دکتۆر فابریس بەلانش، بەڕێوەبەری گشتی گرووپی توێژینەوەی فەرەنسی لەسەر رۆژهەڵاتی ناوەڕاست، تایبەتمەند لە جوگرافیای سیاسی هەمان رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا، یەکێکە لەو تایبەتمەندانەی کە بەرهەمهێنانەکانی لەسەر دنیای عەرەبی بەگشتی و وڵاتانی کەنداو بەتایبەتی و لەئێستاشدا لەسەر کوردستان بەتایبەتیتر جێگای رامان و پرسیار و گفتوگۆن، تێزەکانی دکتۆر بەلانش لەسەر سیاسەت و جوگرافیای سیاسی رۆژهەڵات بەگشتی و کوردستان بەتایبەتی بەشێكی گرنگ لە رۆشنبیرانی عەرەب و فارس و تورکی نیگەران کردووە، یەکێك لە کارە هەرە جوانەکانی بریتیە لەو ئەتڵەسەی کە لەسەر جوگرافیای سیاسی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست بڵاوی کردەوە، ئێمە پێمان خۆشبوو لەنزیکەوە دوور لە هەر «جەدەلێکی بێسوود» دیالۆگێکی رووبەڕووی لەگەڵدا بکەین و رووناکی بخەینە سەر بۆچوونەکانی لەسەر گۆڕانکارییەکانی جیهانی عەرەبی، پرسی ئایین و سیاسەت لە نێو جوگرافیای سیاسی رۆژهەڵاتدا، هەروەها لۆکالیزەکردنی پێگەی کورد لەنێو هاوکێشەکاندا، بایەخی تێزەکانی دکتۆر بەلانش لەسەر جیهانی کوردی لەوەدایە کە ئەو بەشێك نییە لە مێژووی ململانێ ناوەکیە کوردییەکان و تا ئاستێکی بەرز دەکرێت وەک بابەتی لەگەڵ بۆچوونەکانیدا مامەڵە بکەین، هاوكارمان د.عادل باخەوان لە شاری لیۆن لە فەرەنسا بەمجۆرە وتووێژی لەگەڵ كردووە.

گوڵان: پێمخۆشە سەرەتا بۆچوونی ئێوە لەسەرگۆڕانە تازەکانی جیهانی عەرەبی-ئیسلامی بزانم، وەك ئێوە سۆراختان کردووە و دەزانن لە چەندین وڵاتی عەرەبیدا شتێك لە شۆڕش، راپەڕین، هەستانەوە روویداوە، ئێوە «یەکێتی» نێوان ئەم ئەزموونە شۆڕشگێڕانە لەچیدا و چۆن دەبینن؟
فابریس بەلانش: راستە هەر یەکێك لەم چەمکانە بەکارهاتوون، بە چەمکی «بەهاری عەرەبیشەوە»، بەڵام ئایا ئەمە هەمان ئەو بەهارەیە کە لە ساڵی 1848 دا زۆربەی وڵاتە ئەوروپیەکانی گرتەوە؟ ئەمە هەمان ئەو گۆڕانکاریەیە کە بەسەر وڵاتانی ئەوروپادا هات و دواتر رۆشنبیران ناویان نا بەهاری ئەوروپی؟ مەبەستم ئەوەیە بڵێم ئایا هەمان ئەو دیموکراسیەی کە بەهاری ئەوروپی لەگەڵ خۆیدا دروستی کرد، لە جیهانی عەرەبیشدا دروست دەبێت؟ یاخود ئەوەی کە لە جیهانی عەرەبیدا روودەدات تەنیا لابردنی دەسەڵاتێکی گەندەڵەو جێگرتنەوەیەتی بەدەسەڵاتێکی دیکە کە هێشتا پەتای گەندەڵی لێی نەداوە چونکە لەبەرەی ئۆپۆزیسیۆندا بووە؟
گومانی تیادانییە کە بەهاری عەرەبی و بزووتنەوی سەوزی ئێرانی پێکەوە بەڵگەن لەسەر ئەوەی کە گەشەکردنێکی سۆسیۆلۆژی گەورە لەئارادایە: نەوەیەکی پەروەردەکراو، دەرکەوتنی بەهێزی ژن لە رووبەرە گشتیەکاندا، کرانەوە بەسەر دنیای دەرەوەدا بەتایبەتی لەڕێگای میدیاکان و ئەنتەرنێتەوە، خواستی گۆڕان و پشتکردنە دۆخی دەقگرتوو، هەموو ئەمانە دەمانبەنەوە سەر ئەو گەشە سۆسیۆلۆژیەی کە ئاماژەم پێدا.
