لایەنێكی گرنگی بەرەی شەڕی رووبەڕووبوونەوەی تیرۆریستانی داعش، بەرەی ئەو شەڕە فیكرییە كە دەبێت زانایانی ئایینی ئیسلام و مەلا بەڕێزەكانی كوردستان رێبەرایەتی بكەن، ئایا چۆن لەم شەڕەدا زانایانی ئایینی ئیسلام سەركردایەتی بەرەی ئەم شەڕە فیكریە دەكەن؟ تاچەند دەقەكانی قورئانی پیرۆزو سونە راستەقینەكانی پێغەمبەر د.خ دەبنە بنەمایەكی راستەقینە بۆ سەركەوتن لەم شەڕەدا، بۆ قسەكردن لەسەر ئەم لایەنە گرنگەو پرسەكانی تایبەت بەسەربەخۆیی كوردستان و لێبوردەیی و پێكەوە ژیان ئەم دیمانە تایبەتەمان لەگەڵ بەڕێز د.سیروان ئەحمەد قادر كە ماوەی 15 ساڵ ئیمام و خەتیبی مزگەوتی یادگارو ئیسكان بووە لەشاری كەركوك، لەخولی دووەمی پەرلەمانی عێراقیشدا ئەندام پەرلەمان بووە لەسەر لیستی ەاوپەیمانی كوردستانی، بۆ قسەكردن لەسەر ئەم چەمكانە بەڕێزی بەمجۆرە وەڵامی پرسیارەكانی گوڵانی دایەوە.

د. سیروان ئەحمەد قادر ئیمام و خەتیب لە كەركوك بۆ گوڵان:هەتا ئێستا ەیچ مەلایەكی كوردستان بەراشكاوی نەیوتووە داعش كافرە، بەڵام داعش كافرەو ئەوەی حەرامێكیش حەڵاڵ بكات بۆ خۆشی كافر دەبێت

لایەنێكی گرنگی بەرەی شەڕی رووبەڕووبوونەوەی تیرۆریستانی داعش، بەرەی ئەو شەڕە فیكرییە كە دەبێت زانایانی ئایینی ئیسلام و مەلا بەڕێزەكانی كوردستان رێبەرایەتی بكەن، ئایا چۆن لەم شەڕەدا زانایانی ئایینی ئیسلام سەركردایەتی بەرەی ئەم شەڕە فیكریە دەكەن؟ تاچەند دەقەكانی قورئانی پیرۆزو سونە راستەقینەكانی پێغەمبەر د.خ دەبنە بنەمایەكی راستەقینە بۆ سەركەوتن لەم شەڕەدا، بۆ قسەكردن لەسەر ئەم لایەنە گرنگەو پرسەكانی تایبەت بەسەربەخۆیی كوردستان و لێبوردەیی و پێكەوە ژیان ئەم دیمانە تایبەتەمان لەگەڵ بەڕێز د.سیروان ئەحمەد قادر كە ماوەی 15 ساڵ ئیمام و خەتیبی مزگەوتی یادگارو ئیسكان بووە لەشاری كەركوك، لەخولی دووەمی پەرلەمانی عێراقیشدا ئەندام پەرلەمان بووە لەسەر لیستی ەاوپەیمانی كوردستانی، بۆ قسەكردن لەسەر ئەم چەمكانە بەڕێزی بەمجۆرە وەڵامی پرسیارەكانی گوڵانی دایەوە.



