كاروان ئاكرەیی یەكێكە بێجگە لەوەی وەك كەسایەتیەكی سیاسی و ڕووناكبیرێك شرۆڤە و تێڕوانینی تایبەتی خۆی بۆ ڕووداوە سیاسییەكان هەیە، لەهەمانكاتدا چاودێرێكی سیاسیی وردی بارودۆخەكەیە و بە دیدێكی جیاواز كۆی هاوكێشە سیاسییەكان و گۆڕانكارییەكانی ناوچەكە دەخوێنێتەوە، ئەو لە ساڵی 2008 و لەمیانەی كۆڕێكی لەشەقڵاوە ئاماژەی بەوەكرد حكومەتی بەغدا بەرەو تاكڕەوی هەنگاو هەڵدەگرێت و دەبێت لەم هەنگاوەش هۆشیار بین، ئەگەرنا ئاییندەی عێراق دەكەوێتەوە مەترسیەوە، ئێستاش ئەو پێشبینیە بۆتە ڕاستی و تاكڕەوی مالیكی بۆتە هەڕەشەو مەترسی بۆ سەر هەموو پێكهاتەكانی عێراق، ئەمە وێڕای ئەوەی گۆڕانكارییەكانی ناوچەكە و بارودۆخی سوریا هێندەی دیكە هاوكێشەكانی ئاڵۆز كردووە، ئێمە وەك گۆڤاری گوڵان لەسەر گۆڕانكارییەكانی ناوچەكە و بارودۆخی سوریا و پێگەی كورد لە كۆی ئەم گۆڕانكارییانە، وتووێژێیكی فراوانمان لەگەڵ بەڕێزی سازكرد كە ئەمە دەقەكەیەتی.

 گوڵان: لەسەر ئاستی كۆی بارودۆخی ناوچەكە هەست دەكرێت گۆڕانكاری گەورە ڕوویداوەو گۆڕانكارییەكانیش هێشتا بەردەوامن، ئەگەر لەم چوارچێوەیەدا كۆی هاوكێشەكە پێكەوە سەیر بكەین، ئایا چۆن ئەم گۆڕانكارییانە دەخوێنیتەوە؟كاروان ئاكرەیی: ئەگەر بەكورتی مانشێتێكی بۆ بدۆزمەوە، ئەوەی لەچەند وڵاتێكی عەرەبی ڕوویدا دەربڕینی خواست و ویستی خەڵكەكە بووە بۆ دادپەروەری و ئازادی و سیستەمێكی حوكمڕانی كە كار بۆ باشتركردنی ژیانی خەڵكەكە و دەستەبەركردنی ئازادی و سەقامگیری، واتە ڕابوونێكی میللی بێ بەرنامەیی بووە كە ئیخوان موسلمین وەكو هێزێكی ڕێكخراو و خاوەن ئەزموون توانی خۆی جووت بكا لەگەڵ ئامانجەكانی ئەم خەڵكە و بزووتنەوەكەی بە ئیخوانی كرد بەو پێیەی كە سەرەتای ڕەوتی ئیسلامی ڕێكخرا بەناوی ئیخوانەوە بووە و وەكو ئەلتەرناتیڤی هەموو ڕەوتە فیكریەكانی دیكە لەسەر گۆڕەپانی سیاسی خۆی نیشاندا بەتایبەتی بەرامبەر بزووتنەوەی نەتەوەخوازی عەرەب لە میسر كە لە ناوەڕاستی سەدەی پێشوو توانی دەسەڵات بگرێتە دەست و كەوتە ململانێیەكی توند لەگەڵ ئیخوانەكان، لەبەرامبەردا ئیخوانەكان ناڕازی و ڕێگرییان لەهەر هەنگاوێكی حوكمڕانە نوێیەكانیان دەكرد لەئەنجامدا ئەو هاتنە پێشەوەی ئیخوانەكان بەرە بەرە ڕەوتی ڕووداوكان دەچووە جوغزی ململانێی مەزهەبی بەو پێیەی كە ئیخوان گردبوونەوەی سوننی مەزهەبە، ئەوەی كە پێی دەوترێ بەهاری عەرەبی لەواقیعدا بوو بە بەهاری ئیسلامی سوننی مەزهەب. بە واتایەكی دیكە ئەوەی ئێستا دەبینرێت بە بەشێك لە هەوڵی ئیخوانەكان دەزاندرێ كە پێش حەفتا تا هەشتا ساڵی ڕابردوو دەستی پێكردووە بەئامانجی دووبارە داڕشتنەوەی ناسنامەی ئیسلامیی عەرەبی، لەو ڕاپەڕینە میللیانەشدا ئیخوانەكان زۆر بەجوانی توانییان ئەم بارودۆخە بقۆزنەوەو تا ڕادەیەكی زۆر میزاجی خەڵكی ئەم وڵاتانە لەگەڵ بەرنامە سیاسییەكەی خۆیان ڕێكبخەن و ئێستاكەش ئەم دەسەڵاتەی خۆیان دەخەنە سەنگەری ململانێی مەزهەبی و لەسەر ئاستی ناوچەكە یاری پێ دەكەن، ئەگەر لێرەدا ئەو پرسیارە بكەین، ئایا ئەوە پێداویستییەكی مێژووییە كە ڕووداوەكان بەم ئاڕاستەیەدا بڕۆن؟ ئایا هیچ ڕێگایەكی دیكە لەبەردەم ئەم میللەتانە نەبوو؟ لەوەڵامی ئەم پرسیارانەدا، بە بۆچوونی من لەم قۆناغەدا هەر دەبوایە ئەو بزووتنەوە میللیە ئەم ڕوخسارە ئیسلامیە بەخۆوە بگرێت، ئەمەشیان دەگەڕێتەوە بۆ دوو هۆكار، یەكەمیان سروشتی ئەو سیستەمە حوكمڕانیانەی كە لەو وڵاتانەدا هەبوو بنەمای فیكری و سیاسی و كۆمەڵایەتییان كە لەئەنجامی كاركردنی دەیان ساڵ قۆرخكردنی دەسەڵات و پەراوێزخستنی ناوەندی جیاجیای بەرفراوانی خەڵكی لێكەوتەوە و مەودای كاری سیاسی تا ئەوپەڕی بەرتەسك كرا، ئەوا من دیسان دەڵێم، دەبوو خەڵكەكە لە دەوری ئیسلام كۆببنەوە و ئیسلامییەكان ببنە ئاڵا هەڵگری ئەم قۆناغە، بۆیەش كە هۆكاری دووەمیش بوونی هێزێكی سیاسی ڕێكخراو بەسوود وەرگرتن لە ئاكامی نەخوازراوی حوكمڕانی و ناسەقامگیری فیكری و سیاسی و كۆمەڵایەتی وەك ئیخوانەكان دەڵێن هۆی ئەم هەموو تەنگەژەیە و نەهامەتیەی خەڵك بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە كە وەك خۆیان دەڵێن، دەگەڕێتەوە بۆ نەبوونی دەرفەت بۆ ئیسلامیەكان كە حوكم بگرنە دەست و بنەماكانی ئیسلام پیادە بكەن!، و گوایە ئێستاكە دەرفەت ڕەخساوە بۆ پیادەكردنی دروشمە مێژینەكەی خۆیان (الاسلام هو الحل؟ ئیسلام چارەسەرە؟) واتە ئیخوانەكان وتەنی هەموو گیروگرفتەكان چارەسەردەبن. ئایا لەم سەردەمەدا ئەم دروشمە دەتوانێ دەربڕی خواست و ئیرادەی خەڵكەكە بێت؟ تا ئێستا نموونەیەك لە حوكمڕانی ئیسلامی نابینرێت كە ئاسوودەیی و خۆشگوزەرانی و سەقامگیریی سیاسی و كۆمەڵایەتی هێنابێتە ئاراوە، بۆیە ئەم دەسەڵاتگرتنەی ئێستای ئیسلامییەكان دەچێتە خانەی تاقیكردنەوەوە، جارێ نازانرێت تاچەند دەتوانن ئامانجی ئەم خەڵكە بەدبەختە بهێننەدی و بیانخەنە سەر ڕێگەو كەناری دڵنیایی و سەقامگیری پێشكەوتنی كۆمەڵایەتی كە لەگەڵ دنیای ئەمڕۆ ڕێبكات.

