لەو كاتەی رۆژ لەدوای رۆژ بارودۆخی عێراق بەرەو ئاڵۆزتر دەچێت، هەستدەكرێت جموجۆڵ و گەرموگوڕیەكی زیاتر لەنێو پرۆسەی سیاسی هەرێمی كوردستان دروست دەبێت و لایەنە سیاسیەكان بە حزبەكانی فەرمانڕەواو ئۆپۆزسیۆنەوە لەگەڵ سەرۆكی هەرێمی كوردستان كۆدەبنەوە و هەروەها بەجیاش شاندی هاوبەشی پارتی و یەكێتی لەگەڵ هەرسێ لایەنەكەی ئۆپۆزسیۆن كۆبوونەتەوە، لەگەڵ ئەوەی بۆچوون و تێڕوانینی جیاواز لەنێوان حزبەكانی فەرمانڕەواو و ئۆپۆزسیۆن بوونی هەیە، بەڵام لەم بارودۆخەدا هەستدەكرێت جۆرێك لە لێكتێگەیشتن و هەڵوێستی هاوبەشیش بەرامبەر یەكدەنگی و یەكڕیزی نیشتمانی كوردستانی لەبەرامبەر كێشەكانی هەرێم لەگەڵ بەغدا و ناوچەكە رەنگدانەوەی هەیە، بۆ قسەكردن لەسەر رەوشی ئێستای كوردستان و عێراق و ناوچەكە سەردانی بەڕێز مەحمود محەمەد ئەندامی مەكتەبی سیاسی و بەرپرسی دەزگای رۆشنبیری و راگەیاندنی پارتیمان كرد و لە دیمانەیەكی تایبەتدا ئەم پرسانەمان رووبەڕوو كردەوە، بەڕێزی بەمجۆرە وەڵامی گوڵانی دایەوە.

* ماوەیەكە هەستدەكرێت گەرموگوڕیەك لە پرۆسەی سیاسیی هەرێمی كوردستان دروستبووە، سەرۆكی هەرێمی كوردستان لەگەڵ هەرسێ لایەنی ئۆپۆزسیۆن: بزووتنەوەی گۆڕان و یەكگرتووی ئیسلامی و كۆمەڵی ئیسلامی كۆبۆوە، دوای ئەو كۆبوونەوەیەش ئێوەش وەك پارتی و یەكێتی كۆبوونەوە، ئایا سەبارەت بەم گەرموگوڕییەی پرۆسەی سیاسی كوردستان چی دەڵێن؟
- ئاشكرایە ئێستا ئاڵۆزی و پشێوی سەرتاسەری عێراقی گرتۆتەوە، بێگومان هەرێمی كوردستانیش وەك بەشێك لە عێراق راستەوخۆ و ناڕاستەوخۆ پێوەندی بەو بارودۆخەوە هەیەو ئەو ئاڵۆزی و پشێوییە كاریگەری لەسەر هەرێمیش دەبێت، ئەمەش پێوەندی بە هەموو لایەكەوە هەیە و بۆتە هۆكاری ئەوەی ئەم گەرموگوڕییە لەناو پرۆسەی سیاسیی كوردستان بێتە ئاراوە، هەربۆیە ئەو هەوڵانەی ئێستا لە ئارادان بۆ ئەوەیە كە یەكهەڵوێستی و تەبایی نێو ماڵی كوردی بە ئەندازەیەك بێت كە ئەو ئاڵۆزییە یان ئەو قەیرانەی كە لە عێراقدا هەیە، زۆر بە سلبی كاریگەریی بۆ سەر كوردستان نەبێت، هەوڵەكەی دیكە ئەوەیە كە كورد بەیەك دەنگیی رووبەڕووی ئەو قەیرانانە ببێتەوە، هەوڵی دیكە بۆ ئەوەیە كە كورد نەبێت بە بەشێك لەو دابەشبوونە تائیفییەی كە ئێستا لە عێراقدا هەیە، چونكە كورد خاوەنی ئەجیندای تایبەتی خۆیەتی بۆ چارەسەركردنی ئەم قەیرانەو ئەو پرس و كێشانەی لە ئارادان، لەوانەیە تێڕوانینی تایبەتی خۆیشی هەبێت لەوەی كە ئەم قەیرانانە بۆچی دەخوڵقێنرێن، بۆیە كۆمەڵێك كۆبوونەوەی چڕوپڕ لەنێوان پارتی و یەكێتی و لەنێوان سەرۆك بارزانی و هەرسێ لایەنی ئۆپۆزسیۆن ئەنجامدراون و، لە داهاتووشدا ئەم كۆبوونەوانە بەردەوام دەبن، بۆئەوەی هەموو لایەنەكان لە ئاستی ئەم رووداوانەدا بن و بەشداربن لە گفتوگۆ چارەنووسسازەكان كە پێوەندییان بە مەسەلە نیشتمانی و نەتەوەییەكانی كوردستانەوە هەیە.
* ئایا هۆكاری سەرەكی كۆبوونەوەی جەنابی سەرۆك لەگەڵ سێ لایەنەكەی ئۆپۆزسیۆن چی بوو؟
- راستییەكەی ئەوەیە كە سێ لایەنی ئۆپۆزسیۆن داوایان كردبوو كە كۆبوونەوەی پێنج قۆڵی بكرێت، واتە لەگەڵ پارتی و یەكێتیدا وەكو دەسەڵات، بەڕای جەنابی سەرۆك بێجگە لە پارتی و یەكێتی، لایەنی دیكەش هەم لە پەرلەمان و هەمیش لە حكومەت بەشدارە، بۆیە بۆچوونەكە بەوجۆرە بوو ئەم جیاكردنەوەیە لەوانەیە باش نەبێت، بۆیە جەنابی سەرۆك پێی وتبوون ئەگەر ئێوە دەتانەوێت وەكو ئۆپۆزسیۆن لەگەڵتان دانیشم من لەگەڵتان دادەنیشم، بەڵام وەكو پێنج قۆڵی بەشتێكی باشی نازانم كۆبوونەوە بكرێت، لەبەرئەوەی بۆچوونی جەنانی سەرۆك بەو شێوەیە بوو كە حزبەكان لەنێو خۆیاندا دەتوانن كۆبوونەوە بكەن، بەڵام بەو سیفەتەی بەڕێزی سەرۆكی هەرێمی كوردستانە هەموو لایەنە سیاسیەكان دەتوانن لەگەڵی كۆببنەوە، نایەوێت ببێتە بەشێك لە كێشەی نێوان لایەنەكان، بۆیە كۆبوونەوەكە وای لێهات كە جەنابی سەرۆك بارزانی بەجیا لەگەڵ ئەوان و بەجیاش لەگەڵ پارتی و یەكێتی دابنیشێت.
