رالف پیتەرز بێجگە لەوەی كۆلۆنیڵی بووە لە سوپای ئەمریكا، نووسەر و ستراتیژزانی ئەمریكایە و ئەو كەسەیە كە نەخشەی كوردستانی سەربەرخۆی لەسەر نەخشەی رۆژهەڵاتی ناوەراست دیاریكردووە، لەبواری توێژینەوەش خاوەنی 23 كتێب و زیاتر لە 600 ستوون و وتارە لە رۆژنامە جیهانیەكاندا،ماوەی 22 ساڵ وەك ئەفسەر لەڕیزی سوپای ئەمریكا حزمەتی كردووە و زۆربەی ناوچەكانی جیهانی ئیسلامی و رۆژهەڵاتی ناوەڕاست گەڕاوەو چەندین جار سەردانی عێراقی كردووەو نزیكەی 5 كتێبی لەسەر عێراق نووسیوە، هەروەها پیتەرز لەسەر ئاستی جیهان خۆی وەك دۆستی كورد پیشانداوە و ئومێدی ئەوەیە كوردستانی سەربەخۆ ببینێت، بۆقسەكردن لەسەر رەوشی ئێستای عیراق و ناوچەكە و پێگەی كورد لە هاوكێشەی سیاسی رۆژهەڵاتی ناوەراستدا، گوڵان ئەم وتووێژەی لەگەڵ سازكرد كە ئەمە دەقەكەیەتی.

* بەم دواییە شاندێكی باڵای ئەمەریكا سەردانی هەرێمی كوردستانی كرد، ئەمەش نیشانەی ئەوەیە ئەمەریكا دەیەوێت بایەخ بدات بە هەرێمی كوردستان و پێوەندییەكان لە ئاستێكی باڵادان. ئێوە چۆن لە سیاسەتی ئێستای ئەمەریكا دەڕوانن لە ئاست هەرێمی كوردستاندا؟- وای دەبینم پێوەندییەكانی نێوان ئەمەریكاو كوردستان بە شێوەیەكی گشتی پێوەندی ئیجابین، جێی داخە بۆ من كە بایەخدان بەم پێوەندییانە نەبۆتە ئەولەویەتێكی باڵا بۆ واشنتۆن. هێشتا كوردەكان لە ئەمەریكادا دۆستی زۆریان هەیە، بەڵام ئیدارەی ئۆباما خوازیارە هەموو شتێك لەبیربكات كە پێوەندی بە عێراقەوە هەبێت. ئەو كاتەی سەرۆك ئۆباما دەسەڵاتی گرتەدەست، بایەخێكی كەمی بە سیاسەتی دەرەوە دەدا و هیچ تێگەیشتنێكیشی لەبارەیەوە نەبوو. بەلای ئەوەوە، عێراق تەنها پرسێكی سیاسی بوو كە دەیتوانی بۆ قازانجی خۆی بەكاری بهێنێت. ئەو نە لە ڕابردووداو نە لە ئێستاشدا بایەخ بە خەڵكی عێراق یان كوردستان نادات. بەڵگەش بۆ ئەمە دەستبەرداربوونی بوو لە عێراق، كە ڕێگەیدا حكومەتی بەغدا بكەوێتەوە ژێر كاریگەری گەورەی دەستڕۆیشتوویی ئێرانەوە، هەروەها جەمسەرگیریەكی زیاتر لە نێوان شیعە و سوننە و كورد و عەرەبی عێراقدا دروست بوو. بێگومان پێویستە كورد ژیرانەو شارەزایانە مامەڵە لەگەڵ هەر هێزێكی دەرەكیدا بكەن كە پێوەندی لەگەڵ بەغدا هەیە، بەڵام پێم وایە كارێكی گێلانەیە ئەگەر هەر سەركردەیەكی كورد متمانە بە ئێران بكات. هەروەك ئێوە دەزانن، فارسەكان، كە بەشی هەرە گرنگی دانیشتووانی ئێران پێكدەهێنن، بە چاوێكی نزمەوە سەیری كورد دەكەن و بە پلە نزمیان دەزانن(هەروەها فارسەكان بە چاوێكی نزمەوە لە عەرەبیش دەڕوانن) باوەڕم وایە تاران خۆشحاڵ دەبێت بە بەكارهێنانی كورد بۆ مەبەست و مەرامەكانی خۆی، بەڵام بە ڕقەوە لەو ئازادییانە دەڕوانن كە تازە كورد لە چوارچێوەی عێراقدا بەدەستیان هێناوە. بە كورتی، كورد دۆستیان لە واشنتۆن و ئەمەریكا هەیە، بەڵام نەك لە نێو ئیدارەی ئۆبامادا كە نەزانیی ئەم ئیدارەیە مایەی كارەساتە.

