سامی كۆهین بۆ گوڵان:ئەردۆگان هێندە لەخۆی رادەبینێت دەیەوێت لە هەڵبژاردنەكانی ئادار سەركەتووبێت و راستی خۆی بسەلمێنێت

سامی كۆهین بۆ گوڵان:ئەردۆگان هێندە لەخۆی رادەبینێت دەیەوێت لە هەڵبژاردنەكانی ئادار سەركەتووبێت و راستی خۆی بسەلمێنێت
ئەو تەنگژەیەی ئێستا رووبەڕووی حكومەتی توركیا دەبێتەوە، خوێندنەوەی هەمەلایەنەی بۆ دەكرێت، بەتایبەتی كە توركیا بەرەو هەڵبژاردنی شارەوانیەكان هەنگاو هەڵدەگرێت و خۆی ئامادە دەكات بۆ ئەوەی ساڵی داهاتوو هەڵبژاردنی پەرلەمانی و سەرۆكایەتی پێكەوە ئەنجامبدات، بۆیە لەم قۆناخەدا ئاساییە حكومەتی توركیا رووبەڕووی كێشەی جددی بێتەوە، هەروەك چۆن لە حوزەیرانی رابردوو رووبەڕووی كێشەی خۆپیشاندانەكانی پاركی جیزی بۆەوە، لەلایەكی دیكەش ئێستا توركیا وەك دەوڵەتێكی ئیقلیمی كاریگەر، هەموو كێشەكانی رەنگدانەوەی لەسەر تەواوی ناوچەكە دەبێت، بۆ قسەكردن لەسەر ئەم پرسە هەستیارە، ئەم وتووێژە تایبەتەمان لەگەڵ رۆژنامەنووسی ناوداری توركیا و ستوونووسی رۆژنامەی میللیەت سامی كۆهین ئەنجامدا، كۆهین لەم وتووێژە تایبەتەدا راشكاوانە و بە شێوەیەكی واقیعی ئەم تەنگژەی ئێستا تاوتۆ دەكات و بەمجۆرە رایەكانی خۆی بۆ گوڵان خستەڕوو.
* ئەمە جاری دووەمە توركیا رووبەڕووی قەیران دەبێتەوە- جاری یەكەم رووبەڕووی خۆپیشاندان بۆوە لە ئەستنەبول، ئەمجارەیان لەگەڵ باڵی ئیسلامی بزووتنەوەی فەتحوڵا گولەندا، بۆچی ئەمە لە سەردەمی كابینەكەی ئەرۆدغاندا روودەدات، لە كاتێكدا بەرەوپێشچوونی باش و هەنگاوی باش هەڵگیراوە؟
- ئەم فەزیحەتی گەندەڵیە كە پەردەی لەسەر لادرا، رەهەندی جیاوازی هەیە، لایەنێكی –ئیتیكی- ئەخلاقی هەیە، كە هەندێ كەسی نزیك، منداڵی هەندێ لە وەزیرەكانی كابینەكە لە گەندەڵی و لە بەرتیل وەرگرتن و رەفتاری نامۆراڵیەوە تێوەگلان. لە هەر وڵاتێكدا ئەمە رووبدات- جگە لە وڵاتە دیكتاتۆریەكان كە هەموو شتێك كپدەكرێت و بێدەنگ دەكرێت-، مەبەستم لە وڵاتی دیموكراتیە، ئەوا ئاساییە كە ئاشكرابكرێت و پەردەی لەسەر لابدرێت و راگەیاندن رۆڵی هەبێت لە دەرخستنیدا. دواجار ئەمە لە زۆرێك لە وڵاتە ئەوروپیەكاندا روویداوە، هەر لە ئیتاڵیاوە تاوەكو ئەڵمانیا و زۆرێك لە وڵاتانی دیكە. هەر كاتێك ئابڕووچوونێكی ئاوا رووبدات، ئەوا ئەركی حكومەتە- حكومەتی دیموكراسی- كە رێكاری یاسایی بگرێتەبەر، و چەمكی كۆمەڵگەیەكی خاوێن بگرێتەبەر و