* سەبارەت بەو كۆبوونەوەیەی سەرۆك بارزانی كە لەگەڵ هەرسێ سەركردەی ئۆپۆزسیۆن كردی، هەندێ شت گوتراوە، بەڵام دەمانەوێ لە رێگەی جەنابتەوە بزانین ئەو كۆبوونەوەیە چۆن هەڵدەسەنگێنن و ناوەڕۆكی كۆبوونەوەكە چی بوو؟
- لە راستیدا زۆر لەو شتانەی كە لە كۆبوونەوەكەدا لەگەڵ سەرۆك بارزانیدا باسیان كردووە، پێشوەختە لە راگەیاندنیشدا ئەوانەیان باسكردووە، لەو پێشنیار و ئەجندایەی هێناویانە، شتێكی نوێی بەو شێوەیە تێدا نییە، دەتوانین بڵێین ئەو خاڵانەی باسیان كردون دوو بەشە، بەشێكی ئەوانەن كە هەر لەكۆنەوە باسی دەكەن، لە میدیاكانیش زۆر گفتوگۆیان لەسەركراوە، بەشێكیشی ئەوانەن كە ئێستا ئەنجام دەدرێن، یەكێك لەو خاڵانەی باسیان كردووە ئەوەیە كە لەمەودوا گفتوگۆ لەگەڵ حكومەتی فیدرالی كرا، ئەولەویەت گێڕانەوەی ناوچە كوردستانیەكانی دەرەوەی ئیدارەی هەرێمی كوردستان بێت، بێگومان هەموو لایەك ئاگادارە ئەم پرسە هەموو كاتێك لە ئەولەویەتدا بووەو ئەوە چەندین ساڵە هەوڵەكان بەوجۆرەن كە بەشێوەی یاسایی و دەستووری چارەسەربكرێت، تەنانەت ئێستا وای لێهاتووە پێشمەرگە بۆ پاراستنی ئاسایشی ئەو ناوچانە لە هەندێك شوێن بمێنێتەوە، لەبەرئەوەی ئەوان هێزیان هێناوەتە ئەو ناوچانە، خاڵێكی دیكە كە باسكراوە ئەوەیە كە كوردستان ستراتیژییەتێكی خۆی هەبێت، بە تەئكید كوردستان خاوەن ستراتیژییەتێكی خۆی بووە تاكو ئێستاش، لە مەسەلەی پێوەندییەكانی لەگەڵ بەغداو كێشەكانی كورد لە پارچەكانی دیكەی كوردستان، زۆریش هەوڵدراوە رای لایەنەكانی دیكەش گەڵاڵە بكرێت، خاڵی دیكە باس لەو یاسایانە دەكرێت كە ئەوان زۆر بە گرنگ ناویان هێنان كە لای ئێمەش هەموو یاسایەك گرنگە ئەوەی لە پەرلەمانی كوردستان دەردەچن، ئەوانەی رەهەندی نیشتمانییان هەیە كە ئێمە پێمانوایە هەموویان ئەو رەهەندەیان هەیە، چونكە بۆ خەڵكێك یان نەتەوەیەك دەردەچن كە رێوشوێنێك هەبێت كە لەم وڵاتەدا ئیدارە بكرێت، بەڵام ئەوان بەشێك لەو یاسایانەیان جیاكردۆتەوە تا گفتوگۆیان لەسەر بكرێت، یان داوا دەكەن بگەڕێنەوە پەرلەمان و قسەی لەسەربكرێ، مەسەلەی دیكە پرۆژەی دەستووری هەرێمی كوردستانە، كە پێشتر گفتوگۆیەكی زۆری لەسەركراوە.
ئەمە ئەو خاڵانەبوون كە باسیان كردووە ئێمەش وەك پارتی و یەكێتی لەكۆبوونەوەی خۆمان كە لەگەڵ جەنابی سەرۆك ئەنجامدرا، خۆشحاڵیمان دەربڕی كە ئەوان كەوتوونەتە گفتوگۆو بۆئەوەی لەسەر مێزی گفتوگۆ قسەی خۆیان بكەن نەك لە رێی میدیاوە.
* ئەوەی كە زۆر تەئكیدی لەسەر دەكەنەوە مەسەلەی گەڕانەوەی دەستوورە بۆ پەرلەمان، لایەنی ئۆپۆزسیۆن بە تایبەتی بزووتنەوەی گۆڕان باسی ئەوە دەكات لەدوا كۆبوونەوەیاندا لە مانگی ئەیلوولدا لەگەڵ مام جەلال ئەوان رازی بوون، پرسیار ئەوەیە پارتی بۆچی هەستیارە بەرامبەر بە گەڕانەوەی دەستوور؟
- جارێ ئەوەی كە باس لە جەنابی مام جەلال دەكەن، گرنگە ئەو راستیە لەبەرچاوبگرین، لەكۆبوونەوەی پارتی و یەكێتی كە مام جەلالیش تیایدا بەشداربووە، لە نێوان پارتی و یەكێتی بڕیارێك هەیە، ئەو بڕیارە ئەوەیە ئەو مەسەلانەی هەن، پێویستە پێشتر پارتی و یەكێتی لەناوخۆیاندا لەسەری رێكبكەون، ئەوجا لەگەڵ لایەنەكانی دیكە كە تێگەیشتنێكی دیكەیان بۆ ئەو بابەتانە هەیە، گفتوگۆی لەسەر دەكەین، هەردوولاشمان هاوڕاین لەسەر ئەوەی كە هیچ هێڵی سوورمان نییە بۆ گفتوگۆكردن لەسەر هیچ شتێك لەو بابەتانەی كە دێنە سەر مێزی گفتوگۆ، بەڵام تێڕوانینی تایبەتی خۆشمان هەیە، ئەویش ئەوەیە كە پرۆژەی دەستوور ئەگەر بە كۆی دەنگ نەبووە، بەڵام بە كەمیی دوو دەنگ لە پەرلەمان دەنگی لەسەر دراوەو بۆتە پرۆژە یاسا و دەبێ بدرێتە ریفراندۆم، دوو لایەنی ئۆپۆزسیۆنیش كە ئێستا هەن و ئەو دەمیش هەبوون و دەنگیان لەسەر داوە، بەشێكیش لەوانەی ئێستا گۆڕانیان پێكهێناوە ئەوانیش لە پەرلەمان بوونە و دەنگیان لەسەر داوە، سی و شەش حزبی دیكە لە كۆبوونەوەیەكدا دەنگیان بۆداوە، ئەم پرسە چەندین ساڵ گفتوگۆی لەسەر كراوە، تاكو بۆتە ئەو پرۆژە كامڵەی هاتۆتە بەردەمی خەڵك، لە هەموو رۆژنامەكان بڵاوكرایەوەو نزیكەی یەك ملیۆن دانەی وەكو نامیلكەیەك چاپكراوە و بڵاوكرایەوە، جگەلەوەی لیژنەی بۆ پێكهات، لیژنەی بەدواداچوونەوەو راوبۆچوونەكانی خەڵك و رۆشنبیر و سیاسییەكان هەیانبوو، ئەمانە بەهەند وەرگیران، چاكسازی تێدا كرا، ئینجا خرایە ناو بەرنامەی كاری پەرلەمان و قسەی لەسەركراو دەنگی لەسەردرا، بۆیە لەگەڵ هەموو ئەمانەشدا، ئێمە دەڵێین ناكرێ هەموو پرۆژەی دەستوور زەڕبی سفر بكەین و بیهێنینەوە پەرلەمان و بڵێین پرۆژەیەكی نوێمان بۆ دابنێنەوە، ئەمە لەوانەیە چەند ساڵێكی دیكەشی بوێت و لەسەری رێك نەكەوین، ئەمە لەلایەك، لەلایەكی دیكەوە ناكرێت هەر حزبێك بە پرۆژەیەك یان دەستوورێك رازی نەبوو هەموو شتەكان هەڵوەشێتەوە، ئەمە دروست نییە لە دیموكراتییەتیشدا نەخوازراوە، ئێمە هیچ هەستیارنین، بەڵام لە دەرەوەی ئەمەدا ئامادەین با بێن پێمان بڵێن ئەو گرفتانەی لە دەستووردا باسی دەكەن چین، ئەگەر ئەوان رای خۆیان هەیە لەسەر هەندێ بابەت، ئێمەش رای خۆمان هەیە، یەكێتی نیشتمانیش و حزبەكانی بەشدار لە پەرلەمان و حكومەت و رۆشنبیر و خاوەن قەڵەم و خەڵكیش رای خۆیان هەیە، ناكرێت رای ئەوان و رای ئێمە بەتەنیا لەو بابەتەدا هەموو شتەكان یەكلایی بكاتەوە، رێوشوێنی یاسایی هەیە بۆ چارەسەركردنی كێشەكان.
