ئەنوەر جەبەلی شابو وەزیری گواستنەوەو گەیاندن لە دیمانەیەكی گوڵان دا باسی لەهەردوو بواری گواستنەوەو گەیاندن كردو ئاماژەی بەوەشدا: (كێشەكانی وەزارەتی گواستنەوەو گەیاندن زۆرن..) سەبارەت بەهەردوو كۆمپانیای كۆڕەك و ئاسیاسێڵیش وەزیری گواستنەوەو گەیاندن وتی: (لەتوانای وەزارەتدا نییە لێكۆڵینەوە لەگەڵ ئەو دوو كۆمپانیایە بكات و نرخی پێوەندیكردنیان پێ كەم بكاتەوە، چونكە ئەوان باج و رسومات بەبەغدا دەدەن و مامەڵەیان لەگەڵ بەغدایە) ئەمە لەكاتێكدا بەغدا یاسای وەزارەت و دەستەی گەیاندنی نییە. هاوكات لەبواری گواستنەوەی زەمینیش پێی وابوو هەرێمی كوردستان لە گواستنەوەی زەمینی پێشكەوتنی بەخۆوە نەبینیوە.

مامەڵەو كاری هەردوو كۆمپانیای كۆڕەك و ئاسیاسێڵ پێوەندی بە ئێمەوە نییە



* ئایا كاری وەزارەتی گواستنەوەو گەیاندن چۆن بەڕێوەدەچێت و چەند كۆمپانیا لەم بوارەدا لە هەرێمی كوردستان كار دەكەن؟
- پێشتر وەزارەتی گواستنەوەو گەیاندن لە یەكتریی جیابوون و هەریەكەو وەزارەتێكی سەربەخۆبوون، لە پاشان كە نزیكەی دوو ساڵە هەردوو وەزارەت بوونەتە یەك وەزارەت، لەسەرەتای دەستبەكاربوونم پڕۆژە یاسایەكمان پێشكەش بە ئەنجومەنی وەزیران كردو ماوەی دوو هەفتە دەبێت لە پەرلەمان پەسندكراوەوە، ماوەی 18 مانگیش لە چاوەڕوانی پەسندكردنی ئەو پڕۆژە یاسایەدا بووین، چەند ساڵێك پێش ئێستا كێشەی دوو ئیدارەیی لە هەرێمی كوردستان هەبوو، لەلایەكەوە گواستنەوە سەر بەئیدارەی پێشووی سلێمانی بوو، گەیاندنیش سەر بە هەولێر بوو، هەر بۆیە لەگەڵ یەكگرتنەوەی وەزارەت پێویستمان بە یاسایەك هەبوو تاوەكو بتوانرێت چارەسەری كێشەكانی وەزارەتی گواستنەوەو گەیاندن بكرێت، ئەو یاسایەش گرنگ و پێویست بوو بۆ بڕیاردان و كاركردن و چارەسەركردنی كێشەكان، چونكە كێشەكانی وەزارەتی گواستنەوەو گەیاندن لە كوردستان زۆرن، هەر بۆ نموونە فڕۆكەخانەی سلێمانی سەر بە ئیدارەی سلێمانی بوو، هاوكات فڕۆكەخانەی هەولێری نێودەوڵەتی سەر بە ئیدارەی هەولێر بوو، ئیدارەی هەردوو فڕۆكەخانە تەنیا هەر بەناو سەر بە وەزارەت بوون، بەڵام لەم یاسایەدا بەفەرمی هەردوو فڕۆكەخانەكە سەر بەوەزارەت دەبن، بۆ ئەو مەبەستەش لە وەزارەت دەزگایەك دادەمەزرێت كە ئیش و كاری هەردوو فڕۆكەخانە ڕادەپەڕێنێت، ئەو دەزگایەش راستەوخۆ سەر بە وەزیر دەبێت.