گوڵان: بەڵام ئەوەی بەڕێزت بە بەهاری ئیسلامی ناوت برد، لەسەرەتادا ئیسلامی نەبوو، ئەوخەڵكەی كە ڕژانە سەر شەقامەكان ڕێكخستنی ئیسلامییەكان نەبوون، تەنانەت هەندێ لە ڕەوتە ئیسلامییەكان لەگەڵ ئەوە نەبوون خۆپیشاندانەكان بگەنە ئەو ئاستە، پرسیارەكەی من ئەوەیە ئاڕاستەكە چۆن مۆركی ئیسلامی وەرگرت ئایا ئەمە لاوازیی ڕەوتە دیموكراسیخواز و عەلمانییەكان نەبوو لەو وڵاتانەدا؟

 

<img src='../files/karwanakraye3143.jpg'border=0  width=600> كاروان ئاكرەیی: پێش ئەوەی بێمە سەر فەشەلی عەلمانییەتەكەی ئەو وڵاتانە، گومانم هەیە لەوەی كە ئەم حوكمڕانانە عەلمانی و دیموكراتخواز بووبن، ئەمە پێش هەموو شتێك كورتهێنانی دروشم و ئامانجەكانی بزووتنەوەی نەتەوەخوازی عەرەب بووە كە نەیتوانیوە خاوەنی ناوەڕۆكێكی كراوە و عەدالەتخواز بێت كە لە ناوەڕاستی سەدەی ڕابردووەوە خەڵكیان پێی سەرقاڵ كردبوو، بۆیەش ئەو خەڵكەی ڕژانە سەرشەقامەكان بەهیچ شێوەیەك خۆیان لەو ئەزموونە شكستخواردووەی حوكمڕانەكان و دروشمە نەتەوەییەكانیان نەكردنە خاوەن، بە پێچەوانەوە دروشمی سەرەكی سەرتاسەری خەڵك گۆڕینی سیستەمی حوكمڕانی بوو، بێ بوونی بەرچاویەكی ڕوونی ئەوتۆ دەربارەی سروشت و خەسڵەت و بنەمای ئەلتەرناتیڤی خوازراویان هەبێت، بەڵكو خەڵكانێك هەر لەبەر ئەوەی هەناسەیەكیان بەبەر بێتەوە و ناخی خۆی هەڵڕێژێت بەشداری لەم ڕاپەڕینانەدا كرد، مەرج نییە ئاگای لەوە بێت چ بەرنامەیەك و بۆچوونێكی دەبێت بۆ ئاییندەی وڵاتەكەی، بەڵام بۆ قۆناغی یەكەم و بۆ ڕەتكرنەوەی ئەوەی كە هەیە بەشداری كردووە، هەروەها نەبوونی حزبی سیاسی كە هەڵگری پرۆژەیەكی دیموكراسی پێشكەوتووبێت، بێگومان ئیسلامییەكان لە زۆرێك لەو وڵاتانە ئەوهێزە ڕێكخراوە سیاسییە بوون كە خاوەن شارەزاییەكی سیاسی بوون كە توانیان كەم تا زۆر ئەم ناڕەزاییەی خەڵك بە جۆرێك ڕێكبخەن و تەنزیری بۆ بكەن و گەڵاڵەی بكەن و بیخەنە بەرنامە سیاسییەكەی خۆیانەوە، لە كۆتاییدا خۆیان بوون بە سەركێشی قافڵەی ئەوخەڵكە ناڕەزایە، پرسیار لێرەدا ئەوەیە ئایا ئیسلامیەكان دەتوانن ئەو وڵاتانە لە بازنەی دواكەوتوویی و دابڕان و بەرهەمهێنانی كێشە لەدوای كێشە ڕزگاربكەن، وەڵامدانەوەی ئەم پرسیارە زۆر زووە، لەبەر ئەوەی ئەگەر بە وردی سەیری پێكهاتە و بەرنامەی حزبە ئیسلامییەكان (ئیخوانەكان) بكەین، پێموایە جارێ لەو وڵاتانەی ئیخوانەكان تێیدا سەركوتكراون تا ماوەیەكیش لەژێر فشاری دژەكار و خولیای تۆڵەسەندنەوە دەرناچن، و دووەم خودی ئەو حزبە ئیسلامییانە یان ئیخوانەكان وایان نابینم كە جەستەیەك و خاوەن دیدێكی یەكگرتووبن بۆ ئێستاو داهاتووی وڵاتەكانیان، ئەمە لە پراكتیكدا واتا كاتێك ڕاستەوخۆ ڕووبەڕووی ئەركی بەڕێوەبردنی وڵات و چۆنیەتی فۆرمەلەكردنی سیستەمی حوكمڕانی تێڕوانینی جیاواز سەرهەڵدەدات و هەستی پێدەكرێت، پێشبینی دەكرێت كە جیاوازی لە تێڕوانینەكان قوڵتردەبێتەوە و ئیخوانەكان دەكەونە بەردەم دووڕیانێك، لەم دووڕیانەدا لاباڵێكی ئیخوانەكان هەوڵی بە ئایینی كردن و دروستكردنی دەوڵەتێكی ئیسلامی دەدات و بەئایینكردنی هەموو بوارەكانی ژیان، مەیلی پتر قۆرخكردنی بواری سیاسی و ڕۆشنبیری ڕاگەیاندنی ئەم وڵاتەی دەبێت. لاباڵێكی دیكە كە لەوانەیە عەقڵانەتر بیر بكەنەوە خەسڵەتی ئەو گۆڕرانكارییە بەو جۆرە بخوێننەوە كە مامەڵەیەكی سەردەمیانەی لەگەڵ بكەن، بەبۆچوونی من ئەم دوو باڵییە ئێستاش لە ناو ئیخوانەكان دەبیندرێ، كە لەكار و پراكتیكدا جیاوازیەكان بەرە بەرە فراوانتر دەبن و بەرەو ئاقاری لێكترازان دەچێت. گوڵان: بەڵام هەر بۆ نموونە لەمیسر، بێجگە لە ئیخوانەكان، بە ڕێژەیەكی كەمتر ڕەوتی دیكە هەیە بە تایبەتی سەلەفیەكان، ئایا كاریگەری ئەوان چۆن دەبێت؟ كاروان ئاكرەیی: بۆیە لە ئیخوانەكانەوە دەستم پێكرد وەك نموونە كە ئەوان زیاتر ڕێكخراوەیین و بەرنامەی سیاسیی خۆیان هەبووە، هەروەها ناوەندێكی خوێندەوار و تەكنۆكرات و ئەكادیمی و ڕۆشنبیریان لەگەڵدایە، ئەم ناوەندە تەكنۆكرات و ئەكادیمی و ڕۆشنبیرەش ئاشكرایە ئومێدی هەر میللەتێكە، بەڵام سەلەفیەكانی میسر حزب نەبوون، ئێستا حزبی ((نوور))یان هەیە ڕەنگە لە ڕووی كاریگەریی و بەئایینی كردنی ڕووخساری ژیانی ڕۆژانەی كۆمەڵگە ڕۆڵێكی زۆر كاریگەریتریان هەبووبێت، كە ئێستاكە لە ژێر فشاری ئەوان ئیخوانەكانیش دەكەونە بەر زەبری ئەوەی كە ئایا ئیخوان دەتوانن حوكم بكەن و سەلەفیەكانیش ڕازی بكەن و لەگەڵ ڕوحیەتی ئەم سەردەمەش حوكمڕانییەك پێك بهێنن؟ كەواتە وا دەردەكەوێت، بوونی سەلەفیەكان بۆ ئیخوانەكان دوو دیوی هەیە، یەكیان ئەوەبوو كە لەسەرەوە باسمان كرد ڕاستە كە سەلەفییەكان ڕكابەری سەرەكی ئیخوانەكان بووینە، بەڵام لە ئاكامی كاری سەلەفیەكان كەش و زەمینەیەكی لەبار بۆ ڕێكخستنی ئیخوانەكان ڕەخساوە، دیوەكەی دیكەش، بوونی سەلەفیەكان ئەو دەرفەتە لەبەردەم ئیخوانەكان بچووكدەكاتەوە كە بتوانن بیسەلمێنن ئەوان ئیخوانی تۆڵە سەندنەوە نین، و ئیخوانی گەڕانەوە بۆ سەدەكانی پێشوونین، بەڵكو دەتوانن ڕووخساری ئەم سەردەمە بخوێننەوەو دەشتوانن لەڕێی پیادەكردنی بەرنامەی سیاسی و ئابووری و كۆمەڵایەتی سەردەمیانە درێژە بە حوكمڕانی خۆیان بدەن، بە لەبەرچاوگرتنی ئاگایی و پەرەسەندنی ڕۆحیەتی ئازادیخوازی خەڵك كە لە ڕاپەڕینەكەدا بەدەستهاتووە لەبەرچاو بگرن، بەڵكو هەتا ئەگەر ئەو نیازەش هەبێت و ئەگەر ئەو هێزەش لەناخی ئیخوانەكانیشدا هەبێت كە پێیان باش بێت ببنە ئەلتەرناتیفی حوكمڕانە خراپەكان، ئەوە سەلەفیەكان بۆیان لە كەمیندا دەبن بۆیە من وای دەبینم ئیخوانەكان لەژێر فشارێكی زۆر گەورەدان، وەك پێشتریش ئاماژەم پێكرد لە دووڕیانێكدان، لەلایەك ئایا دەوڵەتێكی ئایینی دروست دەكەن یا دەوڵەتێكی مۆدێرن؛ ئاشكراشە دەوڵەتی مۆدێرن پێداویستی خۆی هەیە، بۆیە كاتێك سەلەفیەكان هەر لەئێستاوە بەجۆرێك هەڵسوكەوت لەگەڵ هونەرمەندێك یا بەهرەو بەرهەمێكی هونەری دەكەن یا لەبەرامبەر ڕۆڵی ئافرەت لە هەر كارو بوارێكی كۆمەڵایەتی و ژیان مامەڵە دەكەن، ئەوە ئیخوانەكان دەبێت وەڵام بدەنەوە، ئێستا جێبەجێكردنی ئەم ئەركانە لەبەردەم ئیخوانەكاندایە، ئایا چۆن مامەڵە لەگەڵ ئەم ئەركانەی ئێستا دەكەن و چۆن دەتوانن كۆمەڵگە بەشێوەیەك ڕازی بكەن كە ئیخوانەكان حزبی ئایینی نین بەپێچەوانەوە حزبی سیاسین و دەتوانن لەڕێگای بەرنامە سیاسیەكەی خۆیانەوە بەختەوەری بۆ ئەو میللەتانە دەستەبەر بكەن..گوڵان: ئێستا باس لەوە دەكرێت ئیخوانەكانی عەرەب دەیانەوێت وەكو پارتی دادو گەشەپێدانی توركیا سیاسەت بكەن، تەنانەت ئەگەر دەستوورەكەش عیلمانی بێت ئەوان پیادەی بكەن، ئایا بەتێڕوانینی تۆ دەكرێت ئەزموونی دادو گەشەپێدانی توركی لەوڵاتانی عەرەبی دووبارە بێتەوە؟كاروان ئاكرەیی: نەخێر بە ئاسانی ئەزموونی پارتی داد و گەشەپێدانی توركی لەوڵاتانی عەرەبی پیادە ناكرێت، بۆ نموونە ئیخوانەكان بۆ تەنیا یەك مانگ ئۆقرەیان نەگرت و دەستیان كرد بە پەلاماردانی یەكێك لە دامەزراوە هەرە سەرەكییەكانی میسر كە ئەنجومەنی سەربازی بووە، هەرزوو گۆڕانكارییان تێدا كرد كە بێگومان دەبێ بەپێی بەرژەوەندی خۆیان بووبێت، و هەرزوو سەنگەریان لە میدیاكاران و كەناڵەكانی میدیا گرت و دەستیان خستە ناو كاروباریانەوە، هەربۆیە بەراوردكردنی میسر یا هەر وڵاتێكی تر بۆ نموونە لیبیا بە توركیا بەراوردكرنێكی هەڵەیە. ئەگەر لێرەدا گریمانەیەك وەربگرین و بڵێین گریمان پارتی داد و گەشەپێدان لە چلەكانی سەدەی ڕابردوو بهاتەیە دەسەڵات، ئایا ئەم پارتەی ئێستا دەبوو؟ بێگومان نەخێر. بەڵكو بەپێی هەلومەرجی ئەوسای توركیا هەوڵی دروستكردنی دەوڵەتێكی ڕوخسار ئایینی دەدا، بۆیە گرنگە پاشخانی ئەو ژینگە سیاسیە لەبەر چاو بگرین كە پارتی داد و گەشەپێدانی تێدا هاتە دەسەڵات، ئەم پارتە دوای نزیكەی هەشتا ساڵ لە پیادەكردنی سیستمی سیكۆلاریزم لە توركیا، ئەم سیستمە عەلمانیە(لەگەڵ لەبەرچاوگرتنی ئەو هەموو تێبینی و سەرنجەشی كەلەسەر ئەو شێوازە عەلمانیەش هەمانە كە لەتوركیا پێڕەو كراوە) بەڵام ئەم سیستمە تا ڕادەیەكی زۆر سەقامگیر و بەدامەزراوەیی كرابوو، بۆیە پارتی دادو گەشەپێدان بوو بە میراتگری وڵاتێكی عەلمانی دامەزراوەیی، ئەگەر پارتی دادو گەشەپێدان خولیای بەئیسلامیكردنی دەوڵەتیشی هەبێت كارێكی ئاسان نابێت، لەبەر ئەوەی لە دەرئەنجامی پیادەكردنی عەلمانیەت بۆ ماوەی 80 ساڵ لەتوركیا، زۆر شت لە بوارە جیاجیاكانی ژیاندا بوونەتە عورف و وەكو نەریتێكی كۆمەڵایەتی لێهاتووەو خەڵكەكە لەسەر ئەو تێڕوانینە بۆ ژیان ڕاهاتوون، لەم واقیعەدا وا ئاسان نییە پارتێك بتوانێت گۆڕانكاری بنەڕەتی بكات، ئەم حاڵەتە لەمیسر جیاوازە؛ میسر خاوەنی ئەو دابونەریت و ئەزموونە مێژووییەی عیلمانیەتی توركیا نییە، بۆیە لە پێشەكی قسەكانمدا وتم گومانم لەوەیەو بگرە پێموانییە سیستەمی حوكمڕانی لە میسر حوكمڕانیەكی عیلمانی بووبێت بەمانای جیاكردنەوەی دەسەڵاتەكان بەجۆرێكی وا زامنی جیاكردنەوەی دەوڵەت لە ئایین بێت، ئەمە لەمیسر پیادە نەكراوە، بەڵكو لەمیسر تەزاوجێك هەبووە لەنێوان دەوڵەت و سیستمی حوكمڕانی لەگەڵ ئایین، واتا هەمیشە جۆرێك لەتەزاوج و تێكەڵاوییەك هەبووە، هەربۆیە بەحوكمی نەبوونی ئەم ئەزموونە لەپیادەكردنی چەمكی عیلمانییەت لەبەڕێوەبردنی دەوڵەت دا ئیخوانەكان تا ڕادەیەك ئەركیان ئاسانترە ئەگەر لەحاڵەتێكدا نیازیان وابێت كە زیاتر دەوڵەت بەئیسلامی بكەن. گوڵان: ئەگەر بەدیدو تێڕوانینی توركیا سەیری ئەم گۆڕانكارییانە بكەین، توركیا ئومێدێكی گەورەی لەسەر ئەم گۆڕانكارییانە بونیاد نابوو، لە 2011 دەیویست سیاسەتی خۆی لە ڕۆژئاوا جیابكاتەوەو بەخۆی ڕۆڵێكی گەورە ببینێت، بەڵام لە ساڵی 2012 و هەست دەكەین توركیا زیاتر بەلای ڕۆژئاوا دەڕوات و كەمتر خۆی تێكەڵاو دەكات، پێت وانییە توركیا لەسیاسەتی ئێستای تۆزێك نائومێد بووە لەبەرامبەر بەهاری عەرەبی؟كاروان ئاكرەیی: توركیا بەگشتی لەگەڵ تەوژمی ئیخوان موسلمینەو بگرە ئەگەر بتوانێت پشتگیریشیان دەكات، بەڵام پرسیارەكە ئەوەیە كام ئیخوان موسلمین و لەكام وڵات و لەچی هەلومەرج و بەچی تایبەتمەندییەك ئەم ئیخوانانە حوكمڕانی دەكەن؟ ئەگەر سەیری خۆی بكات، پێموایە خاڵێك هەیە دەبێت بەروونی ئاماژەی بۆ بكەین؛ ئەمە دادو گەشەپێدان نییە كە بۆچوونە ئیسلامیەكەی وڵاتی توركیای بەمجۆرە بونیادكردووە، بەڵكو پێشینەی ئەم وڵاتە وابووە كە پارتی داد و گەشەپێدان هاتووە بەحازری كاری لەسەر كردووە، هەربۆیە ئەگەر پارتی داد و گەشەپێدان خولیای بە(ئیسلامكردنی!) كۆمەڵگەشی هەبێت ناتوانێت ڕاستەوخۆ بیخاتە بەرنامە سیاسیەكەی خۆیەوە، بەڵكو زۆر بەهێواشی و لەسەرخۆو وریاییەوە هەوڵی بۆ دەدات، وەك ئەو هەوڵانەی ئێستا لە ئارادان و بەشێوەی جیاجیا كار بۆ گۆڕانكاری لەژێرخانی پەروەردەیی كۆمەڵگەدا دەكرێت و بەرەبەرە بوارەكانی ژیان بگرێتەوە و وایلێبێت زەمینەی لەبار بڕەخسێت بۆ ئەوەی ئەگەر حوكمڕانەكانیش مەیلی ئەوەیان زیاتر پەرەی سەند كار ئاسانیەكیان بۆ بكرێت و لەناو خودی كۆمەڵگەدا بانگەشە بۆ ئەوە بكرێت و هاوكار بن لەوەی ئەگەر ڕۆژێك پارتی دادو گەشەپێدان هەوڵیدا ئاڕاستەی حكومڕانیەكەی ڕووەو ڕۆژهەڵات بێت، كە ئەوان زۆرجار باسی لێوە دەكەن، پێموایە خاڵێكی وەرچەرخان دەبێت لە ڕەوشی توركیادا، لەبەر ئەوەی ئەگەر توركیا پێی وابێت بەپشتگەرمی ڕۆژهەڵات دەتوانێت ئەم ڕۆڵەی بمێنێت كە ئێستاكە هەیەتی نەك لەدەرئەنجامی پێوەندییەكانی لەگەڵ ڕۆژئاواو ئەمەریكایە، لێكدانەوەیەكی هەڵەیە.گوڵان: ئەگەر باس لەمەسەلەی سوریا بكەین، جەنابت لەسەرەتای قسەكانت باست لەوەكرد كە كۆی هاوكێشەكە لەنێوان شیعەو سوننەدا دەبینیت، ئایا لەسەر مەسەلەی سوریاش، پێوەندییەكان و هاوپەیمانێتیە نێودەوڵەتیەكان ئەو شێوازە سوننەو شیعەیەی وەرگرتووە؟ كاروان ئاكرەیی: لەسوریا بە ئاشكرا ئەو شێوازەی وەرگرتووە، چونكە حوكمڕانەكانی سوریا سەر بە مەزهەبی عەلەوین و زۆربەی هەرە زۆری خەڵكەكەی تریش سوننەن، لەمیسر ڕەنگە ئەمەیان لەسەر ئاستی دەرەوەو ئیقلیمی مۆركێكی وای بەخۆوە بینیبێت، كاتێك بینیمان مورسی لێدوانی لەسەر ئێران داو سەردانێكی ئەو وڵاتەی كرد كە ئەمە خۆی لەخۆیدا ئاماژەن بۆ ئەوەی میسر وەكو وڵاتێكی سوننی مەزهەبە و ڕۆڵێكی میحوەری هەیە لەو ناوچەیەی ئێمە و لایەنێكی ئەم ڕۆڵەش لەوەدایە لەگەڵ ئێرانێكی شیعە چۆن هەڵسوكەوت بكات، لەسوریا مەسەلەی سوننەو شیعە زۆر بەجوانی دەبینرێت كە كەمینەیەكی عەلەوی حوكمڕانن و زۆربەی خەڵكەكەی تر كە ڕووبەڕوویان بوونەتەوە سوننەن، ئەمە نەك تەنیا لەسەر ئاستی ناوخۆیی بگرە لەسەر ئاستی ئیقلیمی و تەنانەت ڕەهەندە نێودەوڵەتیەكەشی لەخۆ گرتووە، كە یەكلاكردنەوەی كێشەی حوكمڕانییە لەسوریا، واتا یەكلاكردنەوەی پێگەو نفووزی دەسەڵاتدارێتی لە ئێران و وڵاتە عەرەبیەكانە، ئەم مەسەلەیە تێكەڵ بەیەكتری بووە، ئێستا لەپشتگیریكردن و هاوكاریكردنی ئۆپۆزسیۆنی سوریا بەرەیەكی دیارو ئاشكرا هەیە، بەڵام هەموو ئەو لایەنانەی كە لەسەرەتاوە هاوكار بوون لەگەڵ ئۆپۆزسیۆنی سوریا و بەگەرمی هاتنە پێشەوە لەوانە توركیاش ئێستا زۆر بەوریاییەوە مامەڵە لەگەڵ دۆخەكە دەكەن و كەمتر لەجاران گڕوتینیان بۆ مەسەلەكە هەیە، ئەمەش بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە ڕەنگە ئەم ڕاستیەیان بۆ ئاشكرا بووبێت كە ململانێكە ڕاستە بەهەندێك دروشمی سیاسیی دەكرێت، لەوانە بەدەستهێنانی ئازادی و لەناوبردنی دیكتاتۆریەت و شۆڤێنیەتی بەعس و حوكمڕانی لەسوریا، بەڵام لەناوەڕۆكدا دەرچوو توخمی مەزهەبی ڕۆڵێكی كاریگەر دەبینێت لە یەكلاكردنەوەی بارودۆخەكەدا، هەربۆیە لایەنەكان لەمەسەلەكە كەمێك خۆیان دزییەوە یا بەو گڕوتینەی جاران نایەنە پێش و چاوەڕێی ئەوە دەكەن كە ئایا ئەم ململانێیە ڕەهەندە ئیقلیمیەكانی چین و بەرەو كوێ دەڕۆن و چەند دەتوانن شتێكی وا بكەن لەخزمەت قووڵكردنەوەی ئەو ململانێیە مەزهەبیە نەبێت و سوریا وەكو وڵاتێك ببینرێت؟ بە بۆچوونی من ئەمە زۆر زەحمەتە سوریا وەكو سوریا ببینرێت كە خاوەنی كێشەیەكی نیشتمانییە، بەڵكو ململانێیەكە سروشتێكی مەزهەبی لەسەر ئاستی ناوخۆ و دەرەوە بەخۆوە گرتووە و وا دەبیندرێت كە حوكمڕانەكان عەلەوی و شیعە مەزهەبن و خەڵكەكەی تریش سوننەن، وەكو كە زۆر لایەنی كاریگەر كاری بۆ دەكەن ئاشكرایە لە سوریاش ئیخوانەكان حزبێكی ڕێكخراون و خاوەن شارەزاییەكی مێژوویین سوود لەقووڵایی ئیخوانەكانی وڵاتانی دیكەش وەردەگرن، بەتایبەتی كە لە وڵاتانی عەرەبی باكووری ئەفریقیا ئیخوانەكان گەیشتوونە حوكم، ئەوا ئیخوانەكانی سوریاش بیر لەوە دەكەنەوە چۆن لەو وڵاتانە گەیشتوونە دەسەڵات، بەهەمان شێوە دەسەڵاتی سوریاش بگرنە دەست، هەر بۆیە ئەم ململانێیە زیاتر درێژەی كێشاو تا ئێستا كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی نەیتوانیوە فۆرمێك گەڵاڵە بكات و ڕێكەوتنێكی هەبێت لەگەڵ تەواوی لایەنە پێوەندارەكانی ڕەوشی سوریا و ئەو وڵاتە لەم تەنگژەیە ڕزگاری ببێت. ئەمە بووە دەرفەت بۆ لایەنە توندڕەوەكانیش كە زۆر بەباشی سوود لەم بۆشاییە و سیاسەتە ڕاڕایەی مامەڵەكردن لەگەڵ سوریا وەربگرن و زۆر هاتنە پێشەوەو ئێستاش ڕۆڵێكی كاریگەریان هەیە لە وێناكردنی ڕەوشی ڕووداوەكان لەناو خودی سوریادا. بەڵام پرسیار ئەوەیە ئایا بارودۆخەكە چ كاریگەریەكی لەسەر داهاتووی سوریای دوای ڕووخانی ئەم ڕژێمەی ئێستا دەبێت؟ بێگومان ئەگەر هەر لەئێستاوە خۆ ئامادەكردنی بۆ نەكرێت و بەرنامەی تۆكمەی بۆ دانەڕێژرێت، ئەوا سوریا دەكەوێتە ناو قەیرانێكی گەورەتر لەوەی ئێستا تێی كەوتووە.