ئەوانەی بەرپرسبن لێی لە پۆستەكانیان لابدرێن. بەڵام بە داخەوە لەم حاڵەتەدا لە توركیا، مەسەلەكە بەم ئاقارەدا نەڕۆیشت، لە سەرەتاوە سەرۆك وەزیران رایگەیاند ئەگەر تۆمەتەكانی گەندەڵی راست بن، ئەوا هەمیشە حكومەت-ڕێكاری خۆی دەگرێتەبەر-، بەڵام حكومەت لەگەڵ كۆمەڵگەیەكی خاوێندایە و- و دەستی لەم مەسەلەیەدا نییە- هیچ پەیوەندیەكی بە حاڵەتی لەم شێوەیەوە نەبووە، كەواتە ئەگەر ئەمە راست بێت و تەنها قسە نەبێت، ئەوا ئەم كێشەیە چارەسەردەبوو، لەبەر ئەوەی دەسەڵاتی قەزائی رێكاری خۆی دەگرێتەبەر و ئەو كەسانە دەستگیر دەكات و دادگاییان دەكات و رای گشتیش رازی دەبوو. بەڵام مەسەلەكە بەم ئاقارەدا نەڕۆیشتووە، هەر لە سەرەتاوە حكومەت و بە تایبەتی سەرۆك وەزیران پێچەوانەی ئەم كارەیان كرد، واتە لەبری ئەوەی رێكاری یاسایی بگرێتەبەر و داوا لەو سێ یان چوار وەزیرە بكات كە دەستبەجێ دەست لە كاربكێشنەوە، ئەوا پارێزگاری لێكردن و پارێزگاری لە حكومەت كرد. لەوە زیاتر و لەوەش خراپتر دەستی كرد بە پاكتاوكردنی بەرپرسەكانی نێو دەسەڵاتی قەزائی و هێزی پۆلیس، ئەوانەی كاری لێكۆڵینەوەكەیان ئەنجام دابوو، مەبەستم لەو كەسانەیە كە لێكۆڵینەوەیان كردبوو بۆ دەرخستنی راستی، یاخود بەلای كەمەوە بانگەشەی ئەوەیان دەكرد ئەو-كەسانە- لە بەرتیل وەرگرتن و گەندەڵیەوە تێوەگلاون. كەواتە ئەم كەسانە بوونە ئامانج، كە لە ماوەی دو رۆژدا- ئەمە جێی سەرسوڕمانی هەموومان بوو-، لەبری ئەوەی دەست بە ئیجرائاتی یاسایی بكرێت، ئەو كەسانەی لێكۆڵینەوەكەیان ئەنجامدابوو لە كارەكانیان دەركران، ئەمەش بە هەموو پێوەرێك كارێكی نادیموكراتیە. ئەمە رەهەندێك. رەهەندێكی دیكەی بریتییە لە ململانێی نێوان ئاك پارتی و گروپی گولەن، ئێمە دەزانین تا ئەم دواییە....جۆرێك لە هاوپەیمانێتی لە نێوان ئاك پارتی گروپی گولەندا هەبوو، كە گروپی گولەن پشتیوانیەكی زۆری ئاك پارتی دەكرد و ئاك پارتیش پشتیوانیەكی زۆری گروپی گولەنی دەكرد، كەواتە كێشەیەك لە نێوانیاندا نەبوو تا ئەم دواییە، بەڵام بەم دواییە هەندێ لە قسە و لێدوانەكانی ئەردۆغان كەوتە بەر رەخنەی فەتحوڵا گولەن، كە گولەنیش وەك زۆر كەسی دیكە رەخنەی زۆری هەبوو-گولەنیش زانا و كەسێكی ئاینیە-. بەڵام هەروەك ئێوەش ئاماژەتان پێكرد ئێمە لەم ساڵدا و لە حوزەیراندا خۆپیشاندانمان بینی لە جیزە پارك- كە ئەمە ئەو بەشەی كۆمەڵگەی توركی بوو كەپتر دیموكراتی و لیبراڵ بوو-....