عەدنان ئەسەدی بریكاری وەزارەتی ناوخۆی عیراق ئەندامی حزبی دەعوایە و پێش ئەوەی ببێتە بریكاری وەزارەت پەرلەمانتاری لیستی دەوڵەتی یاسا بووە لە هاوپەیمانی نیشتمانی، بۆ قسەكردن لەسەر رەوشی ئاڵۆزی ئێستای عیراق و مەترسیەكانی دروستبوونی فیتنەی مەزهەبی لەنێوان شیعەو سونە، چەند پرسیارێكمان ئاراستەی ئەسەدی كرد و بەمجۆرە وەڵامی پرسیارەكانی گوڵانی دایەوە.

* بەشێوەیەكی گشتی بارودۆخی عێراق بەرەو ئاڵۆزی دەڕوات، زۆر لە چاودێران مەزندەی هەڵاوسانی شەڕێكی ناوخۆیی لەنێوان شیعەو سونە دەكەن، ئایا تۆ ئەم بارودۆخە چۆن دەبینیت؟
- هەلومەرجی ئێستای عیراق زەنگێكی ترسناكە بە هەڵگیرساندنی شەڕی تایفی ناوخۆ، بۆیە ئەگەر ئەمجارەیان ئەم شەڕە كەوتەوە ئەگەری ئەوەی بەدوادادێ كە عیراق دابەش ببێت، وەك ئەو شەڕەی كە لە ساڵانی 2006 و 2007 روویدا، ئێستا هەموو هەلومەرج و بواری بابەتی و خودی لە ئارادایە وێڕای هەلومەرجی ناوخۆیی و ئیقلیمی و نێودەوڵەتی، ئەم دابەشكردنەش بۆ عیراقی سوننی و عیراقی شیعی دەبێت، لە راستیدا جووڵەیەك هاتۆتە ئاراوە، هەردوولا حكومەت لە لایەك و ئەو هێزە تایەفەخوازانەی سوننە لەلایەكی دیكەوە بەرژەوەندیی نیشتمانی ناخەنە سەر بەرژەوەندیی تایفییەوە، هەریەكەیان پابەندە بە هەڵوێستی خۆی و نایانەوێت لەیەكدی نزیك ببنەوە بۆ دۆزینەوەی چارەسەرێكی مام ناوەندی كە بۆ هەردوو لا بە قازانج بكەوێتەوە، دیارە هۆكارەكانی ئەم بارودۆخە نەخوازراوەی عێراقیش لە بنەڕەتدا بۆ سروشت و شێوازی ئەو سیاسەتە دەگەڕێتەوە كە عیراقی لە ماوەی 10 ساڵی رابردوودا لەسەر بنیادنرابوو، چونكە لەم ماوەیەدا سیاسەتێكی هەڵە پەیڕەودەكرێت، دەبوایە بەر لە گەیشتنی بارودۆخەكە بۆ ئەم قۆناغەی ئێستا چاو بە پرۆسەی سیاسیدا بخشێنرایەتەوە.
* با تۆزێ لە عیراق دووربكەوینەوە، بەڕای تۆ گۆڕینی بارودۆخی سوریا كاریگەریی دەبێت بۆ سەر ململانێی تایفی لە عیراق؟
- لە رووی تێۆرییەوە نا، بەڵام لە رووی پراكتیكەوە بەڵێ كاریگەریی دەبێت، چونكە لایەنی ئیقلیمی هاوسەنگییەكە بەلایەكی دیكەدا دەبات، بە تایبەتی ئێران، كە ئێستا بە تەواوی پشتیوانیی لە رژێمی سوریا دەكات، ئەگەر ئەم رژێمە بڕووخێت، ئەو پێی نیگەران دەبێت، ئەمەش كاریگەری لەسەر عیراق دەبێت.
