ئەو رۆژەی سەدان ساڵە كورد بەنیازە بیبینێت و وەك هەر نەتەوەیەكی ئەم جیهانە ببێتە خاوەنی دەوڵەتی سەربەخۆی نزیك بۆتەوە.، سووربوونی سەرۆك بارزانی لەسەر ئەنجامدانی ریفراندۆم و بەرەوپێشەوە بردنی پرۆسەی سەربەخۆیی بۆتە ئومێدێكی گەورە بۆ هەموو كوردستانییەكی نیشتمانپەروەر و لە لایەكی دیكەشەوە بۆتە جێگەی نیگەرانی بۆ ناحەزانی نەتەوەی كورد و خاكی كوردستان و ئەو لایەنانەشی كە بە دەهۆڵی دەوڵەتانی داگیركەری كوردستان هەڵدەپڕن. بۆ تاوتوێكردنی ئەم پرسە ئەم وتووێژەمان لەگەڵ رێباز عوسمان محەمەد مامۆستا لە زانكۆی سلێمانی ئەنجامداو بەمجۆرە رای خۆی بۆ گوڵان دەربڕی.

رێباز عوسمان مامۆستای زانكۆی سلێمانی بۆ گوڵان:شەرمەزارییە كەسێك بە زمانی كوردی قسە بكات و دژی ریفراندۆم و سەربەخۆیی كوردستان بێت


* ئێستا هەرێمی كوردستان خۆی بۆتە دەوڵەتی ئەمری واقیع، هەر بۆیە هەوڵەكان بەو ئاراستەیەن ئەم ئەمری واقیعە بگۆڕن بۆ دەوڵەتێك كە شەرعییەتی نێودەوڵەتی هەبێت، بۆ ئەمەش پرۆسەی سەربەخۆیی دەستی پێكردووە و بڕیارە ئەمساڵ ریفراندۆم ئەنجام بدرێت. ئایا چۆن سەیری ئەم پرۆسەیە دەكەیت و تاچەند زەمینە لەبارە بۆ ئەوە دەوڵەتی ئەمری واقیع بگۆڕین بۆ دەوڵەتێك كە شەرعییەتی نێودەوڵەتی هەبێت؟
- لەم كاتەدا كە هەموو جیهان چاوی لەسەر پێگەی بەهێزی پێشمەرگەیە و واچاوەڕوان دەكرێت لەگەڵ گۆڕانكاڕییەكانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست رۆڵی كورد زیاتر بێت، لە دۆخێكی وادا ئەنجامدانی پرۆسەی ریفراندۆم گرنگی تایبەتی هەیە، تاوەكو گەلی كوردیش بەهەمان شێوەی گەلانی ناوچەكە سەروەری و دەستكەوتەكانی بپارێزێت. هەرێمی كوردستان بایەخێكی تایبەتی بۆ وڵاتانی زلهێزی جیهان هەیە كە زۆربەیان كونسوڵخانەیان لە شاری هەولێر هەیە و مامەڵەی دەوڵەت لەگەڵ هەرێمی كوردستان دەكەن، ئەو ئارامی و سەقامگیرییە ئەمنییەی كە لە كوردستان هەیە بەراورد بە ناوچەكانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست خۆی لە خۆیدا دەیسەلمێنێت كە زەمینەیەكی لەبار هەیە بۆ ئەنجامدانی ریفراندۆم، بەڵام كاتێك گەل دەنگی بە سەربەخۆیی دا، ئەوا ئەم پێگەیە زۆر بەهێزتر دەبێت و لە ناوەندە نێودەوڵەتییەكاندا دۆزی كورد زۆر دەچێتە پێشەوە، هەر بۆیە من پێموایە ئێستا لەبارترین كاتە بۆ ئەنجامدانی ریفراندۆم، تەنانەت هۆكارێكیش دەبێت بۆ وەلانانی ناكۆكییەكانی نێوان حزبەكان.
