی جەنابی سەرۆك بۆ جێبەجێكردنی ئەم بڕیارانە زۆر قورسە و پێویستی بە هاوكاریی جددی هەموومانە وەك ئەندامانی پارتی دیموكراتی كوردستان، مەبەستیشم لە هاوكاری جددی، لێدوانی ئەم بەرپرس و ئەو بەرپرس نییە كە لە راگەیاندنەكانەوە دەریدەبڕن، مەبەستم لە هاوكاری جددی ئەوەیە، ئەگەر هەڵەشمان كردبێت، گرنگە دان بە هەڵەكانی خۆماندا بنێین و پاشگەز ببینەوە و بڕیار بدەین دووبارە نەبنەوە، بۆیە لەم حاڵەتە هەرچی جەنابی سەرۆك و یاسا و دادوەرەكان بڕیاری لەسەر دەدەن، دەبێت بە سنگێكی فراوانەوە قبووڵی بكەین، ئەگەر بەمجۆرە هاوكاریی سەرۆك بكەین، كارێكی ئەقڵانی دەكەین، لەوانەیە هەندێك وا مەزندە بكەن، لە جێبەجێكردنی ئەم بڕیارانە شتێك لە بابەتە ماددییەكان لەدەست دەدات، بەڵام دەبێت خۆی لەوە دڵنیا بێت، لە بری ئەو زیانە ماددییانە شتێكی گەورەتر بەدەست دەهێنێتەوە، ئەو شتە گەورەیەش ئایندەی ئەم وڵاتەیە، هەروەها ئایندەی كوڕ و كچ و نەوەكانی ئایندەی خۆشیەتی، دەبێت هەموومان هەست بەو راستییە بكەین، ئەگەر ئایندەی ئەم وڵاتە بكەوێتە مەترسییەوە، ئایندەی هەموومان دەكەوێتە مەترسییەوە، بۆیە دەبێت بە شێوەیەكی دووربینانە سەیری ئەم پرسە بكەین و هاوكار و پشتیوانی جەنابی سەرۆك بین بۆ ئەوەی ئایندەی ئەم وڵاتە لە مەترسی بپارێزین، بەپێچەوانەوەشەوە ئەگەر هاوكاری نەبین بۆ جێبەجێكردنی ئەم بڕیارانە، بێگومان بارودۆخەكەمان بەرەو مەترسی هەنگاو هەڵدەگرێت، ئەمەش نەك تەنیا بۆ حزبێك، بەڵكو بەرژەوەندی هەموو حزب و سەركردەكانی ئەم وڵاتە و تا دەگاتە بەرژەوەندی باڵای نیشتمانی هەمووی رووبەڕووی مەرترسییەكی گەورە دەبێتەوە.




* دەنگوباسێك بڵاوبۆتەوە بەوەی گوایە دەبنە بەرپرسی حزب لە دەڤەری سلێمانی، دیارە لە دەڤەری سلێمانیش لە رێگەی هەندێك میدیا و تۆڕەكانی كۆمەڵایەتییەوە گوێبیستی ئەوە دەبین، خەڵكانێك هەن دژی سەربەخۆیی قسە دەكەن، ئایا پێتوایە ئەمە رای خەڵكی سلێمانییە؟ یان بۆچی ئەم دەنگۆیانە لەم شارە قارەمانە جێگەیان بۆتەوە؟

