سامی كۆهین بۆ گوڵان:سەردانی ئۆغلۆ بۆلای بارزانی، ئاماژەیە بۆ ئەوەی ئەنقەرا دەیەوێت هەماهەنگی لەگەڵ هەرێمی كوردستان بكات

سامی كۆهین بۆ گوڵان:سەردانی ئۆغلۆ بۆلای بارزانی، ئاماژەیە بۆ ئەوەی ئەنقەرا دەیەوێت هەماهەنگی لەگەڵ هەرێمی كوردستان بكات
سامی كۆهین یەكێكە لەڕۆژنامەنووسە دیارەكانی توركیا و ستوونسووسی ڕۆژنامەی میللیەتە بەزمانی توركی، زۆربەی وتارەكانیشی وەردەگێڕدرێن بۆ زمانی ئینگلیزی و، هەروەها كۆهین وەك چاودێرێكی سیاسی لەسەر بارودۆخی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست لەسەر ئاستی جیهانیش لەقەڵەم دەدرێت. بۆ قسەكردن لەسەر بارودۆخی ئێستای ناوچەكە و سەردانی داود ئۆغلۆ وەزیری دەرەوەی توركیا بۆ هەرێمی كوردستان، چەند پرسیارێكمان ئاراستەی سامی كۆهین كرد و بەمجۆرە وەڵامی گوڵانی دایەوە:
* ئێستا سوریا لەبەردەم گۆڕانكاریەكی گەورەدایە، توركیا لەم هاوكێشەیەدا ڕۆڵێكی گرنگ دەگێڕێت، هەروەها هاو هەڵوێستە لەگەڵ هەرێمی كوردستان، بەڵام حكومەتەكەی مالیكی پشتگیری ڕژێمی ئەسەد دەكات، ئایا بەڕێزت وەك چاودێرێكی سیاسیی بارودۆخە چۆن لەڕوانگەی توركیاوە ئەم هاوكێشەیە دەخوێنێتەوە؟- لەڕوانگەی توركیاوە جێی داخە كە دۆخی سوریا گەیشتۆتە ئەم ئاستەی ئێستا، بەدڵنیاییەوە بارودۆخەكە باشتر دەبوو ئەگەر حكومەتی مەركەزی عێراق، حكومەتەكەی مالیكی و ئیدارەی هەرێمی كوردستان ڕێكبكەوتنایە و هاوكاریان بكردایە بۆ پاراستنی سەقامگیری ناوچە سنوورییەكان. لەگۆشەنیگای توركیاوە بوونی لێكتێگەیشتن و پێكەوەگونجان گرنگە لەنێو عێراقیەكاندا، توركیا لەهەموو بۆنەیەكدا ئەمەی دووپاتكردۆتەوە، چ لەلایەن سەرۆك وەزیران، ڕەجەب تەیب ئەردۆغان بێت چ لەلایەن وەزیری دەرەوە داود ئۆغڵۆ بێت، ئەمە نەك هەر گرنگە بۆ سەقامگیری و بۆ خۆشگوزەرانی خەڵكی عێراق، بەڵكو بۆ توركیاش گرنگە، چونكە توركیاش خوازیارە سەقامگیری لەسەر سنوورەكانیدا هەبێت، كە سنووری لەگەڵ عێراق و سوریادا هەیە، لەبەر ئەوەی هەروەك وەزیری دەرەوەی توركیا دەڵێت توركیا دەیەوێت هیچ كێشەیەكی لەگەڵ دەوڵەتە دراوسێكانیدا نەبێـت «سیاسەتی سفر كێشە»، ئەم سەقامگیریە زۆر گرنگە بۆ ناوچەكە، هەروەها زۆر گرنگیشە بۆ توركیا. * ئایا تا چەند ئەم هەڵوێستەی عێراق كاریگەری هەیە لەسەر قوربانیەكانی سوریا؟