* ئەوەی بۆ كورد مایەی گەشبینییە ئەوەیە، كە هەموو بیرمەندان و سیاسەت سازانی جیهان گەیشتوونەتە ئەو قەناعەتەی كە لەناو دەوڵەتانی سنوورە دەستكردەكەی سایكس پیكۆ و ئەو نەخشە سیاسییەی ئێستای رۆژهەڵاتی ناوەڕاست، كێشەكان چارەسەر ناكرێت و نەخشەی رێگە بۆ چارەسەركردنی كێشەكان پێویستی بە سنووری نوێ و نەخشەی سیاسی تازە هەیە.، ئایا چۆن كورد دەتوانێت لەناو ئەم نەخشە تازەیەدا سنووری دەوڵەتی كوردستان بچەسپێنێت؟
- لەسەر دەستی پێشمەرگە كورد توانی زەمینەیەكی لەبار دروست بكات بۆ چەسپاندنی سنووری دەوڵەتی ئایندەی كوردستان، ئەمەش بە سووربوونی سەركردایەتی سیاسی كوردستان لەسەر مافی رەوای گەلەكەی و پاراستنی خاكەكەی، هەروەكو چۆن توانی خاكەكەی لەبەردەم دڕندەترین دەوڵەتی تیرۆریستی سەردەم بپارێزێت. ئەمڕۆ پێشمەرگە بووەتە سیمبولی بەهێزی خاوەن ئیرادەی تۆكمە و لەناوەندە جیهانییەكاندا ناوبانگی دەركردووە، بە خوێنی پیرۆزی پێشمەرگە سنووری نەخشەی دەوڵەتی كوردستان كێشراوە و ریفراندۆم و دەنگدان بە بەڵێ بۆ سەربەخۆیی دەوڵەتی كوردستان و پاڵپشتی سەرۆك بارزانی بۆ بەدەستهێنانی مافی رەوای كورد و دەربازبوون لەو هەموو قەیرانە سیاسی و ئابوورییەی رووبەڕووی گەلی كوردی مەزڵوم بووە، رێزگرتنە لە خوێنی پێشمەرگە و شەهیدانی كوردستان. سەرۆك بارزانی زۆر سەركەوتووانە توانیوێتی مافی كورد لە جیهاندا بچەسپێنێت و وەك كارەكتەرێكی سیاسی كوردستانی و نێودەوڵەتی داكۆكی لە مافی نەتەوەكەی كردووە. ئەوەی ئەو ئەگەرە بەهێزتر دەكات بەوەی نەخشەی سایكس پیكۆ دوای سەدەیەك كۆتایی دێت، ئەو گرفت و كێشە ئاڵۆزانەیە كە لە ناو نەتەوە و پێكهاتەكانی ئیتنی لە ناوچەكەدا كەوتۆتەوە بە رادەیەك چەندین كۆمەڵكوژی دەرهەق بە گەلی كورد ئەنجامدراوە و سوننە و شیعەش لە ناكۆكییەكی وا سەختدان كە زەحمەتە جارێكی دیكە و بەم نزیكانە بتوانن پێكەوەبژین.
* ئاشكرایە رێگەی دروستكردنی دەوڵەت و سەربەخۆیی، بە گوڵ نەچێنراوە، هەموو دەوڵەتانی دراوسێ بە گشتی و ئێران بەتایبەتی هەرچی لەدەستیان بێت دەیكەن بۆ ئەوەی ئەم دەوڵەتە دروست نەبێت، بەڵام بەداخەوە وەك دەبینین هەندێك لایەنی سیاسی لە كوردستان بوونەتە ئامرازێك بەدەستی دەوڵەتانی داگیركەری كوردستانەوە و بە ناوی كوردایەتییەوە خەریكن دەوڵەتی ئەمری واقیعی كوردستان دەڕووخێنن، ئایا چی بكەین بۆ ئەوەی رێگە نەدەین ئەو هێزە كوردستانییانە مەرامی داگیركەران بهێننەدی؟