* ماوەی ساڵێكە تیرۆریستانی داعش شەڕێكی نەخوازراویان بەسەر كوردستاندا سەپاندووە، لە هەمانكاتدا هەست دەكەین تا ئێستا نەتوانراوە وەك پێویست شەڕی فیكری ئەم تیرۆریستانە لەلایەن زانایانی ئایینی كوردستانەوە بكرێت، ئایا تۆ وەك زانایەكی ئایینی ئیسلام چۆن سەیری ئەم پرسە دەكەیت؟
- بە ڕاستی شەڕی تیرۆریستانی داعش، شەڕێكی نەخوازراوەو ئەوان سەپاندوویانە بەسەر كوردستاندا، ئەم شەڕەش شەڕی هەموو جیەانەو كورد لەبری هەموو جیەان ئەم شەڕە نەخوازراوە دەكات، بۆیە ئەوەی پشكی شێری قوربانیدانی لەم شەڕە بەركەوتووە، هەتا ئێستا ڕۆڵە قارەمانەكانمان زیاتر لە1200 شهەید و6000 بریندارمان هەیە، بەشێكی زۆری كوردی ئێزیدی ژینۆساید كراوە بە هەزاران كچ و ژنی كوردی ئێزیدی كراون بە جاریەو كەنیزە، تەنیا تاوانی ئەوانە ئەوەیە كوردن و بەشێكن لە نەتەوەی ئێمە، ئەوجا سەبارەت بەوەی مامۆستایانی ئایینی تاچەند توانیویانە بەشدار بن لە شەڕی فیكری دژی ئەم تیرۆریستانە، بەداخەوە مامۆستایانی ئایینی كورد نەیانتوانیوە ڕۆڵی خۆیان لە دژی وەحشیەتگەرو كۆمەڵكوژیەی تیرۆریستانی داعش بگێڕن، لە كاتێكدا پێویستە مامۆستایانی ئایینی ئیسلام لە كوردستان شەڕی فیكری دژی فیكری توندڕەویی و تیرۆریستی و عەقیدە بكەن، نەیانتوانیوە خەڵك تێبگەیەنن داعش چییە؟ من تا ئێستا لە ەی مامۆستایەكی ئایینی گوێبیستی ئەوە نەبووم، بە روونی و بەئاشكرایی بڵێت داعش كافرە و ئیسلام نییە، من تێڕوانینی خۆم هەیەو داعش بە ئیسلام نازانم، كۆمەڵێك دەقی قورئانمان لەبەردەستە، ئەگەر بەراوردی ئەو دەقانە بكەین دەزانین كێ كافرە و كێ موسڵمانە؟ لە شەرعدا بنەمایەكمان هەیە، دەڵێت هەر كەسێك تەنیا حەرامێك حەڵاڵ بكات كافر دەبێت، باشە داعش دێت خوێنی كورد حەڵاڵ دەكات ئیتر ئەمە كوفر نەبێت ئایا كوفر چییە؟ پرانسیپی ئیسلام دەڵێت ئەگەر كەسێك شەڕی لەگەڵ نەكردی و ناوی نهەێنایت و نهەاتە سەرماڵ و منداڵت، چۆن دێیتە سەری و دەیكوژیت. پەروەردگار لە قورئاندا دەفەرمووێت: (من قتل نفسا بغیر نفس أو فساد فی الأرچ فكأنما قتل الناس جمیعا ومن أحیاەا فكأنما أحیا الناس جمیعا)، ئەمە واتە هەر كەسێك بە بێ تاوان بكوژرێت لای خوا ئەوەیە هەموو مرۆڤایەتی كوشتبێت،هەروهەا پێغەمبەر د.خ بەرامبەر بە كوشتی ئیماندارێك دەفەرمووێت: (ڵەدْمُ الْكعْبَە حَجَرًا حَجَرًا أَەۆنُ مِنْ قَتْلِ الْمُسْلِمِ)، دەفەرمووێت بڕۆن بەرد بەرد كەعبە بڕووخێنن ەێشتا ئەمە لای خوا ئهەوەنترە وەك لەوەی تۆ موسڵمانێك بكوژیت، پرسیار ئەوەیە ئایا ئێمە موسڵمان نین دێت دەمانكوژێت، بۆیە وەك لە فەرموودەیەكی دیكەدا پێغەمبەر د.خ دەفەرمووێت: (مَنْ قُتِڵ دُونَ مَالِە مَڤلُومًا فَەۆ شَەیدٌ، ۆمَنْ قُتِڵ دُونَ نَفْسِە فَەۆ شَەیدٌ، ۆمَنْ قُتِڵ دُونَ أَەلِە فَەۆ شَەیدٌ، ۆمَنْ قُتِڵ دُونَ جَاڕە فَەۆ شَەیدٌ، ۆمَنْ قُتِڵ فِی جَنْبِ الڵە فَەۆ شَەیدٌ)، هەربۆیە كاتێك تیرۆریستانی داعش دێنە سەرمان ئەوا لەبەر ئەوەی ئێمە بەرگری لە ماڵ و حاڵ و شەرەف و كەرامەتی خۆمان دەكەین، ئەوا ئەوەی لە ئێمە دەكوژرێت و ئەوانیش كافرن. بۆیە من لەوە تێناگەم بۆچی مامۆستایانی ئایینی ئیسلام لە كوردستان بە پشت بەستن بە دەقی قورئانی پیرۆزو فەرموودەكانی پێغەمبەر د.