ئێستا سەرە هاتۆتەسەر گروپی گولەن، كە حكومەت زۆر قەڵسە بە تێڕوانینە رەخنەگرەكانی فەتحوڵا گولەن، لەبەر ئەوە ئەمەی بە دەرفەت زانی بۆ ئەوەی هەر كەسێك پشتیوانی لە گولەن بكات- ئیتر لە هێزی پۆلیسدا بێت یان دەسەڵاتی قەزائیدا- دەریان بكات لە كارەكانیان، لەبەر ئەوە لە پڕێكدا دۆخێكی پڕ لە گرژی بۆ دروست بوو. مەسەلەكە هەر ئەوەنییە كە تۆ گومانی ئەوەت لێبكرێت پشتیوانی لە گروپی فەتحوڵا گولەن دەكەیت، بەڵكو كەسێكی وەك بەڕێوەبەری پۆلیس كە ئەركێكی گرنگی لەسەرشانە و ناچار بوو راپۆرت بۆ وەزیری ناوخۆ بەرزبكاتەوە- ئەمەش مەسەلەیەكی مشتومڕ هەڵگرە- لەبەر ئەوەی ئەگەر بەڕێوەبەری پۆلیس ئەم راپۆرتەی بۆ وەزیری ناوخۆ بەرزبكردایەتەوە كە كوڕەكەی لە تۆمەتی گەندەڵی و بەرتیل وەگرتنەوە تێوەگلابوو، چۆن ئەم كەیسە ئاشكرا دەبوو، ئایا وەزیر قبوڵی دەكرد و ئایا وەزیر رێگەی بە بڵاوبوونەوەی دەدا. ئێستا حكومەت رێسایەكی نوێی داناوە، هەر كەسێك كاری لێكۆڵینەوە ئەنجام بدات، دەبێت راپۆرتەكەی بداتە بەرپرسی سەروخۆی، واتە بیدەن بەڕێوەبەری پۆلیس و بەڕێوەبەری پۆلیسیش بیداتە وەزیری ناوخۆ، ئەمەش لەگەڵ ستاندارەكانی یەكێتی ئەوروپا یەك ناگرێتەوە، لە كاتێكدا توركیا لە هەوڵی ئەوەدایە ببێتە بەشێك لە یەكێتی ئەوروپا، كە بەرپرسانی یەكێتی ئەوروپاش لە برۆكسل و هەروەها لە ستراسبۆرغ- لە پەرلەمانی ئەوروپی- رەخنەیەكی زۆریان لە حكومەتی توركیا گرت كە ئەوەی كردویەتی نادیموكراتیە و ناكۆكە لەگەڵ هەوڵی توركیا بۆ چوونە نێو یەكێتی ئەوروپا، كەواتە ئەمە رەهەندی دووەمی ئەم كەیسەیە. رەهەندی سێیەم پەیوەندی بە سیاسەتی دەرەوە هەیە، لە پڕێكدا دەبینین سەرۆك وەزیران لێدوانی توند دەدات...لەبەر ئەوەی هەڵبژاردنی شارەوانی دەكرێت لە ئازاری ساڵی داهاتوودا، ئەوا لە شارێكەوە بۆ شارێكی دیكە دەچێت و بە ناو خەڵكدا دەگەڕێت...و پێیان رادەگەیەنێت كە پیلانێكی دەرەكی هەیە لەلایەن كەسانی دەرەكیەوە. هەفتەی رابردو سەرۆك وەزیران لێدوانێكی زۆر توندی دژی باڵیۆزی ئەمریكا لە ئەنقەرە -فرانسیس ریتچاردۆنی- دا، كە ئەوەندە توند بوو رایگەیاند باڵیۆزەكە كەسێكی خوازراو نییە و ئێمەش ناچارنین لە خاكی خۆماندا قبوڵی بكەین، ئەمە رەخنەیەك نەبوو قابیلی قبوڵ بێت- بە چاوپۆشین لەوەی ئایا هۆكارێك هەبێت- ئەو باوەڕە دروست بكات- كە باڵیۆزی ئەمریكا