سەبارەت بەبڕگەی دووەمی پرسیارەكەتان كە تایبەتە بە كۆمپانیاكانی بواری گەیاندن، ئێستا لە هەرێمی كوردستان ژمارەیەكی زۆر كۆمپانیا كار دەكەن، ئەو كۆمپانیایەی كە دەیەوێت لەبواری گەیاندن لە كوردستان كار بكات ئەوە دەبێت لە وەزارەتەوە مۆڵەتی هەبێت، ئەو مۆڵەتەی كە پێیان دەدەین بەپێی گرێبەستێكەو مەرج و ڕێنمایی لەسەر كۆمپانیاكە دادەنێت و دەبێت ئیشێكی ڕێكوپێك و خزمەتێكی گونجاو بە كوالێتییەكی بەرزەوە پێشكەش بە هاووڵاتیان بكەن، لە هەر كاتێكدا هاووڵاتیان گلەییان هەبوو ئەوە وەزارەت هەقی هەیە لەگەڵ كۆمپانیاكان لێكۆڵینەوە ئەنجام بدات و نابێت لە دەرەوەی مەرج و ڕێنمایەكانی ئێمە كڕین و فرۆشتن لەسەر مۆڵەتی كۆمپانیاكانی گەیاندن بكرێت.


* هەست دەكرێت نرخی قسەكردنی مۆبایل گرانە، هەر بۆنموونە كاتێك هەردوو كۆمپانیای (كۆرەك و ئاسیاسێڵ) خاوەنی نزیكەی 10 هەزار هێڵ بوون نرخی پێوەندیی كردن تەنیا 2 سەنت بوو، ئێستا هەر كۆمپانیای نزیكەی 1ملیۆن هێڵی هەیە؛ كەچی نرخی پێوەندیكردن بۆ 6 سەنت بەرز بۆتەوە، ئایا ئێوە ئاگادارن؟
- كۆمپانیاكانی ئاسیاسێڵ و كۆڕەك تلیكۆم، ئەو دوو كۆمپانیایە پێش پرۆسەی ئازادی عێراق مۆڵەتیان لە وەزارەتی گەیاندنی هەرێمی كوردستان هەبوو، كە مۆڵەتیشت هەبێت ئەوە دەبێت گرێبەستێكت هەبێت، بەپێی ئەو گرێبەستەش دەبێت پابەندی ڕێنمایی و مەرجەكانی وەزارەت و ناو گرێبەستەكە بێت، بەڵام لە دوای ڕووخانی رژێمی عێراقی هەردوو كۆمپانیا ناچاركران كە مۆڵەت لە بەغدا وەربگرن، چونكە بواری فڕۆكەوانی و كاركردنی مۆبایل و پۆستەو..تاد سیادین، ئەو بوارو كارانەش تا ئێستاكە لەگەڵ حكومەتی ناوەند یەكلانەكراونەتەوەو خۆشیان واتە لە بەغدا تا ئێستا یاسای وەزارەت و دەستەی گەیاندنیان نییە، بەڵام لە كاتێكدا یاساكانیان پەسندكراو دەرچوو ئەوە دەتوانن كاریگەری زۆریان لەسەر دەسەڵاتی گەیاندنی هەرێمی كوردستان هەبێت. ئێمە لە بواری گەیاندن كە ئێستا پڕۆژە یاساكەیشمان پەسند كراوە، دەستمان لە كارو ئیشەكان زۆر كراوەیە، لەكاتێكدا بەغدا ڕێگامان پێ بدات، بەڵام مامەڵەو كاری ئەم دوو كۆمپانیایە پێوەندی بە ئێمەوە نییە، بەڵكو مامەڵەیان لەگەڵ بەغدایە، باج و ڕسومات و هەرچییەكی هەیە بە بەغدای دەدەن و بەشی كوردستانیش لە باج و ڕسوماتی ئەو كۆمپانیانە وەكو هەموو بوارەكانی تر لە(17%)ی دەگەڕێتەوە بۆ سەر بودجەی هەرێمی كوردستان، بۆیەش باج و ڕسوماتی ئەو كۆمپانیانە بە بەغدا دەدرێت، چونكە هێڵەكانیان لەسەرتاسەری عێراق كار دەكات، بەڵام لە كاتێكدا ئەو كۆمپانیانە تەنیا لە هەرێمی كوردستان كاریان بكردایە ئەوە باج و ڕسومات و هەرچییەكی تر هەبووایە تەنیا و ڕاستەوخۆش بە كوردستان دەدرا، سەبارەت بەگرانی نرخی پێوەندیكردن و نەبوونی سیستەمی فرۆشتنی سیمكارت، ئێمە هیچ توانیایەكمان بەسەریاندا ناشكێت و ناتوانین ڕێنماییان بكەین یا مەرجیان بۆ دابنێین، چونكە ئێمە گرێبەستمان لەگەڵ كۆمپانیای ئاسیاسێڵ و كۆڕەك تلیكۆم نییە، ئەو مۆڵەتەی پێشتر لەگەڵ ئێمە هەیانبوو لە دوای ئازادی عێراق نەماوەو مۆڵەت و گرێبەستیان كەوتە سەر بەغدا، لەلایەكی ترەوە ئەو كۆمپانیانەی مۆبایل یا نۆڕماڵ یا ئەنتەرنێت كە تەنیا لە هەرێمی كوردستان كار دەكەن، وەكو نەورۆز تیلیكۆم و كوردتێل ئەوە هەموو هەڵسوكەوت و مامەڵەو كارو ئیشێكیان لەگەڵ وەزارەتی گواستنەوەو گەیاندنی هەرێمی كوردستانە، چونكە مۆڵەت و گرێبەستیان لەگەڵ ئێمەیە و دەتوانین بەدواداچوون و ڕێنمایشیان بكەین. هەروەها پۆستە ئەوەش مەسەلەیەكی سیادیە، ئەوە لەهەرێمی كوردستان ماوەی ساڵێك زیاترە بودجە تەرخانكراوە بۆ دانانی (پۆست كۆد)، بۆ ئەو مەبەستەش قسەمان لەگەڵ وەزیری گەیاندنی عێراق كردووە كە كۆدێكمان بۆ دابنێن، چونكە عێراق تەنیا یەك كۆدی هەیە و دەبێت كۆدی كوردستانیش هەر لە ڕێگای ئەوانەوە بێت و لەسەر ئەم مەسەلەیە رازیبوون و بەقسە وتیان باشە و بەكردار لە بواری پراكتیكی وەڵامیان نەداینەوە، بۆیە كارەكەمان دواكەوت، بەڵام لەم ڕۆژانەدا كۆدیان بۆ دیاری كردوین لە ژمارە(85)هەزار تا(99)هەزار كە دەتوانین لە ڕێگای ئەو ژمارانەوە دەست بە پڕۆژەی پۆست كۆدەكە بكەین.


* ئێستا بەدەستهێنانی (سیم كارت)ی مۆبایل بۆتە شتێكی ئاسایی و هەرزانە و زۆرجار بەخۆڕایییە، ئایا ئەمە نەبۆتە هۆی خراپ بەكارهێنانی مۆبایل و كەوتنەوەی كێشەی كۆمەڵایەتی؟
- زۆرجار ئەم پرسیارە كراوە كە هەرزانی سیم كارت یا مۆبایل كێشەی كۆمەڵایەتی لێكەوتۆتەوە، ئەمە بۆ مۆبایل و خزمەتگوزارییەكەی ناگەڕێتەوە، بەڵكو بۆ خراپ بەكارهێنانی و نەزانین لە مامەڵەكردن لەگەڵ ئەو تەكنەلۆژیایە دەگەڕێتەوە، زۆرجار لاوازی ئاستی رۆشنبیری و كۆمەڵایەتی دەبێتە هۆی كەوتنەوەی ئەو كێشانە، تەنانەت زۆرجار كێشەكە پێوەندی بە لایەنی ئەمنیەوە هەیە، لەگەڵ ئەمەشدا كۆمپانیاكانی مۆبایل دەتوانن لە ڕێگای دادگاوە یا لایەنی ئەمنیەوە ڕووبەڕووی هەموو كێشەیەك بێتەوە كە بۆتە هۆی بێزاركردنی هاووڵاتیان، بۆ ئەمەش كۆمپانیاكان ڕێنمایی و سیستەمی تایبەت بەخۆیان هەیەو هاوكات شێوازی یاسایشیان هەیە كە ڕووبەڕووی كەسانێك بێتەوە كە مۆبایل خراپ بەكاردەهێنن.