گوڵان: كاتێك ئەو گۆڕانكارییانەی كە لەگەڵ واقیعی وڵاتی خۆمان دەیخوێنینەوە وەكو عێراق نەك تەنیا هەرێمی كوردستان، ئەو دابەشبوونە زۆر بەزەقی دەبینین بەرادەیەك هێزەكان دەبینین كە هەندێكیان لەگەڵ ڕەوتی توركیان و هەندێكیان لەگەڵ ڕەوتی ئێرانن ئایا ئەو دابەشكردنەی عێراق چۆن دەخوێنیتەوە بەتایبەتی كە حكومەتی ناوەندی بەئاشكرا لەگەڵ مانەوەی ڕژێمی ئەسەدە؟كاروان ئاكرەیی: من هەروا لەخۆڕا نەمگوت ململانێیەكە دەكرێت بخرێتە قاڵبی مەزهەبیەوە، پێموایە بوونی حزبی ئیسلامی و حزبی دینی سەرچاوەی قووڵكردنەوەی ئەو ململانێیەیە لەنێوان مەزهەبی شیعەو سوننە، هیچ حزبێكی ئیسلامی نابینیت هەردوو مەزهەبی لەخۆ كۆكردبێتەوە، ئیخوانەكان كە لە ڕووی مێژووییەوە پێشینەو بوونیان هەبووەو سوننی مەزهەبن و شیعە لەوێ جێگای نابێتەوە، لەناو حزبە ئاینیەكانی شیعەی عێراقیش، سوننە جێگای نییە، هەربۆیە هەبوونی ئەم حزبانە واتا حزبی دینی هۆكاری قووڵبوونەوەو قووڵكردنەوەی ناكۆكی و ململانێی نێوان هەردوو مەزهەبەكەیە و سیاسەتیشیان لەبەر ڕۆشنایی ئەو ململانێیە دادەڕێژرێت، كە لە ئاكامدا نەهامەتی و كوشت و بڕ و لێكترازانی میللەتانی موسڵمانی لێكەوتۆتەوە، هەربۆیە زۆر ئاساییە كە بەغدا یا لایەنی شیعی دەسەڵاتی بەغدا پشتگیری مانەوەی ئەسەد بكەن، لەبەرئەوەی ئەسەد لەكۆتایی دا نوێنەری لایەنێكی ئەو ململانێیەیە كە شیعەن، لایەنی بەرامبەرەكەشی زۆر ئاساییە كە وڵاتانی كەنداو وڵاتانی تری عەرەبی و میسرن پشتگیری لایەنە سوننەكەی تر كە ئۆپۆزسیۆنە لەسوریا بكەن.گوڵان: بزووتنەوەی ڕزگاریخوازی كوردستان لە عێراقدا، كە ئێستا خۆی لە ئەزموونی هەرێمی كوردستان و سەرۆكایەتی هەرێم دەبینێتەوە، هەرگیز لەسەر حسابی سوننەو شیعە هاوپەیمانێتی نەكردووە، بەڵام ئێستا ئەویش هەڵوێستی خۆی ئاشكرا كردووە، ئایا ئەمەش لەچوارچێوەی سوننەو شیعەدایە؟كاروان ئاكرەیی: بەدرێژایی ئەو ساڵانە نەك ساڵانی نەوەدەكان، بەڵكو پێشتریش و تەنانەت لەسەردەمی بارزانی نەمریش هەوڵەكان بۆ ئەوە بوون كە ئەو تایبەتمەندییە نەتەوەییە لەسەرووی مەسەلەی مەزهەبی و ئاینییەوە بێت و خۆمان دەست بەو تایبەتمەندێتیە بگرین، تا ئێستاشی لەگەڵدا بێت پێویستە زۆر بە وریایی هەڵسوكەوت لەگەڵ ئەم مەسەلەیە بكرێت و بەرژەوەندی نیشتمانی و نەتەوەییمان لەوەدایە كە نەخزێینە ناو سەنگەری ململانێی ئایینی و مەزهەبی، بەڵام بێگومان لەڕووی مێژووییەوە ئەم وڵاتانەی دەوروبەرمان كێشەی مەزهەبییان هەیەو لەسەنگەری مەزهەبیشدا مامەڵەیان لەگەڵ یەكتر كردووەو ئەم فشارە تینی بۆ ئێمەش هێناوە. پرسیار ئەوەیە ئایا ئێمە دەتوانین دەست بەخەسڵەتە نەتەوەیی و نیشتمانیەكانی خۆمانەوە بگرین و بەدەر لە مەزهەبی؟ ئەمە ئەو پرسیارەیە ڕەنگە لەداهاتوودا وەڵامی بدرێتەوە، بەڵام لام وایە تا ئێستاش ئەو ئیرادەیە هەیە لەڕووی سیاسییەوە هەوڵەكان بۆ بەدیهێنانی ئامانجە نیشتمانی و نەتەوەییەكانە، خۆ دوو ڕاگرتنە لەكێشەی مەزهەبی كە قووڵایی و مێژووی دوورودرێژی هەیە. گوڵان: واتە دەكرێت بڵێین هەڵوێستی هەرێم بەرامبەر سوریا بۆ هاریكاری و پشتگیری كوردی سوریا هەوڵێكە بۆ ئەوەی بایەخ بە مەسەلە نەتەوەییەكان بدرێت و خۆیان تێكەڵ بەو ململانێ مەزهەبیە نەكەن؟كاروان ئاكرەیی: سیاسەتی كوردو تێڕوانینی هەرێمی كوردستانیش بۆ سوریا، بەو ئاڕاستیەدا هەوڵدراوە كە دەست بەخەسڵەتە تایبەتیەكانی خۆیەوە بگرێت، كە كورد لەوێ میللەتێكە كێشەی خاكی هەیە، بەرلەوەی كێشەی حوكمڕانی بێت دۆزێكی نیشتمانی و نەتەوەییە، دەبێت بەم ئاڕاستەیە درێژە بە سیاسەت بدرێت و، نەخزێتە نێو ئەو ململانێ مەزهەبیەی لە سوریا هەیەو هەر بەم ئاڕاستەیەش سەركەتوو دەبن، لاموایە هەتا ئێستا توانراوە بەسەركەوتوویی ئەو سیاسەتە پیادەبكرێت، بەڵام ئایا ئەم سیاسەتە تا چ ئاقارێك بڕ دەكا، ئەوە بەندە بە كۆی هاوكێشەكان. نەك تەنیا ناوخۆی سوریا، بەڵكو ئیقلیمیش و لەسەر پشتگیری هەرێمی كوردستانیش بۆ ئەو هەڵوێستە نەتەوەییە، نیشتمانییەی كوردەكانی سوریا كە خۆیان دوور گرتووە لە ململانێی مەزهەبی ناو سوریا، وای دەبینم لەم ڕووەوە كوردانی سوریا لەگەڵ هەرێمی كوردستان هاوڕان.