نزار جەنابی تۆژەرە لە ئامۆژگای واشنتۆن بۆ سیاسەتی رۆژهەڵاتی نزیك و یەكێكە لەو پسپۆرە سەربازیانەی كە دوای ساڵی 2003 گەڕاوەتەوە بۆ عێراق و بەڕێوەبەری گشتی دابینكردنی كەلوپەلی سەربازی بووە لەماوەی ساڵانی 2004-2005 لەحكومەتی عێراق و پاشان گەڕاوەتەوە بۆ ئەمریكا و ئێستا تۆژەرە لەسەر سیاسەتی عێراق و رۆژهەڵاتی ناوەڕاست، سەبارەت بە بارودۆخی ئێستای عێراق وەك پسپۆرێك لەسەر ئەم بارودۆخە ئەم وتووێژەمان لەگەڵدا سازكرد و بەمجۆرە وەڵامی پرسیارەكانی گوڵانی دایەوە.

* عێراق هەڵكشانێكی ناجۆر و نەخوازراو لەبارودۆخی ئاڵۆز بەخۆەوە دەبینێت، زۆر كەس مەزندەی ئەوە دەكات، ئەم حاڵەتە بۆ بارودۆخێكی مەترسیدار هەنگاو هەڵبگرێت، ئایا تۆ چۆن ئەم بارودۆخە دەخوێنیتەوە؟
- ئەو هەڵكشانەی حاڵی حازر لە عێراقدا روودەدات جێی نیگەرانیەكی زۆرە، ئەو لایەنانەی شەڕ دەكەن باش ئاگاداری ئەو راستیەن كە هەڵكشانی زیاتر سەردەكێشێت بۆ شەڕێكی درێژخایەن، كە هەموو لایەنەكان، شیعە و سوننە ئەوانی دیكە و هەموو لایەك زیانمەند دەبن. ئەو سیاسەتەی حكومەتی مەركەزی گرتوویەتیەبەر- كە ئێمە هۆشداریمانداوە كە گرتنبەری سیاسەتی رووبەڕووبوونەوە و سیاسەتی پەراوێزخستنی ئەوانی دیكە- لە بەرژەوەندی وڵاتدا نییە و نابنەهۆی هێنانەدی سەقامگیری و گەشەكردن. ئێستا پێدەچێت حكومەت بەردەوامبێت لەسەر گرتنەبەری سیاسەتی پەراوێزخستن و رووبەڕووبوونەوە، ئێستاش وڵاتەكە بەرەو هەڵكشانێكی بێ پێشینە دەڕوات. هەروەها هۆكارێكی سەرەكی هەیە كە لە هاوكێشەی ئێستادا ونە. كاتێك لە ساڵی 2006 و 2007 هەڵكشان روویدەدا، سوپای ئەمریكا لە ئارادابوو، كە وەك شەریكێكی بێلایەن دەهاتە ناو مەسەلەكەوە و كاری لەسەر هێوركردنەوەی دۆخەكە دەكرد، ئێستا تەنیا عێراقیەكان هەن و ئەگەر شەڕ بەرپا بێت، ئەوا تا دوا راددە قورسە كە خاو بكرێتەوە یان هێوربكرێتەوە.