* بۆچی كۆمپانیاكانی گەیاندن باج نادەن و كاری خێرخوازی و پرۆژەی خزمەتگوزاری گشتی و تەندروستیان نییە؟
- لە بیزنس خێرخوازی چەمكێك نییە، كەرتی تایبەت و كۆمپانیا سەرقاڵی بەدەستهێنانی قازانج و بەرزكردنەوەی ئاستی خزمەتگوزاری و فراوانكردنی ڕووبەری دەسەڵاتەكانیانن، زۆرجار لە دنیای پێشكەوتوو حاڵەتی لەمشێوەیەی بەڕێزتان دەبینین بەڵام ئەمە زیاتر پێوەندی بە رێكلام و ناساندنی كۆمپانیاكەوە هەیە واتا شێوازی رێكلامەكە زیاتر مۆركێكی خێرخوازی و خزمەتی پێوەدیارە وەكو چۆن لە كۆمپانیای مایكرۆسۆفت دەیبینین كە خاوەنی چەندین پرۆژەی خێرخوازی و تەندروستییە، لە كۆمەڵگای كوردستانیشدا پێشتر سەرمایەداری گەورەمان هەبوو كە پرۆژەی خێرخوازییان هەبوو. دنیای ئەمڕۆ زۆر جیاوازترە لە جاران(دەوڵەمەندی ئێستا چەندی دەستكەوێت و قازانج بكات تێر نابێت و هەر زیاتری دەوێت)، بەڵام منیش لەگەڵ ئەوەدام و پاڵپشتی ئەوەش دەكەم كە پێویستە سەرمایەداری كوردو كۆمپانیاكان كاری خێرخوازی بكەن.


* ئایا كاتێك سەرجەم هێڵەكانی تەلەفون لەشاری هەولێر درا بە كۆمپانیایەكی كەرتی تایبەت لەسەر چ بنەمایەك بوو كە ئەو هەموو بینایەو ئامێرە درایە كۆمپانیایەك كەچی بەپێی پێویست نەتوانرا ئەو خزمەتگوزارییە ببووژێتەوە؟ واتای چییە مۆبایل بایەخی نۆرماڵ نەهێڵێت، لەكاتێكدا لە ئەمەریكاو ئەوروپاو دنیای پێشكەوتووشدا خەڵكی خاوەنی هێڵی نۆرماڵن و بەكاری دەهێنن؟
- كوردتێل و نەورۆزتێل هەردووكیان گرێبەستێكیان لەساڵی 2006ەوە لەگەڵ وەزارەتی گەیاندنی هەرێمی كوردستان لە هەولێرو سلێمانی كردووە، بەڵام لە سلێمانی تەنیا ناو سەنتەری شاری سلێمانییەو لە هەولێرو دهۆك شاروشارۆچكەكانیش دەگرێتەوە، پێشتر لەساڵی 2006 هیچ كەس و كۆمپانیاو سەرمایەدارێك نەبوو بێتەوە كوردستان و تاكە 1دۆلار بخاتە وەبەرهێنانەوە، ئەو كات دامودەزگای حكومیش بەتەواوی ڕووخابوو هیچی نەمابوو لەكوردستان و لە عێراقیش لە هەموو دنیاو لە وڵاتانی ئەوروپاش بواری گەیاندن كۆمپانیا ئەهلییەكان و لەڕێگای سیستەمی كەرتی تایبەتەوە بەڕێوە دەچێت، چونكە سەركەوتنی زیاتری بەدەستهێناوە، لەوڵاتانی رۆژهەڵات و بەهەرێمیشەوە زۆر زەحمەتە گەیاندن لە ڕێگای كەرتی حكومییەوە سەركەوتن بەدەست بهێنێت و ئەزموونیشمان لەو بوارەوە هەبووە، بۆیە كەرتی تایبەت باشترین چارەیە بۆ پەرەپێدانی كەرتی گەیاندن، پێدانی گەیاندنیش بەكەرتی تایبەت لەسەر ئەو بنەمایە بووە كە حكومەت لە ڕووی بودجەو داهات و تواناوە نەیتوانیوە ئەم بوارانە ببات بەڕێوەو پێشیان بخات، كاتێكیش درا بە كۆمپانیاكان ئەوە لە هەولێرو دهۆك لە 30%ی و لە سلێمانیش لە 28%ی لە داهاتەكەیان