- جێی داخە كەسانێك لەسەر خاكی كوردستان دەژین و بە زمانی كوردی قسەدەكەن، كەچی خیانەت لە زمان و خاك و نەتەوەكەیان دەكەن، بەوەی دژایەتی خواست و ویست و دەستكەوتەكانی گەلەكەیان دەكەن، ئەو گەلەی رۆژانە گەنجەكانیان شەهید دەبن و هەزاران قوربانی بەخشیوە لە پێناو بزاڤی رزگاریخوازی كوردستان. من تێناگەم چۆن سیاسەتمەدار، یان كەسی یەكەمی حزبی وا هەیە كە وا بێباگانە دژی ریفراندۆم و سەربەخۆیی و دەوڵەتی كوردستان قسە دەكەن، ئەوان شەرمیان لە كوڕ و كچ و خێزان و دایك و باوكی شەهید نییە، ئەو شەهیدانەی كە لە پێناو پاراستنی شەرەف و نامووسی ئەوان جوانەمەرگ بوون. یەكڕیزی و تەبایی گەورەترین چەكە بۆ رووبەڕووبوونەوەی ئەو كەسانەی كە زۆرجار نیشانەی پرسیاری خیانەتیان لەسەرە، پێویستە ئەمڕۆ كە رۆژی دڵسۆزان و نیشتمانپەروەران و خەمخۆرانی نەتەوەكەمانە، دەستی یەك بگرن لەگەڵ پارتی دیموكراتی كوردستان كە هەڵگری پرۆسەی سەربەخۆییە، ئەو سەربەخۆییەی مافی شەرعی و یاسایی نەتەوەی كوردە، هەموو كوردێك هەست بەو راستییە دەكات، كە هۆكاری بڕینی بودجە و مووچە لەلایەن بەغداوە، هەوڵێك بوو ئەوەی كورد نەبێتە خاوەنی ئابووری سەربەخۆی خۆی، هەروەها نەدانی مووچەی پێشمەرگە و بێبەشكردنی لە چەك و تەقەمەنی بۆ ئەوە بووە كە كورد نەبێتە خاوەنی سوپای خۆی، ئێستا لە سایەی هاوكاری نێودەوڵەتی بۆ پێشمەرگە، پێشمەرگە بۆتە ئەو سوپایەی كە بتوانێت كوردستان لە رووی سەربازییەوە بپارێزێت، بەڵام لە رووی ئابوورییەوە وێڕای ئەوەی نرخی نەوت دابەزیوە و قەیرانیكی گەورە دروست بووە، كەچی هێزێكی وەك پەكەكە بە ئاشكرا رایدەگەیەنێت كە سەرچاوەی سەرەكیی داهاتی كوردستان كە نەوتە دەیتەقێنێتەوە، دیارە ئەمەش لە هەڕەشەی داعش ترسناكترە.
* ئایا یاریكردن بە قووتی خەڵكی كوردستان و هەوڵدان بۆ بڕینی سەرچاوەی بژێوی ژیانیان وەك ئامرازێك بۆ رووخانی دەوڵەتی ئەمری واقیعی كوردستان چۆن دەبینی؟
- گەمە كردن بە قووتی خەڵك و بەها پیرۆزەكانی گەلی كورد ئەو خەسڵەتە هاوبەشەیە كە دوژمنانی گەلی كورد پێی ناسراون، جێگەی داخیشە ئەوەی پەكەكە دەیكات هیچی كەمتر نییە لە بڕینی قووتی خەڵك و گەمەكردن بە بەها پیرۆزەكانی نەتەوەی كورد كە لە بەغدا و رەقە-وە پیلانی بۆ دادەڕێژرێت، بگرە خیانەتەكەی ئەمیان قورستر و پڕئازارترە چونكە هاوزمان و كەسانی نزیك بە خۆمان ئەنجامی دەدەن كە چەندین ساڵیشە لە سەر خاكەكەمان میوانن. ئەم رەفتار و كردارە دوژمنكارییانە زیانی زۆری لە سەرچاوەی بژێوی ژیانی خەڵك و ئابووری هەرێمی كوردستان داوە، بەڵام بەهیچ شێوەیەك كاریگەری لەسەر هەڵوێستی نیشتمانپەروەری خەڵكی كوردستان نابێت، رەتكردنەوەی ئەم رەفتارە دوژمنكارانە هەڵوێست و ئەركی زۆرینەی هەرە زۆری گەلانی كوردستانە.