* لەم گۆڕانكارییە تازەی چەند رۆژی رابردوو، دەبینرێت سوپا خەریكە دەبێتە بەشێك لە ناكۆكیە سیاسیە ناوخۆییەكان، ئەمەش پێچەوانەی دەستووری عێراقە بەوەی نابێت سوپا تێكەڵاوی كێشە ناوخۆییەكان بێت، ئایا ئەمە چ مەترسیەك دروست دەكات؟
- ئەمە لێكدانەوەیەكی وردە، بەشێكی سیاسەتی رووبەڕووبوونەوە بریتییە لە بەكارهێنانی سوپای عێراق لەلایەن حكومەتەوە دژی خەڵكی عێراق، كە ئێمە دەقا و دەق ئەم حاڵەتەمان لە ساڵی 1991 لە عێراقدا بینی، كە سوپا خەڵكی راپەڕیوی سەركوتكرد، ئایا جیاوازیەكە چییە، هیچ شتێك نەگۆڕاوە، ئەگەر حكومەت سوپا بەكاربهێنێت بۆ رووبەڕووبوونەوەی خۆپیشاندەران مانای وایە دیموكراتی بوونی نەما، ئەمە بێجگە لەوەی كە مەرجەعێكی گەورەی وەك ئایەتوڵڵا سیستانی هۆشداریان لە حكومەتی مالیكی داوە بۆ ئەوەی سوپا دژی خۆپیشاندەران بەكارنەهێنێت، بەهەرحاڵ، دیارە حكومەتی مالیكی گوێی پێنەدان و، ئاكامەكەشی ئەوەیە كە ژمارەیەك خەڵكی بێتاوان بوونە قوربانی.
* ئێستا دەتوانین بڵێین كە كورد و سوننە بایكۆتی حكومەتیان كردووە، ئەمەش مانای ئەوەیە حكومەتی ئێستا تەنیا نوێنەرایەتی پێكهاتەی شیعە دەكات، ئایا وڵات بە یەك پێكهاتە بەڕێوە دەچێت؟
- ئەمە لێكدانەوەیەكی تەواو ورد نییە، ئەوەی ئێوە دەیڵێن راستە كە زۆرینەی ئەم حكومەتەی ئێستا شیعەیە، بەڵام نوێنەرایەتی هەموو شیعە ناكات، بەڵكو نوێنەرایەتی سەرۆك وەزیران و حزبەكەی- حزبی دەعوە- دەكات، لەگەڵ چەند هاوپەیمانێكی كەمی كە چەند لایەنێكی بچووكن، واتە نوێنەرایەتی تەواوی پێكهاتەی شیعە ناكات. ئەمە هۆكاری سەرەكیە. وتارێكی زۆر جوان نووسرا لەلایەن د.عادل عەبدول مەهدی لەسەر پەیجی خۆی لە فەیسبووك، و تێیدا دەڵێت ئەم حكومەتە نوێنەرایەتی شیعە ناكات و گوێ بۆ ئاموژگاریەكانی ئایەتوڵا عەلی سیستانی و شەریكە شیعەكانی ناگرێت، و سوپا دژی خۆپیشاندەران بەكار دەهێنێت، ئەمە كارێكە نابێت هیچ كەس بیكات یان قبوڵی بكات، شیعە بێت یان سوننە. كەواتە ئەوە قسەیەكی ورد نییە كە ئەم حكومەتە نوێنەرایەتی هەموو شیعە دەكات، من بەو شێوەیە وەسفی دەكەم كە ئەم حكومەتە نوێنەرایەتی مالیكی و حزبی دەعوە دەكات.
* ئایا تا چەند ئەم بارودۆخە و رەفتارەكانی ئێستای سەرۆك وەزیران، عێراق لە دیموكراسی دووردەخاتەوە؟
- لەو كاتەوە عێراق دیموكراتی نەبووە كە لیستی ئەلعراقیە لە هەڵبژاردنەكاندا براوە و بووە و دوورخرایەوە لە حكومەت، واتە عێراق لە ماوەی چوار ساڵی رابردودا دیموكراتی نەبووە. بە دڵنیاییەوە نكۆڵی لە كاریگەری ئێران ناكرێت لەسەر بارودۆخی ئێستا. ئەمڕۆ گۆڕانێكی كتوپڕ روویدا كاتێك دەركەوت رژێمی سوریا چەكی كیمیایی بەكارهێنابوو لە دژی خەڵكەكەی و كۆمەڵگەی نێودەوڵەتیش بەڵێنی داوە ئەگەر ئەمە راست بێت، ئەوا ئەمە دەبێتەهۆی گۆڕانی گەمەكە، و گۆڕانی بارودۆخەكە، بارودۆخی سوریا و عێراق و ئێران لە نزیكەوە پێكەوە پەیوەستن، ئەگەر گۆڕانكاری لە سوریا رووبدات، ئەوا دڵنیاتان دەكەمەوە گۆڕانكاری بە دوای خۆیدا دەهێنێت لە عێراقدا.
