ئەو بارودۆخە هەستیار و ناسكەی ئێستا كوردستان و ناوچەكەی پێدا تێدەپەڕێت، بارودۆخێكە دەرگای بەسەر هەموو ئەگەر و گۆڕانكارییەكاندا وەڵا كردووە، خەڵكی كوردستان و حزب و لایەنە نیشتمانپەروەرەكان لە هەوڵی ئەوەدان لەم بارودۆخەدا گەلی كوردستان یەكڕیز و یەك هەڵوێست بۆ ئەوەی ئەو دەسكەوتانەی بە خەبات و قوربانیدانی دەیان ساڵەی گەلەكەمان هاتۆتە دی بپارێزرێت و بەرژوەندی حزبی تەسك رووبەرووی هەڵدێری نەكاتەوە، بۆ قسەكردن لەسەر ئەو دەسكەوتانەی میللەتەكەمان بەدەستی هێناو سەركەوتنی هێزی پێشمەرگەی كوردستان لەبەرەكانی شەڕی دژی داعش بە درێژایی زیاتر لە 1000 كیلۆمەتر، لەهەمانكاتدا بۆ تاوتوێكردنی ئەو تەنگژەیەی ئێستا هەندێك لە حزبە سیاسیەكان لە سەرپرسی سەرۆكی هەرێمی كوردستان دروستیان كردووە، ئەم دیمانە تایبەتەمان لەگەڵ بەڕێز محەمەدی حاجی مەحمود سكرتێری حزبی سۆسیالیست دیموكراتی كوردستان و فەرماندەی پێشمەرگە لە میحوەری كەركوك كرد و ئەمەش دەقی دیمانە تایبەتەكەیە.

* بارودۆخی ئێستای كوردستان و عێراق و ناوچەكە لە ناو ئاڵۆزییەكی گەورەدایە و لەناو ئەم ئاڵۆزیەشدا هەست بە گۆڕانكارییەكی بەردەوام و خێرا دەكرێت، ئایا لەناو ئەم هاوكێشەیەدا رۆڵی چییە و ئێوە لە چ گۆشە نیگایەكەوە سەیری ئەم هاوكێشە ئاڵۆزە دەكەن؟
- بۆ خوێندنەوەی ئەم بارودۆخەی ئێستا، ئەوا دەبێت ئاماژە بەوە بكەین كە كورد كۆمەڵێك قۆناخی زۆر باشی بڕیوە، ئەگەر بە خێرایی ئاماژەیان پێبكەم، دیارە راپەڕینی ئاداری 1991 وەرچەرخانێكی زۆر گەورەبوو بۆ دۆزی گەلەكەمان لەمەش زیاتر ئەم وەرچەرخانە بڕیاری 688ی ئەنجوومەنی ئاسایشی بەدوای خۆیدا هێناو نەوای ئارامیان بۆ كوردستان دروستكرد و، توانیمان بۆ یەكەمجار هەڵبژاردن لە كوردستان ئەنجامبدەین، لە ئاكامی ئەم هەڵبژاردنە حكومەت و پەرلەمان پێكهات و پاشانیش پەرلەمانی كوردستان لە هەمان ساڵی 1992 بڕیاری فیدرالیزمی راگەیاند، ئەمانە كۆمەڵێك قۆناخی باشبوون هەتا ساڵی 2003 بەڵام مەترسیمان هەر لەسەر بوو، بەڵام لەدوای ساڵی 2003 بە رووخانی رژێمی سەدام حوسێن لە 9/4/2003، مەترسی لەسەر سڕینەوەی نەتەوەییمان كەمبۆوە، ئەمەش لەبەر ئەوەبوو دوای رووخانی رژێمی سەدام حوسێن، هەموو هێزەكانی سوپا و جەیشی شەعبی و ئەمن و پۆلیسی عێراق و هەڵوەشێنرانەوە، ئەمە دەرفەتێكی زۆر باش بوو دەبوو زۆر سوودێكی گەورەی لێ وەربگرین و بۆ بەرژەوەندی خۆمان بیقۆزینەوە، بەڵام بەداخەوە وەك پێویست سوودمان لێوەرنەگرت، لەماوەی ساڵانی 2003- 2014 گۆڕانكاری زۆر هاتنە پێش بەڵام لەبەشی زۆری ئەو گۆڕانكاریانەش ئەوانیش وەك پێوست سوودمان لێوەرنەگرت و رەنگە لە هەندێك حاڵەتەدا كاتیشمان زۆر بەفیڕۆ دابێت. پاشان لە 10ی حوزەیرانی 2014 بارودۆخەكە گۆڕانكاریەكی زۆر گەورەی بەسەرداهات، تیرۆریستانی داعش پەلاماری موسڵیاندا بۆ ئەوەی بەندیخانەیەك بگرن و چەند بەندییەك هەبوو ئازادی بكەن، بەڵام زیاتر لە 90 هەزار سەرباز و پۆلیسی فیدرالی لە موسڵ و تكریت چەكەكانی خۆیان تەسلیمی داعش كرد و هەردووشارەكە كەوتە ژێر دەستی داعش، كە تیرۆریستانی داعش خۆشیان مەزندەی ئەم رووداوەیان نەدەكرد، بۆیە ئەمەش وایكرد گۆڕانكارییەكی ریشەیی لەسەر هەموو ئاستەكان لە هاوكێشەی سیاسی ناوچەكە رووبدات، كە ئێستا داعش نزیكەی لە 40% ی خاكی عێراقی لەبەردەستە. ئەوەی بۆ ئێمە وەك كورد جێگەی خۆشحاڵیە لەماوەی ساڵی 2014-2015 كورد توانی بەرگری لە كوردستان بكات، دیارە ئێمە لەسەر خاكی خۆمان بووین و ئەوان هاتوون هێرشیان كردووینە سەر بۆیە بەرگریمان كردووە و توانیوومانە كە پاشەكشە بە تیرۆریستانی داعش بكەین، دەتوانم بڵێم لەماوەی ئەم ساڵەدا توانیوومانە نزیكەی لە 40% ی خاكی كوردستان لەدەستی تیرۆریستانی داعش ئازاد بكەین.