- سەرەتا با وەڵامی ئەو هەواڵەت بدەمەوە سەبارەت بە چوونم بۆ سلێمانی، بەڕاستی دەڵێم هەتا ئێستا سەبارەت بە چوونم بۆ سلێمانی ئەمە بابەتێكە لەوانەیە زیاتر لە راگەیاندنەكان باس كرابێت، بۆیە لە رێگەی گوڵانەوە رایدەگەیەنم بە هیچ شێوەیەك لە رێگەی منەوە ئەم بابەتە باس نەكراوە. من ناڵێم هیچ لەسەر ئەم پرسە باس نەكراوە، بەڵام لەئاستی قسەكردن بووە و نەبۆتە بڕیار، بۆیە نەدەبوو بەمشێوەیە راگەیاندنەكان ئەم بابەتە بڵاو بكەنەوە، سەبارەت بەو قسە و باسانەشی بە ناوی خەڵكی سلێمانییەوە دەكرێن و لەم دەڤەرە گوێبیستی دەبین، من دەڵێم زۆر بەداخم بۆ ئەم شارە قارەمان و تێكۆشەر و كوردپەروەرە و هەروەها بۆ ئەو قارەمان و تێكۆشەرانەش لەم شارە دەژین، كە زۆر شت بە ناوی شاری سلێمانی و خەڵكە كوردپەروەرەكەی دەگوترێت، زۆر بڕیار بە ناوی ئەم شارە جوامێر و پڕ قوربانییەوە دەدرێت، بەڵام خەڵكی سلێمانی لێی بێبەرین، سلێمانی و خەڵكەی، شارێك و كەسانێكن هەموو كات بە درێژایی قۆناخی رزگاری نیشتمانی كوردستان هەمیشە خاوەنی رای تایبەتی و هەڵوێستی خۆیان بوون، ئەم شارە خاوەنی شەهید و قوربانییەكی زۆر گەورەیە لە بزاڤی رزگاریخوازیماندا، بۆیە كە هەندێك قسەمان گوێ لێدەبێت، بە راستی وەك خۆم ئەو قسانە لە ئاستی كەسایەتی و خەڵكی كوردپەروەری ئەو شارە نابینم، بۆیە من تەئكید دەكەمەوە، ئایا كێ گوتوویەتی، یان چۆن گوتراوە، خەڵكانێك هەبن لە سلێمانی دژی سەربەخۆیی بن؟ خەڵكی سلێمانی دەریایەك خوێنیان بۆ سەربەخۆیی رشتووە، رۆڵی سەرەكییان هەبووە لە خەبات و تێكۆشاندا، تەنانەت لە ساڵی 1943 جەنابی مەلا مستەفا بارزانی لە سلێمانییەوە گەڕایەوە بۆ بارزان و پێی نایە قۆناخێكی تازەی خەبات و تێكۆشان، لە ساڵی 1963 و لە سەردەمی بەعسییەكاندا، هەموو خەڵكی سلێمانی ئامادە نەبوون بچووكترین بێڕێزی بە سەرۆكی نەتەوەیی خۆیان بكەن، كە مەلامستەفا بارزانی-یە، هەر لەو ساڵەدا و لە ناو بەندیخانەكانی بەعس لە سلێمانی، وێنەیەكی مەلا مستەفا بارزانی-یان هێنابوو بۆ ئەوەی بەندكراوەكان بێڕێزی بە وێنەكەی بارزانیی نەمر بكەن، پێیانگوتبوون، هەر كەس سووكایەتی بەو وێنەیە بكات، ئازادی دەكەین و هەر كەسیش ئامادە نەبێت سووكایەتی پێبكات، زیندەبەچاڵی دەكەین، زیاتر لە 130 تێكۆشەری شاری سلێمانی زیندەبەچاڵكردنیان هەڵبژارد و ئامادە نەبوون سووكایەتی بە وێنەكەی بارزانی نەمر بكەن. لێرەدا من پێموایە هەموو لایەنە سیاسییەكان بە وانەشی كە خۆیان بە ئۆپۆزسیۆنی پارتیش دەزانن، هەموو كەمتەرخەم بووین بەرامبەر سلێمانی، بەداخەوە هەندێك لە لایەنەكان رووە جوانەكانی سلێمانی دەشارنەوە، ئایا هەندێك لایەنی سیاسی بۆ ئەوە لە سلێمانی كاری سیاسییان كردووە كە بەشێك لە مێژووی كورد ناشیرین بكەن؟ توخوا چۆن دڵیان هات و مافیان بە خۆیان دا، كۆمەڵێكی كەم لە گەنج و هەرزەكار و كۆمەڵێكی كەم لە پێنووس بەدەستەكان فێربكەن وشەی ناشیرین بەكار بهێنن، پاشانیش وا پیشان بدرێت ئەم وشە ناشیرینانە لە گەنجێكەوە لە سلێمانییەوە گوێمان لێی بووە، بەڵام دەبێت هەموو لایەنە سیاسییەكان ئەو راستییە بزانن، كە هەر لایەنێك، یان كەسێك لە پێناوی كوردایەتی و شتە جوانەكان خەباتی كردبێت، مێژوویەكی پڕسەروەری تۆمار كردووە و ئەو مێژووە بە هیچ كەسێك ناسڕدرێتەوە، دەبێت ئەو مێژووە جێگەی رێز و تەقدیر بێت. با پرسیار لە خۆمان بكەین، ئایا ئێمە دەتوانین كام لایەن بسڕینەوە، ئەسڵەن ئەم بۆچوونە دژی رێبازەكەی منە و لێم قبووڵ ناكات. ئێمە لە چوارچێوەی رێبازی بارزانی فێری ئەوە بووین، چۆن پێكەوە بژین، چۆن بیروبۆچوونە جیاوازەكان لە بازنەیەكدا پێكەوە كۆبكەینەوە بۆ ئەوەی كارێكی گەورەتر ئەنجام بدەین، بەداخەوە هەندێ جار ئەم شتە جوانانە وای لێهاتووە، مەسەلەكە دەگاتە ئەوەی نەك لە سەر بڕیاری سیاسی لێكجیاواز بین، خەریكە جیابوونەوەی كۆمەڵایەتیش لە نێوان هەولێر و سلێمانی و دهۆك و سلێمانی، لە نێوان دەڤەری بارزان و دەڤەری هەڵەبجە و راپەڕین و گەرمیان دروست دەكەن، توخوا ئەمە سیاسەتە؟ ئایا كێ ئەم سیاسەتە بەڕێوەدەبات؟ من وەك كوردێك كە پەروەردەی رێبازی بارزانیم، ئەگەر راپەڕین و پیرەمەگروون و هەڵەبجە و گەرمیان وەك بارزان سەیر نەكەم، من كورد نیم، ئێمە وا فێر كراوین كە دەبێت سەیری مەزڵوومییەتی ئەم میللەتە بكەین، بەرگری لە مەزڵوومییەتی ئەم میللەتە دژی زاڵمان بكەین، ئەوجا زاڵمەكە هەر كەس و دەوڵەتێك بێت.