* پێوەندییەكانی نێوان هەرێمی كوردستان و بەغدا لە دۆخێكی باشدانین، سەرۆك وەزیران، مالیكی ئامادە نییە ئیعیتراف بەو مافانەی كورد بكات كە لە دەستووردا چەسپێنراون بۆ ئەوەی وەك هەرێمێكی فیدراڵی مومارەسەی كاری خۆی بكات، هەروەها ڕێز لە دەستوور ناگرێت، پرسیارەكە ئەوەیە چی بكرێـت بۆ ئەوەی مالیكی ملكەچی دەستوور بێت؟ـ پشتیوانیكردنی بێمەرجی مالیكی لەلایەن ئەمەریكاوە هەڵەیەكی كوشندە بوو، بەڵام دوبارەی دەكەمەوە، ئیدارەی ئۆباما بە ڕقەوە لە عێراقی دەڕوانێ، لەبەر ئەوەی پێی وابوو عێراق «شەڕی جۆرج بۆشە» و خوازیاربوو بە زووترین كات هێزەكانی لەو وڵاتە بكێشێتەوە. ئەمە كارێكی شەرمهێنەر بوو، هەروەك ئەوەی ئێستا دەبینین. ئەو كاتە دۆخەكە زۆر باشتر بوو بۆ كورد كە جەنەراڵە ئەمەریكیەكان نفووزیان هەبوو لە عێراقداو مومارەسەی ئەم نفووزەشیان دەكرد. ئێستا تەنیا دیبلۆماتكارە ئەمریكیەكان لە عێراقدا ماون، كە كەسانێكی لاوازن و سەقامگیری بۆتە خەون و خولیایان،بە زۆری كەسانێكی بێئەندازە بێئاگان، بە زۆری ترسیان هەیە لە جێهێشتنی باڵیۆزخانەكەیان بۆ ئەوەی ئاشنابن بە خەڵكی عێراق و ڕاستیەكانی شەقام. لەبەر ئەوە هەرگیز نەمبینیوە ئەمەریكا ئەوەندە هاوكاربێت لە مامەڵەكردنیدا لەگەڵ مالیكی، بەلای كەمەوە، تا ئەو كاتەی ئیدارەیەكی نوێ لە واشنتۆن دەسەڵات دەگرێتەدەست. ئەوەی پێوەندی بە مالیكیەوە هەبێت، ئەوە ئاشكرایە كە ئەو خوازیاری دیموكراسی نییەو خولیای بە بەهێزكردنی دەسەڵاتی شیعەیەو لە دژی عەرەبی سوننەو كوردەكانە. ئەو زیاتر و زیاتر وەك سەركردە بەهێزە عەرەبەكانی سەردەمی ناسیۆنالیستی ڕەفتار دەكات. بە دڵنیاییەوە، پارتەكانی موعارەزەی عێراق بێ ئاگایانە ڕەفتار دەكەن، ئامادەی یەكگرتن نین بۆ ئەوەی فشاردروست بكەن بۆ ئەنجامدانی هەڵبژاردنی ئازادو بێگەرد كە پاڵێوراوێكی بەدیلی بەهێز بۆ مالیكی بخەنەڕوو. ئەمەریكا وای پیشاندا كە مالیكی كەسێكی دیموكرات بووە، بەڵام عێراقێكی بۆ كەسانێكی تاكڕەو جێهێشتووە بۆ ئەوەی حوكمڕانی حوكمەتی بەغدا بكەن. * جیاوازییەكی دیكەی هەرێمی كوردستان و بەغدا ئەوەیە بارزانی پشتیوانی خەڵكی سوریا دەكات و مالیكی پاڵپشتی مانەوەی ئەسەد دەكات، پرسیارەكە ئەوەیە بۆچی مالیكی لەگەڵ مانەوەی ئەسەددایە؟