* دیارە لەماوەی ئەم ساڵەدا تیرۆریستانی داعش كارەساتیشیان بەسەر كورد هێناوە بەتایبەتی كۆمەڵكوژی و ژینۆسایدی ئێزیدییەكان، هەروەها هێزی پێشمەرگەی كوردستان قوربانییەكی گەورەی داوە، ئایا تا چەند لەم ماوەی ئەم ساڵە دۆزی كوردستان گۆڕانكاری بەسەردا هاتووە؟
- لەگەڵ هەموو ئەو كارەساتەی دژی كوردستان بەگشتی و كوردی ئێزیدی كراوەو وێڕای ئەو هەموو خوێن و فرمێسكەی بۆ بەرگری كردن له كوردستان رشتوومانە، بەڵام بەرامبەر بە سەركەوتنەكانی پێشمەرگە و تێكشكانی تیرۆریستانی داعش، سۆزێكی نێودەوڵەتی بەرامبەر كوردستان دروست بووە، من پێموایە ئەو سۆزەی لەماوەی ئەم ساڵە بۆ كوردستان دروست بووە و هێندەی خەباتی 30-40 ساڵی رابردوومانە، لەمەدا مەبەستم ماوەی ئەم ساڵەیە ئەوجا كە شەڕەكە تەواو بوو پشكی كورد لە گۆڕانكارییەكان چۆن دەبێت ئەوەیان مەسەلەیەكی دیكەیە. زیاد لەمەش كورد توانیوویەتی لەسەر ئەرزی واقیع كۆمەڵێك دەسكەوتی گرنگ بەدەست بهێنێت لەوانە:
1. توانراوە لەماوەی ئەم ساڵەدا ئەو ناوچانەی پێشتر پێیان دەگوترا ناوچە كوردستانییەكانی دەرەوەی هەرێم یان ماددەی 140، بەشی هەرە زۆری ئەو ناوچانە ئێستا لەژێر دەستی پێشمەرگەدان. دیارە ئەو ناوچانەش خاكی كوردستانن و بە خوێنی پێشمەرگە ئازاد كراون و هەر بارودۆخێك بێتە پێشەوە چۆڵناكرێنەوە.
2. لەماوەی ئەم ساڵەدا سۆزێكی گەورەی نێودەوڵەتی بۆ كوردستان دروست بووە، ناوی پێشمەرگە هەموو سنورەكانی بەزاندووە و جیهان بە چاوی ئیعجابەوە سەیری پێشمەرگە دەكات.
3. بەدەیان هاووڵاتی رۆژئاوا لە ئەوروپا و ئەمەریكا هاتوون شان بەشانی پێشمەرگە شەڕی تیرۆریستانی داعش دەكەن.
4. لەم ساڵەدا پێشمەرگە چووە كۆبانی، ئەمە لەوانەیە لای خۆمان شتێكی ئاسایی بێت، بەڵام چوونی پێشمەرگە بۆ كۆبانی واتە پێشمەرگە سنووری هەرسێ دەوڵەتی(عێراق و توركیا و سوریا) ی بڕیوە.
5. ئێستا كورد هاوپەیمانە لەگەڵ بەرەی دژە تیرۆر، بەرەی ئاشتی و پێكەوە ژیان و دیموكراتی لەگەڵ جیهانی ئازاددا، ئێمە سەد ساڵ خەباتمان كرد نەمانتوانی ببین بە هاوپەیمانی ئەو بەرەیە ئێستا لەماوەی ساڵێكدا بووینە هاوپەیمان، ئەمە دەسكەوتێكی گەورەیە.
6. لەمەی ئەم ساڵەدا ئەو توخمانەی پێویستین بۆ دەوڵەت، كورد بەدەستی هێناوە، ئێستا كورد خاكی خۆی لەبەر دەستە، خۆی نەوت دەفرۆشێ، ئابووری خۆی لەبەردەست، هەروەها خەریكە دەبینە سوپایەكی بەهێزی پێشمەرگە و هەموو جیهان هاوكاری دەكات و مەشق و راهێنانی پێدەكات، ئەمانە كۆڵەگە سەرەكیەكانی دەوڵەتن، لەوانەیە زۆر دەوڵەت لە ئەفریقیا ئەو كۆڵەگە سەرەكیانەی نەبێت.
* بەڵام هێشتا كێشەمان لەگەڵ بەغدا ماوە و چارەسەرنەكراون، هەروەها لە ناوخۆی هەرێمی كوردستانیشدا، هەندێك كێشە دروست بوون، ئایا ئەمانە چۆن دەخوێنێتەوە؟
- ئەو كێشانەی لەنێوان عێراق و كوردستان ماون، یان ئەو كێشانەی كە لەناوچەكە بەگشتی هەن، زۆربەی ئەو كێشانە ئەو لایانە دروستی دەكات كە بەوەكالەتی خەڵكی دیكە كاردەكەن، ئەگەر سەیری سەركەوتنەكانی پێشمەرگە بكەین و لەخۆمان بپرسین بۆ پێشمەرگە توانی پاشەكشە بە داعش بكات، بەڵام حەشدی شەعبی چوون دەوروبەری رومادی پاك بكەنەوە، بەڵام داعش رومادیشی لێسەندنەوە؟ وەڵامی ئەم پرسیارە ئاشكرایە لەبەر ئەوەی پێشمەرگە شەڕ بۆ خۆی دەكات و حەشدی شەعبی بە وەكالەتی خەڵكی دیكە شەڕەكە دەكات، بۆیە ئەم شەڕی وەكالەتە لایەنەكانی دیكەش دەگرێتەوە، من پێوایە ئەو كێشانەی هەندێك جار رووبەروومان دەبێتەوە، ئەو كێشانە ئەو لایەنانە دروستی دەكەن كە بەوەكالەت كاردەكەن.