خ، بەروون و ئاشكرای رووی ڕاستەقینەی داعش پیشانی خەڵكەكە بدەن و بۆ ئەوەی ئەو خەڵكە بەراستی بزانێت داعش چییە، ئەم كەمتەرخەمیە دەكەوێتە سەرشانی یەكێتی زانایانی ئیسلامی كوردستان، مەكتەبی تەنفیزی یەكێتی زانایانی ئیسلامی كوردستان، تەواوی مەلاكانی پارتی و یەكێتی و گۆڕان و كۆمەڵ و یەكگرتوو، من ئامارێكی وەزارەتی ئەوقافم لەبەردەستە تەنیا لەناو شاری هەولێر و دەوروبەری 5000 مزگەوت هەیە، بۆیە دەبوو رۆژانە 200- 300 مەلا و زانای ئایینی ئیسلام بەتەواوی كوچەو كۆڵانانی هەولێرو سلێمانی و دەۆك و كەركوك و تەواوی شارەكانی دیكەی كوردستان بگەڕانایە و لافیتەیان بەدەستەوە بوایەو لەسەر بنووسرایە(داعش ئیسلام نییەو لەئیسلام لایداوەو ئەگەر ئیدیعای ئیسلام دەكات وانییەو داعش كافرە)، ئەمە راستیەكەیە ئیتر من نازانم دەبێت لەچی بترسین.
* تاچەند وەزارەتی ئەوقاف لەسەر ئەم بارودۆخە بەرپرسیارە؟ هەروهەا تاچەند حزبەكانی كوردستان بێ جیاوازی كاریگەریان لەسەر هەڵوێستی مەلاكانی كوردستان هەیە، وەك دەبینین گوتارێكی یەكگرتووی ئایینی بەرامبەر تیرۆریستانی داعش بوونی نییە؟
- وەزارەتی ئەوقاف نەیتوانیوە رۆڵی خۆی ببینێت، پێموایە ئەو وەزارەتە نازانێت رۆڵی ئەوقاف چییە، من پێشتر باسی ئامارێكی وەزارەتی ئەوقافم كرد كە 5000 مزگەوت لە هەولێر و دەوروبەری هەیە كە زۆربەیان زۆر لەیەكتری نزیكن، من دەپرسم ئایا وەزارەتی ئەوقاف كە مۆڵەتی بە كردنەوەی ئەم مزگەوتانە داوە، ئەمانە هەمووی لەبەر پێویستی بوون، بۆچی سەرمایەدارو خێرخوازەكانی كوردستان لەبری مزگەوت قوتابخانەیەك یان نەخۆشخانەیەك ناكەنەوە خەڵك سوودی لێوەربگرێت، لێرەدا نموونەیەك دەگێڕمەوە لە سەردەمی پێغەمبەر د.خ یەك مزگەوت هەبوو سەقفەكەی بە چڵی دارخورماو پوش و پەڵاش داپۆشرابوو، لە ژێر سەقفی ئەم مزگەوتە، پێغەمبەر كۆمەڵێك زانای بەرهەمەێنا، بەڵام كاتێك ەاتن مونافیقەكان مزگەوتێكی دیكەیان دروست كرد( ئەوكات موسڵمانان زۆر بووبوون) ەاتنە لای پێغەمبەر د.خ پێیان وت حەزدەكەین نوێژێك لە مزگەوتەكەمان بكەیت، خوا ئاگاداری كردەوە نەكەی نوێژی تێدا بكەیت ئەو مزگەوتە بۆ لێدانی موسڵمانان كراوە. لەسەردەمی پێغەمبەر د.خ مزگەوت شوێنی سەركردایەتی بوو، ئێستا مزگەوت تەنیا بۆتە شوێنی نوێژكردن، هەروهەا مزگەوت پێویستی بە مەلای باش و زیرەك و زانا هەیەو دەبێت بزانێت چۆن خەڵك تێدەگەیەنێت، من دەپرسم ئەوانەی ئێستا لەسەر مینبەرەكان وتار دەدەن هەموویان زانان، من تەحەددا دەكەم هەموو ئەو مامۆستایانەی دەچنە سەر مینبەرەكان هەموویان زانا بن و لە ئایین تێگەیشتبن، من بەدرێژایی 15 ساڵ ئیمام و گوتاربێژ بووم، خوا شاەیدە گوێم لە هەندێك گوتاری مەلاكان بووە شەرمم لەخۆم كردووەو جاری وا هەبووە خەریك بووە هەڵسم و مزگەوتەكە بەجێبەێڵم، بەڵام بۆ ئەوەی فیتنەو ئاژاوە دروست نەبێت ئەو كارەم نەكردووە.