- حكومەتی مالیكی گرەو لەسەر ئەسپی دۆڕاو دەكات، بێگومان ئەوان پلان و ئامانجی خۆیان هەیە، بەڵام دەبینین ڕژێمەكەی ئەسەد زیاتر و زیاتر لاواز دەبێت و دەكەوێتەژێر كاریگەری فشاری نێودەوڵەتیەوە، موعارەزەی سوریش زیاتر بەهێز دەبێت و ئێستاش سوپای سوری ئازاد كۆنتڕۆڵی خاكی زیاتری سوریا دەكات. ئەوەی ئێستا لەحەلەب ڕوودەدات كارەساتێكی ڕاستەقینەیە و ئومێد دەكرێت ئەمە گورزێكی دیكە بێت لەڕژێمەكەی ئەسەد و ببێتەهۆی لەناوبردنی لەئاییندەیەكی نزیكدا. ئەمە مەسەلەیەكە پەیوەست بەوەی لایەنی ڕاست بگریت لەمێژوودا، ئێمە لەتوركیا باوەڕمان وایە ئەو حكومەت و سەركردانەی پشتگیری ئەم ڕژێمە دەكەن، وەك مالیكی لەبەغدا، ئەمەش سەرەڕای ئەوەی ڕژێمی سوریا – كاری ناڕەوای-ئەنجامداوە و ئەنجام دەدات، ئەگەر پێداگیری لەسەر پشتیوانی ئەم ڕژێمە بكەن، ئەوا هەڵەیەكی مێژوویی گەورە دەكەن، ڕاستە ئەسەد سبەینی ناڕووخێت، بەڵام بەدڵنیاییەوە ڕۆژەكانی لەدەسەڵاتدا دیاری كراون، بەڵام كۆتاییەكەی دێت، ئایا لەچەند ڕۆژێك یان چەند هەفتەیەك و بگرە بۆی هەیە لەمانگێكدا ئەمە ڕووبدات، ئەگەر ڕەوتی ڕووداوەكان بەم شێوەیە بڕوات، ئەگەرچی تاوەكو زووتر بڕووخێت باشترە، لەبەر ئەوەی ڕۆژانە خەڵكی دڵڕەقانە دەكوژرێن و ڕۆژانە كارەسات ڕوودەدات. بەڵام حكومەتی مەركەزی لەعێراق لایەنی هەڵەی گرتووە. * هەروەك دەبینین كە وەزیری دەرەوەی توركیا سەردانی هەرێمی كوردستان دەكات، لەلایەكی دیكەوە بەغدا فشاری سەربازی دەكاتە سەر هەرێمی كوردستان، پرسیارەكە ئەوەیە ئایا تا چ ڕاددەیەك ئەمە كاریگەری دەبێت لەسەر ئاڵۆزكردنی پێوەندیەكانی بەغدا و ئەنقەرە؟- لەگۆشەنیگای توركیاوە باشترە بارودۆخەكە سەقامگیربێت و ئومێد دەكرێت ڕووبەڕووبوونەوەی سەربازی لەعێراقدا ڕوونەدات لەنێوان حكومەتی مەركەزی و هەرێمی كوردستاندا، هەروەها بەلای توركیاوە بزووتنەوەگەلێكی نوێ هەن لەناو سوریا، بێگومان ئێستا كوردەكانی سوریا زیاتر و زیاتر كۆنتڕۆڵی بارودۆخەكە دەكەن، واتە هەل و مەرجێكی نوێ لەناوچەكەدا سەرهەڵدەدات، لەبەر ئەوە دەبێت ئەم مەسەلەیە لەگەڵ سەركردایەتی كورد لەهەرێمی كوردستاندا باس بكرێت و هەر ئەمەش هۆكاری ئەوەی وەزیری دەرەوەی توركیا، داود ئۆغڵۆ سەردانی هەولێر دەكات بۆ ئەوەی بەڕێز بارزانی ببینێت، كەواتە لەئەنقەرە ئیرادە و ئامادەبوونێك هەیە بۆ هەماهەنگیكردن لەهەوڵەكاندا، بۆ ئاڵ و گۆڕێكی ڕاشكاوانەی بیروبۆچوونەكان، چونكە بۆی هەیە بارودۆخەكە لەسوریا لەكۆنترۆڵ دەربچێت، لەبەر ئەوە توركیا پێویستی بەوە هەیە لەنزیكەوە ڕاوێژ لەگەڵ ئیدارەی بارزانیدا بكات و ڕەنگە هەماهەنگیشی لەگەڵدا بكات. * ئێستا بەهۆی لاوازبوونی ڕژێمی ئەسەد حكومەتی عێراق نیگەرانە لەڕووخانی ئەم حكومەتە و هاتنەسەر دەسەڵاتی حكومەتێكی سوننە كە ئەمەش كاریگەری لەسەر سوننەكانی عێراق دەبێت، پرسیارەكە ئەوەیە تا چ ڕاددەیەك حكومەتی عێراق پاڵپشتی ئەسەد دەكات لەكاتێكدا ئەسەد گۆمی خوێنی لەو وڵاتەدا هەستاندووە؟- ئەگەر ئەمە ئەو ڕێگایەبێت كە حكومەتەكەی مالیكی هەڵیبژاردووە، ئەوا ئەمە ڕەوت و ڕێگایەكی هەڵەیە كە هەڵیبژاردووە بۆ چارەسەركردنی كێشەكان. ئێمە لەتوركیا پێشبینی ئەوەمان كرد دوای كشانەوەی ئەمریكا، پێشبینیمان كرد دوای ئەو هەموو ساڵە لەتەنگ و چەڵەمە و ناسەقامگیری حكومەتی عێراق بایەخ بەچارەسەركردنی كێشەكان بدات، كێشە سیاسی، ئابووری و كۆمەڵایەتیەكان، بەڵام مایەی نائومێدیە كە حكومەتەكەی مالیكی هیچ هەوڵێكی نەداوە بۆ چارەسەركردنیان و بۆ گەڕانەوەی یاسا و نیزام و بۆ باشتركردنی دۆخی ئابووری كە لەكێشەدایە، هەروەها بۆ پێكەوە كۆكردنەوەی سەرجەم گروپە ئیتنی و تائیفیەكان بۆ ئەوەی عێراقێكی گەشەكردو دروست بێت، لەبەر ئەوە ئێمە بەنائومێدیەكی زۆری چاودێری بارودۆخەكەمان كردووە.* ئەگەر سەبارەت بەبارودۆخی كوردەكانی سوریا قسە بكەین بەتایبەتی كەلەم چەند ڕۆژە چەند شارێكی ئازاد كراون، ئایا توركیا بەنیازە چۆن مامەڵە لەگەل ئەم بارودۆخە تازەیە بكات؟- لەماوەی چەند ڕۆژی ڕابردودا چەندین لێدوانمان لەبەرپرسەكانی توركیاوە گوێ لێبوو، لەلایەن سەرۆك وەزیران و وەزیری دەرەوە، لەسەرەتادا ئەم لێدوانانە جۆرێك لە هەڵە تێگەیشتن و شڵەژانی پێوە دیاربوو، بەڵام پێموایە ئێستا هەڵوێستی توركیا ڕوونبۆتەوە، واتە ئێستا ڕوونترە بەبەراودر بەهەفتەیەك بەر لەئێستا، ئەو كاتەی سوپای سوریا هەندێ شارۆچكەی جێهێشتبوو كە لەلایەن كوردەكانی ئەو شارۆچكانەوە كۆنتڕۆڵكران، ئەو كاتە شڵەژانێك هەبوو، بەڵام ئێستا هەڵوێستی توركیا ڕوون بۆتەوە و ئەتوانم بەم