تێوەگلابێت- ئەگەرچی ئەمریكا بە شێوەیەكی بنەبڕ ئەمەی رەتكردەوە و دیپلۆماتكارە ئەمریكیەكان هەوڵیاندا بەرپرسانی توركیا دڵنیابكەنەوە و رایانگەیاند خۆشحاڵنین بەوەی بووترێت ئەوان تێوەگلاون و روونیان كردەوە كە هیچ پەیوەندیەكیان بەم پرسەوە نییە. بەڵام بە داخەوە سەرۆك وەزیران هەڵوێستێكی جەماوەری گرتۆتەبەر و لە شوێنێكەوە بۆ شوێنێكی دیكە دەچێت و رایدەگەیەنێت هێزە دەرەكیەكان تێوەگلاون و لە راستیدا هەندێ راپۆرت لە رۆژنامەكانی نزیك لە ئاك پارتی- كە ئەمە مایەی وروژاندن بوو-بڵاویان كردەوە گوایە باڵیۆزی ئەمریكا لەگەڵ باڵیۆزی وڵاتانی یەكێتی ئەوروپا كۆبۆتەوە و پێی راگەیاندن پێویستە ئیمبراتۆریەتی توركی هەرەس بهێنێت، باڵیۆزی ئەمریكا ئەمەی رەتكردەوە و رایگەیاند كۆبوونەوەی وا لەگەڵ باڵیۆزەكانی وڵاتانی یەكێتی ئەوروپا نەكراوە و هەوڵێكی لەم شێوەیە لە ئارادانییە...وەزارەتی دەرەوەی توركیاش كە لە ئیحراجیەكی گەورەدا بوو رایگەیاند پێویست ناكات باوەڕ بەوە بكەین كە شتێكی لەم شێوەیە روویداوە، كەواتە ئێستا كاردانەوەیەكی بەهێز لەلایەن یەكێتی ئەوروپا و لەلایەن ئەمریكاوە هەیە و توركیاش لەم كەیسەدا زەمینەی خۆی لە جیهانی رۆژئاوادا لە دەست دەدات، چونكە ئەمریكا دۆست و هاوپەیمانێكی نزیكە، هەروەها زۆرێك لە وڵاتانی یەكێتی ئەوروپاش، كە شەریكی بازرگانی توركیان و وەبەرهێنانێكی زۆر لەم وڵاتانەوە لەتوركیا دەكرێت، وەك فەڕەنسا و ئەڵمانیا و بەریتانیا. بە گشتی ئیدارەیەكی هەڵەی ئەم ئابڕووچوونە كرا، واتە لەبری ئەوەی ئیدارەیەكی باشی ئەم قەیرانە بكرێت، لەبری ئەوەی هەموو ئامراز و كەناڵە دیپلۆماسیەكان بەكاربهێنرێن بۆ چارەسەركردنی ئەم كێشەیە، چونكە ئەمە ئابڕووچوونێكی داراییە، واتە لەبری ئەوەی ئابڕووچوونەكە بخرێتە چوارچێوەیەكەوە و هەوڵی چارەسەركردنی بدرێت، ئەوا تەشەنەی كرد و كاری لەسەر سیاسەتی دەرەوەی توركیاش كرد و سەركردایەتی توركیا بەهای خۆی لە دەست دەدات و بۆرسەی توركیا زیانی پێگەیشتووە، كەواتە لەم كەیسەدا توركیا دووچاری دۆڕان دەبێتەوە و هیچ شتێك بەدەست ناهێنێت، ئەمەش جێی داخەو و هەروەك ئاماژەم پێكرد، تاكە رێگای دەربازبوون ئەوەیە ئیدارەیەكی باشی قەیرانەكە بكرێت و ئابڕووچوونەكە لە مەودای خۆدا بهێڵرێتەوە و چارەسەر بكرێت، بێ ئەوەی رێگە بە پەڕینەوەی بدرێت بۆ ئەوەی كاریگەری لەسەر ئابووری و پەیوەندیە دەرەكیەكان هەبێت.