گرفتێكی دیكەی وەزارەتی ئەوقاف ئەوەیە دەستێوەردانی هەموو حزبەكانی تێدایە( پارتی، یەكێتی، گۆران، كۆمەڵ، یەكگرتوو ..تاد)، ئەمە وایكردووە هەتا ئێستا یەكێتیەكی زانایانی یەكگرتوو یان مەرجەعیەتیكی ئایینی سەربەخۆمان نییەو هەمووی بە سیاسی كراوە، مەلاكان وەك زمانحاڵی حزبەكانیان قسە دەكەن، ئەمە لە كاتێكدا مەلا دەبێت وەك قازی بێ لایەن بێت و گوێ لە هەموو لایەنەكان بگرێت، ئەم حاڵەتە ئەوقاف و حزبە سیاسیەكانی كوردستان لێی بەرپرسیارن، نابێت رێگە بدرێت مەلا بە جبە و عەمامەوە بێتە ناو حزبەكانیان، ئەگەر جبە و عەمامەكەی لابرد، ئاساییە با بچنە ناو حزبەكان، بەخوا گوناهە مەلا بە جبە و عەمامەوە ئینتیمای بۆ حزبێكی سیاسی هەبێت.
* بەڕێزتان لەسەر لیستی حزبێكی كوردستان ئەندامی پەرلەمانی عێراق بوویت، واتە تۆش ئینتیمات بۆ حزبێكی سیاسی هەبووە؟
- راستە من لەسەر لیستی یەكێتی نیشتمانی كوردستان بووم، بەڵام ئەو كاتەی یەكێتی بووم مەلا نەبووم، لەو كاتەوەی بوومەتەوە مەلا، وازم لهەەموو حزبێك ەێناوەو بەتەحەداوە دەڵێم سەر بە ەیچ حزبێك نیم و هەموو حزبەكانیشم خۆش دەوێت و سەردانی بارەگای هەموو حزبەكانیش دەكەم، ئەگەر سەر بە حزبێك بوومایە ئەمەیان لێ قبوڵ نەدەكردم.