سەبارەت بە هەرێمی كوردستان، ئێمە زۆر باشتر توانیومانە بەتەنگ كێشەكانی خۆمانەوە بچین، كێشەكانی ئێستای هەرێمی كوردستان هەمووی لەسەر پرسی سەرۆكایەتی هەرێم و دەستوور چڕبوونەتەوە، ئەم كێشەیە هەندێك نیگەرانی لای خەڵكی كوردستان دروستكردووە، بە نەفەسێكی ئیجابیانە نایانەوێت ئەم كێشانە چارەسەر بكەن، باس لە دوو ئیدارەی دەكرێت، بۆیە ئەم لایەنە خەڵكی نیگەران كردووە، بۆیە ئێمە وای دەبینین ئەم كێشەیە پێویستە لە چوارچێوەی دستوور یەكلایی بكرێتەوە و یان سازانی لەسەر بكرێت، بۆیە چۆن لە قۆناخەكانی پێشتر هەڵبژاردن و دامەزراندنی حكومەت و پەرلەمان و جاردانی فیدراڵی بەرەو پێشەوەی بردین، بۆ ئێستاش پەلە لەدەستورەكە بكەن و لەدەستوردا یەكلای بكەنەوە هەم كێشەكان چارەسەر دەكات، هەم بۆ خۆشمان قۆناخێكی دیكەی هەنگاو هەڵگرتنە بۆ پێشەوە.
* حزبە سیاسیەكانی كوردستان نەك هەر خەڵكیان دووچاری دڵەراوكی كردووە، بەڵكو كارگەیشتۆتە ئەوەی كوردستان دابەش بووە بەسەر دووبەرە، پەرلەمان بەهەمان شێوە دابەش بووە، ئایا مەترسی ئەوە نییە ئەم دابەشبوونە هێزەكانی پێشمەرگەش بگرێتەوە؟
- لە راستیدا ئەم كێشانەی هەرێم، هەموویان لەشتی خودی و شەخسیدا چركراونەتەوە، بۆیە كێشەكان ئاڵۆزبوون، بە بۆچوونی من دەبێت پەرلەمان خۆی هۆكارێك بێت بۆ چارەسەكردنی كێشه سیاسیەكان، بەڵام لە ئێستا پەرلەمان خۆی بۆتە كێشە بۆ ئەم وڵاته و بۆ لایەنە سیاسیەكانیش، جارێك سەرۆكی پەرلەمانی كوردستان داوای كرد بۆ چارەسەری كێشە سیاسیەكان ژوورێكی عەمەلیات لەنێوان حزبە سیاسیەكان دروستبكرێت، ئێمە پێمان وت: بۆ خێرە دەسەڵات لە خۆت وەردەگریتەوە و دەیدەیتە حزبە سیاسیەكان؟ ئەو لەوەڵامدا گووتی لەبەر ئەوەی پەرلەمان دەسەڵاتی بڕیاردانی نییە و حزبە سیاسییەكان خۆیان لەپەرلەمان بە گەورەتر دەزانن، سەرۆكی پەرلەمان ئاماژەی بەوەكرد، فەرموو سەیری پەرلەمانی عێراقی بكە، كەسانی یەكەمی حزبەكان لەناو پەرلەمانن وەك مالكی و جەعفەری و حەكیم و عەلاوی، ئەوان كە لەناو پەرلەمانن دەتوانن بڕیار بدەن، بەڵام لە پەرلەمانی كوردستان ئەگەر بمانەوێت بڕیار بدەین، ئەوا هەر پەرلەمانتارێك فایلەكەی دەخاتە بندەستی دەبێت بچێتەوە بۆ لای حزبەكەی بزانێت، حزبەكەی چ بڕیارێك دەدات. ئەمە یەكێكە لەو كێشانە، كە پێویستە كەسانی یەكەمی حزبەكان لە پەرلەمان و حكومەت بن، بۆیە ئەمە مانای ئەوەی ئێمە خۆمان بایەخی جدیمان بە پەرلەمانەكەی خۆمان نەداوە، بۆیە پەرلەمان دووچاری قەیران بووە، هەروەها لایەنێكی دیكە كە ئەویش گرفتیكی گەورەیە، هەتا ئێستا ئێمە پێوەرێكمان نییە تابزانین كێ دەبێتە ئەندام پەرلەمان و كێ دەبێتە وەزیر، كێ دەبێتە سەرۆكی وڵات، ئەمەش دەگەڕێتەوە بۆ رێكخستنی یاساكان و دەستوور و ماف و ئازادییەكانی خەڵكی كوردستان. هەربۆیە ئەم بارودۆخە قەیراناوییە خەڵكی تووشی دڵەڕاوكێ كردووە، كەسەیری شاشەی تەلەفزیۆنەكان دەكەن و گوێ لە لێدوانی لایەنە سیاسیەكان دەگرن دەترسن، قسەكانیان هەمووی ئاگری لێدەبێتەوەو كەس ئامادە نییە سازان بكات، كە من پێموایە ئەساسی ئەم كێشەیە بەو جۆرە نییە، رەنگە هەندێك لەلایەنە سیاسیەكان داوای ئیمتیازات بكەن و بۆیە شت فەرز دەكەن، بۆیە ئەم ململانێیەی نێوان حزبەكان بەوجۆرە نییە، ئەم حزبە بڵێت من ئەمە بەرنامەمە بۆ ئەوەی 24 كاتژمێر كارەبا هەبێت و حزبەكەی دیكە رێگری لێبكات، یان ئەو حزب بڵێت ئەمە بەرنامەی منە بۆ چاكردنی خوێندن و كەرتی تەندروستی، حزبەكەی دیكە رێگری لێبكات، ململانێی حزبەكانی كوردستان بۆ هەریسەكەیە نەك بۆ حوسێن.