دەدەن بە وەزارەت و گرێبەستەكەش بۆ ماوەی 15ساڵە، بەڵام ئێستا ئەو جۆرە گرێبەستانە ناكەین، چونكە وەزارەت و حكومەت لەهەموو ڕووێكەوە تواناو ئیمكانیاتی لە ساڵی 2006 باشتر و زۆرترەو ئەو گرێبەستانەی پێشووش پێداچوونەوەی پێویستە، بەڵام لەكاتێك گرێبەستەكان هەڵبوەشێنینەوە، ئەوە دەبێت ئەنجومەنی وەزیران ئەو بەربەست و زەرەرانەی دێتە پێشەوە لە ئەستۆی بگرێت، چونكە گرێبەستەكان لە ڕێگای ئەوانەوە كراوەو هەندێ مەرجیش لە گرێبەستەكە هەیە كە لە كاتی هەڵوەشانەوەی حكومەت زۆر زەرەری تێدا دەكات. بەڵام لە لایەكی ترەوە پێویستە ئەوە بزانین لە هەموو كات و سەردەمێك تەلەفۆنی نۆڕماڵ هەرزانترە و ئیستیغلالكردنی تێدا نییە، ئەگەر خزمەتگوزاری ئەنتەرنێتییشی هەبێت ئەوە هەرزانترو خێراترە، بۆیە لە وڵاتانی ئەوروپا و پێشكەوتوو زۆرترین جار بەتایبەتی لەماڵەوە خەڵك نۆڕماڵ بەكاردەهێنن، لەئەوروپا كەسێك نییە نۆڕماڵی هەبێت و بچێت بە مۆبایل قسە بكات، لەبەر ئەوەی نایانەوێت پارە بەهەدەربدەن گەرچی ئەوە لە لای خۆمان وانییە.


* بۆچی كاتێك باس لە گواستنەوە دەكرێت ڕاستەوخۆ هۆكاری تەقلیدی گواستنەوەی(پاس–بەشێوازە كۆنەكە)بەرگوێمان دەكەوێت؛ ئایا پرۆژەكانی ترام و میترۆی كارەبایی و دامەزراندنی هێڵی شەمەندەفەرو هێنانی پاسی پێشكەوتوو بەكوێ گەیشت؟
- لەبواری گواستنەوەی زەمینی هەرێمی كوردستان پێشكەوتنی بەخۆوە نەبینیوەو، چەندین كێشەمان لەبواری گواستنەوە هەیە هەر لەكۆنی پاسەكان و نەبوونی كۆمپانیا لەمبوارەدا، كە ئێستا كۆمپانیای پێشكەوتوو هەیە بەڕێگای پاسی باش و مۆدێرن و بەسیستەمی رێكوپێك دەتوانێت چارەسەری ئەم كێشەیە بكات، بەڵام لە هەرێمی كوردستان بەهەزارەها خێزان هەیە باری بژێوی ژیانیان لەسەر ئەمبوارەیەو كاریگەری خراپیان لەسەر دروست دەكات و ئەمڕۆ كاتی ئەوە نییە، لەكابینەی پێشوو پرۆژە هەبوو بۆ هێنانی پاسی نوێ و وەرگرتنەوەی پاسە كۆنەكە، بەڵام ئەمەش جێبەجێ نەكراو بەڕای من چارەسەریش نییە، چارەسەری كێشەی گواستنەوەی لەناو سەنتەری شار تەنیا بە ڕێگای (میترۆ) دەبێت بەڵام ئەمەش خەرجی زۆری دەوێت، هەر بۆیە ئێستا بیر لە هێڵی (ترام) كراوەتەوە كە تێچوونی هەرزانترەو شەقامی شارەكانیش بەتایبەتی شەقامەكانی شاری هەولێر بۆ ئەم كارە لەبارەو بودجە بۆ دیزاینی پرۆژەكە دانراوەو لەكۆتایی ئەمساڵ تەندەرەكە ئامادە دەبێت و دەكەوێتە سەر دابینكردنی بودجەیە ئەو كات چەندین كۆمپانیا ئامادەیە بێتە پێشەوە، من باوەڕم وایە حكومەت ناتوانێت ئەو بودجەیە دابین بكات، دەتوانێت لە ڕێگای وەبەرهێنان ئەم كارە بكرێت، ئەمەش تا رادەیەك زەحمەتە چونكە قازانجەكەی كەمەو درێژخایەنە.