* ئەگەر هەندێك لەسەر فیقەی ئیسلامی هەڵوەستە بكەین، ئایا تۆ چۆن سەیری ئەو فیقەیە ئیسلامیە دەكەیت، كە ئێستا باسی لێوە دەكرێت، ئایا تا چەند عەرەب سوودی لە فیقەی ئیسلامی وەرگرتووە؟
- عەرەب توانی سوود لە ئایینی ئیسلام وەربگرێت بۆ چەوسانەوەی نەتەوەكانی دیكە، سەبارەت بە فیقەی ئیسلامیش واتە تێگەیشتن لە دەقەكان، واتە كاتێك دەقێك دەخوێنینەوە تۆ جۆرە تێڕوانینێكت هەیەو من تێڕوانینێكی دیكەم هەیە، عەرەبەكان وەك بەرگدروویەكی شارەزا لەو تێڕوانینەی خۆیەوە فیقەێكی دووریوەو هەموو بۆچوون و ئامانجەكانی خۆی تێدا جێكردۆتەوە، بۆیە پێویستە هەموو مامۆستایەكی ئایینی ئەو راستیە بزانێت كە فیقەی ئیسلامی مانای ئایینی ئیسلام نییە، ئەوە تێگەیشتنەو دەبێت لە قورئان جیابكرێتەوە، راستە قورئان و سوننەتی راستەقینەی پێغەمبەر د.خ دەستوورە، بەڵام فیقەی ئیسلامی تێگەیشتنە، زۆر بەداخەوە جاری وا هەیە هەندێك شت لەو فیقهە دەبینم زۆرئازاری داوم، هەر بۆ نموونە ئیمامی شافیعی وهەندێك لە ئیمامەكانی دیكە دەڵێن كورد ەاوكوفی عەرەب نییە بۆ ژن خواستن، ئەمە مانای ئەوەیە بەپێی ئەم تێگەیشتنەی لەم فیقهە هەیە دەبێت عەرەب بۆ عەرەب بێت، هەروهەا هەر لەم فیقهەدا كورد دەكەن بە عەجەم، پرسیاری من ئەوەیە كوا خوای پەروەردگار لە چ دەقێكدا جیاوازی كردووە، بۆیە راستە من موسڵمانم، بەڵام فەرز نەكراوە پابەند بم بە فیقەی ئیمامی شافیعی یان هەر ئیمامێكی دیكە، بۆیە گرنگە ئەو پرسیارە لەخۆمان بكەین، بۆچی ئەوان تێگەیشتنی خۆیان كردووە فیقهەو ئێمە نەتوانین تێگەیشتنی خۆمان بۆ دەقەكان بكەینە فیقەێكی كوردی، تێگەیشتنێكی وا كە خزمەتی هەموو مرۆڤایەتی بكات، لەبەر ئەوە خوا دەفەرمووێت (وما ارسلناك الا رحمە للعالمین)، من لەگەڵ هەندێك لە عەرەبەكان لەبەغداش قسەم كردووەو لەكاتی موناقەشە دەیانوت، ئێمە وەك عەرەب لە ئێوە لە پێشترین لەبەر ئەوەی زمانی بهەەشت عەرەبییە، من بەخۆم نە لە دەقێكی قورئان نە لە فەرموودەیەكی پێغەمبەرئەوەم نەبیستووە زمانی خەڵكی بهەەشت عەرەبی بێت، دیارە خوا منی بە كورد دروست كردووە لە قەبرەكەشمدا هەر بەكوردی قسە دەكەم، من كاتێك بۆ نامەی دكتۆراكەم چوومە میسر چاوم بە محەمەد عیمارە كەوت كە بانگخوازێكی گەورەیە، لەوێ لێم پرسی وتم پێغەمبەر د.خ نافەرمووێت: (ما منكم من احد الا سیكلمە ربە و لیس بینە و بینە ترجمان)، وتم ئەمە مانای ئەوە نییە لەناو گۆڕەكەمدا من بەزمانی خۆم كە كوردییە وەڵامدەدەمەوە، وتی بەڵێ، بۆیە من دەڵێم ئێمە نەمانتوانیوە دەقەكانی قورئان و سوننەتی پێغەمبەر د.خ بۆ خۆمان تەوزیف بكەین، ئەم بەسەرەاتە دەگێڕمەوە، رۆژێك كەناڵی ئاسمانی حورە ەاتن لەیادی ئەنفالدا وتیان گوتارەكەت بۆ تۆمار دەكەین بەڵام دەبێت بەعەرەبی بێت منیش رەتمكردەوە وتم بەعەرەبی گوتار نادەم، پێم وتن ئێوە وەریگێڕنە سەر زمانی عەرەبی بەو شێوەیە لەكەناڵی حورە وتارەكەم بەزمانی كوردی پەخشكرا و ئەوان وەریانگێڕابووە سەر زمانی عەرەبی، كاتێك پەرلەمانتار بووم لە عێراق هەر بەكوردی قسەم دەكردوو وەرگێڕانەكەش خۆم وەرم دەگێڕایە سەر زمانی عەرەبی و دەمدایە وەرگێڕەكە، لەبەر ئەوەی خوا بە مەلا سیروان دەڵێت تۆ كوردی بوویتەتە مەلا دەبێت بە زمانی كوردی قسە بكەیت، من بە گوناەی دەزانم مەلایەك بە زمانی عەرەبی گوتار بۆ كورد بدات.