بۆیە لە ئێستادا گەیشتۆتە ئەوەی ئێمە لە دووڕیانێكداین، یان ئەوەتا دەبێت بگەڕێنەوە بۆ سەردەمی دووئیدارەیی كە بێگومان دووئیدارەیی شەڕی هەر تێدا دەبێت، یان دەبێت بسازێن بۆ ئەوەی كێشەكان چارەسەر بكرێت، ئێستا ئەم حاڵەتە بوونی هەیە ئەو رۆژە مەكتەبی سیاسی پارتی و یەكێتی كۆبوونەوە، لە كۆنگرە رۆژنامەوانییە هاوبەشەكەیاندا، دوو ئەندامی مەكتەبی سیاسی پارتی و یەكێتی جەخت لەوە دەكەنەوە، رێگا نادەین دوو ئیدارەیی دروست بێتەوە و رێگە نادەین شەڕ ببێت، سەیر كەن ئەگەر دوو ئیدارەیی بوونی نییە و شەڕ بوونی نییە بۆ باسی دەكەن، دیارە ئەو پرسانە هەموویان بوونیان هەیە. بۆیە ئێستا بارودۆخە لەبەردەم ئەگەر و گۆڕانكارییەكانی چەند رۆژی داهاتوودایە، خۆ ئەگەر هەتا 19ی ئابیش نەگەنە رێككەوتن دنیا خراپ نابێت، هەندێك باس لەوە دەكەن لە 19ی ئاب ماوەی سەرۆكایەتی هەرێمی كوردستان تەواو دەبێت، خۆ ئەمە وێستگەی پاس نییە بڵێن ماوەكەت تەواو فەرموو دابەزە، بۆیە ئەم 5 لایەنە كە داوای سازان دەكەن، ئەمە سازانی نێوان 5 حزبە نەك هەموو حزبەكانی كوردستان، ئەوان پێكەوە بەسازان حكومەتیان پێكهێناوەو دەبێت بەسازانیش كێشەكانی نێوانیان چارەسەر بكەن.
* ئەم قەیرانە بۆچی كتوپر سەریهەڵدا، بەتایبەتی ئەوەی لە كۆبوونەوەی 23ی حوزەیرانی پەرلەماندا روویدا، ئایا بۆ ئەم پرسە كرایە زۆرینەو كەمینە لە سازان دوورخرایەوە؟
- ئەم پرسە كوتوپڕ رووینەداوە و پێشتریش كاری لەسەر كراوە، سەرەتا ئەو حزبانەیان لە حكومەت و پرۆژەی نووسینەوەی دستور و كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەكان دوور خستەوە كە لەپەرلەماندا خاوەنی یەك كورسین،ئەوان وتیان نابێت ئەم حزبانە لەو لایەنانە بەشداربن، ئەمانە زەمینە خۆشكردن بوون بۆ ئەوەی هەنگاوی دیكەی لەسەر هەڵبگرن، بۆیە ئەم بەرنامەیە كاری زیاتریشی لەسەر دەكرێت، سەیر بكەن، هەندێك لەو حزبانە جەخت دەكەنەوە بەوەی دەبێت هەمووشت لەناو پەرلەمان كۆتایی بێت، بەڕای من ئەمە جۆرێك لە ناواقیعیەتی تێدایە، لەبەر ئەوەی هەتا ئێستاش ئاسەواری دوو ئیدارەیی چارەسەر نەكراوە، بۆیە ئەم پرسانە پێویستی به سازانە، تەنانەت لە عێراقیش كە كورد 67 ئەندام پەرلەمانی هەیە لە كۆی 325 ئەندام ئەگەر بەسازان نەبێت هیچی بەرناكەوێت، بۆیە ئەگەر پەرلەمانی عێراقیش بە زۆرینە و كەمینە بیربكاتەوە لەوانەیە كێشەكانی بۆ چارەسەر نەكرێت،یان لەوانەیە بەڕێوەبەری ناحیەی بامەرنێ و عەربەت دوو عەرەبی خەڵكی بەسڕای بۆ بنێرن، بۆیە لەكوردستانیش بەو جۆرەیە چۆن بەسازان حكومەت پێكهاتووە، دەبێت بەسازانیش كێشەكان چارەسەر بكرێت.