من پێموایە کە کۆی وڵاتانی عەرەبی- ئیسلامی لەنێو ئەو چوارچێوەیەدان کە زانستە کۆمەڵایەتیەکان ناوی دەنێن «کۆمەڵگەی ئیفلیج» و هەر یەکێك لەم کۆمەڵگانە ئەویدیکەیان بەدوایخۆیدا رادەکێشێت، واتە پێوەندیەکی نیوە ئۆتۆماتیکی لەنێوانیاندا هەیە، دەسەڵاتی سیاسی لەم وڵاتانەداو لەڕێگای داهاتی نەوتەوە دێت و نەك هەر چاکسازییەکان دوادەخات، بەڵکو جەماوەری تووڕە بێدەنگ دەکات و بە هێزی پارە ئەو شتە دەکڕێت کە پێی دەوترێت «ئاشتی کۆمەڵایەتی»، دەکرێت لێرەدا هەردوو وڵاتی سعودیە و جەزائیر وەك نموونەیەکی زیندوو وەربگرین، ئەو سیاسەتی «گەشەکردنە»ی کە پاش سەربەخۆیی هەر یەکێك لەم دوو وڵاتە خرایە کار، خۆی لەخۆیدا وەك ئامانج کاری لەگەڵدا نەکراوە، بەڵکو وەك کەرەسەی بەهێزکردنی رژێم و چینی دەسەڵاتدار مامەڵەی لەگەڵدا کراوە، مۆدێرنیتێ لەم وڵاتانەدا زیاتر کارتۆنیە تا هەرشتێکی دیکە، هەر ئەمەشە کە دەمانباتەوە سەر شکستی ناسر لە میسر و شکستی بەعس لە عێراق و سوریادا، لەم وڵاتانەدا دووانەی نەو‌ت/داپڵۆسین بەشداری کردووە لە درێژکردنەوەی تەمەنی رژێمەکاندا و بە سنووری بەرزبوونەوەی ئاستی ئەم دووانەیەش نادادی کۆمەڵایەتی بەرزبوەتەوەو مەودای نێوان چینە کۆمەڵایەتیەکان فراوان بووە..