* لایەنێكی دیكە كە زۆر مەترسیدارە بۆ پرۆسەی سەربەخۆیی، ئەو رۆڵە نابەرپرسیارەیە كە هەندێك میدیا نابەرپرسانە رۆژانە بە شێوەیەكی ناڕاستەوخۆ بانگەشە بۆ ئەوە دەكەن دەوڵەتی كوردستان پێویست نییە، یان خەڵك هان دەدەن دەوڵەتمان بۆچییە، ئایا لە وڵاتیكدا ئیرهابی فیكری بەرامبەر دامەزراندنی دەوڵەتی نەتەوەیی هەبێت، چۆن مامەڵەی لەگەڵ دەكرێت؟
- تیرۆری فیكری هیچی كەمتر نییە لە كار و كردەوە تیرۆریستییەكانی داعش و دوژمنانی گەلەكەمان. سفركردنەوەی بیرۆكەی نەیارانی سەربەخۆیی كوردستان لەناو ناخی هەموو تاكێكدایە، بە شێوازی جۆراوجۆر بەبێ ئەوەی گوێبدەنە ئەو فیكرە دوژمنكارییانە كە دەرهەق بە نەتەوەی كورد لە ژێر ناوی جۆراوجۆر دەكرێت. لەمەش ناخۆشتر ئەو كۆمەڵە میدیای بەناو سەربەخۆییەن كە ئەمڕۆ زۆر نادڵسۆزانە و بە بەرنامە بۆ داڕێژراو رۆڵیان بە راستەوخۆ و ناڕاستەوخۆ لە برەودان بە ئیرهابی فیكری هەیە، پێموایە زۆربەی ئەو بەناو میدیا سەربەخۆیانە لە خزمەتی دەستێوەردانی وڵاتـانی ئیقلیمیدان و دەزگا موخابەراتییەكانی وڵاتانی دەرەكی پشتیوانی و رێنماییان دەكەن، ئەو دەزگا هەواڵگرییانە تا دوێنێ لە رێگەی راگەیاندن و هەڕەشە و تیرۆرەوە ژەهری رەشیان دەرهەق بەگەلی كورد دەڕژاند، ئەمڕۆ لە رێگەی چەند میدیاوە ئەو ئاژاوە و ماڵوێرانییە بۆ كورد دەهێنن. كاتی ئەوە هاتووە لەم دۆخە هەستیارەدا كە پێشمەرگە لە سەر سنوورەكان لە شەڕێكی قورسدان و لەناوخۆی وڵاتیش مووچەخۆران و كاسبكاران لە دۆخێكی دژواری قەیرانی داراییدان، سنوورێك بۆ ئەم پێشێلكاری و شكاندنی سیمبولی نەتەوەییانە دابنێن، بە رادەیەك داخستنی ئەو كەناڵانە جوانترین وەڵامە بۆ دوژمنانی گەلەكەمان، چونكە بەرەدەوامبوونیان كاریگەری نێگەتیڤی لەسەر ئاسایشی نەتەوەییمان دەبێت.
* لە هەموو جیهاندا حزبی سیاسی ململانێ لەسەر حكومەت دەكات، نەك یاریكردن بە چارەنووسی نەتەوە و هەوڵدان بۆ یاریكردن بە دەوڵەت، پرسیاری ئێمە ئەوەیە چی بكەین بۆ ئەوەی حزبە سیاسییەكانی ئێمە تەنیا حزبی هەڵبژاردن و ململانێكردن بن لەسەر حكومەت، نەك یاری بە دەوڵەت و كیانی ئەمری واقیعی كوردستان بكەن؟
- بەشێك لەو حزبانەی لەم دواییانەدا پەیدا بوون و خاوەنی تۆزقاڵێك لە خەبات و گیانفیدایی نەبوون، تەنیا بوونەتە رێگر لە بەردەم دەستكەوتەكانی كورد، بە بەردەوام ئەو میدیایانە مۆركی ئاژاوەگێڕی و بڵاوكردنەوەی بێ ئومێدی و ساردكردنەوەی پێشمەرگەیان هەڵگرتووە، تەنانەت مەینەتییەكانی خەڵكیان كردووەتە دروشم بۆ پڕوپاگەندەی سیاسی بێ ئەوەی گوێ بدەنە دۆخەكە و ئەوانە خەمخۆری خەڵكی هەژار و پڕمەینەت نین. من پێم سەیرە بەپێی یاساو رێنماییەكانی دامەزراندنی پارتە سیاسییەكان لە كوردستاندا چۆن رێگە بەو جۆرە حزبانە دەدرێت كە پێشمەرگە و خەڵكیان كردۆتە ئامانج بۆ گەیشتن بە دەسەڵات و كۆكردنەوەی دەنگ لە هەڵبژاردنەكان؟ بێگومان نانەوەی ئاژاوە و پشێوی بەتایبەتی لە دۆخی شەڕدا بە پێشێلكاری و كاری نایاسایی دادەنرێت، هەر ئەمانەش بوون پەرلەمان و كوردستانیان كردە شوێنی ئاژاوە و تێكچوونی ئاشتی كۆمەڵایەتی.