* ئایا لە باربردنی سازان لەناو پەرلەمان لە 23ی حوزەیران هەوڵێك نەبوو بۆ دوورخستنەوەی سەرۆكی هەرێمی كوردستان لە پرۆسەی سیاسی؟
- رەنگە كرۆكی ئەم مەسەلەیە لەسەر شەخسی كاك مسعود بارزانی بێت، ئامانج لەم تەنگژەیە بۆ دوورخستنەوەی كاك مسعود بارزانییە لە پرۆسەی سیاسی كوردستان، من وای دەبینم ئەگەر سبەی كاك مسعود بڵێت من سەرۆكایەتی هەرێم ناكەم، دەست بەجێ هیچ كێشەیەك بۆ ماوەیەكی كاتی بوونی نامێنێت، بەڵام دوای ماوەیەكی دیكە توندتر و خراپتر دەست پێدەكەنەوە.
* ئایا لە ئێستاو لەم بارودۆخە ئاڵۆزەی كوردستان سەرۆك مسعود بارزانی پێویستە بۆ ئەم قۆناخە، هەتا ئەو لایەنانە بەوجۆرە بیر بكەنەوە؟
- ئەم مەسەلەیە چەند رەهەندێكی هەیە، بەشێكی بەخیلی بردنە، بەشێكی شەڕكردنە بەوەكالەت، بەشێكیشی گەڕانە بەدوای فرسەت و قۆستنەوەی فرسەتەكە، هەر بۆ نموونە ئێستا شەڕی داعش هەیە، بارودۆخی ئابووری خراپە، ئەو لایەنانە هەوڵیانداوە سوود لەم دەرفەتە وەربگرن بۆ ئەوەی بەرامبەرەكەی ناچار بكات تەنازول بكات، بۆیە مەسەلەكە پەیوەندی بەم رەهەندانەوە هەیە.
* ئایا تۆ وەك كەسێك كە ماوەی نزیكەی نیوسەدەیە سیاسەت دەكەی، ئەمە ناو دەنێیت سیاسەت ؟ راشكاوانەتر بارودۆخی هەستیار و ئاڵۆزی وڵاتەكەت بە هەل وەربگیرێت بۆ ئەوەی بەرامبەرەكەت تەنازولی حزبیت بۆ بكات؟
- ئەمە واقیعە بەس بەداخەوە، ئەم بیركردنەوەیەكی خراپە، هەروەها بۆچوونێكی خراپە، ئێستا هەندێك لەو لایانە دەزانن ئەمە خراپە بەس بە قسەی خۆیانەوە بوون، هەندێكی دیكەیان لە كۆبوونەوەكاندا ئەگەر دەزگاكانی راگەیاندن ئامادەبن قسەی زۆر دەكات، راگەیاندنی لێ نەبێت كەمتر قسە دەكات، لەوانەی هەندێك حزب لەوە بترسێت ئەگەر بەو جۆرە سیاسەت نەكات، دەنگەكەی دەڕوات بۆ لایەكەی دیكە، بۆیە ئەمە شەڕێكی پێشوەختەی هەڵبژاردنیشە. بەڕای من ئەمانە هەمووی لەلایەك، لەلایەكی دیكە هەموو مەسەلەكە هەوڵێكە بۆ ئەوەی كاك مسعود بارزانی لە پرۆسەی سیاسی دووربخرێتەوە، كێشە سەرەكیەكە لەسەر پارتی و شەخسی كاك مسعود بارزانی یە، ئێستا هەردوو بەرەكە لە هەوڵی جددی دان، پارتی هەوڵدەدات جۆرێك لە زۆرینەی پەرلەمانی بۆخۆی مسۆگەر بكات، كۆبوونەوەی رۆژی 9ی ئابی رابردوو لەترسی ئەوە دواخرا، دوو دڵییەك هەبووە كە نەتوانن نیسابی دانیشتنەكە تەواو بكەن، لەبەر ئەوەی تەئكید نەبوون ئایا یەكگرتووی ئیسلامی دەنگ دەدات یان دەنگ نادات، ئێستاش پرسەكە بەو جۆرە دەڕوات، زۆربەی لایەنە سیاسیەكان ناڵێن نابێت كاك مسعود بارزانی سەرۆك بێت، بەڵكو هەریەكەیان كۆمەڵێك مەرجی هەیە، یان هەندێك داوابكەن دەسەڵاتەكانی كەم بكرێتەوە، هەندێك داوا دەكەن لەپەرلەمان هەڵبژێرێت، هەربۆیە هیچیان بەدیلیان بۆ كاك مسعود بارزانی نییە، وەك ئەوەی بڵێن ئەم كەسە بەدیلی ئێمەیەو سبەی لەپەرلەمان دەنگ بەم كاندیدەی خۆمان دەدەین.
