پرۆفیسۆر ریچارد ئیف بینسڵ ئوستادی حكومەت و سەرۆكی بەشی دیراساتی حكومەتە لەزانكۆی كۆرنیل و پسپۆر و تایبەتمەندە لە بواری سیاسەتی ئەمریكاو ئابووری سیایی و هەروها تایبەتمەندە لەسەر پەرەپێدان و حزبەكان و هەڵبژاردن و كەلتوری سیاسیی و ریفۆرمی دامەزراوەیی، بۆ قسەكردن لەسەر دروستكردنی هاوپەیمانی لە سیستمی پەرلەمانی دیموكراتی و پێكهێنانی حكومەت و بەراورد لە نێوان سیستمی دوو حزبی و سیستمی فرەحزبیدا، ئەم وتووێژەمان لەگەڵ پرۆفیسۆر بێنسڵ ئەنجامداو بەمجۆرە بۆچوونەكانی خۆی بۆ گوڵان دەربڕی.

* بە شێوەیەكی گشتی لە سیستمی دیموكراتی دوو حزبیدا، بە چەشنی ئەوەی لە ئەمریكادا هەیە، ئەوا پێكهێنانی حكومەت دوای هەڵبژاردن كارێكی ئاسانە، لەبەر ئەوەی لایەنێك براوە و لایەنێك دۆڕاو دەردەچن لە دوای هەڵبژاردن، بەڵام لە سیستمی پەرلەمانیدا فرەحزبی هەیە و تەنها حزبێك بە تەنها ناتوانێت حكومەت پێكبهێنێت، لەبەر ئەوە پێویستە هاوپەیمانێتی دروست بكرێت، پرسیارەكە ئەوەیە تا چ راددەیەك پێكهێنانی حكومەتی بنكە فراوان كارێكی سەختە؟
- ئەمە قورسە، و حاڵی حازر ئەڵمانیا خۆی ئەم كێشەیەی هەیە، هەر ئەمەشە وایكردووە سیستمی سەرۆكایەتی و لەبەرامبەر سیستمی پەرلەمانیدا لایەنی ئیجابی و سلبی هەیە، لایەنە ئیجابیەكە ئەوەیە- هەروەك ئێوەش ئاماژەتان پێكرد- لە سیستمی سەرۆكایەتیدا كاتێك لایەنێك براوە دەبێت، ئەوا بەرپرسیار دەبێت لەبەرامبەر حكومەتدا، لە كاتێكدا لە سیستمی پەرلەمانیدا، پارتگەلێك دەرئەنجامی باش بەدەست دەهێنن و پارتگەلێكیش ئەنجامەكانیان خراپ دەبێت، بەڵام بە دەگمەن پارتێك بە تەنها براوە دەبێت، لە دەرئەنجامیشدا كاتێك حكومەت پێكهێنرا، ئەوا هیچ پارتێك بەرپرسیار نابێت لە ئەدای حكومەت، كەواتە نەك تەنها پێكهێنانی حكومەت قورسە، بەڵكو بۆ دەنگدەرانیش قورسە كە ئەوە دیاری بكەن چ پارتێك بەرپرسیارە لە ئەدای حكومەت. لەبەر ئەوەی بە زەرورەت سازش لەسەر سیاسەتەكانی دەكات.
* وەك بەڕێزت ئاماژەت پێكرد كەواتە پرۆسەی بڕیاردان ئاسان نابێت، بە هەمان شێوە جێبەجێكردنی بڕیارەكانیش قورس دەبێت، ئایا ئەمە تا چ راددەیەك كاریگەری خراپی لەسەر حكومەت دەبێت؟
- پێموایە هەموو دیموكراسیەكان لە دەركردنی بڕیاری قورسدا رووبەڕووی زەحمەتی دەبنەوە، كە پارتێك كۆنتڕۆڵی ئەنجومەنی نوێنەران و پارتێكیش كۆنتڕۆلی سەرۆكایەتی و ئەنجومەنی پیرانی كردووە، كە رووبەڕووی دژواریەكی زۆر زۆر بوونەتەوە لە دەركردنی بڕیاری قورسدا. ئێمە دەزانین سیستمی پەرلەمانیش ئەم كێشەیەی هەیە، بەڵام لە سیستمی سەرۆكایەتیشدا ئەمە چارەسەر نەكراوە، كەواتە بە شێوەیەكی گشتی هەموو دیموكراسیەكان رووبەڕووی دژواری دەبنەوە لە دەركردنی ئەو بڕیارانەی گران لەسەر دەنگدەران دەكەوێت.