سەبارەت بە هاتوچۆكردن لەنێوان شارەكان باشترین ڕێگا بۆ پێشخستنی ئەمبوارە دروستكردنی هێڵی شەمەندەفەرەو ئەم بوارەش تەنیا بیرۆكەیەو هیچ بودجەو دیزاینی بۆ ئامادەنەكراوە، كۆمپانیاكانی وەبەرهێنان ئامادەن ئەو كارە بكەن چونكە قازانجی باشی تێدایە بەتایبەتی بۆ گواستنەوەی كەلوپەل، كە دەكرێت لە نێوان زاخۆو هەولێرو سلێمانی و پێنجوین و ئێران سەرجەم ئەم ناوچانە پێكەوە ببەسترێنەوەو ئێمە 6 مانگ زیاترە داوامان لە ئەنجومەنی وەزیران كردووە كە لەگەڵ كۆمپانیاكان رێكبكەوین بۆ ئەنجامدانی ئەمبوارە بەڵام تا ئێستا رەزامەندی لەسەر نەدراوە.


* های وەی(هێڵی خێرا) لەكوردستان بەكوێ گەیشت؟ لەكاتێكدا رۆژانە بەهۆی خراپی رێگاوبان و یەك سایتەوە رووداوی دڵتەزێن روو دەدات؟
- لەهەموو وڵاتانی دنیا ڕێگاوبان سەر بەوەزارەتی گواستنەوەیە، كەچی لە كوردستان ڕێگاوبان سەر بەوەزارەتی ئاوەدانكردنەوەیە، هەربۆیە ئێمە ئاگاداری ئەوە نین بۆچی ئەو هێڵە خێرایە دواكەوتووە. بەراستی دەبووایە هێڵی ( های وای ) لەنێوان شارەكان هەبووایە كەچەندین سوودی هەبوو هەر لە كەمكردنەوەی ماوەكان و كەمكردنەوەی خەرجی هاتوچۆو كەمكردنەوەی كارەساتی ئۆتۆمبێل كەچی ئەم پرۆژە گرنگە پشتگوێخراوە.


* ئایا هێنانی ئەو هەموو تەكسییە تاچەند لەگەڵ ژمارەی هاووڵاتیان و ئەوانەی بە تەكسی هاتوچۆ دەكەن دەگونجێت، لەلایەكی ترەوە هێنانی تەكسی قۆرخ نەكراوە ؟ باس لەوە دەكرێت ئۆتۆمبێلی وا دەهێنرێتە ئەم هەرێمەوە فوول بێ مواسەفاتە؟
- ژمارەی تەكسییەكان بەپێی پێویستی و داواكاری كڕیارە كە وا لەكۆمپانیاكان دەكات بیهێننە هەرێمی كوردستان، دواتر ئەوە پێداویستی خەڵكە وا دەكات تەكسی لە هەرێمی كوردستان زۆر بێت یاخود كەم، بۆ نموونە پێدانی مۆڵەتی هێڵ هەیە بۆ ئەو تەكسیانەی لە نێوان شارەكاندا یا لەنێوان شارۆچكەكان كار دەكەن ئەمەش مەرج و رێنمایی خۆی هەیە كە بەپێی پێویستی هێڵەكە ژمارەی تەكسیەكان مۆڵەتیان پێدەدرێت. ئەمەش گرفتی خۆی هەیە كە بۆتە هۆی كڕین و فرۆشتنی هێڵەكان بۆ چارەسەركردنی هەڵساین بەدانانی مەرج كە ئەو مۆڵەتە بدرێتە خاوەنی هێڵەكە نەك ژمارەی ئۆمبێلەكە كەچی ئێستا مۆڵەت دەدرێت بە ژمارەی ئۆتۆمبێلەكە، پێویستە هێڵ بدرێتە مرۆڤ نەك ژمارەی ئۆتۆمبێل ئەمەش وایكردووە ئۆتۆمبێلە كۆنەكان لە هێڵەكان بمێنێتەوەو پارەیەكی زۆریش بكات، هەر بازاڕێك ئازاد نەبێت ئەو گرفت و كێشانەی تێدەكەوێت، بۆیە پێداچوونەوە بە رێنمایی و مەرجەكان و هێڵەكانی گواستنەوە پێویستەو كێشەی گواستنەوە پێویستی بە چارەسەری بنەڕەتی هەیە و بەم تەكسی و پاسانە چارەسەری ئەو كێشە ئاڵۆزە ناكرێت.


