كاتێك دەڵێن هێزی پێشمەرگەی كوردستان بەرامبەر بە دەوڵەتێكی تیرۆریست لە شەڕێكی قورسدایە. ئەو دەوڵەتە تیرۆریستەی داعش، ئیمارەتەكەی مەلا عومەر و تاڵیبان نییە لە ئەفغانستان، كە لە شوباتی 2001دا ئەمریكا لە ئۆپەراسیۆنی هەڵۆی تووڕە (Operation Eagle Fury) بە هاوپەیمانیی تەواوی جیهان، رووبەڕووی بووەوە. بۆیە گرنگە لە زاری ئەفسەرانی پسپۆرەوە قەوارەی توانای سەربازیانەی دەوڵەتەكەی ئەبووبەكری بەغدادی پیشان بدەین، بەوەی چۆن پێش ئەوەی مووسڵ بگرن چۆن لە ماوەیەكی كورتدا توانییان 5 فیرقەی سوپای عێراق تێك بشكێنن، ئنجا دەست بە سەر تەواوی چەك و تەقەمەنی و ئامیری سەربازیی ئەو فیرقانەدا بگرن. ئیدی ئەوەی لێرەدا باسی دەكەین تەنها قەوارەی ئەو چەك و تەقەمانیانەیە كە داعش دوای داگیر كردنی مووسڵ دەستی بە سەردا گرتوون، بێگومان ئاشكرایە پێش ئەوەی دەست بە سەر ئەم چەكانەشدا بگرێت، تیرۆریستانی داعش چەكی زۆر باشیان پێ بووە، دەنا نەیاندەتوانی فیرقە سەربازییەكانی عێراق تێك بشكێنن، سەبارەت بەم بابەتە عەمیدی روكن جەمیل رەشید هەركی جێگری بەڕێوەبەری پلاندانان و رێكخستنی میلاكی پێشمەرگە، لە میحوەری (تەلوەرد) بەم جۆرە وەڵامی پرسیارەكانی (گوڵان)ی دایەوە.

* لە دوای داگیر كردنی مووسڵ لە لایەن داعشەوە، چەكدارانی داعش چەك و تەقەمەنیی شەش فیرقەی سوپای عێراقیان كەوتە بەر دەست، ئایا وەك ئەفسەرێكی شارەزا قەوارەی ئەو چەك و تەقەمەنییەی دەست داعش كەتووە چەندە؟
- ئەو چەك و تەقەمەنییەی داعش لە دوای داگیر كردنی مووسڵ و تكریتەوە دەستی كەوتووە، لە سەربازگەی سەرەكی بووە، كە ئەوانیش بریتیی بوون لە (جبەخانە و سەربازگەی تكریت، سەربازگەی غەزلانی لە مووسڵ)، ئەو سەربازگانە چەك و تەقەمەنییەكی هێجگار زۆریان تێدا بوو. ئەم چەك و تەقەمەنیانە ئەگەر هەمووشی بەر دەستی داعش نەكەوت بن، ئەوا بەشی زۆر بەر دەستی چەكدارانی داعش كەوتووە، لەبەر ئەوەی لە كاتی لەبەریەك هەڵوەشانی ئەو فیرقە سەربازیانەی عێراق، هاووڵاتیانیش چوونە ناو سەربازگەكان و تاڵانیان كردن، بەڵام بەشی هەرە زۆری بەر دەستی تیرۆریستانی داعش كەوت. ئەوجا ئەگەر بێتوو ئێمە لە پێكهاتەی یەك فیرقەی سەربازییەوە قەوارەی ئەم چەكانە حیساب بكەین، ئەوا بەم جۆرەیە:
1- فیرقەیەكی سەربازیی عێراق لە 3 لیوا پێك دێت.
2- هەر فیرقەیەك سێ كەتیبەی گەورەی تۆپخانەی هەیە، كە هەر كەتیبەیەك 24 تۆپی گەورە لە خۆی دەگرێت.
3- هەر فیرقەیەك كەتیبەیەكی هاوەنی (120 ملم، 80ملم)یان هەیە.
4- هەر لیوایەك لە 4 فەوج پێك دێت، هەر فەوجێك 750 سەربازە، ئەمە بێجگە لە سریەی پشتگیر و بارەگای لیوا، بۆیە هەر لیوایەك نزیكەی 5000 تا6000 سەرباز لە خۆی دەگرێت.
5- بەشی زۆری چەكی دەستی سەربازەكانی ئەو فیرقانە بریتین لە چەكی (M4، M16)، ئەوانەش هەموو چەكی ئەمریكین.