* دیارە مێژووی بارزانیی نەمر پێش پارتی و دواتریش دوای دامەزراندنی پارتیش، واتە مێژووی پارتی و بارزانی تێكەڵی مێژووی سلێمانی بووە، پێتوا نییە ئێستا لە نێوان سلێمانی و پارتی جۆرێك لە تۆران هەیە؟

- من ناڵێم تۆران، بەڵكو دەڵێم لە بەشێك لە قۆناخی خەباتی رزگاری نیشتمانیمان بەتایبەتی دوای نسكۆی 1975، فرسەتێك بۆ هەندێك لایەن دروست بوو كە بە شێوەیەك كار لەسەر دەڤەری سلێمانی بكرێت كە پارتی بە نامۆ پیشان بدرێت، لەمەشدا كارێكی بەرفراوان لەسەر ئەم بابەتە كراوە، سەبارەت بەمە دەڵێم: بەداخەوە كارێكی ناتەندروست كراوە، كارێك كراوە كە نە لە خزمەتی كوردایەتی بووە، نە لە خزمەتی پێكەوەژیان، كارێك كراوە كە بەرگەی جیاوازیی بیروبۆچوونەكان نەگرێت، ئەگەرنا دەڤەری سلێمانی و گەرمیان و هەڵەبجە و راپەرین، پێگەی هەرە تەندروست و هەرە بەهێزی پارتی دیموكراتی كوردستان بوون، پارتی خاوەنی گەورەترین قوربانییە لەو دەڤەرە، ئەوجا با هەمووشی نەخەینە ئەستۆی لایەنە سیاسییەكانی دیكە، بەشێكی هەرە گەورەی ئەم پرسەش دەكەوێتە ئەستۆی خودی پارتی دیموكراتی كوردستان، وەك پێویست كار لەسەر ئەم دەڤەرە نەكراوە. وەك پێویست لەگەڵ پارتییەكانی ئەم دەڤەرە رانەوەستاوە، بۆیە من پێموایە پارتی وەك پێویست نەیتوانیوە لەو دەڤەرە رۆڵی خۆی بگێڕێت.