* ئاك پارتی خەلفیەتێكی ئیسلامی هەیە و لەلایەن گرووپەكەی گولەنەوە پشتیوانی دەكرا، هەموو ئەمانە وایانكرد ئەو سەركەوتنانە بەدەست بهێنێت، ئایا ئاك پارتی دەتوانێت لە دەسەڵاتدا بمێنێتەوە ئەگەر گرووپەكەی گولەن پشتیوانی لێ بكشێننەوە، ئایا گرووپەكەی گولەن ئەم كاریگەریەیان هەیە؟
- ئەوەی ئێوە دەیڵێن راستە، كە بەشێكی گەورەی پشتیوانی جەماوەری ئاك پارتی ئەو كەسانەن كە پاڵپشتی گولەن دەكەن- بە دڵنیاییەوە ئەمە وایە-. بەڵام سەركردایەتی ئاك پارتی باوەڕیان وایە راستە رەنگە هەندێ زیان بكەن، بەڵام ئەمە پەیوەستە بە چەسپاندن و تۆكمەكردنی دەسەڵاتەكەیانەوە، ئەمە پرسی سەرەكیە و ئەمەش هەوڵی ئەردۆغانە كە دەسەڵاتی خۆی تۆكمە بكات. ئێستاش كە هەڵبژاردن دەكرێت لە ئازاردا، ئەوا لە هەموو خیتابەكانیدا هەمیشە جەخت لەسەر یەك خاڵ دەكاتەوە، كەبەلای ئەوەوە دیموكراسی بریتییە لە سندوقی دەنگدان، ئەو دەڵێت ئەگەر رەخنە هەیە و رەخنە لە سیاسەتەكانم دەگیرێت ئەوا – راستی و دروستی رەخنەكان- لە هەڵبژاردندا یەكلادەبنەوە، واتە زۆر باوەڕی بە خۆیەتی كە لە هەڵبژاردنی داهاتوودا سەركەوتنی گەورە بەدەست دەهێنێت و باڵادەست دەبێت، بە دڵنیاییەوە لە هەڵبژاردنی پەرلەمانی پێشوودا، ئاك پارتی زیاتر لە نیوەی دەنگەكانی بەدەستهێنا. ئەو باوەڕی وایە ئەگەر ئەو زۆرینەیە بەدەست بهێنێت، ئەوا دەتوانێت بیسەلمێنێت كە راستە، ئەمەش مایەی مشت و مڕە، چونكە دیموكراسی تەنها سندوقی هەڵبژاردن نییە،....بەڵام ئەو زۆر باوەڕی بە خۆیەتی كە سندوقی دەنگدان دەیسەلمێنێت ئەو راستە، ئێستاش پرسیارە سەرەكیەكە ئەوەیە تا چەند ئەوە متمانە بەخۆبوون و ئومێدێكی واقیعیە، ئێمە هەوڵدەدەین راستی ئەمە بدۆزینەوە. لەبەر ئەوەی لە رابردودا گرووپەكەی گولەن پشتیوانی ئاك پارتی كرد، بەڵام ئێستا ئاك پارتی ئەو پشتیوانیە لە دەست دەدات، ئەمەش لە كرداردا بە مانای ئەوە دێت كە سندوقەكانی دەنگدان پێچەوانەی- ئومێدەكەی ئەو- دەسەلمێنن. كەواتە بە گشتی رەنگە ئاك پارتی هەندێ لە پشتیوانی لەدەست بدات، بەڵام هێشتا سەرۆك وەزیران و سەركردایەتی ئاك پارتی باوەڕیان وایە سەركەوتوو دەبن، هەروەها پارتی موعارەزەش ئەوەندە بەهێز نییە، بەڵام لە كۆتاییدا سندوقی دەنگدان بڕیار دەدات و باوەڕ وایە كە ئاك پارتی براوە دەبێت و بەدیلەكە-جەهەپە و پارتە بچووكەكانی دیكە- بەدیلی راستەقینە نین.