من پێموایە یەکێك لە هۆکارە سەرەکیەکانی راپەڕینی گەلانی عەرەبی پێوەندی بەو قەیرانە ئابووریەوە هەیە کە لە ساڵی 2008 دا سەری هەڵداو تەواوی جیهانی گرتەوە، بەهۆی ئەم قەیرانەوە نرخی بەرمیلێک نەوت لە 150 دۆلارەوە بۆ 40 دۆلار دابەزی و ئەمەش بوو بەهۆی لەرزینی ئەو هاوسەنگیەی کە لە وڵاتانی عەرەبیدا بەرقەراربوو، لەهەلومەرجێکی ئاوادابوو کە وڵاتانی کەنداوی عەرەبی بڕیاریاندا کە رووبەری پرۆژەکانی وەبەرهێنان لە وڵاتانی دیکەی عەرەبیدا بەرتەسک بکەنەوە و لێرەوەش هەزاران هەزار خاوەنکاری عەرەبییان خستە سەر جادەکان و بەبێ کار و بێ مووچە مانەوە، هەر یەکێك لەم بێکار و بێ مووچانە بوون بە بۆمبی تەوقیتکراو دواتر بە شۆڕش یان بەهاری عەرەبی ناوزەده ‌دەکرێت، لەگەڵ تەقینەوەی راپەڕینەکانیشدا، ئەلجەزیرەو قەتەر بەچەندین رێگای جیاواز هاتنە سەر خەت و بوون بە پاڵپشتی یەکەمی برایانی موسوڵمان لە تونس و میسردا، کاتێك کە قەڕزاوی لە بەرنامەی «شەریعەت و ژیاندا»و لەسەر کەناڵی ئەلجەزیرە دەڵێت: کاروانی شۆڕشی عەرەبی گەیشتوەتە بەر دەرگای دیمەشق و نابێت سووریا لەدەرەوەی‌ مێژوودا بێت! ئەمە وەك راگەیاندنی جەنگی راستەوخۆی قەتەر دژ بە رژێمەکەی بەشار ئەسەد وەرگیراو مامەڵەی لەگەڵدا کرا..
راپەڕینە عەرەبیەکان چەند گوزارشتن لە شکستی سیاسی و ئابووری رژێمە عەرەبیەکان هێندەش گوزارشتن لە خواستی هەژموونگەرای قەتەر و سعودیە و ئارەزووی کۆنترۆڵکردنی ناوچەکە لەلایەن ئەم دوو هێزەوە، رۆژئاوا لەسەرەتاوە هاوڕێیەتی ئەم راپەڕینانەی کردو وایدەزانی کە گەیشتنە سەر دەسەڵاتی ئۆپۆزیسیۆن چارەسەرێکی گرنگە بۆ سەقامگیرکردنی دنیای عەرەبی، رۆژئاوا پێیوابوو برایانی موسوڵمان وەك هێزێکی بەدیل، کە لۆبییەکی گەورەیان لە ئەمریکا و ئەوروپادا هەیە، دەتوانن بەم کارە هەستن، برایانی موسوڵمان خۆیان وەك هێزێکی لیبرال پێناسە دەکەن و دەڵێن کە جۆرێکی تایبەت لە عەلمانیەتیان قبووڵە، بەڵام ماسکەکان خێرا کەوتن، ئەوروپا رووبەڕووی سەرسوڕمانێکی فراوان بووەو تووشی جۆرێك لە شڵەژانی توندبوو، عەرەبی سعودیە دەستپێشخەری کرد و لەڕێگای هەزاران ملیار دۆلارەوە دەستیوەردایە کاروباری میسرەوەو کۆتایی بە دەسەڵاتی برایانی موسوڵمان هێنا، لەکۆتاییدا پرسی جیۆپۆلیتیك یارییەکەی بردەوە و کۆتایی بە خەونی دیموکراسی هێنا: لیبیا، میسر، سوریا، بەحرەین، یەمەن پێکەوە دیموکراسیان کوشت، گەر تروسکەیەك مابێت ئەوە تەنیا لە تونسدایە و بەس!