گوڵان: ئایا بەڕای تۆ جەنابی بارزانی توانیوویەتی لەناو كوردەكانی سوریادا جۆرێك لە یەكڕیزی دروست بكات؟كاروان ئاكرەیی: ئەو ڕێككەوتنەی بەم دواییەی كە لە هەولێر كرا ئەوە شتێكی ئیجابی بوو، چونكە بەڕاستی مەترسی هەرە گەورە كە ڕووبەڕووی كورد لە سوریا دەبێتەوە، مەسەلەی لێكترازان و ململانێ و توندبوونی دووبەرەكیە و دەبێت مرۆڤ گریمانەی شەڕیش لەبەرچاو بگرێت كە ئەوەش مەترسیەكی زۆر گەورەیە، بۆیە هەر هەوڵێك بۆ خاوكردنەوەی ئەو گرژییەو ململانێیە و لێك تێگەیشتنێك بدرێت، پێموایە هەنگاوێكی ئیجابیە و لەبەرژەوەندی داهاتووی خەڵكی كوردستانی سوریا دەشكێتەوە.گوڵان: هاوكات لەگەڵ ئاڵۆزبوونی بارودۆخی سوریا، لە عێراقیشدا كێشەكان ئاڵۆزتر بوون و لەلایەك كێشە لە نێوان هەرێم و بەغدا هەیە، لەلایەكی دیكەش لەنێوان عەرەبی شیعەو عەرەبی سوننە، ئایا تاچەند بارودۆخی ئاڵۆزی سوریا كاریگەری لەسەر كێشەكانی عێراق هەبووە؟كاروان ئاكرەیی: ماوەی دوو ساڵە سوریا بۆتە گرێ كوێرەی ناوچەكە و چاوەڕێی كردنەوەی دەكرێت، لەگەڵ كردنەوەی تابلۆی سیاسی هەر یەك لەم وڵاتانەی دراوسێ دەگۆڕێت بەتایبەتی عێراق، جگە لەوەی دەوڵەتی عێراق خۆی دەوڵەتێكی نائاسایی بووە و دەوڵەتێك بووە كە دروستبوون و مانەوەی بەندبووە بەوەی سیاسەتی سەركوتكردن و سەپاندن پیادە بكات، بەتایبەتی لەسەردەمی بەعس زۆر بەزەقی دەبینرا كە مانەوەی دەوڵەت مەبەستەو ناوەوەی ئەو دەوڵەتە و پێكهاتەو هاونیشتمانیانی ئەم دەوڵەتە چۆن دەژین و چۆن ناژین مەبەستیان نەبووە، ئێستاش بەداخەوە ئەم خولیایە لای حوكمڕانانی بەغدا هەستی پێ دەكرێت، ئایا حوكمڕانانی عێراق لە پێناوی چی بەمجۆرە ڕەفتار دەكەن؟ لەبەر ئەوەی دەیانەوێت ئەوەی كە لە دەستووردا هاتووە كە ڕەنگدانەوەی واقیعی پێكهاتەكانی ناو عێراق بیسڕێتەوە، واتە بگەڕێنەوە بۆ هەمان دۆخی جاران و هەمان ئەو هاوكێشەیەی كە بەعس زۆر هەوڵیدا بەسەركوتكردن خەڵك ناچار بكات ملكەچی دەوڵەتی مەركەزیبن.گوڵان: بۆ ئەم پرسیارانە هەموو ڕووبەڕووی خۆت نەكەینەوە، چونكە تۆ یەكێكی لەو ڕۆشنبیرانەی كە لە ساڵی 2008 پێتوابووە عێراق هەنگاو بەرەو دیكتاتۆریەت دەنێت، ئەم بۆچوونەت لەكوێ سەرچاوە هەڵدەگرێت؟كاروان ئاكرەیی: لەبەر ئەوەی ململانێی شیعەو سوننە بە دامەزراوەیی سیاسی كراوە، بۆیە لێكەوتنەوەی بارودۆخەكە بەرەو گرژی و ئاكامی خراپتری لێ دەكەوێتەوە، پێشتر شیعە لە عێراقدا خاوەن تەوژمێكی سیاسی و بەرنامەی ئەوتۆ نەبوون، ڕاستە دەچەوسانەوە و ئەزموونێكی تاڵیشیان لەگەڵ حوكمڕانی سوننە لە عێراقدا هەیە، بەڵام ئێستا بە حوكمی ئەوەی كە پەیڕەوانی هەر دوو مەزهەب خۆیان ڕێكخستووە لەچوارچێوەی حزبە سیاسیەكانیانداو بەداخەوە حزبەكانیان ڕەهەندی مەزهەبیان زۆر بە زەقی پێوە دیارەو ئەم ململانێیە وا لە حوكمڕانان دەكات كە جۆرێك لە سیاسەت پیادە بكەن كە ئەوانی تر سەركوت و كپ و بێ دەنگیان بكەن و ملكەچی ئیرادەی دەوڵەت ببن، لە عێراقی دوای ڕژێمی بەعس هەر چەندە دەستوور چارەسەرێكی تیۆری بۆ كردووە، بەڵام لە پراكتیكدا حوكمڕانان دیارە نەیانتوانیوە بچنە ژێرباری ئەو ڕاستیە كە عێراق لە چەند پێكهاتەیەك پێكهاتووەو ئەم پێكهاتانەش خاوەن بەرنامەو داواكاری و ئامانجی تایبەتی خۆیانن كە دەبێ ئەم دەوڵەتەی ناوی عێراقە ئەوەندە سینگ فراوان بێت و خاوەن سیستەمێكی حوكمڕانی ئەوتۆ بێت كە جێگەی داواكاری و ئامانجی هەمووان ببێتەوە و پێكهاتەكانیش لەباوەش بگرێت و وەڵامیشیان بداتەوە، كە ئینتیمای پێكهاتەكان بۆ عێراق جێگیربێت و عێراق بە دەوڵەتی خۆیان بزانن، بەڵام بەداخەوە لە 2003ـەوە تا ئەمڕۆ وا هەست دەكرێت خولیای تاكلایەنی و دووبارەكردنەوەی ئەو ئەزموونە مێژوویەی تاكلایەنی حوكمڕانی سوننە ئەمجارە لەلایەن