* ئایا چۆن پارتی و سلێمانی ئاشت دەكرێنەوە؟

- مەسەلەكە ئاشتكردنەوە نییە، خەڵكی سلێمانی لە پارتی تووڕە نییە، بەڵكو لە بەرپرسەكانی پارتی نیگەرانە، بۆیە دەبێت خەڵكانی پارتی و پێشمەرگەكانی شۆڕشی ئەیلوول و گوڵان رێزیان لێبگیرێت و ئەوانەی خاوەن پێگە و شوێن بوون لەم رێبازەدا، دانی پێدابنرێت و بایەخیان پێبدرێت، دەبێت بەرپرسانی پارتی لەو دەڤەرە ئەوجا من بم، یان هەر كەسێكی دیكە، نابێت وا سەیری خۆی بكات خۆی بەرپرسی پلە یەكە، ئەو خەڵكە لە شوێنی خۆیان قوربانی گەورەیان داوە، بەشێكیان زۆر پێش من لە ناو رێبازی بارزانی خەباتیان كردووە، بۆیە من ناتوانم رۆڵێك بدەم بەوان، یان رۆڵێك بۆ ئەوان دیاری بكەم، بەڵكو دەبێت زەمینەیەك دروست بكەین ئەوان بە رۆڵی راستەقینەی خۆیان هەستن. من ناچم كار بۆ ئەوان دیاری بكەم، هەتا كارێك بۆ پارتی بكەن، ئەوان خۆیان ئەهلی كارن و خاوەنی ماڵ و خاوەنی پارتین، خاوەنی تیكۆشان و قوربانیدانن، بۆیە دەبێت ئەوان رێنیشاندەری ئێمە بن، ئێمە چۆن كار بكەین، دەبێت ئەو رێزەیان بۆ بگێڕینەوە بۆ ئەوەی ئەوان خۆیان نوێنەرایەتی پارتی بكەن.




* ئەگەر لێرەوە بگەڕێینەوە بۆ سەر ماڵی كورد، دیارە یەكڕیزیی نێوماڵی كورد لە هەموو شتێك گرنگترە، ئایا چۆن بتوانین ئەم یەكڕیزییە دروست بكەینەوە؟
- دەبێت هەموومان، واتە هەموو حزبە سیاسییەكان ئامادە بن دەستبەردای ئیمتیازە حزبییەكانیان بن، هەموو پێكەوە لە سەر هێڵ و خاڵ و بەرژوەندییە باڵاكانی نەتەوەیی كۆببینەوە، خاڵە هاوبەشەكانی خۆمان دیاری بكەین و لەسەری رێكبكەوین، بەپێچەوانەوە ئەگەر دوای بەرژەوەندیی تەسكی حزبایەتی بكەوین، ئەوا لە خاڵێكیشدا بە یەك ناگەین.




* بەڵام ئێستا پارتی و گۆڕان گەیشتوونەتە دەرگایەكی داخراو، ئایا تاچەند دەتوانرێت لەگەڵ یەكێتی پێكەوە ئەم قۆناخە دەرباز بكەن؟
- من پێموایە دوورخستنەوە، یان پەراوێزخستنی لایەنێك لە لایەنەكان لە بەرژەوەندی دۆزی رەوای گەلەكەماندا نییە، بۆیە دەبێت هەموو لایەنەكان پێكەوە لە ژوورێكدا و لەسەر یەك مێزی گفتوگۆ كێشەكانی خۆمان چارەسەر بكەین، دەبێت لانیكەم لەو ئاستەدا بین كە بتوانین لەسەر یەك مێز كێشەكانی خۆمان چارەسەر بكەین.