* ئەگەر دوور لەبەرژەوەندی حزبی سەیری ئەم بارودۆخە بكەین و لەروانگەیەكی نیشتمانی و كوردانەوە ئەم پرسیارە ئاڕاستەی خۆمان بكەین، ئایا كاك مسعود بارزانی بۆ ئەم قۆناخە پێویستە یان پێویست نییە؟
- ئێمە وەك حزبی سۆسیالیست دیموكرات بۆ ئەم قۆناخەی ئێستا كوردستانی پێدا تێدەپەڕێت، دووساڵ ماوەیەكی زۆر نییە، جاری پێشووش كە ماوەكەیان بۆ 2 ساڵ درێژكردەوە پێمان گووتن مەڵێن 2ساڵ و جارێكی دیكە بواری درێژكردنەوەی نییە، نوێنەری ئێمە لەپەرلەمان قسەكانی لەناو پرۆتۆكۆلەكانی پەرلەمان ماون، بەڵام فراكسیۆنی پارتی خۆیشی ئیمزای كرد، ئێستاش ئێمە پێمان وایە ئەم 2ساڵە هیچ له مەسەلەكە ناگۆڕێت، ئەگەر بارزانی سەرۆكی هەرێم نەبێت لەوانەیە كۆمەڵێك كێشە دروست بێت، بۆیە بوونی كاك مسعود بارزانی زەڕوورەتە هەتا دەگەینە هەڵبژاردنی داهاتوو، یان چارەسەری دەستورەكە دەكەین، بۆیە ئەم دوو ساڵە ماوەیەكی باشە بۆ ئەوەی ئەو كێشانە چارەسەر بكەین، با بۆ هەڵبژاردنی داهاتوو حزبەكان 100 كاندیدیان بۆ سەرۆكی هەرێم ئامادەبكەن، لەلایەكی دیكە ئێمە ئێستا لەشەڕێكی گەورەداین بە درێژایی زیاتر لە 1000 كیلۆمەتر سەرۆكی هەرێم فەرماندەی گشتی هێزە چەكدارەكانی كوردستانە، هەروەها ئێمە لە ئێستا پەیوەندی ئیقلیمی و جیهانی و دەوڵەتانی دراوسێ وەك توركیا و ئێرانمان هەیە، كاك مسعود بارزانی لەسەر هەموو ئەم ئاستانە پێداویستیە بۆ ئەم قۆناخە و خۆی پێشمەرگەیەو رۆژانە لە بەرەكانی شەڕە، بۆیە لەبەر ئەم هۆكارانە من مانەوەی سەرۆك بارزانی بە پێویست و زەڕوور دەزانم، بۆیە گرنگە لەمە دووساڵە بسازێن هەتا دەستووریش تەواو دەبێت، رەنگە دەستووریش ماوەی دووخولی دیكەی سەرۆكایەتی بداتەوە بە كاك مسعود بارزانی، بۆیە با هەموومان بێین لەم قۆناخە رێكبكەوین ئەم رێككەوتنە سوودی كورد و هەموو لایەنە سیاسیەكانیشی تێدایە.
* تۆ وەك فەرماندەیەكی مەیدانی، ترسی ئەوەت نییە، ئەم كێشەیە كاریگەری لەسەر یەكڕیزی هێزی پێشمەرگەی كوردستان هەبێت؟
- هەتا ئێستا خۆشبەختانە هێزی پێشمەرگەی كوردستان هەموویان یەكدەنگن، لەسەنگەرەكاندا پێكەوەن و بە بەرپرسیارانە رەفتار دەكەن، لەچەند رۆژی رابردوو ئاگادارن نامەیەكمان ئاڕاستەی حكومەت و پەرلەمان و سەرۆكی هەرێمی كوردستان كرد، ئەمەش زیاتر پەرۆشی فەرماندە سەربازییەكانی پارتی و یەكێتی بوو كە پەرۆش بوون بۆ نووسینی ئەو نامەیە، ئەمەش ئاماژەیە بۆ ئەوەی پێشمەرگە لە هەموو كەس زیاتر هەست بەمەترسی بارودۆخەكە دەكات، هەست بە ئێش و ئازاری میللەتەكەی دەكات، كە رۆژانە ئەم میللەتە خوێن لەبەری دەڕوات، بەڵام وێڕای هەموو ئەمانەش هێزی پێشمەرگە بریتیە لە هێزەكانی پارتی و یەكێتی و هەندێ هێزی ئێمە كە لەهەندێ شوێن بوونیان هەیە، هەربۆیە ئەگەر خوانەخواستە كێشە لەناو حزبەكان دروست بوو، بە تەئكید لەناو هێزی پێشمەرگەشدا رەنگدانەوەی دەبێت.
* هەست ناكەی كرۆكی ئەم مەسەلەیە ئەوەیە لایەنی بزووتنەوەی گۆڕان و شەخسی نەوشیروان مستەفا دەیانەوێت لەم بارودۆخە هەستیارە رای خۆی فەرز بكات؟
- من ئاگاداری ئەوە نیم گۆڕان و پارتی لەسەر چی رێككەوتن و رێككەوتنەكەیان چۆن بووە، گۆڕان و پارتی و حزبەكانی دیكەش پێكەوە حكومەتیان پێكهێناوە و پێكەوە نەوتیان فرۆشتووە، و پێكەوە دەسەڵاتی ئەم وڵاتەیان لەبەردەست بووە، بۆیە من نازانم وردەكاری نێوانیان چییە، بەڵام ئەوەی لە رووكاری دەرەوە دەیبینم، لەناو ئەم پێنج حزبە كۆمەڵێك شت لەدژی یەكتری دروست بووە، یەكتریان پێ قبوڵ ناكرێت، گوێ بۆ یەكتری ناگرن، هەوڵ هەیە بۆ روشاندنی سومعە و شەڕە جنێو، كلتوری شەڕە جنێویان لەم وڵاتە دروستكردووە، ئەمانە هەمووی وایكردووە خەڵكەكە بشڵەژێ و تووشی نائومێدی ببێتەوە، خەڵكی كوردستان ئامادەیە برسی بێت و مووچەی نەبێت، ئامادەیە بەگەرمای هاوین ئاو و كارەبای نەبێت، ئامادەی قوربانیدان و پێشوازی كردن لە تابوتی خوێناوییە، خەڵك ئەم هەموو شتەی قبوڵە، پرسیار ئەوەی حزبەكان بۆ قبوڵیان نییە و ئەم بارودۆخە لەبەرچاوناگرن، بۆیە ئەوەی حزبەكان دەیكەن هیچ لۆژیكی تیدا نییە و هەمووی دژ بە ئیرادەی خەڵكی كوردستانە، بۆیە من چەند جارێك هەوڵمداوە كە خەڵكی كوردستان و هێزی پێشمەرگە گوشار بخەنە سەر حزبەكان بۆ ئەوەی رێكبكەون و بگەنە قەناعەتێك كە چی دیكە یاری بە ئەقڵی خەڵكی كوردستان نەكەن.