ـ لەبەر ئەوەی ئێران پشتیوانی ئەسەد دەكات و مالیكیش هاوپەیمانی ئێرانە، ئەوا مالیكیش پاڵپشتی لە ئەسەد دەكات. سوریا دوایین هاوپەیمانی عەرەبی ئێرانە و بە نائومێدیەوە دەیەوێت پاڵپشتی ڕژێمی ئەسەد بكات. هەندێك خەو بە هیلالی شیعیەوە دەبینن كە لە ئێرانەوە درێژدەبێتەوەو بە عێراق و سوریادا تێدەپەڕێت، تا دەگاتە لوبنان و حزبوڵڵا. بە دەربڕینێكی دیكەوە، ئێران سوریا بە وڵاتێكی گرنگ دەزانێت، لەبەر ئەوەی عێراق دەكەوێتەژێر نفووزی تەهرانەوەو، ڕێگایەك دەكاتەوە بەرەو دەریای سپی ناوەڕاست. لە كۆتاییدا، مالیكی پاڵپشتی ئەسەد دەكات، لەبەر ئەوەی ئێران خوازیاری ئەوەنییە لەسەر سنوری عێراقدا وڵاتێكی ئازاد و دیموكرات بێتەئاراوە كە سوننەكان باڵادەستبن بەسەریدا. یەكەم شت مالیكی شیعەیە، دووەم عەرەبە، و سێیەم عێراقیە- - ناتوانین سیفەتی دیموكراتی بوون بدەینە پاڵ مالیكی، لەبەر ئەوەی بە هیچ شێوەیەك دیموكراتی نییە.* ئێوە ئاگاتان لە هەڵوێستی بارزانیە كە پێداگیری لەسەر جێبەجێكردنی دەستوور دەكات و وتویەتی» ئەگەر دەستوور جێبەجێ نەكرێت ئەوا ئێمە ناتوانین لە عێراقێكدا بژین كە دەستوور پێشێل دەكات و دیموكراتیانە ڕەفتار ناكات.» تا چ ڕاددەیەك ئەمەریكا لەم هەڵوێستەی بارزانی تێدەگات؟ـ حكومەت ئەمەریكاو باڵە دیبلۆماسیەكەی، وەزارەتی دەرەوە، تێگەیشتنێكی باشیان نییە لە ئاڵۆزییەكانی بارودۆخەكە. بەڕێز بارزانی سەد لە سەد ڕاستە لەم مەسەلەیەدا، راستە ئەگەر دەستوور جێبەجێ نەكرێت كورد ناتوانێت لەگەڵ عیراق بمێنێتەوە، بەڵام دیبلۆماتكارەكانی ئەمەریكا ترسیان لە ناسەقامگیری هەیە(مالیكیش ئیستیغلالی ئەو ترسە دەكات) و نایانەوێت پێوەندیەكانیان لەگەڵ بەغدا تێكبدەن ئەگەرچی حكومەتی مالیكی زیاتر تەفزیڵی ئێران دەكات نەك ئەمەریكا و هێزە ڕۆژئاواییەكانی دیكە. ئەولەویەتی سەرۆك ئۆباما ئەوەیە دۆخەكە بە هێمنی بمێنێتەوە، نەك پاڵپشتی دیموكراسی، مافەكانی مرۆڤ، یان ئازادی بكات. تەنانەت لە ئێستاشدا ئۆباما هاوسۆزە لەگەڵ عەرەبەكاندا، نەك لەگەڵ كورد (پێم وانییە سەرۆك ئۆباما تێگەیشتنێكی بنەڕەتی هەبوبێت لەبارەی بارودۆخی كوردستانەوە). * هەموو كەسێك پێشبینی گۆڕانكاری گەورە دەكەن لە دوای ڕووخانی ڕژێمی ئەسەد، ئایا تا چەند كوردەكان سوودمەند دەبن لە گۆڕانكارییەكانی ناوچەكە، بە تایبەتی دوای ڕوخانی ڕژێمەكەی ئەسەد؟ـ دوو مەسەلەی جیاواز هەیە لەم بوارەدا. یەكەم، كەوتنی دیكتاتۆرێكی دیكەی بەعسی دەرفەت واڵا دەكات بۆ كورد بۆ ئەوەی ئازادی زیاتر بەدەست بهێنن بۆ خۆیان. زۆربەی كات، ناسەقامگیری لەم چەشنە سوود بە كورد دەگەیەنێت، كە سەركردەكانی لێهاتوون لە ئیستیغلالكردنیدا. هەروەها مەسەلەیەكی گەورەتر هەیە، زۆر گەورەترە: ئەو شۆڕشانەی بە «بەهاری عەرەب» ناسراون كە وڵاتە عەرەبیەكانی گرتەوە بوونەهۆی «هەڵتەكاندنی بناغەی» ڕژێمە سەركوتكارەكان كە لە سەردەمی ناسیۆنالیستی عەرەبیدا(ناسر، ئەل ئەسەد، سەدام حوسێن و هاوشێوەكانیان) سەریانهەڵدا، بەڵام ناسیۆنالیستی عەرەبی لە ماوەی