* تا چ راددەیەك مەترسی هەرەسهێنانی بارودۆخەكە هەیە بە تایبەتی بۆ دابەشبوونی عێراق؟
- مەترسیەكە لە ئارادایە و گەورە و گەورەتر دەبێت، ئەویش بەهۆی ئەو سیاسەتانەی مالیكی گرتویەتیەبەر، و عێراقیش لە بوونی بە دەوڵەتێكی شكستخوارد نزیك دەبێتەوە، خزمەتگوزاری نییە و حكومەتێكی هەڵسوڕاو نییە و گەندەڵیش بەربڵاو و تەشەنەكردووە و یەكێك لە پرسەكان لەمڕۆدا بریتییە لەوەی سەرۆك وەزیران بیر لە حكومەتی زۆرینەی سیاسی دەكاتەوە، بەڵام من نازانم حكومەتی زۆرینەی سیاسی چییە، چونكە خەریكە بڵێم هەموو لایەنەكانی ژیانی وڵاتی كۆنتڕۆڵكردووە، لایەنی ئەمنی و خزمەتگوزاری و لە هەموو لایەنەكانیشدا شكستی هێناوە، خزمەتگوزاری دابین نەكردووە و ئاسایشی بۆ وڵاتەكە نەهێناوەتەدی. تاكە شتێك كەسەركەوتوو بووە تێیدا بریتییە لە بەكارهێنانی هەست و سۆزی خەڵك و داڕشتنەوەی وڵاتەكە لەسەر پایەكانی سیاسەتی رق و سیاسەتی تۆڵەسەندنەوە، و لەبری هەوڵدان بۆ ساڕێژكرنی برینەكانی وڵاتەكە و لەبری كۆكردنەوەی هەموو لایەنەكان بۆ ئەوەی پێكەوە كاربكەن بۆ بنیاتنانەوەی وڵاتەكە، بۆیە من پێموایە لەگەڵ مانەوەی ئەم حكومەتە ئاییندەیەكی گەش بۆ وڵاتەكە بەدی ناكەم.
* هەرێمی كوردستان بەشێكە لەعێراق، بەڵام بەشێك نییە لەو بارودۆخە ئاڵۆزە، ئایا تاچەند كوردستان دەتوانێت خۆی لەو بارە ئاڵۆزە بپارێزێت؟
- پێموایە كوردستان دیموكراسیەتێكی نوێیە و كاروبارەكانی بەڕێوە دەبات. بەهەرحاڵ، ئەوە بۆ هەموو دیموكراسیەتێكی نوێ راستە كە تەحەددیەكانی دەوروبەر هەمیشە هۆكارێكن بۆ دیاریكردنی ئاییندەی ئەم دیموكراسیە. ئێستا ناسەقامگیری لە سنوری باشووری كوردستان و هەروەها لە سنوری رۆژهەڵاتیشدا لە سوریادا هەیە. پێویستە چاودێری ئەوە بكەین چۆن ئەم ناسەقامگیریە كاریگەری دەبێت لەسەر بەڕێوەچوونی كاروبارەكان لە كوردستاندا. من هێشتا كاریگەری پێچەوانەم نەبینیوە كە بپەڕێتەوە بۆ كوردستان، ئەمەش بۆ وریایی و چاوكراوەیی دەزگا ئەمنی و هەواڵگریەكانی هەرێمی كوردستان دەگەڕێتەوە. بەڵام هێشتا دەبێت چاوەڕێ بكەین و پێموایە ئەگەر ئەو ناسەقامگیریە درێژە بكێشێت، ئەوا كاریگەری دەبێت لەسەر سەقامگیری هەرێمی كوردستان.