* خاڵێكی دیكە كە زۆر باسی دەكرێت، سیستەمی سەرۆكایەتییە لە هەرێمی كوردستان، پرسی هەڵبژاردنی سەرۆكی هەرێمە لەرێگای خەڵكەوە، ئەوان داوا دەكەن سەرۆك لەلایەن پەرلەمانەوە هەڵبژێردرێت، ئەم مەسەلەیان چۆن چارەسەردەكەن بۆچوونتان وەك پارتی بۆ ئەم مەسەلەیە چییە؟
- لە سەرەتادا هەڵبژاردنی سەرۆكی هەرێم لە پەرلەمانەوە بوو، بەڵام هەر ئەو برادەرانە خۆیان بوون رەخنەیان لەم مەسەلەیە دەگرت، ئێمە ئەگەر رووپەڕی رۆژنامەكانی ئەوكات هەڵدەینەوە دەبینین كە چییان لەسەر ئەو هەڵبژاردنە دەنووسی، بە سەفقەیەكیان وێنا دەكرد، كە لە نێوان چەند حزبێك پێكهاتووەو سەرۆكی هەرێمیان هەڵبژاردووە، هەر لەوێوە ئەو بیرۆكەیە پەیدابووە، كەواتە باشە با لەناو پەرلەمان و بە شێوەی سەفقە نەبێت، با جەماوەر و خەڵكی كوردستان خۆی را بدات كێ دەبێتە سەرۆكی هەرێمی كوردستان، لەوێ یاساكە هەموار كرایەوە، ئەمە لەلایەك، لەلایەكی دیكەوە باشە خۆ ئەگەر ئەوان پێیان باشە لە پەرلەمانەوە هەڵبژێردرێت، ئەوا ئێمەش رامانوایە كە لەلایەن جەماوەرەوە هەڵبژێردرێت، بۆ دەبێت ئەوەی ئەوان رای دروستی خەڵك بێت و ئەوەی ئێمە رای دروستی خەڵك نەبێت، با خەڵك حەكەم بێت لەم پرسەدا، ئەگەر ئەم بابەتە پێویستی كرد خەڵك قسەی لەسەر بكات با جەماوەری كوردستان رای لەسەر بدات، ئەگەر كێشەكە گەیشتە ئەوەی سووربین لەسەر ئەوە، با جەماوەر خۆی رابدات ئایا خۆیان سەرۆكی هەرێم هەڵبژێرن یان بە نیابەت لە پەرلەمان بێت، كامەیان دیموكراتیترەو كامەیان بەشداری پێكردنی خەڵك لە حوكمدا زیاتر مسۆگەر دەكات.
* ئەوان ترسی ئەوەیان هەیە لەبەر ئەوەی كە سەرۆك لەلایەن خەڵكەوە هەڵدەبژێردرێت دەسەڵاتی زۆرە، ئایا لەماوەی ئەم چوار ساڵەدا جەنابی كاك مەسعود بارزانی ئەم دەسەڵاتەی هەیەتی خراپ بەكاری هێناوە؟
- مەسەلەی دەسەڵاتەكان، لەگەڵ شێوازی هەڵبژاردن، دوو شتی لەیەكدی جیاوازن ئەوان تێكەڵیان كردووە، دەبینین هەندێ جار لە راگەیاندندا هەندێ شت بە هەڵە دەرخواردی خەڵك دەدەن، زۆربەی هەرە زۆری ئەو شتانەی كە ئەوان پێی دەڵێن دەسەڵات، لەلایەن سەرۆكی هەرێم تەنیا دەركردنی ئەو بڕیارانەیە، من بینیومە نووسیویانە كە سەرۆكی هەرێم دەسەڵاتی هەیە پەرلەمان هەڵوەشێنێتەوە، ئەوە(لا تقربوا الصلاة)ـەكەیە، لەبەر ئەوەی ئەوان ئەوەی پێشتر ناڵێن كە ئەم دەسەڵاتە پەیوەستە بەچەند بارودۆخێكەوە، لە سێ حاڵەتدایە پەرلەمان كە پێویستە هەڵوەشێتەوە دەركردنی بڕیارەكە سەرۆكی هەرێمی كوردستان دەیكات، نەك تەنیا ئەوەی كە سەرۆك بڕیار بدات پەرلەمانم هەڵوەشاندەوە، كۆمەڵێك شتی لەم بابەتانە لە راستیدا بە شێوەیەكی چەواشەكاری لە میدیا باسكراوەو نەك وەكو خۆی، بۆیە وەك پێشتر ئاماژەم پێكرد، مەسەلەی دەسەڵاتەكان لەگەڵ سیستمی هەڵبژاردن لە یەكدی جیاوازن، سیستەمی هەڵبژاردن پێوەندی بەدەسەڵات زیادكردن و كەمكردنەوە نییە، تەنیا پەیوەندی بەوەوە هەیە كە جەماوەری كوردستان راستەوخۆ سەرۆكێك بۆ خۆیان هەڵبژێرن، ئەوی دیكە، ئەو سیستەمە لە هەڵبژاردنەكە سیستەمی بەڕێوەبردن و دەسەڵاتەكانی سەرۆكی هەرێم دیاری ناكرێت، لە پەرلەمان دیاری دەكرێت. لەماوەی هەشت ساڵی رابردوودا و بەپێی ئەو یاسایانەی لە پەرلەمانی كوردستان دەرچوون بۆ دەسەڵاتەكانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان، كە بۆ زۆر بابەت دەبێت ئەو بڕیاربدات، بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا داوای سەركردەكانی حزبەكانی كردووە، بۆ كۆبوونەوەو راوێژكردن لە گەڵیاندا، بە پێچەوانەوە ئەوان نەهاتنە پێش، ئێستا ئەوان داوای چاكسازی یان كۆمەڵێك شت دەكەن بكرێت، ئێمەش دەڵێین فەرموون وەرنە ناو حكومەتێك ناوی لێدەنێین (حكومەتی یەكێتیی نیشتمانی) تا پێكەوە ئەو شتانە ئەنجام بدەین، بەڵام ئەوان بە داخەوە لە كۆبوونەوەی پێنج قۆڵیشدا ئەو بابەتەمان رووبەڕووكردنەوە، ئەوان دەیانەوێ ئەجندایەك هەبێت، ئێمە جێبەجێكاری ئەو ئەجندایە بین، ئێمە خۆمان ئەجندامان هەیە، ئێمە خۆمان بەرنامەیەكمان بڵاوكردۆتەوەو بە جەماوەری كوردستانمان گوتووە ئێوە ئەگەر متمانەمان پێ بدەن ئێمە ئەو شتانەتان یان ئەو داواكاریانەتان بۆ جێبەجێ دەكەین، ئێستاش ئامادەین بۆ گفتوگۆ و لێك نزیك بوونەوە، بۆ تێكەڵكردنی ئەوەی ئەوان و ئەوەی ئێمە بۆ خزمەتكردنی جەماوەر، بەڵام ئەوان نە پێشتر نە ئێستاش ئامادە نەبوونە.