گوڵان: جۆرێك لە رەشبینی تەواو بە وەڵامەکەتانەوە دیاردە! هەست بەوه ‌دەکەم کە گەڕانێك بەدوای جەوهەرێکی هەمیشەییدا هەیە، وەك ئەوەی کە بتانەوێت دنیای عەرەبی بەجۆرێك لە کولتورێکی تایبەتەوە بنووسێنن، کولتورێک کە مەحکومی دەکات بە مانەوەی هەمیشەیی لە چوارچێوەیەکدا، هەرچەند ئەوەندەی من ئێوە بناسم و پێکەوە دیالۆگمان کردبێت، پێموانییە مەبەستی ئێوە گەڕانەوەبێت بۆ ئەم تێزە، لێرەوە پێمخۆشە بزانم ئێوە باس لە چ مۆدێلێکی سیاسی بۆ دنیای عەرەبی دەکەن؟
فابریس بەلانش: من پێموانییە کە مۆدێلێکی تایبەت (دیموکراسی، دیکتاتۆری، تۆتالیتاریسم، پاشایەتی، جمهوریەت) لەگەڵ ئەو کۆمەڵگە ئیسلامیانەدا بگونجێت و مۆدێلێکی دیکە نەگونجێت، بەڵام پێموایە نزیکی و دووری لە هەریەکێك لەم مۆدێلانەوە پەیوەستە بە ئاستی دووری و نزیکی کۆمەڵگەکان لە ئایینەوە، بۆنمونە ئێمە دەتوانین کۆمەڵگەیەکمان هەبێت کە خاوەنی کولتوری ئیسلامی یان مەسیحی بێت، بەڵام لەهەمانکاتدا «عەلمانیەت» وەک سیستەمی سیاسی پیاده ‌بکات، لەو کۆمەڵگایانەدا کە جەماوەر بەشێوەیەکی چڕ پابەندن بە ئایینەوە، لە زۆربەی گریمانەکاندا دەسەڵاتی سیاسی دەبێت بە هەڵگری سروشتێکی سوڵتەوی، جا ئیتر پاشایەتی بێت یان کۆماری، برایانی موسوڵمان باس لە رژێمی کۆماری دەکەن، بەڵام لەڕاستیدا رژێمی کۆماری لای ئەوان تەنها قۆناغێکە بۆ گەشتن بە سیستەمی خیلافەت، لە وڵاتێکدا کە ئایین هەژموون بەسەر کۆمەڵایەتی و سیاسیدا دەکات باشترین رژێم پاشایەتیە، چونکە پادشا دەبێت بە ئەمیری ئیماندارەکان و شەرعیەت لە خواوە وەردەگرێت نەك لە کۆمەڵگەوە، کاتێك ئەم پادشایە بانگەشەی ئەوەدەکات کە خانەوادەکەی دەچێتەوە سەر پێغەمبەر و شەرعیەت لەم ئەسڵەوە وەردەگرێت ئیدی خۆی لە هەمووو گەردەلولەکان دەپارێزێت: بۆنموونە پادشا لە مەغریب و ئوردون نەکەوتنە بەر شاڵاوەکانەوەو توانییان جۆرێک لە بەردەوامی بۆخۆیان دابین بکەن، سیستەمی پاشایەتی لەڕێگای بەردەوامی و ئاسایش و جێگیرییەوە دەتوانێت جۆرێک لە پەڕینەوە بۆ دیموکراسی نەرم دابینبکات، بەپێچەوانەی رژێمی کۆمارییەوە کە هەمیشە لەژێر هەڕەشەی شەرعیەتی ئاییندایە، هەر ئەمەشە وادەکات کە مەغریبی پادشا زیاتر لە دیموکراسیەوە نزیک بێت تا جەزائیری سەرۆك کۆمار..
گوڵان: کەواتە ئێوەش وەك بەشێکی گرنگ لەتایبەتمەندەکان، مێژووی ململانێکان لە جیهانی ئیسلامدا دەبەستنەوە بە ئایینەوەو پێتانوایە پێوەندی نێوان فاکتە سیاسییەکان و فاکتە ئایینیەکان داهاتووی جیهانی ئیسلامی یەکلایی دەکاتەوە، بەدیوێکی دیکەدا پرسیاری ئێوە پێش هەمووو شتێك لەسەر سکۆلاریزاسیۆنە..