* بۆچی ئەردۆغان پشتیوانی حكومەت دەكات و دژی كەیسی گەندەڵیەكە دەوەستێتەوە، پرسیارەكە ئەوەیە تا چ راددەیەك دادگا سەربەخۆیە و ناكەوێتە ژێر كاریگەری حكومەت و موعارەزە و لایەنەكانی دیكە بۆ ئەوەی ئەم كەیسە یەكلابكاتەوە و ئایا بۆچی ئەردۆغان پشتیوانی لە وەزیرەكانی دەكات كە تێوەگلاون و بۆچی دادگا راستی مەسەلەكە ئاشكرا ناكات؟
- هەمیشە هەندێ گومان هەبووە لە توركیا كە دەسەڵاتی قەزائی بە تەواوەتی سەربەخۆ نییە، چونكە بینیومانە دەسەڵاتی قەزائی بە شێوەیەك كاری كردووە كە حكومەتەكەی ئاك پارتی رازی بكات، لەبەر ئەو هەموو گۆڕانكاریانەی كراون، ئەوا داواكاری گشتی هێندە سەربەخۆ نییە، كە دوو جێگری هەیە و رەنگە ئەوانیش پرۆ- ئاك پارتی بن، یان پارسەنگ بن بۆ دەسەڵاتەكانی داواكاری گشتی. كەواتە مشتومڕێكی زۆر هەیە لەبارەی سەربەخۆبوونی دەسەڵاتی قەزائی، و بە بۆچوونی لیبراڵەكان پێیانوایە تەواو سەربەخۆ نییە، لەبەر ئەوە ترس هەیە كە چەند شتێك بشاردرێنەوە. من دڵنیام لە چەند رۆژی داهاتوودا هەندێ لەو وەزیرانە دەردەكرێن و ئەو كەسانەی تێوەگلاون لە بەرتیلكاری و گەندەڵی دەهێنرێنە بەردەم دادگا- گومان لەمەدا نییە-. سەرۆك وەزیران ناچارە دەستبەرداری هەندێ لەو دۆستانەی بێت، لەو هاوكارانەی بێت كە وەك وەزیر كاریان لەگەڵدا كردووە، ئەمەش دەرفەتی ئەوەی پێدەدات لەسەروەختی نزیكبوونەوە لە هەڵبژاردنەكاندا و لە كۆبوونەوە جەماوەریەكاندا رایبگەیەنێت ئێمە چەند خاوێنین و ئێمە دوودڵ نەبووین لەوەی دەستەبەرداری ئەو كەسانە بین كە پێشتر كارمان لەگەڵدا كردون و متمانەیان پێكردون، بەڵام ئێستا دەركەوتووە تۆمارێكی خاوێنیان نییە، لەبەر ئەوە دەبێت سزا بدرێن، كەواتە ئەگەری زۆرە دەستبەرداری ئەو كەسانە بێت تەنها بۆ ئەوەی بیسەلمێنێت ئاك پارتی كارێكی راست و دروست دەكات.