شیعەوە پیادە بكرێت، واتە هێشتا نەچوونەتە ژێرباڵی ئەم ڕاستیە كە تاكلایەنی لە حوكمڕانیدا لە بەغدا سەر ناگرێت و مەگەر پەنا بۆ دیكتاتۆریەت و سەركوتكردن ببردرێت، لە 2008یش هەر ئەوەم وتووە یا دەبێت تۆ دان بەو ڕاستیە بنێیت كە یەك پێكهاتە ناتوانێت حوكم لە عێراقدا بكات، ئەگەر ویستی یاخود بیری لەوەكردەوە كە بۆ خۆی دەتوانێت بەتەنیا حوكم لە عێراق بكات، ئەوە دەبێت خەتێك بەسەر دەستوور دابێنیت و پەنا بۆ شێوازی دیكتاتۆریەت و ئەو ئەزموونە تاڵەی كە خەڵكی عێراق لەگەڵ بەعس بینیویەتی دووبارە ببێتەوە.گوڵان: وەكو هەڵوێستی سەرۆكایەتی هەرێم، بەتایبەتی كە جەنابی بارزانی ڕایگەیاندووە ئێمە دیكتاتۆریەت قبوڵ ناكەین و جەنابیشت دیكتاتۆریەت بە حەتمی دەزانیت، ئاكامی ڕەتكردنەوەی هەرێم و سووربوونی ناوەند لەسەرئەم تاك لایەنیە ئایا بەرەو كوێ دەچێت؟كاروان ئاكرەیی: ئەگەر خولیای تاك لایەنی و خۆسەپاندن و كۆنتڕۆڵكردنی هەموو بوارەكانی ژیان سەر بگرێت، بێگومان دەبێت خەتێكی ڕاست و چەپ بەسەر دەستوردا بێت و، دەستوورەكەش بەشێوەیەك پڕەنسیپی پێكەوەژیان دەستەبەر دەكات كە هەموو پێكهاتەكان بتوانن بەرژەوەندی و داواكاری و ئامانجە داهاتووەكانی خۆیان بخەنەڕوو و، بۆ ئەوەی ئەم دەوڵەتە بتوانێ هەڵسوكەوت لەگەڵ پێكهاتە جیاوازەكانی كۆمەڵگەی عێراقی بە شێوەیەكی پۆزەتیڤانە بكات، بەجۆرێك كە هەر سێ پێكهاتەكە دەوڵەتی عێراق بە هی خۆیان بزانن، بەڵام بەڕای من تائێستا ئەمە دروست نەبووە.شیعە بەو بەشەی هەیانە لە خوارو ناوەڕاستی عێراق ڕازی نین و چاویان لە حوكمڕانی هەموو عێراقە، ئەمەیە كە بڕیار لە چارەنووسی دەوڵەتی عێراق دەدات كە وەكو دەوڵەتێك دەمێنێتەوە یا دابەش دەبێت، هاوكات بەڕای من ئەم گرفتە مێژووییەی كە كاتی خۆی بەشی كوردستان بەبێ ئارەزووی خەڵكی كوردستان بە عێراق لكێندراوە و ئەم هۆكارە مێژووییە ئێستاكەش حزووری هەیە، یا ئەوەتا خەڵكی كوردستان بە ئارەزووی خۆی لەگەڵ ئەو دەوڵەتە دەژیت و ئەو ئارەزووەی بەرجەستە بێت لە ماف و لە بەرژەوەندیەكانی یا ئەوەتا توانای بەردەوامبوونی لەگەڵ ئەم شێوە دەوڵەتە نابێت كە بەسەركوتكاری درێژە بەتەمەنی خۆی بدات، چونكە نەهامەتی و تاڵی زۆری چێشتووە لەگەڵ ئەو ئەزموونە دواكەوتووە. گوڵان: سەبارەت بە مەسەلەی ڕووخانی ڕژێمی سوریا، هەندێ كەس دەڵێن ڕووخانی ڕژیمی ئەسەد حەتمیە و مەسەلەكە كاتە و هەندێك كەسیش هەوڵی ئەوە دەدەن ئەو كاتە درێژ بكەنەوە، بەڕای بەڕێزتان ئەگەر ڕژێمی سوریا ڕووخا بەشێوەیەكی گشتی تابلۆی سیاسی عێراق چۆن دەبێت؟كاروان ئاكرەیی: دوو گریمانە هەیە، یەكێكیان ئەوەیە كە گرژی و توندوتیژی زیاتر سەرهەڵدا و ڕۆحیەتی سازش و پێكەوەژیان ئەوەندەی دیكە لاواز دەبێت، بۆ نموونە شیعە مەزهەبەكان بە ڕووخانی ڕژێمی بەعس لە سوریا ترسیان لێ نیشتووە و تینیان بۆ هاتووە، ئەو خولیایەی چەند ساڵە لەسەری ڕاهاتوون كە ئەوان زۆرینەن بە ڕووخانی ڕژێمی سوریا ئەم خولیایە لێی دەدرێت كە پێكهاتەكانی تر دەیقۆزنەوە.گریمانەی دووەم ئەوەیە كە واقیعبینی لە سیاسەتدا بێتە ئاراوە، واتە شیعەكان بگەنە ئەو ڕاستیە كە بەڵێ لەسەر ئەساسی مەزهەب ناتوانن حوكم لە هەموو عێراقدا بكەن، كەواتە ڕێگای سیاسی و دیالۆگ و لێك تێگەیشتن دەگرنەبەر و بە شەراكەت ڕازی دەبن، ئەمەش بەمانای ئەوەی كە مەفهومی شەراكەت نەك تەنیا بەسەر زارەكی باسی بكەن، بەڵكو دەبێت باوەڕی پێ بكەن و دەوڵەت لەسەر ئەساسی ئەم پرەنسیپە بونیاد بندرێتەو كە بێگومان كاریگەریەكی زۆر پۆزەتیڤی لەسەر داهاتووی عێراق دەبێت و ئەم گۆڕانكارییە بە هەر شێوەیەك بێت لە بەرژەوەندی هەرێمی كوردستان و كوردەكانی سوریاشە، بەڵام هەنگاوەكانی داهاتوو چ دەبن، ئەمە لە ڕاستیدا پێشبینی جیاجیای لێ دەكرێت لەپێش هەموویانەوە داننان بە بوونی نەتەوەیەكی خەسڵەت جیاواز و خاوەن خاك، لەناو هەیكەلیەتی دەوڵەتی داهاتوودا بەرجەستە بێت.