* بەرنامەی تەكسی ئافرەت بەكوێ گەیشت؟
- ئاگاداری ئەو بەرنامەیە نیم، گەرچی كارێكی باشە بەڵام لە وڵاتانی پێشكەوتووشدا ئەمە شتێكی بەربڵاو نییە، من جارێكیان لە وڵاتی سوید داوای تەكسیەكم كرد پێم سەیر بوو ئافرەتێكی سۆماڵی موسڵمانی موحەجەبە شوفێری تەكسیەكە بوو زۆر بەڕێكوپێكی و باش شوفێری دەكرد.


* لە پێدانی رووبەری زەوی و هاوكاری بۆ كۆمپانیاكان كێ بەرپرسیارە، ئایا كاتێك رووبەرێكی زەوی بۆ كۆمپانیایەك دابین دەكرێت كێ لە بڕیارەكەو دیاریكردنی شوێن و رووبەری زەوییەكە ئاگادارەو خاوەن بڕیارە؟
- زەوی بێخاوەن نییە، زەوی یا زەوی شارەوانی یە یان زەوی هاووڵاتیانە، ئەگەر زەوییەكە هی هاووڵاتی بێت بەپێی گرێبەست كرێ وەردەگرێت، ئەگەر هاتوو هی شارەوانیش بێت نووسراویان بۆ دەكرێت و لەگەڵ شارەوانی رێك دەكەون، سەبارەت بەو خانووانەی تاوەریان لەسەر دادەنرێت بە رەزامەندی خاوەن خانووەكەیەو لەگەڵ كۆمپانیاكە رێك دەكەون.


* بەڕێوەبەرایەتی پۆستە بۆچی تا ئێستا بەشێوازێكی كۆن دەچێت بەڕێوە؟ ئایا دەكرێت بزانین داهاتی پول لە هەرێمی كوردستان چەندە؟
- پۆستە لەناوەوەی هەرێمی كوردستان لە ئاستێكی نزمدایەو دەبێت ئاستی بەرز بكەینەوە، هەرچەندە تەكنەلۆژیای نوێ كاریگەری لەسەر پۆستە هەبوو بۆ نموونە (نامە) بەشێوە تەقلیدییەكەی نەماوە، بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا سوود وەرگرتن لە خزمەتی پۆستە هەر بەهای خۆی ماوە، بۆ نموونە بۆ ناردنی هەندێك مامەڵەو نووسراوو كەلوپەل، لەلایەكی ترەوە ئاستی پۆستە بۆ دەرەوەی وڵات چوون و هاتن لە ئاستێكی باشدایە، تەنیا ئەمساڵ 49 تەنمان ناردووەو لەهاتنەوەش زیاتر پۆستەمان بۆ هاتووە، رۆژانە لە هەرێمی كوردستان لە ڕێگای هێڵی مەلیكی هاشمی ئوردونی پۆستە ڕەوانەی دەرەوەی دەكەین بۆ هەموو وڵاتانی جیهان، هەر پۆستەیەك بۆ هەر وڵاتێكی جیهان بنێرین لە هەفتەیەك زیاتری پێ ناچێت، من لەگەڵ ئەوەدا نیم نرخەكانیش گران بێت، داهاتمان لەبواری پۆستە 1ملیار دینارە، بەڵام خەرجیەكانمان 57 ملیار دینارە واتە پۆستەی هەرێمی كوردستان لە قازانجدا نییە و ئەركی خەرجییەكانی لەلایەن حكومەتەوە خراوەتە ئەستۆ.