فابریس بەلانش: بەڵێ، من بەپێچەوانەی ئەوانەی کە پێیانوایە جیهانی ئیسلام ئیستیسنایە، پێموایە ئەم جیهانە دەتوانێت پێ بنێتە نێو سکۆلاریزاسیۆنەوە، هەرچەند پێشموایە لە ئێستا و ئێرەدا کۆمەڵگە عەرەبیەکان زیاتر چاویان لەسەر مۆدێلی وڵاتانی کەنداوە تا هەر شوێنێکی دیکە، ئەمەش لەبەر ئەو سەرکەوتنە ئابووریانەی کە بەدەستیان هێناوە، ئێوە باش دەزانن کە ئەو بەهایانەی کە سعودیە، قەتەر، ئیمارات دەبەن بەڕێوە زۆر دوورن لە سکۆلاریزاسیۆنەوە، بێگومان کۆمەڵگە ئیسلامیەکان چەند لە مۆدێلی کەنداو نزیک ببنەوە هێندەش لە عەلمانیەت و عەلمەنە دووردەکەونەوە، بێهودەنییە کە لەئێستا و ئێرەدا پاشەکشەیەك لە پرۆسێسی بە عەلمانیکردنی کۆمەڵگە ئیسلامیەکان، کە سەدەیەک لەمەو پێش دەستیپێکردبوو، لە ئارادایە، لەبری «سکۆلاریزاسیۆن» کۆمەڵگە ئیسلامیەکان سەرلەنوێ پێیان ناوەتەوە نێو «ئیسلامیزاسیۆن»ـەوە، لە هەلومەرجێکی ئاوادایە کە بەهاری عەرەبی پێش هەموو شتێك بەهاری ئیسلامیستەکانە، بەڵام من دڵنیام لەوەی کە بزووتنەوە ئیسلامیستەکان لەکۆتاییدا یارییەکە نابەنەوە!
گوڵان: ئەوان گەر لەسەر ئاستی سیاسیش یاریەکە نەبەنەوە، لەسەر ئاستی کۆمەڵایەتی دەمێکە یاریەکەیان بردوەتەوە، ئێستا لەهەر کاتێك زیاتر کۆمەڵگەکان بە بەها ئایینیەکان شەحنکراونەتەوە، بەڵام پێمخۆشە بزانم ئێوە، وەك تایبەتمەندێکی جیهانی باسکراو، چۆن لەنێو ئەم هەموو هاوکێشە ئاڵۆزانەدا لۆکالیزەی پێگەی کوردە دەکەن؟ ئێوەیەك کە لەدەرەوەی کێڵگەکەن چۆن یارییە کوردییەکان دەبینن؟
فابریس بەلانش: من چەندین جار سەردانی کوردستانی عێراقم کردوە و چەندین داتام لەسەر ئەم هەرێمە کۆکردوەتەوە، بێ هیچ دوودڵیەك دەڵێم: کوردستانی عێراق دەتوانێت ببێت بە مۆدێلێك لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا، لەم هەرێمەدا دەزگاکانی حکومەت لەنێو پرۆسێسی عەلمانیەتێکی راستەقینەدان، چەندین مەزهەب و ئایین پێکەوە دەژین (موسوڵمان، مەسیحی، ئێزیدی)، لەکاتێکدا لە عێراقی عەرەبەکاندا یەکتر قەتڵوعام دەکەن، راستە کۆمەڵگەی کوردی موحافیزکارە، بەڵام ئێمە تێبینی لێبوردەییەکی فراوان سەبارەت بە کەمینەکان دەکەین، گەشەکردن و فراوان و رووبەری میدیای ئازادو سەربەخۆ بەڵگەیەکی دیکەیە لەسەر ئازادی سیاسی لەم هەرێمەدا، هەڵبژاردنەکان بەشێوەی رێکخراو و بەردەوام دووباره ‌دەبنەوەو ئەنجام دەدرێن، بێگومان دەتوانین چەندین رەخنە ئاڕاستەی دیاردەی تەزویر و مەحسوبیەت بکەین، بەڵام لەبیرمان نەچێت کە دیموکراسی پێویستی بە کاتەو هەرێمی کوردستانی عێراقیش تەنها تەمەنی بیست ساڵە!