* باسی ئەوەت كرد بەدیلەكە زۆر لاوازە و جەهەپە ناتوانێت تەحەددای ئاك پارتی بكات، كەواتە ئەمە كاریگەری گەورەی لەسەر هەڵبژاردنی ئازار نابێت و لە روانگەی ئەوەی كە دەڵێت دوژمنی دوژمنەكەم دۆستمە، ئەوا هەر كاتێك قەیرانێك دروست بێت ئەوا موعارەزە سوودی لێوەردەگرێت- وەك ئەوەی لە نێوان ئاك پارتی و گولەندا روویداوە-ئایا هیچ ئەگەری رێككەوتنی نێوان ئەم بزووتنەوەیە و موعارەزە لە ئارادایە؟
- من باوەڕم وانییە جەهەپە و گولەن خوازیاری رێككەوتنێكی رەسمی بن لە نێوانیاندا و نایانەوێت شتێكی وا رووبدات، لەبەر ئەوەی جەهەپە- پارتی سۆشیالیستی دیموكراتی-، كە پارتێكی زۆر لیبراڵیە- لە رابردودا پشتیوانی پیاوانی ئاینی یان پراكتیزە ئاینیەكان نەبووە، چونكە بە بۆچوونی جەهەپە ئەمانە دژی مەبدەئی عەلمانیەتی توركیان. بەڵام رەنگە پشتیوانیەكی دوولایەنەی زمنی »tacit» بێتەئاراوە لە نێوانیاندا. بە دڵنیاییەوە من دەزانم هەندێ لە ئەندامانی نێو جەهەپە خۆشحاڵن بەم لێكترازانەی نێوان گرووپە ئاینیەكان- واتە لە نێوان گولەن و ئاك پارتی-. لەبەر ئەوەی باوەڕیان وایە ئەمە ئاك پارتی لاواز دەكات، هەندێ راستیش لەمەدا هەیە. بەڵام باوەڕم وانییە جەهەپە روگەی خۆی بگۆڕێت و هاوپەیمانێتی لەگەڵ گولەندا بكات، یان بە پێچەوانەوە. بەڵام بە دڵنیاییەوە زۆرێك لەو كەسانەی پێشتر پشتیوانی گولەن بوون و دەنگیان بە ئاك پارتیدا، ئەوا دەنگی پێنادەنەوە، بەڵام پرسیارە سەرەكیەكە ئەوەیە ئایا دەنگ بە جەهەپە دەدەن، ئێمە نازانین. ئێمە گوێبستی موناقەشەیەكی زۆر دەبین لەم بارەیەوە، رەنگە هەندێكیان دەنگ بدەن و هەندێكیان دەنگ نەدەن. باوەڕم وانییە گولەن ئاماژە بە پشتیوانەكانی بدات كە دەنگ بەلایەك بدەن، بەڵكو ئازادی ئەوەیان پێدەدات دەنگ بە هەر كەس و لایەنێك بدەن كە دەیانەوێت، بەڵام زۆرێك لەوان كە ئێستا توڕەن رەنگە دەنگ نەدەن و بەشداری لە هەڵبژاردنەكە نەكەن، لەبەر ئەوەی نایانەوێت دەنگ بە جەهەپە بدەن، بەڵام ناشیانەوێت دەنگ بە ئاك پارتیش بدەن، واتە دەنگ نادەن.
* لە خۆپیشاندانەكانی ئەستەنبولدا چاودێران پێیانوابوو سوریای لە پشتە لەبەر ئەوەی توركیا رێگای بە گرووپەكانی موعارەزەدا بۆ ئەوەی كۆبونەوە لە توركیادا بكەن، ئێستاش فەتحوڵا گولەن باوەڕی وایە ئەرۆدغان پەلەی كرد لە هەڵوێست وەرگرتن لە ئاست سوریادا، هەروەها نائومێدبوون لە هەوڵەكانی ئەردۆغان بۆ چوونە نێو یەكێتی ئەوروپاوە، ئەمەش هۆكاری قەیرانی ئێستایە، كەواتە ئایا تا چ راددەیەك گۆڕانكاریەكانی ناوچەكە كاریگەریان لەسەر توركیا دەبێت؟