* باس لە هەڵبژاردن دەكرێت كە لە كاتی خۆیدا بكرێت، ئێوە وەك پارتی لەگەڵ ئەوەن لە كاتی خۆیدا ئەنجام بدرێت؟
- هەڵبژاردنی پارێزگاكان و هەڵبژاردنی پەرلەمان دوو بابەتی جیاوازن، لەگەڵ ئەوەداین بە زوویی پارێزگاكان هەڵبژاردنیان بۆ بكرێت و وابزانم حكومەتیش ئاگاداری كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەكانی كردووەتەوە كە بۆ كۆتایی مانگی پێنج ئەو هەڵبژاردنە ئەنجام بدرێت، چونكە بەڕاستی زۆر دوا كەوت، گلەیی لەسەر هەموو لایەكە كە ئەو هەڵبژاردنە زۆر دوا كەوتووە، سەبارەت بە هەڵبژاردنی پەرلەمان و سەرۆكی هەرێم بەپێی ئەو نووسراوەی كە پەرلەمانی كوردستان بۆ سەرۆكی هەرێمی ناردووە، سەرۆكی هەرێم وەڵامی داوەتەوە كە لە كاتی یاسایی خۆی ئەنجام بدرێت، كاتی یاسایی پەرلەمانیش بۆ هەڵبژاردن دەكاتە 20/8 راستە لە 25/7 هەڵبژاردنی پەرلەمان و سەرۆكایەتی كراوە، بەڵام بەپێی پەیڕەوی ناوخۆی پەرلەمان لە یەكەمین كۆبوونەوەی پەرلەمان ئیعتیبار دەكرێت بە دەورەی پەرلەمانی كە ئەویش لە 20/8 دەستپێكراوە، وا تەسەور دەكرێت لە 20/8 تا سەرەتای مانگی نۆ ئەو هەڵبژاردنانە بكرێت و سەرۆكی هەرێمیش، وەڵامی داوەتەوە كە لە كاتی یاسایی خۆیدا ئەنجام بدرێت.
* دوای ئەم كۆبوونەوەی سەرۆكی هەرێم لەگەڵ لایەنەكانی ئۆپۆزسیۆن، لە كۆبوونەوەی هاوبەشی یەكێتی و پارتی بڕیاردرا ئێوەش لەگەڵ لایەنەكانی ئۆپۆزسیۆن دابنیشن، ئایا ئەو كۆبوونەوانەی ئێوە ئاكامی چی بوو؟
- دوای كۆبوونەوەی سەرۆكی هەرێمی كوردستان لەگەڵ مەكتەبی سیاسیی پارتی و یەكێتی، بڕیاردرا كە شاندێكی هاوبەشی هەردوو مەكتەبی سیاسیی كە پێكهاتبوون لە بەڕێزان نێچیرڤان بارزانی و د.بەرهەم ساڵح و چەند ئەندامێكی دیكە سەردانی هەرسێ لایەنی ئۆپۆزسیۆن بكەین، لەم كۆبوونەوانە باسی میكانیزمی بەردەوام بۆ گفتوگۆكان و دیاریكردنی بەرنامەی كۆبوونەوەكان كراوە، هەروەها قسە لەسەر ئەو بابەتانە كراوە كە سەركردەی هەرسێ لایەنی ئۆپۆزسیۆن لەكۆبوونەوەیان لەگەڵ سەرۆكی هەرێمی كوردستان باسیان لێوەكردبوو، دوای ئەوەش كۆبوونەوەی هاوبەشی مەكتەبی سیاسی پارتی و یەكێتی كرا، بۆ قسەكردن لەسەر ئاكامی ئەو سەردانانە و شرۆڤەكردنی ئەو بابەتانە لە كاتی ئەو سەردانانە باسیان لێوەكراوە، هەروەها لە كۆبوونەوەی هاوبەشی پارتی و یەكێتی باسمان لە ئاڵۆزبوونی زیاتری بارودۆخی عێراق بەگشتی كرد، كە لە ئێستادا سەقفی داواكاری خۆپیشاندەران لەچەندین پارێزگای ناوەڕاستی عێراق بەرز بۆتەوە.
* ئەگەر سەبارەت بە كابینەی حەوتەم پرسیارێك لەبەڕێزت بكەین، ئایا لەو ماوەیەدا چۆن كارەكانی كابینەی حەوتەمی هەرێمی كوردستان هەڵدەسەنگێنن؟
ــ لە رووی زەمەنییەوە كارەكانی حكومەت بە ساڵێك و دوو ساڵ دیاری ناكرێت، چونكە بەرنامەو پرۆژەكانی ئەوان كە دەیكەن هیچی لەوەدا نییە بە مانگ و دوو مانگ و سێ مانگ تەواوبن، وەختی زیاتری دەوێت، بەڵام دەستپێكردنەكانی دەسپێكی باشن، تەواوكردنی ئەو پرۆژانەی كە لە كابینەی شەشەمدا هەبوون و دەسپێكردنی كۆمەڵێك بەرنامەی نوێ كە پێویستیی ئەم قۆناغەی وڵاتەكەن و ئەو سیاسەتانەی لە رووی وزەوە هەیانە هەمووی قابیلی ستایش و دەستخۆشین، تەسەور دەكەین كە سەركەوتوو دەبن، چونكە بەو نەهجەی گرتوویانەتە بەر پشتیوانی زۆری جەماوەرییان هەیە، بێجگە لە پارتی و یەكێتی پشتیوانی جەماوەریان هەیە بۆ كارەكانیان و ئەو بەرنامانەی هەیانە هەر لە خانەقین و مەندەلییەوە تاوەكو زاخۆ كاری باش و خزمەتگوزاری باش بۆ خەڵك پێشكەش دەكات، لەگەڵ ئەوەشدا هەندێك بوار هەیە پێویستی بە بایەخی زیاترە، لە دابەشكردنی پرۆژەكانیش پێویستە هەموو پێوەرەكان لەبەرچاو بگیرێن، بۆئەوەی عەدالەت رەچاو بكرێت بۆ هەموو ناوچەو شوێنەكان تا بە یەكسانی خزمەت بە سەرتاسەری كوردستان بگات، تەسەور دەكەین ئەگەر لە شوێنێ پێویستی بە جادەیە رەنگە لە شوێنێكی تر پێویستی بە قوتابخانە بێت یان شوێن هەیە پێویستی بە پرۆژەی ئاو یان نەخۆشخانە هەیە، بۆیە دەبێ بەپێی پێویستی شوێنەكە پرۆژەی خۆیان دابنێن تا ئێستاش كۆمەڵێك كەلێن و پێویستی هەبوون توانراوە تا ئاستی باش پڕ بكرێنەوە.
* لەم قۆناخەدا پەیوەندییەكانی پارتی و یەكێتی لە چ ئاستێكدایە، بەتایبەتی كە لەم بارودۆخەدا بەداخەوە جەنابی مام جەلال نەخۆش كەوتووە، هەست دەكەین لەم ماوەیە پارتی و یەكێتی زوو زوو كۆدەبنەوە، ئایا ئەمە پێوەندی بە نەخۆشیەكەی مام جەلالەوە هەیە، یان بارودۆخەكە واپێویست دەكات؟
- لە راستیدا پێش ئەوەی مام جەلال نەخۆش بكەوێت و بگەڕێتەوە بەغدا، لە كۆبوونەوەیەكدا بڕیارێك درا كە كۆبوونەوەكان زووتر و چڕتر ببن و لیژنەیەكیش بۆ ئەو بابەتە دانرا بە ناوی لیژنەی باڵای هەردوو مەكتەبی سیاسی كە لەهەر لایەكمان چەند برادەرێكمان تێدا بەشداربووین، بۆ ئەنجامدانی كۆبوونەوەكان بە بەردەوام، پەیوەست بە بابەتەكانی هەرێم یان ناوچەكە یان بەغداوە، بۆ ئەوەی یەكهەڵوێست بین لە هەموو ئەو بابەتانەی دێنە پێش، دیارە نەخۆشكەوتنی مام جەلال كە دوعای خێری بۆ دەكەین بە سەلامەتی بگەڕێتەوە بۆ هەرێمی كوردستان و عێراق بۆ ئەوەی رۆڵی مێژوویی خۆی لەو قەیرانە قووڵەی بەغدادا ببینێت، جۆرە دەنگۆیەك پەیدابوو كە رەنگە بۆشاییەك لە نێوان پارتی و یەكێتی دروست دەبێت، بەڵام بە دڵنیاییەوە دروست نابێت، ئەم كۆبوونەوانەش بەڵگەی ئەوەیە، ئەو رێكەوتنە ستراتیژییەی نێوانمان كە هەیە ئێمە جێبەجێی دەكەین، ئەو كۆبوونەوە زۆرانەشی كە ئێستا دەكرێن لەبەر زۆربوونی رووداوەكانە و هەروەها لەبەر كاریگەریی ئەو قەیرانەی كە لە بەغدا هەیە.