* هەندێك عینادی، یان پێداگری هەیە لەوانەیە بەردەوامی پێبدرێت، ئایا ئەگەر ئەم پێداگرییە هەر بەردەوام بوو، مەخرەجێك بۆ چارەسەری ئەم بارودۆخە دەبێت؟


- بۆ ئەوەی ئەم بارودۆخە چارەسەر بكەین، من ئومێد دەخوازم ئەو لایەنانەی كە پێداگری دەكەن و پێیانوایە بەو رێگەیە كارەكان بەرەو پێشەوە دەبەن، لەو پێداگیری و عینادیە پاشگەزببنەوە، لەبەر ئەوەی بە پێداگری هیچ بەدەست نایەت، بۆیە لە حاڵەتێكدا ئەم پێداگرییە بەردەوامی هەبێت، ئەوا هیچ گومانی تێدا نییە، كە هەردوولا پارتی و یەكێتی، لەسەر ئەرزی واقیع، لە بڕیاری سیاسیدا، لە یەكڕیزیی نێوماڵی كورد، بۆ خۆئامادەكردن بۆ پرسە گەورەكان، بۆ ئەوەی درز نەكەوێتە سنوورەكانی باشووری كوردستان و لەو درزەوە هەڕەشە لەسەر ئاسایش و سەقامگیری كوردستان دروست بێت، ئەوا ئەركی گەورەی نەتەوەیی و نیشتمانی لەسەر شانی پارتی و یەكێتی-یە، دیارە بڕیاری ئەم دوو لایەنە پێكەوە بڕیارێكی گرنگە، پێكەوەبوونیان هێزێكی گەورەیە بۆ پاراستنی سنوورەكان، بۆیە ئەگەر هەردوولا پارتی و یەكێتی بگەنە رێككەوتنێكی دروست، ئەوا دەبێت هێچ دەنگ و رەنگێك لەبیر نەكەن، هەر كەس لە پەرلەمان نوێنەری هەبێت، ئەوا میللەت دەنگی پێداوە و نابێت ئەو دەنگانە نادیدە بگیرێن، دەبێت بە هاوكاریی هەموو لایەك ئەم كێشانە چارەسەر بكرێن.




* بەڵام ئێستا مەسەلەی پەكەكە-شی هاتۆتەسەر و ئەویش دەستێوەردان و هەڕەشە دەكات، پرسیار ئەوەیە پەكەكە لەم كاتەدا بۆ وادەكات؟

- لە هەر بارودۆخێكدا كە شڵەژان دروست بوو، ئیتر كەسانێك هەن حەزدەكەن دەستێوەردان بكەن بۆ ئەوەی دەستكەوتێك لەو شوێنە بەدەست بهێنن، ئەوەی سەبارەت بە پەكەكە دەگوترێت، من ئومێدەوارم بەهیچ شێوەیەك لە شێوەكان تووشی هەڵەیەكی مێژوویی ئاوا نەبێت، بۆیە ئەوەی وەك ئێستا باس دەكرێت و پەكەكە بەو شێوەیە دەستێوەردان بكات، ئەوا بێجگە لەوەی باشووری كوردستان زیانی پێدەگات، ئەوا گورزێكی گەورەش لە پێگەی جەماوەی خۆیان لە باكوور دەدەن، لەبەر ئەوەی هیچ كوردێك قبووڵ ناكات ئەو نیمچە ئازادییەی لە باشوور بەدەست هاتووە، لەناو بچێت، بۆیە ئەگەر هەندێك لە سەركردەكانی پەكەكەش بریارێكی وابدەن، ئەوا كەسانی كوردپەروەر و ئاقڵمەندی دیكە لە سەركردایەتی پەكەكە هەن و پێموایە ئەوان قبووڵ ناكەن بابەتێكی وا رووبدات.