* دەمانەوێت جەخت لەسەر وڵاتە تازەگەشەكردووەكان بكەینەوە، كە تێیاندا دیموكراسی گەشەی نەكردووە و كامڵ نەبووە و نوێیە، كە تێیاندا زۆر جار پارتە سیاسییەكان لەبری بەرژەوەندی گشتی، بایەخ بە بەرژەوەندی تایبەتی دەدەن، هەمان شت بۆ پرۆسەی پێكهێنانی حكومەتیش راستە، كە زۆر درێژە دەكێشێت، ئایا تا چەند دواخستنی پێكهێنانی حكومەت كاریگەری هەیە لەسەر دیموكراسی؟
- من تا راددەیەك بە شێوەیەكی جیاواز وەڵامی پرسیارەكەتان دەدەمەوە، بۆ ئەوەی سیستمێكی دیموكراسی نوێت هەبێت، بە زۆری ئەوە حاڵەتەكەیە كە زۆرێك لە پارتەكان متمانەیان پێناكرێت، و هەر كاتێكیش پارتێك براوە بوو، ئەوا ئەو قەناعەتە دێتەئاراوە كە دەستبەرداری دەسەڵات نابێت، تەنانەت ئەگەر لە هەڵبژاردنی داهاتووشدا بدۆڕێت. كەواتە پێكهێنانی رژێمێكی دیموكراتی سەقامگیر، كە تێیدا هەموو لایەك پابەندبن بە رێساكانی گەمەكەوە، واتە چاوەڕوانی ئەوە هەبێت كە هەموو لایەك گەمەیەكی خاوێن و رەوا و راستگۆیانە بكات، كە خەڵكی باوەڕیان وابێت سەركەوتوو دەبێت، كارێكی قورسە.
* بە زۆری پێشنیاری ئەوە دەكرێت حكومەتی بنكەفراوان پێكبهێنرێت لە وڵاتە تازەگەشەكردووەكاندا، كەسەرجەم پارتەكان بەشداری دەكەن بۆ ئەوەی سەقامگیری كۆمەڵایەتی بپارێزن بێ ئەوەی موعارەزە لە ئارادابێت، ئایا ئەمە نابێتەهۆی ئەوەی بەهاكانی دیموكراسی لە كۆمەڵگەدا نەچەسپێت؟
- حكومەتێكی بنكەفراوانی وەك ئەوەی ئێوە ئاماژەی پێدەكەن كە نەتوانێت هیچ كارێك بكات و هیچ بڕیارێك بدات، ئەوا ناتوانێت بە باشی نوێنەرایەتی ئیرادەی خەڵك بكات، من لە پرسیارەكەی ئێوە تێدەگەم. حكومەتی بنكە فراوان دوو شت دەكات، یەكەمیان مەترسی ئەوە كەم دەكاتەوە كە پارتێك بە تەنها دەسەڵات بگرێتەدەست و دواتر دەستەبەرداری نەبێت. ئەمە لایەنێكی باشە، لایەنە خراپەكەی ئەوەیە ناتوانێت بڕیارێكی قورس، یان سەخت، یان یەكلاكەرەوە دەربكات لە ئاست ئەو كێشانەی رووبەڕووی حكومەت دەبێتەوە، ئەمەش شتێكی خراپە. بەڵام لە دیموكراسیە نوێیەكاندا ئەو مەترسیەش هەیە كە ئەگەر حكومەتی بنكەفراوان دروست نەبێت، ئەوا مەترسی ئەوە هەیە پارتەكەی دیكە دەستەبەرداری دەسەڵات نەبێت، ئەمەش ناسەقامگیری دروست دەكات، كەواتە ناسەقامگیری شتێكی حەتمیە لە دیموكراسیە نوێیەكاندا.
* ئایا مەبەست لە حكومەتی بنكە فراوان ئەوەیە هەموو پارتەكان بەشداری بكەن، یان هەندێ لە پارتەكان بەشداربن و ئەوانی دیكەش ببنە موعاڕەزە؟
- مەسەلەكە ئەوەیە بەدوای باشترین بەدیلدا بگەڕێیت، كە دەكرێت پارتە سەرەكیەكان هاوپەیمانێتی پێكبهێنن و دەسەڵات بگرنەدەست، و پارتە توندڕەوەكانیش- كە ئومێد دەكەین پارتی بچووك بن- لە دەرەوەی دەسەڵاتدا و لە موعاڕەزەدا بمێننەوە، بەم شێوەیە دەكرێت حكومەت دروست بكەیت، ئەمەش پێشنیارێكی باشە.