* ئایا ئەو چەكانە هەموو دابەش كرا بوون، یان لە جبەخانەدا مابوون و دابەش نەكرا بوون؟
- دیارە ئەو سەربازانە هەموویان چەكیان پێ بووە، بەڵام چەكی ئەمریكی هەموو دابەش نەكرا بوو، زۆربەی لە جبەخانەی سەربازیدا بوون، بەڵام داعش ئەو جبەخانانەی كۆنترۆڵ كرد و دەستی بە سەر ئەو چەكانەدا گرت، بە پێی ئەو زانیاریانەی ئێمە هەمانە و لە برادەرانمان لە ناو سوپای عێراق پێمان گەیشتووە، بەشی زۆری ئەو چەكانەی لە ناو ئەو جبەخانە سەرباییانەدا هەڵگیرا بوون، هەموویان چەكی (M4، M16) ئەمریكی بوون، ئەوجا مەسەلەكە هەر ئەو چەكانە نییە، بەڵكوو پێشتریش تیرۆریستانی داعش چەكی باشیان هەبووە، لەبەر ئەوەی ئەو تیرۆریستانە لە سووریاوە هاتن و چەكێكی زۆریان پێ بوو، خۆ ئەگەر چەكی باشیان پێ نەبوایە چۆن ئەو هەموو هێزە سەربازییەی عێراق لەبەریەك هەڵدەوەشا، ئەو چەكانەشی كە لەبەر دەستیانە، هەمووی لەو میحوەری ئێمە لە دووبز تا تەلوەرد بەكاری دەهێنن. ئەمەش مانای ئەوەیە ئەو چەكانە كەتوونەتە دەستی داعشەوە.
* ئایا یەدەگی چەك و تەقەمەنیی ئەو فیرقە سەربازیانە بە چەند مەزندە دەكرێت؟
- لە سوپای عێراقدا سیستەمی چەك و تەقەمەنیی یەدەگ لە فیرقەكاندا نییە، ئەوەی دابەش دەكرێت ئەوا دابەش دەكرێت، ئەوەی دەمێنێتەوە لە جبەخانەی سەر بە وەزارەتی بەرگری دەمێنێتەوە، كە پێی دەگوترێت (بەڕێوەبەرایەتیی چەكسازی و پێدان: مدیریە التسلیح والتجهیز)، بەڵام هەر فیرقەیەك بە پێی میلاكی خۆی چەكی پێ دەدرێت، بۆیە ئێمە كاتێك باسی فیرقەیەك دەكەین كە 3 لیوایە، هەر لیوایەكیش نزیكە 5-6 هەزار سەبازە، ئەمە مانای ئەوەیە فیرقەیەك سێ ئەوەندەیە، سەرووی 15 هەزار سەربازە و ئەمانە هەموویان چەكیان پێ دراوە و چەكی هەمەجۆریان پێ دراوە، بنەمای دروست كردنی سوپا لە هەر وڵاتێك بریتییە لە چەند خاڵێكی سەرەكی، ئەوانیش بریتین لە: (توانای دارایی، توانای مرۆیی). ئەم دوو بنەمایە هەبوو سوپا دروست دەبێت. لە ناو سوپاش سێ بنەما هەیە، كە بریتین لە: (بیر و باوەڕ، مەشق و راهێنان، چەكدار كردن و دابین كردنی لۆژیستی). سوپای عێراق لەم سیانە دووانی هەبوو، بەڵام بیر و باوەڕی نەبوو، لەبەر ئەوەی ئەگەر بیر و باوەڕ هەبووایە سوپای عێراق بەو خێراییە لەبەریەك هەڵنەدەوەشا.
* ئەگەر باس لە تاكتیكی تیرۆریستانی داعش و چۆنیەتی بەكار هێنانی قەبارەی ئەو چەكە زۆرە بكەین، ئایا تا چەند داعش سوودی لەو چەكانە وەرگرتووە؟
- پێش هەموو شت، تیرۆریستانی داعش مەشق و راهێنانێكی زۆریان لە سەر بەكارهێنانی چەك كردووە، هەروەها دوای داگیر كردنی مووسڵەوە ژمارەیەك لە ئەفسەرانی پێشووی عێراق چوونە ناو داعشەوە، ئاشكرایە 80%ی ئەفسەرانی سوپای پێشووی عێراقیش خەڵكی مووسڵ و تكریت بوون، بۆیە ئێستا بەكارهێنانی ئەو چەكانە لە لای ئەوان ئاسانە، زۆر جار كە ئێمە بە هاوەن بۆمبابارانیان دەكەین، ئەوان دوای ماوەیەكی زۆر كورت هەمان شوێن بۆردمان دەكەنەوە، ئەمەش مانای ئەوەیە خەڵكێكی شارەزایان لەگەڵدایە و دەتوانن زۆر بە باشی ئەو چەكانە بەكار بهێنن.