گوڵان: گوزارشتێکی فەرەنسی هەیە و دەڵێت: شەیتان لەنێو تەفاسیلەکاندایە! دەکرێت لە جێگایەکی دیکەدا ئەم مۆدێلەی کە ئێوە باسی لێوەدەکەن بخەینە بەر دەیبەیتەوە بۆئەوەی بزانین ئێوە باس لە واقعیی دەکەن یان مۆدێلێك کە دەکرێت واقیعی کوردی لەسەر دروست بکرێت، ئەوەی من دەمەوێت زانینی بۆچوونی ئێوەیە لەسەر جیۆپۆلیتیکی کورد لەنێوان تورکیا و ئێران و سوریا و عێراقدا، ئێوە چۆن دەڕواننە رووبەری مانۆڕی کوردی لەنێوان ئەم وڵاتانەدا؟
فابریس بەلانش: یەکێك لە شانسەکانی کورد بریتییە لەوەی کە دەتوانن سوودمەندبن لەو جیاوازیە بێ سنوورانەی که ‌له ‌نێوان ئێران و تورکیا و سوریا و عێراقدا هەیە، چەند ئەوان ناکۆک بن هێندەش رووبەری مانۆڕ بەسەر کوردەکاندا دەکرێتەوە، بەریەکكەوتنی هەردوو میحوەری ئێرانی و سعودی لەبەرژەوەندی کوردەکاندایە، لە سوریادا کوردەکان ژیرانە توانییان خۆیان بەدووربگرن لە ململانێی توندی نێوان ئۆپۆزیسیۆن و دەسەڵاتدا و لێرەوەش پرۆژەی ئۆتۆنۆمی خۆیان بەرەوپێشەوە برد، لێرەوە چەند «ئینسیجامی» نیشتمانی کوردەکان پتەو بێت هێندەش دەتوانن ناکۆکی وڵاتانی دراوسێ بۆ بەرژەوەندی خۆیان بەکاربهێنن..
لە عێراقدا هەڵوێستی کوردەکان یەکجار گرنگە، بێلایەن بوونیان لەنێوان ململانێی شیعەکان و سونەکاندا وای لێکردوون کە نرخێکی یەکجار گەورەو بەرز بخەنە سەر لایەنگریان، ئەمە وایان لێدەکات کە بەئاسانی بتوانن لەنێوان هەردوو جەمسەرەکەدا یاریبکەن و هەردوولایان بۆ بەرژەوەندیەکانی خۆیان بەکاربێنن، لەکاتێکدا عێراق وەك لاپەڕە دەدڕێت، کوردستان وەک دەوڵەت دروست دەبێت، بەڵام ئەم دەوڵەتە پێوسیتی بە پشتیوانی دەرەکی هەیە، بۆیە نزیکبوونەوەی کوردستانی عێراق لە پەیمانی ناتۆ وەك شانسێکی مێژوویی لەقەڵەم دەدرێت..
گوڵان: ئێوە یەکێکن لەو توێژەرانەی کە بەردەوام سەردانی کوردستانی عێراق دەکەن و لەڕێگای کاری مەیدانیەوە چاودێریی کۆمەڵگەی کوردی دەکەن، تاچەند باوەڕتان بە گریمانەی داڕاشتنەوەی ئەم کۆمەڵگەیە لەسەر مۆدێلی تورکی هەیە؟ تاچەند باوەڕتان بە گریمانەی «تورکیزەکردنی» کۆمەڵگەی کوردی هەیە؟
فابریس بەلانش: گومانی تیادانییە کە کوردستانی عێراق راستەوخۆ لەژێر کارایی ئابووری تورکیدایە، بەڵام ئایا ئەمە یەکسانە بەوەی کە مۆدێلی تورکی هەژموونی خۆی دەسەپێنێت؟ زیاتر لە سەدەیەك کوردەکان لەژێر هەژموونی عوسمانیەکاندا بوون و ئێستاش گەورەترین بەشی کوردستان لە تورکیادایە و کاریگەری تورکیش بەسەر کوردستانی عێراقەوە سەرلەنوێ چالاک کراوەتەوە و چەند کوردستان لە دنیای عەرەبی دووربکەوێتەوە هێندەش لە دنیای تورکی نزیک دەبێتەوە، بەڵام لەئاستێکی دیکەدا دەتوانم بڵێم مۆدێلی ژیان لە کوردستاندا زیاتر لە مۆدێلی وڵاتانی کەنداو دەکات تا هەر شوێنێکی دیکە: واتە بەرخۆی فراوان لەژێر کارایی داهاتی نەوتدا.