* لە سیستمی فرەحزبیدا، بە تایبەتی لە وڵاتە تازەگەشەكردووەكاندا، ململانێی نێوان پارتە سیاسییەكان پتر ململانێیەكی ئایدۆلۆژیە، واتە لەسەر بنەمای بەرنامەی پێش هەڵبژاردن نییە، ئەمەش ئاشتی كۆمەڵایەتی دەخاتە مەترسیەوە، ئایا تا چەند پاراستنی ئاشتی كۆمەڵایەتی لە سیستمی دیموكراسیدا گرنگە؟
- ئەم پرسیارەی ئێوە لەبارەی پێكهێنانی حكومەتەوە نییە، بەڵكو ئەو گرژیە كۆمەڵایەتیە دەگرێتەوە كە لە كۆمەڵگەدا لە ئارادایە، بوونی هەستێكی ئایینی توندڕۆیی بەهێز، یان گروپی ئایدۆلۆژی بەهێز هەیە، یان دابەشبوونی چینایەتی، یاخود ناسنامەی خێڵەكی، ئەوانە هەموویان بەهێزن، پرسیار ئەوەیە ئایا پێكهێنانی حكومەت ئەم دابەشبوونانە كەمتر بكاتەوە یان خراپتریان بكات؟، چونكە ئەو دابەشبوونانە لە ئارادان. كاتێك تۆ باسی قوڵتركردنەوەی ئەم دابەشبوونانە دەكەیت، یاخود كەمكردنەوەی ئەم گرژیە كۆمەڵایەتیانە دەكەیت، ئەوا لە پێكهێنانی حكومەتدا هەوڵدەدەیت ئەو گرژیانە نوێنەرایەتیان هەبێت لە حكومەتدا، لەبەر ئەوە پێویستت بە سازشە. بەڵام ئەگەر گەورە بوون و دووان بوون، ئەوا دەكرێت سیستمی سەرۆكایەتی هەڵبژێریت، بەڵام ئەگەر زۆر بوون و بە یەكداچوبوون، ئەوا رەنگە سیستمی پەرلەمانی هەڵبژێریت.
* لە بارودۆخی ئاڵۆزی وڵاتە تازەگەشەكردووەكاندا، ئەوا وڵاتان هەوڵی بنیاتنانی ژێرخان دەدەن و پرۆسەی پەرەپێدانیش پێویستی بە ئابوورییەكی گەورە هەیە، بەڵام حكومەت وەك پێویست گەشەی نەكردووە و دامەزراوەكانیش بەرەوپێش نەچوونە، تا چ راددەیەك نەبوونی ئابووریەكی گەورە قۆناغی راگوزەری بەرەو دیموكراسی دەخاتە مەترسیەوە؟
- من پێموایە مەبەستان ئەوەیە ئایا ئاستی گەشەی ئابووری، یان داهات كاریگەری هەیە لەسەر بەردەوامبوونی دیموكراسیە نوێیەكان؟، رەنگە ئەوە راست بێت، راستە لەبەر چەند هۆكارێكی ئاڵۆز، هەندێكیان پەیوەندیان بە گەشەكردنی ئابووریەوە هەیە، گەشەكردنی ئابووری بە مانای ئەوەدێت خەڵكی دەست لە دەستكەوتە مەودا نزیك و مامناوەندیەكان هەڵبگرن و سەرمایە بخەنەگەڕ بۆ ئەوەی لە مەودای دووردا گەشەی ئابووری بەدەست بهێنرێت، بەڵام ئەگەر هەموو داهاتەكەت بەكارببەیت، ئەوا هەرگیز ئابووریەكەت گەشە ناكات. دیموكراسیەكان كێشەیان هەیە لەوەدا كە ئەو هاووڵاتیانەی زۆر هەژارن، دەیانەوێت راستەوخۆ بەرهەمی دەنگەكەیان، دەسەڵاتە سیاسییەكان بچننەوە.. هەندێ جاریش زۆر زەحمەت دەبێت كە دیموكراسیە نوێیەكان لە وڵاتە هەژارەكاندا كە ئەو كێشەی بەدەستهێنانی راستەوخۆی داهاتە دوابخەن بۆ بەرژەوەندی وەبەرهێنان لە ئابووریدا، ئیتر لە رێی دەوڵەتەوە بێت، یان بەرژەوەندی ئابووری تایبەتەوە بێت، ئەوەش كێشەیە، ئەمەش هەڕەشەیەكی گەورەیە لە سەر دیموكراسیە نوێیەكان، چونكە ئەگەر ئەو پارەیەی هەیانە بەكاری بهێنن و خەرجی بكەن، ئەوا ئابووری گەشە ناكات، و متمانەشیان بە دیموكراسی لە دەست دەدەن، وەك داینەمۆی گەشەكردنی ئابووری.