* لەسەر ئەم پێشهاتانە سەرۆكی هەرێمی كوردستان پەیامێكی ئاڕاستەی خەڵكی كوردستان كرد، هەندێك دەڵێن توند بوو، ئایا خوێندنەوەی تۆ بۆ پەیامەكەی چی بوو؟
- پەیامەكەی كاك مسعود بارزانی دووسێ خاڵی گرنگی تێدایە، رەنگە یەكێكیان كاردانەوەی ئەو كۆبوونەوەی 23ی حوزەیران بێت كە حزبەكانی دیكە دژ بە پارتی بەگشتی و شەخسی كاك مسعود بارزانی كردیان، بۆیە من هەستم كرد هەندێك كاردانەوەی ئەوەی پێوە دیار بوو، خاڵێكی دیكەی كە زۆر گرنگە و لەپەیامەكە هاتووە، ئەوەیە جەخت دەكاتەوە كە لەم وڵاتەدا كەس ناتوانێت ئیرادەی خۆی فەرز بكات بەسەر كەسی دیكەدا، خاڵێكی دیكەی ئەوەیە ئێمە چۆن بتوانین بگەینە ئاكام و سازان، چۆن خۆمان چارەسەری كێشەی وڵاتی خۆمان بكەین بێ ئەوەی كەسانی دیكە بێن بۆمان چارەسەر بكەن. بۆیە پەیامەكە جۆرێك لە كاردانەوەی 23ی حوزەیرانی پێوە دیاربوو، لەوانەیە بەشێوەیەكی دیكەش بنووسرایە دەتوانرا ئەم خاڵانە دەست نیشان بكردایە، بەڵام ئەوەش راستی یە لە كۆبوونەوەكەی 23ی حوزەیرانی پەرلەمان، زۆر لەو كەسانەی كە لەكۆبوونەوەكە بەشداربوون له شاشەی تەلەفزیۆنەكان بینمان، هەندێك لە قسەكانیان ئەوەی پێوە دیاربوو كە كاك مسعود وەك كودەتا ئاماژەی پێكردووە، دیمەنەكان لە كودەتا دەچوون.
* بەڵام سەرۆك مسعود بارزانی پێش ئەوەی سەفەرەكەی بۆ ئەمریكا بكات و لەگەڵ ئۆباما كۆبێتەوە، هەم لەگەڵ هەموو حزبەكان كۆبووەوە و هەمیش شاندێكی تێكەڵ یاوەری بوو، ئایا پێش ئەو سەردانە رای حزبەكان چۆن بوو؟
- پێش سەفەرەكەی لەگەڵ هەموومان كۆبووەوە و هەروەها وەزیری پێشمەرگە كە گۆڕانە و هەروەها جێگری سەرۆكی حكومەت كە یەكێتی یە لە سەفەرەكە لەگەڵی بوون، بۆیە لەم كۆبوونەوەیە كاك مسعود بارزانی ئەوەی لەگەڵ باسكردین، ئەگەر لەگەڵ ئۆباما باسی دەوڵەتی كوردستانمان كرد، ئایا ئێوە هەموو پشتیوانی لە دەوڵەت دەكەن و پەشیمان نابنەوە؟ هەموو حزبەكان جەختیان كردەوە بەوەی پشتگیری دەكەن و پەشیمان نابنەوە.
* بە هەرحاڵ بەبارودۆخی وا ئاڵۆزدا، هەموو كات دەرگای هەموو ئەگەرەكان كرایەوە، بۆیە دیسان دێنەوە سەر ئەو خاڵە ئەگەر ئەو 5 حزبە نەگەیشتنە سازان، ئەنجامدانی هەڵبژاردنی پێشوەختە، لە رێگە چارەی دیكە باشتر نییە؟
- وەك پێشتریش ئاماژەم پێكرد، ئەو هەموو رەخنەیەی پێشتری ئۆپۆزسیۆن (گۆڕان، كۆمەڵ، یەكگرتوو) بۆ هەریسەكە بوو نەك بۆ حوسێن، هەربۆیە كە چوونە ناو حكومەت ئاو بە ئاگردا كراو ئیدی هیچ لایەكیان باسی هیچی نەكرد، تەنانەت سەردانی ئەو شەهیدانەی 17ی شوباتیشیان نەكردەوە، كە لەكاتی خۆپیشاندانەكانی 17ی شوبات دەیانهێنانە سەر شەقام و خۆپیشاندانیان پێ رێكدەخستن، بۆیە ئەم حزبانە هەموو ئامانجیان ئەوەبوو بگەنە ئەو دەسەڵاتانەی كە مەبەستیانە، هەربۆنموونە هەر ئەم حزبانە بوون كاتی خۆی سازانیان داهێنا بەوەی نابێت پرسێك رەهەندی نیشتمانی هەبێت بەبێ سازان تێپەڕێنرێت، بەڵام ئێستا سازانیان ناوێت، ئەوكات باسی دیموكراتیان دەكرد، ئێستا دیموكراتیان ناوێت، ئەوكات دەگەڕان بەدوای چاڵە ئاوێكدا وێنەیان دەگرت و دەیانگوت حكومەت گەندەڵە و كار ناكات، لەكاتێكدا ئەو كات مووچە و بودجە هەبوو، خزمەتگوزاری و پرۆژە هەبوو، بەڵام ئێستا نە بودجە هەیە نە خزمەتگوزاری هەیە، نە مووچەی فەرمانبەران لەكاتی خۆی دەدرێت، زۆر جار پێدانی مووچە دەكرێت بە مژدە بۆ هاووڵاتیان، بۆیە ئەم حزبانە لەبری ئەوەی بگەڕێن بەدوای كێشە بنەڕەتیەكان و چارەسەری قەیرانی ئابووری بكەن و سەردانی پێشمەرگە بكەن و كێشەی پێشمەرگە بریندارەكان چارەسەر بكەن، وڵاتی خۆیان رێكبخەن و پەیوەندی لەگەڵ دنیا دروست بكەن، دێن ئیشێك دەكەن كە لەبنەڕەتدا ئیشی ئەوان نییە، رەنگە ئەو پرسانەی ئێستا ئەم حزبانە خۆیان پێوە سەرقاڵ كردووە، پەیوەندی بە كۆمەڵێك لایەنی پەیوەندار هەبێت و ئەوان بەشێوەی یاسایی و دەستووری بتوانن چارەسەری بكەن، بۆیە ئەگەر بارودۆخەكە بەم شێوەیە بڕوات، یەكێك لە چارەسەرەكان كە بتوانێت كێشەكان چارەسەر بكات، ئەنجامدانی هەڵبژاردنی پێشوەختە بێت. ئەمەش واتە حكومەت هەڵوەشێنرێتەوە و حكومەتێكی ئینتیقالی رابگەیەنرێت بۆ ئەوەی لەماوەی 6-12 مانگ هەڵبژاردن بكرێتەوە، ئەمەش یەكێكە لە ئەگەرەكان بۆ چارەسەركردنی كێشەكان.