- دەبێت مەسەلەی یەكێتی ئەوروپا جیابكەینەوە، لەبەر ئەوەی ئەمە پرسێكی دیكەیە، پرسی ئەندام بوون لە یەكێتی ئەوروپا بۆ چەندین ساڵە لە ناو كارنامەدا بووە. ئاك پارتیش هەمان سیاسەتی پیادەكردووە. بە دڵنیاییەوە توڕەیی و نائومێدی و رەخنەیەكی زۆر هەبووە لێرە و لەوێ، بەڵام هەر هەوڵی بە ئەندامبوونی داوە، و بەم دواییە ئاماژەی ئومێدبەخش هەبوو، كە بوار بە توركەكان دراوە- نەك لە ئێستادا، بەڵكو لە ماوەی سێ ساڵی دیكەدا- كە بەبێ ڤیزا سەفەر بكەن....كەواتە بەرەوپێشچوونێكی سنوردار روویداوە، لەبەر ئەوە ئەگەرەكە زۆر خراپ نییە لە پەیوەندیدا بە ئەندام بوون لە یەكێتی ئەوروپادا. پرسیارەكە ئەوەیە چ شتێك پەیوەندیەكانی توركیا و یەكێتی ئەوروپا تێكدەدات، وەڵامەكە ئەوەیە ئەو رەفتارانەیە كە لە ماوەی چەند رۆژی رابردودا بینیومانە، ئەگەر سەربەخۆیی دەسەڵاتی قەزائی سنورداربكات و ئەگەر ناڕەوایانە بەرپرسەكانی پۆلیس لەسەر كاردەربكەیت- كە چەند لێدوانێك لەم رۆژانەی دواییدا لە برۆكسل دران- كە رەخنەی زۆریان گرت و بە راشكاوی رایانگەیاند كە بۆی هەیە ئەم رەفتارانە پەیوەندی توركیا و یەكێتی ئەوروپا تێكبدات. ئەوەی پەیوەندی بە رۆژهەڵاتی ناوەڕاستەوە هەبێت، و ئەوەی پەیوەندی بە سوریاوە هەبێت، ئەوا فەتحوڵا گولەن رەخنەی لە هەندێ سیاسەتی ئەردۆغان گرتووە، رەخنەی لە سیاسەتی ئەرۆدغان گرتووە لە ئاست ئیسرائیلدا، هەروەها لە ئاست سوریادا و رەخنەی لە هەندێ خیتابی توندی گرتووە لە دژی رۆژئاوا، كەواتە جیاوازی هەیە لە ئاست سیاسەتی دەرەوەدا، ئەمەش شتێكی ئاساییە، چونكە هەموو كەس هاوڕانابێت لەبارەی سیاسەتەوە، بەڵام بە داخەوە-هەروەك پێشتر باسم كرد-ئەم ئابڕووچوونە تەشەنەی كردووە، كە دەبوو وەك ئابڕووچوونێكی دارایی بمێنێتەوە، پێویست بوو ئیجرائاتی یاسایی دژ بە گەندەڵی لە دادگا بكرێت، نەك لە رێی لێدوانی گشتی و كۆبوونەوەی جەماوەری و رەخنەگرتن لە دۆست و هاوپەیمانەكان.
* ئایا لێدوانەكانی دژی باڵیۆزی ئەمریكا كاریگەری لەسەر پەیوەندیەكانی توركیا بەو وڵاتەوە دەبێت؟
- بە دڵنیاییەوە ئەمە دەبێتەهۆی خراپبوونی پەیوەندیەكانی توركیا و ئەمریكا، تەنها ئەو كاتە نەبێت كە ئیدارەیەكی- باشی- قەیرانەكە بكرێت، ئێمە قەیرانێكمان لە نێوان توركیا و ئەمریكادا هەیە و پێویستە زۆر بە حەزەرەوە ئیدارەی قەیرانەكە بكەین، ئەو قەیرانە بە لێدوانی گشتی چارەسەر نابێت، بە تایبەتی لە سەروەختی نزیكبوونەوە لە هەڵبژاردنەكاندا لێدوانی گشتی وەك رەفتارێكی پۆپۆلیستی دەردەكەوێت، بەرهەڵستیەكی زۆرت بۆ دروست دەبێت كاتێك بە خراپە باسی ئەوانی دیكە دەكەیت، ئەمە رێگای چارەسەركردنی كێشەكان نییە، تۆ پێویستت بە ئیدارەی قەیران و دیپلۆماسیەتی بێدەنگ هەیە.
Top