* هەندێك باس لەوە دەكەن بەشێكی پێوەندی بەوەوە هەیە كە مام جەلال لێرە نییە، بۆیە سەرۆك بارزانی دەیەوێت لەم قۆناغەدا وەكو ئەركێكی مێژوویی سەرشانی زیاتر پارێزگاری لەو رێكەوتنە ستراتیژییە بكات؟
- بە تەئكید جەنابی سەرۆك بارزانی بۆ تەندروستی جەنابی مام جەلال زۆر بە پەرۆشە، هەروەها زۆر بەخەمی ئەوەوەیە ئەو رێككەوتنە ستراتیژییە بپارێزرێت، بەڵام با من شتێك ئاشكرابكەم، پێش ئەوەی جەنابی مام جەلال نەخۆش بێت، كۆبوونەوەی زۆر كراوە بە سەرپەرشتی جەنابی سەرۆك بارزانی، من لە ئەندامی مەكتەبی سیاسی یەكێتی گوێم لێ بووە كە دەڵێن مام جەلال رایسپاردوین و پێی گوتووین كە ئەگەر من لە بەغدام خۆ كاك مسعود لە كوردستانە، چەندین جار گوێم لە ئەندامانی مەكتەبی سیاسی یەكێتی بووە كە بە كاك مسعودیان وتووە نابێ تۆ رەفتار بكەیت كە هەر سەرۆكی پارتیت، بەڵكو سەرۆكی ئێمەشیت، بۆیە كاك مسعود بەخەمەوەبوونی بۆ هاوپەیمانیەتیەكەی بووە و ئەو رێزە بێ پایانەی بۆ جەنابی مام جەلال هەیەتی، بەتەئكید دەبێت زیاتر لەجاران هەوڵبدات، تا كەلێنێك دروست نەبێت، ئێمە وەكو پارتی دیموكراتی كوردستان ئەویش وەكو سەرۆكی هەرێمی كوردستان و بەشەخسیش وەكو كاك مسعود بارزانی پشتیوانیی زۆری یەكێتی دەكات.
* نەخۆشیەكەی جەنابی مام جەلال لە بەغداش رەنگدانەوەی هەبوو، ئەو هەوڵێكی زۆری دا هەموو لایەنەكان پێكەوە كۆ بكاتەوە، لەم رۆژانەشدا جەنابی سەرۆكی هەرێمی كوردستان بە راشكاوی رای خۆی دەربڕیوە كە ئەگەر بێت و نەگەڕێنەوە بۆ دەستوور و هاوپەیمانی نیشتمانی دەست پێشخەر نەبێت، بارودۆخەكە زۆر ئاڵۆز دەبێت، وەكو سەركردایەتی پارتی دیموكراتی كوردستان چۆن سەیری ئەمە دەكەن؟
- ئامادەنەبوونی مام جەلال لە بەغدا ئەو راستییەی دەرخست كە كەسێكی دیكە نییە لە بەغدا وەك چەترێك ئەو لایەنانە كۆبكاتەوە بەلای كەم بۆ گفتوگۆكردن، ئەو لە دەعوەتێكدا یان لە بۆنەیەكدا هەمووانی كۆدەكردەوە، تاكو دیالۆگ لە نێوانیاندا دروست بێت، ئێستا سەرۆك وەزیران ئەمەی پێناكرێت و ناشیكات، كە خۆی تەرەفە لە هەموو كێشەیەكدا كە لە عێراق روودەدات، ئەوانەی هاوپەیمانیی نیشتمانیش هیچیان نەیانتوانیوە ئەو ئەركە لە ئەستۆبگرن، بە پێچەوانەوە ویستیان سوود لەو بۆشاییە وەربگرن، گوشار بخەنەسەر خوزەیر خوزاعی بڵێت من ئێستا سەرۆك كۆمارم و بەپێی دەستوور دەتوانم پەرلەمان هەڵبووەشێنمەوە، پێوەندیشیان بە ئوسامە نجێفی سەرۆك پەرلەمانیشەوە كردبوو، كە ئەمە لەناو خودی هاوپەیمانی كوردستان قبوڵ نەكراو رەتیانكردەوە، لە كوردستانیش جەنابی سەرۆك بارزانی پەیامی بۆ ناردن و ئاگاداری كردنەوە كە ئەو هەنگاوە تەنگژەكان كە ئێستا هەن چەند جار بەرامبەر دەكات. بینینی ئێمە بۆ ئاییندەی ئەم بابەتە ئەوەیە كە دەبێت گفتوگۆ بكرێت و بگەڕێینەوە بۆ دەستوور و ماددەكانیشی وەكو خۆیان جێبەجێ بكرێن، لێرەدا هاوپەیمانی نیشتمانی بەرپرسیارییەتییەكی گەورەی ئایینی و نیشتمانی لە ئەستۆدایە، چونكە ئەوان سەرۆك وەزیرانیان داناوە كە دەبێت ئەو رەوتە نادروستەی دەسەڵات چاك بكەنەوە، بە شێوەیەك بێت كە شیعەو سوننەو كوردو توركمان و ئاشوور و سەرجەم خەڵكەكە لێی رازی بن، چونكە سەرۆك وەزیران تەنیا بۆ شیعە دانەنراوە، بۆ هەموو عێراق دانراوە و هەموو دۆسێیەكانی ئەم وڵاتە لەرووی ئابووری و كۆمەڵایەتی و سیاسەتی دەرەوەو هێزەكانی چەكدار و چەكداركردنی ئەم وڵاتە لەبەردەست ئەودایە، ئەگەر وا رەفتاربكات كە تەنیا سەرۆك وەزیرانی شیعەیەو لەنێو شیعەش تەنیا هی تاقمێكە، ئەوا گرفتەكان ئاڵۆزتر دەكات.