* لەبەرامبەر ئەو هەموو كارە نەشیاوانەی بەناو ئایینەوە بەرامبەر كورد دەكرێت، بەڵام هەتا ئێستا كورد بە ەاوشێوەی ئەوان كاردانەوەی نەبووەو ەێشتاش كوردستان نموونەی لێبوردەییەو پێكەوە ژیان لە ناو جیەانی ئیسلامیدا، ئایا چۆن سەیری ئەم حاڵەتە دەكەیت؟
- بەشێوەیەكی گشتی و بەدرێژایی مێژوو كەم هەبوون لەوانەی بەشێوەیەكی راستەقینە بەرگری لە ئیسلام بكەن، ئەوەی ەاتووە بەناوی ئیسلامەوە خەڵكی چەوساندۆتەوە، عەرەب ئەمەی كرد بۆ چەوسانەوەی نەتەوەكانی دیكە، هەروهەا توركەكان لەسەردەمی عوسمانیەكان ئەوەی پێی دەڵێن سەردەمی سەفەربەلەك، دهەاتن پێیان دەوتین ئەوەی بەشداری نەكات لەشەڕی دژی كافران تەڵاقی دەكەوێت، بۆیە ئەوان ەاتوون دەقەكانیان بەوجۆرە خوێندۆتەوە كە لە بەرژەوەندی خۆیاندا بێت، لەمەوە بۆم دەركەوتووە زانایان و مەلایانی ئێمە نەیانتوانیوە بێن لەبەرامبەر 23 دەوڵەتی عەرەبی دابنیشن و عەرەب قەناعەت پێ بكەن كە ئێمەی كورد مافی خۆمانە دەوڵەتی سەربەخۆی خۆمانمان هەبێت، ئەگەر وا نەبێت عەبدولفەتاح سیسی سەرۆكی ئێستای میسر هەزارو یەك كێشەی ناوخۆی هەیە كەچی دێت و دەڵێت من قبوڵ ناكەم كورد دەوڵەتی سەربەخۆی هەبێت، بۆیە ئەوان ەاتوون ئایینی ئیسلامیان بۆ بەرژەوەندی خۆیان تەوزیف كردووە، من پرسیاری ئەوە دەكەم ئایا لەناو جیەانی ئیسلامیدا لە كورد بەدینتر و موسڵمانتر هەیە، لە بهەاری 1991 كە تازە سوپای عێراق هەموو كوردستانی خاپوركردبوو زیاتر لە 182 هەزار مرۆڤی كوردی ئەنفال كردبوو، لە قۆناخی یەكەمی راپەرین بەشێكی زۆر لەو سوپایە كەوتنە دەست خەڵكی راپەریوو، بەڵام ەێنایانە مزگەوتەكان و خەڵك لەناو مزگەوتەكان ەاوكاری دەكردن، لە قۆناخی دووەمیشدا كە ئەو سوپایە دووبارە ەێرشی كردەوە سەر كوردستان و كۆڕەوی لێ كەوتەوە، دیسان خەڵكی كوردستان بەرامبەر سوپا شكاوەكە هەر لێبوردەبوون، لە ئێستاشدا زیاتر لە 2ملیۆن عەرەب ئاوارەی كوردستان بوون، بەشێكیان لەو خەڵكانەن كە بەشداربوون لە كارەساتەكانی كوردستان، بەشێكی تریشیان هەر كەسوكاری ئەو سەربازو ئەفسەرە پلەدارانەی پێشووی عێراقبوون كە بەشدار بوون لە كاولكردنی كوردستان، بەڵام هەموویان ئێستا لە كوردستان حەواونەتەوە، بۆیە من بڕوا ناكەم لە كورد لێبوردەترو میەرەبانتر هەبێت، تەنیا كوردە بە تەواوەتی لە ئیسلام تێگەیشتووەو توانیوویەتی ئەم تێگەیشتنە بكاتە پەیامێك و بەجیەان رابگەیەنێت، ئەوەتا هەموو پێكەاتەكان بە كورد و شیعە و سونە و ئێزیدی و شەبەك و كاكەیی و توركمان و كریستیان و سائیبە لەسەر خاكی كوردستان دەتوانن بەشێوەیەكی ئاشتیانە پێكەوە بژین.