شێوەیە كورتی بكەمەوە، بەلای توركیاوە دەبێت خەڵكی سوریا خۆیان بڕیار لەئایندەی خۆیان بدەن، ئیتر لەسەر بنەمای هەر زەمنیەیەك بێت، لەبەرئەوەی شیعە و سوننە هەن لەو وڵاتەدا، هەروەها مەسیحی و كورد و توركمان هەن، واتە دەبێت ئەوان بڕیار بدەن، لەماوەی دوو بۆ سێ ڕۆژی ڕابردودا بەرپرسەكانی توركیا ئەمەیان دوپاتكردۆتەوە كە ئەگەر كوردەكان خوازیاری ئۆتۆنۆمیەكی ناوچەیی بن، واتە جۆرێك لەخۆبەڕێوەبردن، ئەگەر ئەمە بەڕێككەوتن و ڕازی بوونی پێكهاتەكانی دیكەی سوریا بێت، ئەوا توركیا پێشوازی لێدەكات و بەهیچ شێوەیەك گرفتی نییە لەگەڵیدا، چونكە شتێكی هاوشێوە لەعێراقدا ڕوویدا و ئێمەش دەزانین لەماوەی چەند مانگی ڕابردو، یان چەند ساڵی ڕابردو توركیا زۆر لەنزیكەوە- نزیكەی ساڵێكە-هاوكاری لەگەڵ بەرپرسەكانی كورد، لەگەڵ خەڵكی كورد و لەگەڵ پیاوانی كاری كورددا كردووە، ئیتر بۆچی هەل و مەرجێكی هاوشێوە لەگەڵ كوردەكانی سوریادا نەخوڵقێت، هەروەها هەروەك چەندین جار وەزیری دەرەوەی توركیا، داود ئۆغڵۆ دووپاتی كردۆتەوە كە ڕاستە ئێمە سنوورمان لەگەڵ سوریادا هەیە، بەڵام لەو دیوە سنوورەوە كوردەكان دەژین كە پێوەندی خزمایەتی و خێزانیان هەیە لەگەڵ ئەوانەی لەتوركیادا نیشتەجێبوون، خێزان هەیە دابەشبوونە و بەشێكیان لەتوركیا و بەشێكیان لەسوریادان، لەبەر ئەوە بۆ توركیا باشترە كە برایەتی باڵبكێشێت بەسەر دانیشتوانی هەردوولای سنووردا و هاوكاری هەبێت لەگەڵ هەر شێوە ئیدارەیەكدا كە كوردە ڕەسەنەكانی ئەو ناوچەیە بەڕێوەی ببەن، ئیتر خۆبەڕێوەبردن بێت یان هەر شێوازێكی دیكە- ئەمە بڕیارێكە بۆخۆیان دەگەڕێتەوە-ئەوەی بەلای توركیاوە گرنگە ئەوەیە ناوچەیەك دروست نەبێت دژی توركیا بجوڵێتەوە، ناوەندێ دروست نەبێت لەوێوە چالاكی لەدژی توركیا ئەنجام بدرێت و نەبێتە بنكەیەك بۆ پەكەكە، ئەمە دەقا و دەق هەڵوێستی توركیایە، بەڵام ئەگەر بە ڕەزامەندی پێكهاتەكانی دیكەی سوریا كوردەكان ببنە خاوەنی ئیدارەیەكی خۆبەڕێوەبەر، ئەوا توركیا هیچ كێشەیەكی لەگەڵدا نابێت و بگرە خۆشحاڵیش دەبێت هاوكاری لەگەڵدا بكات بەهەمان شێوەی ئەو هاوكاریەی ئێستا لەگەڵ بارزانیدا دەیكات، بەڵام گرنگترین شت ئەوەیە نەبێتە سەنتەرێك بۆ تیرۆر و نەبێتە مەڵبەندێ بۆ ئەنجامدانی چالاكی دژی توركیا.
Top