* بەڵام ئێستا كێشەكە تەنیا لەگەڵ لایەنی كوردستانی نییە خۆپیشاندانیشی گرتۆتەوە، وەكو گوێشمان لێدەبێت هیچ نییەتێك بۆ چاكسازی و گەڕانەوە بۆ چارەسەركردنی كێشەكان نییە، لەم حاڵەتەدا دەبێت پەنا بۆ رێگەچارەی دیكە ببرێت، ئەم پەناو رێگەچارەیە چییە؟
- پێمانوایە كێشەكە هەموو عێراقی گرتۆتەوە، هەموو نەتەوە و ئایین و ئاینزاكانیشی گرتۆتەوە، ئەوەش لە ئەنجامی چارەسەرنەكردنی كێشە بچووكەكانە كە وردە وردە گەورەی كردن كە ئەم قەیرانە گەورەیەی لێكەوتۆتەوە، چارەسەرەكە لە دەست كوتلەی زۆرینەی ناو پەرلەمانی عێیراقدایە كە شیعەكانن. ئێمە داوامان لە هاوپەیمانی نیشتمانی كردووە كۆتایی بەم قەیرانە بهێنێت، بەڵام ئەوان هێشتا وەڵامی تەواوی ئێمەیان نەداوەتەوە، و وەڵامێك بۆ ئێمە هاتبوو كە گوایە ئەوان هێشتا لەنێو خۆیاندا رێك نەكەوتوون بۆ وەڵام دانەوە، دیارە بەشێكیان لەسەر ئەو رەفتارانەی سەرۆك وەزیران رازی نین، بە چارەسەرەكانی ئەویش بۆ چۆنیەتی چارەسەركردن رازی نین، بەڵام نەشیانتوانیوە بیكەنە نووسراوێكی وەڵام بۆ كوردستان بۆ كۆتایی هێنان بە كێشەكان.
* كێشەی زۆر هەن لە نێوان هەرێم و بەغدا كە چارەسەرنەكراون، بەڵام هەندێ شتی دیكەش كە كێشە نەبوون خەریكە دەبن بە كێشە، وەكو مەسەلەی زمان، ئەمەیان هەنگاو نییە بۆ پووكانەوەی هەموو مافەكانی كورد لەلایەن بەغداوە؟
- ئەوەش بەشێكە لەوەی كە بەپێی مەزاج ماددەكانی دەستوور جێبەجێ بكرێن، لە دەستووری عێراقدا هەردوو زمانی عەرەبی و كوردی هەردووكیان بەیەكەوە زمانی فەرمی ئەم وڵاتەن، ئەوەی كە ئێستا دەكرێت بەرامبەر بە زمانی كوردی هەنگاوێكە بۆ زیاتر لێك دووركەوتنەوە، دەكرێت لە وڵاتێكدا كە دوو نەتەوەی سەرەكی تێدا دەژین، وای لێبێت هیچیان زمانی هیچیان نەزانن، من بە راشكاوی دەڵێم ئەگەر ئەو نەوەیەی لە كوردستان هەیە كە بە عەرەبی بیردەكەنەوەو بە كوردی دەنووسن، بەعەرەبی بیردەكەنەوەو بە كوردی قسە دەكەن، ئەوانە كۆتاییان پێبێت نەوەی تازە ئارەزووی فێربوونی زمانی عەرەبیان نییە، پەرچەكردارێكیان لا پەیدابووە، كە بۆچی عەرەب هەوڵ نادات كوردی فێر بێت، بۆیە ئەگەر وا بڕوات دوای چەند ساڵێكی دیكە ئەگەر بەرپرسانی بەغدا بێنە كوردستان دەبێت وەرگێڕ لەگەڵ خۆیاندا بهێنن، چونكە كەسێكی وا لە مەسئولیەتدا نابێت كە ئەوان بتوانن بە زمانی عەرەبی قسەی لەگەڵدا بكەن، چونكە ئەمە زۆر بە توندی لە كوردستان رەنگی داوەتەوە و خەڵكەكە رازی نییە، لەبیرمە لەكاتی هاتنی وەفدەكان جارێكیان جێگری سەرۆك كۆمار و كۆمەڵێك وەزیر و پەرلەمانتاریان لەگەڵدابوو لە كوردستان كۆبوونەوەیەك كرا، گلەیی ئەوەیان هەبوو كە لەناو هەولێر ناو و تابلۆكان زۆر كەم بە عەرەبییە، هەیە بەڵام كەمە، پرسیارێكمان لێكردن، حەزدەكەین پێمان بڵێن بەغدا پایتەختی كوێیە، بە تەئكید وەڵامەكەیان ئەوەبوو كە پایتەختی عێراقە، باشە عێراقیش پێكنەهاتووە لە دوو نەتەوەی سەرەكی، لە دەستووریش ئەو هەردوو زمانەكە فەرمیی نین، پێمان بڵێن لە هەموو بەغدا چەند تابلۆی كوردی لێیە، یەكێكیان زۆر بە راشكاوی گوتی لە بەغدا تەنیا یەك تابلۆی لێیە ئەویش ئەو تابلۆیەیە كە لە ئەنجومەنی نوێنەران بە كوردی و بە عەرەبی نووسراوە، لەلایەكی دیكەوە ناو بەناو هەندێ شت فڕێ دەدرێن لەسەر مەسەلەی كوردستان و رق لێبوونەوە لە كوردستان و لە زمانی كوردی و جوگرافیای كوردی، ئەگەر لە كەسێكی سادە بێت ئاساییە، بەڵام سەرۆك وەزیران رقی لە ناو و نەخشەی كوردستان بێتەوە و بە نەخشەی ئیسرائیل و ئیسرائیلیەكان تەشبیهیان بكات زۆر ئەستەمە، بۆیە ئەم پێكەوە ژیانەو ئەم یەكتر قبوڵكردنە دەبێت لەسەر بناغەی كۆمەڵێك پرەنسیب بێت، كە رێز لە زمان و كەلتوور و مێژوو شتەكانی یەكدی بگرین، ناكرێت وا وێنا بكات وەك سەردەمی رژێمەكانی پێشوو چۆن رەفتاریان لەگەڵ كورد كردووە. بۆیە دەبێت كوردیش كاردانەوەی هەبێت؟
* بەڕێزتان باس لە چ كاردانەوەیەك دەكەن، ئێستا دوای ئەم هەنگاوانە هەڕەشە دەكات و لە هەوڵی ئەوەدایە بودجە نەدات یان رێژەكەی كەمتر بكاتەوە، بە دڵنیایی ئەویش هەر كاردانەوەی دەبێت، بە رای ئێوە ئەم هەموو كاردانەوانە دەگاتە كوێ؟
- وا هەست دەكەم كە سەرۆكی ئەنجومەنی وەزیران بووبێتە كارخانەیەك بۆ دروست كردنی قەیرانەكان، چونكە قەیران لەسەر قەیران دروست دەكات و هیچ قەیرانێك داناخات و دەرگای قەیرانی نوێتر دەكاتەوەو هەموویان بە كراوەیی بە جێدێڵێت، لەبەر ئەوە وا تەسەور دەكەم ئێستا هێز و توانایەكی یەكجار گەورە پێویستە بۆ بەڕێوەبردنی ئەو هەموو قەیرانە گەورانەی ئەو خوڵقاندونی، بەردەوامیش هەر بەوە هەوڵ دەدات تا لە حوكمدا بمێنێتەوە، ئەمە كارێكی خراپە، بودجەی هەرێمی كوردستان خێرێك نییە كە حكومەتی فیدراڵی بە كوردستانی بدات، خێر و بێری ئەم وڵاتەیە، كاتی خۆی بەو شێوەیە رێككەوتووین لەسەری، كە پێكەوە هەمووان وەك یەك سوودمەندبین لە هەموو داهاتەكانی ئەم وڵاتە، سەبارەت بە كێشەی ناوچە كوردستانیەكانی