* قسەو باسی گەرمی ئەمڕۆی كوردستان پرسی نووسینەوەی دەستووری كوردستانە، چۆن بتوانین دەستوورێك بنووسینەوە كە ئێستا خۆمان شانازی پێوە بكەین و لەداەاتووشدا نەوەكانمان؟
- كاتێك پێغەمبەر د.خ دەستووری مەدینەی نووسیووە كریستیان و جولەكەكانیشی كۆكردەوە و گوێی لە هەموویان گرت، لێی پرسین چیمان لەسەرە بیكەین و چیتان لەسەرە بیكەن، ئێمەش بە حوكمی ئەوەی كوردستان فرە نەتەوەو فرە ئایینە، دەبێت دەستوورێك بنووسینەوە سیمای ئەو فرە ئایینی و نەتەوەییە تێدا رەنگبداتەوەو كەس بۆی نەبێت مافی كەسی دیكە پێشێل بكات، بۆیە دەبێت بزانین ئێمە دەستوور بۆ رێكخستنی ژیانی خۆمان دادەنێین نەك بۆ قیامەت. بۆیە پێویست ناكات شەڕی لەسەر بكەین و موزایەدەی سیاسی لەسەر بكەین.
ئەم دەستوورە جارێكی دیكە چاپكراو، بەڵام حزبە سیاسیەكان نەیانەێشت پەسەند بكرێت، بەڵام ئێستا پەلەیانە و دەیانەوێت بە پەلەپەل دەستوورێك بنووسنەوە، ئەوكات لە ساڵی 2009 من لە پەرلەمانی عێراق بووم، دێتەوە یادم عەرەبەكان دژی ئەو دەستوورە وەستانەوە، ئەمە لە كاتێكدا مادەی 120ی دەستووری عێراقدا ەاتووە، هەرێمەكان مافی خۆیانە دەستووری خۆیان بنووسنەوە، ئەوكات پێویست بوو حزبە سیاسیەكانی كوردستان رێكبكەون بۆ ئەوەی ئەو دەستوورە بخرێتە ریفراندۆمەوە و پەسەند بكرێت، من ئەو كاتیش ئەوەم وتووە لەبەر ئەوەی عەرەبەكان دژی ئەو دەستوورەن و پێیان باش نییە، ئەمە مانای ئەوەیە ئەو دەستوورە بۆ كوردستان شتێكی باشە، بۆیە ئەگەر ئەو ململانێ حزبیەی ئەوكات نەبوایە، ئێستا تووشی ئەمە نەدەبووین، پەرلەمانی كوردستان لیژنەیەكی لە حزبەكان دروستكردووە بۆ ئەوەی دووبارە دەستوور بنووسنەوە، باشە ئەو حزبانە بەرگری لە بەرژەوەندی حزبی خۆیان دەكەن، پرسیار ئەوەیە كێ بەرگری لە منێكی بێلایەن دەكات، بۆیە من ئەمەی ئێستا هەمووی بە موزایەدەی سیاسی دەزانم و دەبوو لە ساڵی 2009 ئەو دەستوورە بخرایە دەنگدان و دواتر كەموكوڕیەكانی چاكبكرایە، خۆ دەستوور قورئان نییە دەسكاری نەكرێت، بۆ ئێستا گرنگە ئەم دەستوورە رەنگدانەوەی هەموو پێكەاتەكانی خەڵكی كوردستان بێت و بە خێرایی ریفراندۆمی لەسەر بكرێت و كوردستان بەرەو سەربەخۆیی ببات. گرنگە ئەم دەستوورە بۆ هەموو كوردستان بێت و تەواوی كەركوك و ناوچەكانی دیكە كوردستان بگرێتەوە كە ئێستا لەژێر دەستی پێشمەرگەی كوردستاندان.