هەروەها جیاوازی نێوان ئەو نەوەیەی کە هەرێمی کوردستانیان دامەزراند لەگەڵ نەوەی نوێی ئێستادا لە هەموو رووبەرێکدا دیارە، ئەوەندەی من تێگەیشتبم نەوەی نوێی کوردی کەمتر بایەخ بەو هەڕەشە ناوچەییانە دەدات کە لەسەر هەرێمی کوردستانە و زیاتر پێداگری لەسەر پێداویستیەکانی ئێستا و ئێرەی دەکات، نەوەی نوێ هێندە بەدوای «بەرخۆری» فراواندا دەگەڕێت، نیو هێندە بەتەنگ ئاسایشی نیشتمانی و قەیرانە گەورەکان و کۆسپە زەبەلاحەکانی رێگای سەختی دەوڵەتی کوردییەوە نییە و ئەمەش دەبێت ببێت بەسەرچاوەی نیگەرانی، لەبیرمان نەچێت کە کوردستان تائێستاش بەشێکە لەو عێراقەی کە خراپترین زۆنە لە جیهاندا.
گوڵان: بێگومان ئیشکالیەتی نەوەی نوێی کورد زۆر ئاڵۆزە و دەکرێت چەند کاتژمێرێک دیالۆگی لەسەر بکەین، ئێوە باستان لە عێراق کرد، پێمخۆشە بزانم ئێوەیەك کە بەشێك نین لە مێژووی کێشەکان و لە نزیکەوە چاودێری هاوکێشەکە دەکەن، چۆن لەپێوەندی نێوان هەولێر و بەغداد دەڕوانن؟ پێتانوایە کە پێکەوەژیانی نێوان کورد و عەرەب تائێستاش مومکینە؟
فابریس بەلانش: زۆر سەختە، پێموایە پێکەوەژیان زۆر سەختە، چونکە ئەو عێراقەی کە دەمانناسی کۆتایی پێهات، باشووری عێراق لە 2003وە تائێستا ناوچەیەکی ناجێگیرە و جەنگی ناوخۆ لەنێوان هێزەکاندا بەردەوامە، عەرەبی سوننە تائێستاش هەژموونی شیعەیان قبوڵ نییە و لە بەرەنگاری بەردەوامدان، وڵاتانی کەنداو بە پارە و چەک و سیاسەت پشتیوانی لە عەرەبی سوننە دەکەن و دژایەتی هەژموونی شیعە دەکەن، ئەمەش یەکێکە لە هۆکارە سەرەکیەکانی درێژەپێدانی تراژیدیای عێراق، من پێموایە عێراق لەدڕانەوە بۆ دڕان دەڕوات و لە کۆنتێکستێکی ئاواشدا زۆر سەختە بۆ کوردەکان بتوانن بە ئارامی بژین و ئاسایشی نیشتمانەکەیان بپارێزن گەربێت و لەگەڵ عێراقێکی لەم جۆرەدا بمێننەوە، بێگومان گەر جیا نەبنەوە لەکۆتاییدا دەبن بە بەشێك لە دڕانەکان..