دەرەوەی هەرێم، مالیكی هەنگاوی ئەوتۆی نەنا بۆ جێبەجێكردنی ماددەی 140، كەس نەیزانێت ئەو لە هەمووان باشتر دەیزانێت، كورد چەندە هەستەوەرە لە بەرانبەر ناوچە كوردستانیەكانی دەرەوەی هەرێمی كوردستان، دەشزانێت كورد چەند قوربانییان بۆ مەسەلەی رەوای خۆیان و بۆ كەركوك داوە، بەڵام ئاشكرايە كەسێك بڵێت «ئەگەر فڵانە كورسی لە كەركوك لەدەست بدەم من سەرم لە دەست دەدەم» بە دڵنیایی هەنگاو نانێت بۆ چارەسەركردنی كێشەكان و بۆ جێبەجێكردنی مادەیەكی دەستووری، بۆیە رۆژ لە دوای رۆژ بەربەستی تری بۆ دادەنێت، ئەركی كێیە مادەی 140 جێبەجێ بكات، ئەگەر ئەركی كورد بێت لە سبەینێ زووتر نییە جێبەجێی دەكات، بەڵام ئەوە ئەركی حكومەتی فیدراڵیە تا یەك بە یەكی بەندەكانی ناو دۆسێیەی مادەكە جێبەجێ بكات بۆ ئەوەی ئەو كێشەیە بڕوات، تا بچینە سەر مادەیەكی دیكە بە نموونە مەسەلەی پێشمەرگە، بەپێی یاساو بەپێی دەستوور پێشمەرگە دامەزرێنراوەتەوەو دەبێت بودجەكەی لەسەر وەزارەتی بەرگری عێراقی بێت، ئەو خەرجیە گشتیانەی وەزارەتی بەرگری لە بەشە بودجەی ئێمەی كەم دەكاتەوە، بەڵام ئامادە نییە خەرجی پێشمەرگە بدات، دوای ئەوە مەسەلەی نەوت لە دەستووردا هاتووە، كە ئێمەیش وەك هەرێم دەسەڵاتمان لەسەری هەیە دوای ئەوە بەپێی رێكەوتنی 2007 كە ئەویش ئەندام بووە لەو رێكەوتنەدا، كە لە دوكان بە ئامادەیی هەردوو مەكتەبی سیاسی یەكێتی و پارتی و بە ئامادەیی خۆیی و ئەو شاندەی لەگەڵ خۆی هێنابوونی واژۆی خۆی لەسەر بەندەكانی ئەو رێكەوتنە كردووە، كە ئەگەر تا مانگی پێنجی ساڵی 2007 توانیمان یاسای نەوت و غاز لە پەرلەمان دەرباز بكەین بەو شێوەیەی كە لەسەری رێككەوتووین، ئەوە یاساكە دەبێتە یاسای فەرمی نەوت و غازی عێراق و هەرێمی كوردستانیشی پێوە پابەند دەبێت، ئەگەر تا ئەو كاتە یاساكە دانەنرێت هەر كام لە هەردوو لا بەو شێوەیەی گونجاوە دەتوانن مەسەلەی نەوت و غاز بەڕێوەبەرن لە شوێنەكانی ژێر كۆنترۆڵی خۆیان، لە كاتێكدا ئەو بەبێ ئەوەی بگەڕێتەوە بۆ رێككەوتنەكەی دوكان و بێ ئەوەی یاسا تازەكە ئاوا بووبێت، دێت بە پێی یاسا كۆنەكانی زەمانی سەدام گرێبەست لەگەڵ كۆمپانیا نەوتیەكانی جیهانیی ئەنجام دەدات و ئێمەش بۆمان نەبێت لە شوێنی خۆمان جووڵە بكەین، هەرچی ئێستا كە دەیكات بەپێی یاسا كۆنەكانە، نە لە دووتوێی ئەو دەستوورەی بڕیاری لەسەر دراوەو خەڵك دەنگی پێ داوەو، نە بە گوێرەی ئەو رێكەوتنەی كە كوردستانیشی تێدایەو لەگەڵی رێككەوتووە.
* مەسەلەیەكی دیكەی گەرم كە وەك پارتی زۆر بایەخی پێ دەدرێت، مەسەلەی سووریایە بە تایبەتی كە سنووری كەوتۆتە سەر ئەو ناوچانەی نزیك بە هەرێمی كوردستان، ئێستا كارەساتی مرۆیی لێ كەوتۆتەوە لە كوشتن و بڕین و ئاوارەبوون، پێشبینی ئەوەش دەكرێت لە چەند مانگی داهاتوودا ئەسەد بڕووخێت، بارودۆخی سووریا تا چەند كاریگەرێتی بۆ سەر هەرێمی كوردستان هەبووە، بە تایبەتی كە دەیان هەزار ئاوارەی ئەو وڵاتە رووی تێكردوین، ئەگەر ئەسەدیش بڕووخێت تا چەند هاوكێشەكانی ناوچەكە گۆڕانكاری بەسەدا دێت؟
ــ بە بوونی ئەسەدو بەبێ بوونی ئەسەدیش ئەوەی بەلای پارتی دیموكراتی كوردستان و بەلای سەرۆك بارزانی گرنگ بێت ئەوەیە چی بۆ كورد دەكرێت لەو پارچەیەی دیكەی كوردستانی خۆشەویستمان، چۆن بە مافەكانیان دەگەن و لەلایەنی عەرەبییەوە چۆن دەڕواننە مافە رەواكانی كورد لەو پارچەیەی دیكەی كوردستان، ئەمانە لەلای ئێمە لەپێشەوەی هەموو شتەكانی ترەوەیە، ئەم ئاوارانەی دوچاری كێشەو ئازار بوونەتەوەو دێنە ئەمدیو بە هەر هۆكارێك بوو بێت دەرهاویشتەی ئەو بابەتانەی ئەوێن، بەڵام هۆكاری سەرەكی كێشەو ئازاری ئەوان لەم رووداوانەی ئێستا قووڵترن، بۆیە لە روانینی ئێمەوە جارێكی تر سووریا نابێتەوە بەو سووریایەی كە نكۆڵی لە مافەكانی گەلی كورد بكات، دەشبێت بە بابەتیانەو سەردەمیانەوە چاوخشانەوەیەكی زۆر جددی بەو مافانەی گەلی كوردا لەوێ بكرێت، بزانن كە سووریاش پێكهاتەیەكی مۆزائیكی هەیە لە رووی نەتەوایەتییەوە كە دەبێ دانی پێدابنرێت، تەسەور دەكەین ئەوانەشی ئێستا ئۆپۆزسیۆنن قەناعەتیان لەم رووەوە بۆ دروست نەبووە، ئەگەرچی لە ئەسەد نەرمترن، بەڵام هێشتا لەو راستییە نەگەیشتوون كە گەلێكی جیاواز لە رووی نەتەوایەتییەوە لە سووریا هەیەو مافەكانی پێشێل كراوە، بۆیە پێویستە ئیعتراف بە هەموو مافە رەواكانی گەلی كورد لە سووریا بكەن، ئەمە بۆتە هۆی ئەوەی بەرچاوڕوونی نەبێت بۆ داهاتووی ئەو وڵاتەو دیدێكی ئاڵۆز بۆ مەسەلەكان دروست بێت، سەبارەت بە كاریگەری بۆ سەر هەرێمی كوردستان، بە تەئكید كاریگەری بۆ سەر هەرێمی كوردستان هەیەو كۆمەڵێ كێشەی تری كە هەرێم لەگەڵ سەرۆكی ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق بۆی پەیدا بووە بەهۆی ئەوەوەیە ئەوان بە شێوازێكی تر دەڕواننە ئەو كێشانەی لە سووریادان و ئێمەش بە شێوازێكی جیاوازتر لەوان، ئەم دوو روانین و رێكنەكەوتنەمان كۆمەڵێك كێشەی لێ پەیدا بووە..