سەد ساڵی ڕابردودا گەشەی كرد، لە پەنجا بۆ شەست ساڵی ئەو ماوەیە دەسەڵاتی بەدەستەوە بوو. ئەم شتانە پێویستیان بە كاتە بۆ ئەوەی جێی خۆیان بگرن. لە ئێستادا، هەموو كەسێك لە ڕۆژئاوا بە بێئارامیەوە دەیانەوێت دەرئەنجامەكانی ڕاپەڕینەكانی عەرەب بزانن، بەڵام ڕاستیەكە ئەوەیە كە ئێمە دەرئەنجامی كۆتایی « بەهاری عەرەب» بەلای كەمەوە بۆ ماوەی پەنجا ساڵی دیكە یاخود ڕەنگە سەدەیەكی دیكە نەزانین. ئەمە سەردەمی قەیرانگەلێكی گەورەیە بۆ عەرەبەكان، كە دەبێت بڕیاربدەن، ئایا دەیانەوێت بەرەوپێشەوەبچن و لە كۆتاییدا بچنە پاڵ جیهانی مۆدێرن، یاخود لە قوڕی دەمارگیری و شكستدا بچەقن. لەوەش زیاتر، ئێمە «شەڕێكی ناوخۆی» مەزن لە نێو ئیسلامدا دەبینین. مەبەستم ململانێی نێوان سوننە و شیعە نییە، بەڵكو ململانێی هەمەلایەن لەسەر دواڕۆژی باوەڕەكەیە، تەنانەت مشتومڕێكی توندوتیژ هەیە لەبارەی ئەوەی ئایا ئیسلام قابیلەتی ئەوەی تێدایە ببێتە باوەڕێكی مرۆڤدۆست و لێبووردە، یاخود هەنگاو بۆ دواوە هەڵدەگرێت بەرە و خورافەت و دەمارگیری. ڕۆژئاوا هیچ دەستڕۆیشتوییەكی نییە بەسەر ئەو مەسەلەیەوە. موسڵمانەكانی بڕیار لە چارەنووسی خۆیان دەدەن و ئەمەش ململانێیەكی سەخت دەبێت. * توركیا ڕۆڵێكی بنەڕەتی دەبینێت لە ناوچەكەو لە بەهاری عەرەبیدا. پێوەندییەكانی نێوان توركیاو هەرێمی كوردستان لە بارێكی زۆرباشدایە لە ئێستادا. تا چ ڕاددەیەك توركیا گرنگە بۆ هەرێمی كوردستان لە هەلومەرجێی ئێستادا؟ـ توركیا بێئەندازە گرنگەو من زۆر زۆر خۆشحاڵم كە دەبینم سەركردەكانی كورد ئەوەندە ژیرو لێهاتوو بوونە كە پەرەیان بەم پێوەندیانە داوە. هەروەها دەبێت ئەوە بڵێم كە سەركردەكانی توركیا لەوە زیرەكتر بوون كە من پێشبینیم دەكرد. بە دڵنیاییەوە ئەوە هۆكارێكی یارمەتیدەرە كە توركیا داهاتێكی زۆر لەم پێوەندیانە بەدەست دەهێنێت، بەڵام ئەمە هەموو مەسەلەكە نییە. من دوو شتی دیكە زیاد دەكەم. یەكەم نە دوژمنایەتیەكان و نە هاوپەیمانێتیەكان هەمیشەیین، دووەم، پێویستە كورد كار لەگەڵ هەموولایەكدا بكات، بەڵام متمانە بە كەس نەكات. * دوا وشەو دوا پەیامت چییە لەرێی گوڵانەوە بۆ خەڵكی كوردستان؟ـ من هەمیشە خوازیاری باشترین دەرئەنجامم بۆ كورد لە خەباتی دوورودرێژیاندا لە پێناو ئازادیدا. ئەگەرچی دیبلۆماتكارە ئەمەریكیەكان بە زۆری كەسانێكی نەشارەزان، بەڵام ئەو سەربازانەی ئەمەریكا كە لە عێراقدا خزمەتیان كردووە ڕێزێكی گەورەیان هەیە بۆ كوردو بە چاوێكی دۆستانەوە لە كورد دەڕوانن. لە كۆتاییدا، تەواوی جیهان بە سەرسامییەوە لەو پێشكەوتنە بەرچاوانە دەڕوانن كە خەڵكی كوردستان بەدەستیان هێناوە.