* باشە لەم هەلومەرجە سەختەدا چۆن دەتوانرێت عیراق لەم قەیرانە رزگاربكرێت و پارێزگاریی لە بەردەوامبوونی ژیان لەم وڵاتەدا بكرێت؟
- ئەم پرسیارە زۆر گرنگەو وەڵامدانەوەی زەحمەتە، لە راستیدا زۆر بە ئاسانی دەتوانرێت ژیانێكی بەختەوەرو پارێزراوو دوور لە توندوتیژی و شەڕوشۆڕ بۆ هاووڵاتیان دابین بكرێت بە مەرجێ دەستەبژێرێكی عاقڵمەند و بووێرو دڵسۆزی سیاسی و ئیداری هەبن كە بۆ ئەم مەبەستە بێنە مەیدانەوەو بۆ خزمەتی بەرژەوەنیی گشتییەكان قۆڵیان لێ هەڵبكەن، بەڵام ئەوانەی ئێستا حوكمڕانیی عیراق دەكەن ئەو مەرجانەیان تێدا نییە ئەگەر كار هەروا بەردەوام بێ ئومێدی ئەوەیان لێ رەچاو ناكرێت.
* هەموو بۆچوونی شارەزایان ئاماژە بەوە دەكەن لەم ئەزموونەدا شیعە نەیتوانی حكومڕانیەكی باش لە عیراقدا بكات، ئایا ئەمە مانای لاوازیی تواناو نەبوونی شارەزایی شیعەیە لە بواری حوكمڕانیدا، یان تۆڵەكردنەوەی شیعە یە لە سوننە؟
- راستە ئێستا هەندێ لە سەرانی ئێستای حوكم لە عیراق وا هەڵسوكەوت دەكەن كە مادامەكی شیعەن هەست بەوە دەكەن كە دەبێ تۆڵە لە سوننە بكەنەوە، دیارە ئەمە شێوەو شێوازی جۆراوجۆر لە خۆ دەگرێت، لەوانە پاكتاوكردن و كوشتنی سوننە بە تایبەتیش لە شاری بەغدا، هەروەها پەراوێزخستی مرۆڤ و كادیری بە توانای زانستی و ئیداریی لە سوننەكان و دوورخستەوەیان لە پۆستە سەرەكی و گرنگەگان، دیارە ئەمەش هەر لەروانگەی تایەفەگەرییەوەیە بە تایبەتیش لەلایەن حزبە ئیسلامییە شیعەكانەوە كە مرۆڤ و كاربەدەستی تەكنۆكرات و لێهاتوو لە شوێنە گرنگەكان دانانێن و لە جیاتی ئەوان لایەنگرو نزیكەكانی خۆیان دادەمەزرێنن هەتا ئەگەر تواناو كارامەییشیان تێدانەبێت.
*ئایا ئیسلامی سیاسی لەم ماوەیەدا هیچ گۆڕانكارییەكی لە عیراقدا هێنایە ئاراوە؟
- بەڵێ ئەو حزبە ئیسلامیە سیاسییانە هیچ گۆڕانكارییەكی ئەرێنیان لەم عیراقە نەهێنایەدی تەنیا تێكدان و شێواندنی هاووڵاتیان نەبێت، من زۆر جار لە شەقام و لە كۆڵان و لە نێو كۆبوونەوەكانی جەماوەردا گوێم لێ دەبێت كە ئاهوحەسرەت بۆ رژێمی پێشوو هەڵدەكێشن! دیارە من كاتێ ئەم قسانە لە خەڵكەكە دەبیستم زۆر نیگەران دەبم، تۆ بڵێێ خەڵكانێك هەبن لەو عیراقە پێیان وابێت رژێمی رووخاوی سەددام لەم حوكمڕانییەی ئێستا چاكتربووبێت!دیارە ئەوەی كە خەڵكەكە ئاخ و حەسرەتی بۆ هەڵدەكێشن ئەوەیە كە دەڵێن وێرای دڕندەیی و حوكمی ئەو رژێمەی پێشوو، بەڵام هۆیەكانی ژیان دەستەبەركرابوو، ئەو سەردەمە خزمەتگوزاریی شارەوانی و ئاوو كارەباو تەندروستی و خوێندن و ئاساییش هەمووی دابین كرابوون، ئێستا ئەمانە هیچیان بوونیان نییە، بۆیە لە دوا قسەمدا حەزدەكەم دووپاتی بكەمەوە كە بەڵێ ئیسلامی سیاسی هیچ گۆڕانكارییەكی لە ژیانی گەلی عیراقدا نەكرد جگە لە شێواندنی شیرازەی ئیداریی و كۆمەڵایەتی ئەم وڵاتە نەبێت.