* سەبارەت بە كەشناسی و پێشبینی كردنی بارانبارین و بڵاوكردنەوەی پێشوەختەی كەشوهەوا ئایا بیر لەوە نەكراوەتەوە بەسیستەمێكی پێشكەوتوو تر ئەمبوارە رێكبخرێت؟
- لەهەرێمی كوردستان چەندین وێستگەی كەشناسیمان هەیە كە 15 وێستگەی ئۆتۆماتیكین، بەڵام بەشێوەیەكی مۆدێرێكی كۆن و تەقلیدی بەستراونەتەوە بەسەنتەرەوە، نەك هەر سێ كاتژمێرجارێك فەرمانبەرێك داتاكان بنێرێت، ئێستا دەزگا هەیە راستەوخۆ بەستراونەتەوە بەسەنتەرەكان و راستەوخۆ زانیاری وردو داتاكانمان بۆ دەهێنن. لەلایەكی ترەوە داوامانكردووە بەشداری لە سەتەلایت بكەین كە راستەوخۆ هەموو زانیارییەكانی نەك هەرێم بەڵكو زانیاری و داتای ئەو وڵاتانەشی كەبەشدارییان هەیە، بۆ ئەم مەبەستەش پێویستمان بەدەزگایەكە كە تێچوونی زۆرە پێویستە بۆ ئەمساڵ بودجەی بۆ تەرخان بكرێت، چونكە پێشخستنی سیستەمی كەشناسی لە هەرێمی كوردستان پێداویستیەكی سەردەمەو فرۆكەخانەكەنیشمان لەبەرئەوەی پێویستیان بەداتاو زانیاری هەستیارو دەم ودەست هەیە بۆیە ئەوانیش كەشناسی خۆیان هەیە.
سەبارەت بە بەشی بوومەلەرزە ئێمە ئەو بەشەمان هەیە، بەڵام ئەو ئامێرانەی نییە كە بتوانین پێشبینی پێشوەختەی كەوتنەوەی بوومەرزە بكەین.


* ئایا بێت وا نییە هێشتا هەرێمی كوردستان نەیتوانیوە لە بواری گواستنەوەی ئاسمانی بەتەواوەتی پێشبكەوێت، ئایا بۆچی لە ناوخۆی كوردستاندا بەرنامەی هێڵی ئاسمانی بە فڕۆكەی بچووك جێبەجێ ناكرێت؟
- من پێم وا نییە گواستنەوەی ئاسمانی لە هەرێمی كوردستان خراپ بێت، بەڵكو لە ئاستێكی باشدایە. ئەوەتا لە فڕۆكەخانەی نێودەوڵەتی هەموو رۆژێك هێڵی ئاسمانی نەمساوی هەیەو هێڵەكانی ئوردونی توركیش بەبەردەوام گەشتیان هەیە، هەرێمی كوردستان بەو ڕووبەرە بچووكەی كە هەیەتی دوو فرۆكەخانەی نێودەوڵەتی لێ دامەزراوەو فڕۆكەخانەی نێودەوڵەتی دهۆكیش بڕیاری دروستكردنی بۆ دەرچووە، گەرچی من پێم وایە دامەزراندنی فڕۆكەخانەیەك بۆ دهۆك پێویستی نەدەكرد، چونكە بوونی دوو فڕۆكەخانەی نێودەوڵەتی لە هەرێمی كوردستان لەم قۆناغەدا كارێكی باشەو دەكرا لە ڕێگای دروستكردنی هێڵی خێرای (های وای) یەوە هاتوچۆو ماوەكانی نێوان شارەكان كەمتر بكرێنەوەو تەنانەت ماوەی نێوان هەولێرو دهۆك لە ڕێگای (های وای) كەمكرێتەوە بۆ تەنیا كاتژمێرو نیوێك. سەبارەت بە هێڵی ئاسمانی ناوخۆ پێویست نییە چونكە وەكو باسم كرد دروستكردنی هێڵی خێرا ماوەكان لە نێوان هەرسێ شارەكەی هەولێرو سلێمانی و دهۆك زۆر كەم دەكاتەوە.