* وەك ئاماژەت پێكرد ئێستا لەسەر دەستی پێشمەرگە ئەو ناوچانەی كوردستان ئازادكراون، ئایا چۆن سەیری ئەو رۆڵە قارەمانانەی پێشمەرگە دەكەیت؟
- پێشمەرگە داكۆكیكاری هەموو كوردستانەو بەرگری لە ناموس و كەرامەتی هەموو تاكێكی كوردستان دەكات بە جیاوازی ئایین و نەتەوەو بەرگری لە خاك و نیشتمان دەكات، هەربۆیە پێشمەرگە موجاەیدە، ئەگەر پێشمەرگە نەبێت، ەیچمان ناتوانین لەكوردستان نوێژ بكەین و لەسەروماڵی خۆشمان دڵنیابین، پێشمەرگە ئەو مرۆڤە مەزنەیە خۆی دەكاتە قوربانی بۆ ئێمە، بۆیە منیش لەبری هەمووان دەستی یەكە بە یەكەیان ماچ دەكەم و بە خۆڵی ژێر پێی و ئارەقەی ناوچەوانی پێشمەرگەكان لەبەرەكانی شەڕ ئێمە دەژین، هەموو كەس ناتوانێت شەرەفی پێشمەرگایەتی و شهەیدبوون بەدەست بەێنێت، رۆڵی سەرۆك بارزانی لەئاڕاستەكردن و بەرگریكردن لەكوردستان دیارو لەبەرچاوە، بارزانی سەركردەی كوردو كوردستانیەكانە، هەر ئەمەشی لێ چاوەڕوان دەكرێت ئەو لە ناو شاخدا لەدایك بووەو لەمنداڵیەوە فێری كوردایەتی و نیشتمانپەروەری كراوە، بوونی سەرۆك بارزانیش لەبەرەكانی شەڕدا وزەو ئیرادەیەكی زیاتری بەخشییە پێشمەرگەكانی كوردستان بۆ زیاتر بەرگریكردن لهەەموو كوردستانیەكان بەبێ جیاوازی. پێشمەرگە لەمانگی رەمەزاندا دەتوانێت بەڕۆژوو نەبێت، لەبەر ئەوەی بەرگری پێشمەرگە لەكوردستان بۆ خۆی رۆژ و عیبادەتە بۆ خۆی، ئەم بەرگریكردن بەرگریكردنە لهەەموو شەرەفی موسڵمانان، شهەیدەكانمان ئینشائەڵڵا خوا دەستی دەداتە دەستی پێغەمبەرمان (د.خ)، بریندارەكانیشمان خوا شیفایان پێبدات. هەر كەسێك لەسەر خاك و شەرەف و ئاینی خۆی كوژرا دەرەجەی شهەادەتی هەیە .
* باسی رۆڵی سەرۆك مسعود بارزانیت كرد، دیارە بەڕێزیان توانی لەم قۆناخە هەستیارە یەكڕیزی ماڵی كوردستان بپارێزت، ئەمەش یەكێك بووە لە خەسڵەتەكانی مستەفا بارزانی، ئایا تاچەند سەرۆك بارزانی توانی لەم قۆناخە ئەمە دووبارە بكاتەوە؟
مەلا مستەفا بارزانی لەسەردەمی خۆیدا هەموو تەمەنی بۆ پارێزگاریكردن و بەرگریكردن لە كوردوكوردستان تەرخانكرد، بۆیە ئێستاش كە بەرێز مسعود بارزانی وەك سەرۆكی هەرێمی كوردستان ئەم رۆڵە گرنگە لەم قۆناخە هەستیار و چارەنووسسازە دەبینێت، ئەركێكی ئاسایی سەرشانی خۆی جێ بەجێ دەكات لەبەر ئەوەی كوڕی مەلا مستەفایەو وەك پێشینان وتوویانە، ئەم بەچكە شێرە ەی ئەو شێرەیە (ەژا الشبل من ژاك الاسد)، مەلامستەفا بارزانی شۆڕشی كوردستانی كردۆتە قوربانی كەركوك، هەربۆیە ئەمیش دەبێت هەروا بێت ئەگەر وانە بێت كورد لێی قبوڵ ناكات، من سەرۆك بارزانی وەكو سەركردەیەكی كورد سەیر دەكەم نەك وەكو سەركردەیەكی پارتی، مام جەلال چۆن سەركردەی كوردە ئەمیش سەركردەی كوردە، ئەمانە بوون بەرگرییان لەكورد كردووەو لەشاخەكان ئازارو ئەشكەنجەیان كێشاوە، لەپێناو دەركەوتی ئەم رۆژە پرشنگدارە.