* هاوكات مەسەلەی كوردی توركیا ئێستا خەریكە دەروازەیەك بۆ دانیشتن و دیالۆگ دەكرێتەوە، بە فەرمی توركیا لەگەڵ عەبدوڵڵا ئۆجەلان خەریكە دیالۆگ دەكات، پێمان خۆشە رای پارتی دیموكراتی كوردستان لەسەر ئەو دیالۆگەی نێوانیان بزانین؟
- پارتی دیموكراتی كوردستان و بە تایبەتیش هەردوو بەڕێزان سەرۆكی بارزانی و كاك نێچیرڤان بارزانیش رۆڵێكی زۆر كاریگەریان هەبووە بۆ دروست بوونی ئەم كەشوهەوایەی ئێستا دروست بووە، هەردوو لایان هانداوەو زۆر بە راشكاوی قسە لەگەڵ بەرپرسانی دەوڵەتی توركیا كراوە كە رێگەی راست دیالۆگ و ئاشتەواییە، دیالۆگ و چارەسەركردنی كێشەكانە، دیالۆگ لەگەڵ ئەو خەڵكانەی لەو بابەتەدا سەرپشكن، ئەم بابەتەش وا بە ئاسانی دروست نەبووە، زۆرجار لەسەر ئەم مەسەلانە هەڵوێستەیەك لە بەرانبەر ئێمەو توركیا دروست بووە، زۆر جاریش سەرۆك بارزانی لە راگەیاندنەكانەوە ئەمەی راگەیاندووە، كە رێگەی راست گفتوگۆكردن و گرتنەبەری رێگەچارەی ئاشتییانەیە، هەموو خەڵك ئەو كاتانەیان لە یادماوە كە چۆن لەسەر ئەوەی دژی چارەسەر و رێگە چارەی سەربازی بووین گوشار دەخرایە سەرمان، ئەوە ئەو كاتانە بوو كە سەرۆك بارزانی و پارتی دیموكراتی كوردستان وتیان تەنیا رێگەچارە رێگەی ئاشتییە، ئەمەیان نەك تەنیا بە توركیا، بەڵكو راستەوخۆ بە لایەنە چەكدار و لایەنە سیاسییە كوردەكانی توركیاش راگەیەنراوە، كە بە هەردوولا ئەم بابەتە پێوەندارەی كێشەكان چارەسەر بكەن، جیا لەوە تایبەت بە مەسەلەی گفتوگۆكردن لەگەڵ بەڕێز عەبدوڵڵا ئۆجەلان لەو بڕوایەداین كارێكی دروستە، مادام ئەم كەسایەتییە كاریگەری لەسەر رەوتی گفتوگۆكان دەبێت و كاریگەریشی دەبێت بۆ پێشڤەچوونی، دەسەڵاتدارانی توركیا رێگەیەكی دروستیان گرتۆتە بەر و ئێمەش بە كارێكی باشمان زانیوە، بیریشتان بێت لە كۆنگرەی پارتی دادو گەشەپێدان سەرۆك بارزانی لە وتارەكەیدا لەوێ دەستخۆشی لەو ئازایەتیەی ئەردۆگان كرد كە هەم كرانەوەیە و ئەوەشی پێ راگەیاند كە ئەمە بە تەنیا بەس نییەو هەنگاونانی پراكتیكی دەوێت و هەنگاونان بە ئاڕاستەیەك بكرێت چارەسەرییەكان ئەنجام بدرێن.
* تا چەند سەرۆك بارزانی و كاك نێچیرڤان بارزانی بە توركیایان وتووە، توركیا قازانج دەكات ئەگەر كێشەی كورد چارەسەر بكات؟
- هەموو ئەو بابەتانەیان لەگەڵ باس كردون بەوەی كە كوردستانی توركیا بەوە ئارام دەبێتەوە كە ئەو دۆزە هەیە و وەك خۆی وەربگیرێت، نەك ئەوەی لە لایەك باسی بكەن كورد هەیەو كوردستان نییە، یان لە لایەكی ترەوە بڵێین ئەو خەڵكانەی كە تا ئێستا چەكیان بە دەستەوەیە ئێمە ئامادە نیین گفتوگۆیان لەگەڵ بكەین یان بە تیرۆریست ناویان بهێنن، بەمە ئارامی توركیا ناچێتە پێش و بەردەوامیدانە بە كوشتار و بەو خوێنڕشتنەی كە لە نێوان هەردوولا دایە، بە لایەكەی تردا توركیا و كوردستانی توركیا رێگەی ئاشتی و زمانی دیالۆگ و پێكەوەژیان دروست بكەن هەردوو لا قازانج دەكەن، بەو مەرجەی توركیاش واز لەوە بێنێت هەرچی لە توركیا بژی یان هەرچی بە توركی قسە بكات توركە، چونكە ئەو خەڵكە ناچار كراوە بە توركی قسە بكات ئیتر بەو شێوەیە رێگەچارەیەك نەبووە ئەو هەموو كوشتار و شەڕەو جینۆسایدو راگواستنی گوندەكان لە كۆتاییشدا ئەو قەتڵوعامە ناخۆشەی لە رۆبۆریسكی روویداو هیچی چارە نەكردو هیچیشی نابێتە هۆی كەمبوونەوەی خوێنڕشتن، ئەوەی دەبێتە هۆی ئەوەی ئارامی بۆ توركیا بگەڕێتەوە، ئەوەیە شەڕ كۆتایی بێت و خوێنی زیاتر نەڕژێنرێت و دواجار ئابووری ئەو وڵاتە زیاتر ببووژێتەوەو خەڵكی توركیا بە تورك و كوردەوە باشتر و خۆشتر و خۆشگوزەران بژین، یەكتر قبوڵ بكەن. تورك چۆن خۆی بەرژەوەندی خۆی قبوڵە ئاوهاش بەرژەوەندی كورد قبوڵ بكات و باوەڕیشی وابێت كە ئەوە بەشێكی كوردستانە كەوتۆتە ژێر دەسەڵاتی توركیاوە.
* رووداوێك لەمدواییەدا لە پاریس روویدا تیایدا سێ خانمی كوردی سەر بە پەكەكە تیرۆر كران، هەڵبەت كاریگەری خۆی لەسەر دروستبوونی ئەو كەش و هەوا ئارامەی ئەم دواییانە كرد، ئێوە ئەم كاری تیرۆركارییە لەم كاتەدا چۆن لێكدەدەنەوە؟
- كارێكی ترسنۆكانەو خراپ بوو، سێ چالاكوانی ئافرەت كە یەكێكیان چەندین ساڵی تەمەنی لە زیندانەكان بەسەر بردووەو یەكێكە لە دامەزرێنەرانی پارتی كرێكارانی كوردستان و ئەوانی تریش هاوشێوەی ئەم خاوەنی خەبات و تێكۆشانێكی زۆر بوون بە تایبەتیش لە مەسەلەی مافی مرۆڤدا، دەستبردن بۆ كاری تیرۆر لەم كاتەدا كارێكی ترسنۆكانەیەو هەوڵێكە بۆ لەباربردنی ئەو كەشوهەوایەی كە ئێستا لە توركیادا هەیە بۆ ئاشتبوونەوەو لێكنزیك بوونەوەو چارەسەری كێشەكان، لەو بڕوایەدام ئەوانەی ئەو كارەیان كردووە دژ بە توركن وەك نەتەوەو دژ بە كوردیشن وەك نەتەوە، دژی بەرژەوەندییەكانی توركیان وەك دەوڵەت و وەك نەتەوەش هەروەها دژ بە بەرژەوەندییەكانی كوردیشن وەك نەتەوە، ئەمە باشە بۆ هەمووان روون بێتەوە كێ كردویەتی و كێی لە پشتە.