* ئایا لەو ماوە كورتەدا تا چەند پێشمەرگە شارەزای تاكتیكەكانی چەكدارانی داعش بووە؟
- تێڕوانیمان وەك هێزی پێشمەرگە بۆ تیرۆریستانی داعش، ئێستا بە بەراورد لەگەڵ دوو مانگ بەر لە ئێستا جیاوازە، ئێستا تا رادەیەكی زۆر شارەزایی تاكتیك و شێوازی هێرشەكانیان بووین، هەر بۆ نموونە بۆمان دەركەوتووە لەو هێرشانەی دەیكەنە سەر پێشمەرگە، ئەگەر پێشمەرگە بۆ ماوەی نیو سەعات یان كاتژمێرێك بەرگری بكات، ئەوان دەكشێنەوە و هێرشەكە كۆتایی پێ دەهێنن و خۆیان ناگرن، ئێستاش كە ئێمە بەرگری لە سنووری كوردستان دەكەین، ئەم بەرگری كردنە پێویستی بە سێ قۆناخە، یەكەم دەست نیشان كردنی سەنگەری بەرگری، دووەم بەهێز كردنی سەنگەرەكانی بەرگری، سێیەم بەڕێوە بردنی شەڕی بەرگری. بۆیە ئەركی ئێمە لەم قۆناغەدا پیادە كردنی ئەم سێ هەنگاوەیە، بۆیە گرنگە لە هەموو بەرەكانی بەرگریدا سەنگەرەكان زۆر قایم بكرێن، بۆ ئەوەی پێشمەرگە بتوانێت بەرگریی تێدا بكات.
* پێشمەرگە سەلماندنی كە ورە پۆڵایین و خۆڕاگرە، ئایا چۆن ئەو ورە و خۆڕاگرییە پارێزگاریی لێ دەكرێت؟
- سەرچاوەی ورەی پێشمەرگە بیر و باوەڕەكەیەتی، دیارە پێشمەرگە بیر و باوەڕێكی لە پشتە كە بۆتە پێشمەرگە، ئەو بیر و باوەڕەش ئەوەیە پێشمەرگە بڕوای بەوە هەیە، كە بەرگری لە خاك و گەلی كوردستان دەكات، هەروەها بیر و باوەڕی پێشمەرگە ئەوەیە جارێكی دیكە رێگە نەدرێت ئەنفال و جینۆساید دووبارە بێتەوە.
* ئایا تا چەند هاتنی چەك بۆ هێزی پێشمەرگە لە لایەن وڵاتانەوە كاریگەریی لە سەر بەرگری و ورەی پێشمەرگە هەبووە؟
- پێش هەموو شت پێشمەرگەی كوردستان ئەگەر ورەیەكی زۆر بەرزی نەبوایە، ماوەی دوو مانگە نەیدەتوانی لەگەڵ دەوڵەتێكی تیرۆریست شەڕ بكات كە باشترین چەكی سەردەمی لەبەر دەستە، بەڵام زۆر جار نەبوونی چەكی پێویست بۆ رووبەڕوو بوونەوەی ئەو چەكانەی دەستی دوژمن وا دەكات، پێشمەرگە نەتوانێت ئەو چەكە تازانە تێك بشكێنێت، هەر بۆ نموونە پێشمەرگە ناتوانێت بە كڵاشینكۆف شەڕ لەگەڵ هەمەر بكات، بۆیە كە حەوت تا هەشت هەمەر پێكەوە هێرش دەهێنن و پێشمەرگە چەند بە كڵاشینكۆف شەڕیان لەگەڵ بكات، كاریگەریی لەسەر هەمەر نابێت، بۆیە لەم حاڵەتەدا پێویستی بە چەكێكە كە بتوانێت رووبەڕووی ئەو چەكە تازانە بێتەوە، بۆیە ئەو بڕیارەی ئەمریكا و دەوڵەتانی دیكەی ئەوروپا بەوەی ئامادەن چەك بە هێزی پێشمەرگە بدەن، ئەمە كاریگەرییەكی گەورەی خستووەتە سەر ورەی پێشمەرگە، لەبەر ئەوەی پێشمەرگە لە رادەبەدەر ئازایە و ئامادەی قوربانیدانە، بۆیە ئەگەر ئەو چەكانە بگەنە دەستی پێشمەرگە، ئەوا زۆر لەوەی زیاتر مەزندە دەكرێت هاوسەنگیی هێز بۆ بەرژەوەندی پێشمەرگە دەگۆڕێت، بۆیە لەم چوارچێوەیەدا ئەگەر ورەی پێشمەرگە پێش ئێستا 100% بوو بێت، ئێستا لە هەزار زیادی كردووە، ئەمەش مایەی دڵخۆشییە. ئاشكراشە هێزی پێشمەرگەی كوردستان لە ساڵی 2003 – 2014دا كە ماوەی 11 ساڵ دەكات، نەتوانراوە لەبەر هۆكاری سیاسی و ئاستەنگەكانی حكوومەتی بەغدا، هیچ پەرەپێدانێك بە خۆیەوە ببینێت، نەیتوانیوە ببێتە خاوەنی ئەو چەكەی كە پێویستیەتی، لەمەش زیاتر لەبەر هۆكاری سیاسی نەدەتوانرا چەكیش بۆ پێشمەرگە بكڕدرێت، بۆیە ئەوەی هەیە ئەو هێزی پێشمەرگەی كوردستانە كە بە توانای كەمی حكوومەتی هەرێمی كوردستان هەبووە، بۆیە ئێستا زۆر لە دەوڵەتان ئامادەییان پیشان داوە چەك بدەنە پێشمەرگە، دەبێت ئەوە بزانین ئێستا ئێمە لە قۆناغێكی دیكەداین.