* پەرلەمان لەم قۆناخە چیدی ناتوانێت نوێنەرایەتی خەڵكی كوردستان بكات، ئایا ئەومافەی هەیە سەرۆك لەبری خەڵك هەڵبژێرێت، ئایا هەڵبژاردنی سەرۆك لەلایەن خەڵكەوە مەودایەكی زیاتر بۆ دیموكراتی فەراهەم ناكات؟
- قەناعەتی من بەو جۆرەیە و چەند جاری دیكەش باسمكردووە، پەرلەمان نوێنەری حزبەكانە و رێكخستنی حزبەكان دەنگیان بە حزبەكانی خۆیانداوە و ئەندامانی حزبەكانیان ناردۆتە پەرلەمان، بۆیە ئەركی پەرلەمان بریتیە لە یاسادانان و چاودێریكردنی حكومەت. بۆیە پەرلەمان نوێنەری ئەو خەڵكانەی دیكە نییە كە دەنگیان نەداوە، یان بۆی نییە لە بری 6 ملیۆن خەڵكی كوردستان بیربكاتەوە و سەرۆكی بۆ هەڵبژێرێت، بۆیە بە بۆچوونی من ئەگەر پەرلەمان بیر لەوە بكاتەوە هەڵە دەكات، خەڵكی كوردستانیش نابێت بیر لەوە بكاتەوە و هەڵەیەك دووبارە بكاتەوە و رازی بێت لەپەرلەمان سەرۆك هەڵبژێرێت، راشكاوانەتر سەرۆكی هەرێمی كوردستان لەناو ژوورێكی تاریكدا دوو سێ حزب بڕیاری لەسەربدەن، لەسەر حسابی دابەشكردنی داهات و دەسەڵات بڕیار بدەن، خۆ ئەگەر ئەمە بكەن، ئەوا هەموو حزبەكان بێ منەت دەبن لە خەڵكی كوردستان، ئەگەر حزبەكان لە ژوورێكدا بتوانن هەموو بڕیارێك بدەن، ئایا خەڵكی كوردستان بوون و نەبوونی وەك یەك نییە؟ بۆیە گرنگە سەرۆكی هەرێمی كوردستان راستەوخۆ لەلایەن خەڵكەوە هەڵبژێرێت و هەموو خەڵكی كوردستان راستەوخۆ دەنگی پێبدات، بۆ كەسیش نییە ئەم مافە لە خەڵكی كوردستان پێشێل بكات، لە لایەكی دیكە بە هەڵبژاردنی راستەوخۆی سەرۆك، بوارێكی دیكەی فراوانتر بۆ مەوداكانی دیموكراسی دێتە ئاراوە، لەبەر ئەوەی زیاتر لە 15-20 كەس خۆی بۆ ئەو پۆستە كاندید دەكات، جاری پێشوو كاندیدی وا هەبووە نیو ملیۆن دەنگی وەرگرتووە، هەبووە 70-80 دەنگی پێدراوە، چەندی دیكە هەبوون بۆ نموونە یەكێك لە كەلار، یەكێك لە كۆیه، یەكێكی تر لە دهۆك، دووسێ كەس لە هەولێر، هەموویان ژمارەیەك دەنگیان پێدراوە، پرسیاری ئێمە ئەوەیە 15-20 كەس لەسەر پۆستی هەرێمێ ململانێ بكەن لەناو خەڵك دیموكراتی ترە، یان دووسێ حزب لە ژوورێكدا بڕیار بدەن؟ بۆیە من هەرگیز لەگەڵ ئەوەنیم سەرۆكی هەرێمی كوردستان لەپەرلەمان هەڵبژێرێت، ئەمەش لەبەر خاتری هیچ كەسێك نییە، هەروەها لەبەر خاتری پارتی دیموكراتی كوردستانیش نییە، هەتا ئەگەر سبەی پارتیش رازی بێت سەرۆك لەپەرلەمانەوە هەڵبژێرێت، ئێمە كە یەك كورسی پەرلەمانیمان هەیە دژی رادەوەستین.