سەبارەت بە واقیعی سیاسی ئێستای عێراق و ئەو پرس و ڕاو بۆچوونانەی لەسەر چارەسەری هەندێك لەو گرفتانەدەدرێن و چۆنیەتی كردنەوەی گرێیەكان و، كاریگەرێتی دەسپێشخەرییەكەی سەرۆكی هەرێم لەسەر كردنەوەی دەروازە بۆ چارەسەرەكان، هەروەها دەربارەی میكانیزمەكانی جێبەجێكردنی ڕێككەوتننامەو داڕشتنەوەی واتای هاوپەیمانێتی و پرسی كشانەوەی سوپای ئەمریكا لە عێراق و چەند بابەتێكی تری سیاسی و پەرلەمانیی لەم وڵاتەدا، تیمی گوڵان لە بەغدا ئەم گفتوگۆیەیان لەگەڵ بەڕێز د.فوئاد مەعسوم سەرۆكی فراكسیۆنی هاوپەیمانی كوردستان لە ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق سازكرد كە ئەمە دەقەكەیەتی.

* پڕۆسەی سیاسی عێراق ئێستاكە بەڕێگایەكدا دەڕوات، وادەكات كە لایەنە سیاسییەكان نەتوانن بەیەكەوە كاربكەن، كێشە لەنێوان دەوڵەتی یاساو ئەلعێراقییە هەیە، بەم دواییانەش كێشە دروست بووە لە نێوان هاوپەیمانی كوردستان لەگەڵ دەوڵەتی یاسادا، ئایا پێتوایە ئیرادەیەك هەیە ئەم كێشانە بە دیالۆگێكی جددی چارەسەر بكات؟
- من نەگەیشتوومەتە ئەو باوەڕە كە ناتوانن بە یەكەوە ئیش بكەن، ئێستاش بە یەكەوە ئیشكردن هەیە، سەرەڕای ئەو جیاوازییەو هەندێ جار ئەو ناكۆكییەی دروست دەبێت، بەڵام تا ئێستا پێكەوە ئیش دەكەین، هیچ شتێك نەگۆڕاوە، گەرچی دیارە هەندێ بابەت هەن، ئەگەر بێتوو چارەسەر نەكرێن بۆی هەیە وردە وردە بارودۆخەكە زیاتر بەرەو ئاڵۆزی ببات، من وادەزانم ئیرادەی سیاسی شتێك نییە هەر كەسە بە ئارەزووی خۆی چۆن بیەوێت، ئیرادەی سیاسی واقیعە، واتە واقیع فەرزی دەكات، ئایا لە بەغدا هیچ پێكهاتەیەك بە تەنیا دەتوانێ حوكمڕانی بكات یا هیچ حزبێك بە تەنیا توانای هەیە حوكمڕانی بكات، دیارە ناكرێ، كەواتە ئیرادەی سیاسی دەبێت لە واقیعەوە بێت، بەڵام ئەگەر ئیرادەیەكی سیاسی بیەوێت خۆی فەرز بكات، ئەوە دڵی خۆی تیادا دەشكێ، بۆیەهیچ لایەنێك و كەسێك و پێكهاتەیەك ناتوانێ بەتەنیا لەبارودۆخی ئەمڕۆی عێراقدا حوكم بكات، كەواتە دەبێت هاوكاری بكات لەگەڵ لایەنەكانی تری عێراقدا، ئەو هاوكارییە لە ڕێگای چییەوە دەبێت ؟ لە ڕێگای دیالۆگەوە دەبێت، بۆیە هەموو لایەك مەجبورن لەگەڵ یەك دیالۆگ بكەن و بەیەكەوە هەوڵی ئەوە بدەن عێراق بەرەوپێشەوە ببەن.

* بۆچی هەموو كاتێك هەوڵی ئەوە دەدرێت ئەو مەسەلانەی تایبەتن بە كوردو كە لە دەستووریش چەسپێنراون كەم بكرێتەوە یا حكومەت هەوڵدەدات بڕیارەكانی بە تاكڕەویی بێت؟
- تا ئێستا ڕۆشنبیری فیدڕاڵی و كەلتووری پێكەوە ژیان بەتەواوەتی لە عێراق جێگیر نەبووە، هێشتا عەقڵیەتی ئەوە هەیە دەڵێن گوایە سەدام هەڵەی كردووەو لە ئەنجامی هەڵەكانی خۆیەوە وایلێهات، من ئەمجارە دەبێت بە شێوەیەكی تر ئیش بكەم كە تووشی ئەو هەڵانە نەبمەوە، بەڵام كام هەڵە؟ بێگومان نەك هەڵەی لادان لە دیموكراتیەت، بەڵكو هەڵەكە ئەو جارە لەوەیە كە چۆن ئەو كون و كاژێڕەكان بگرێت و بە تەنیا هەرخۆی فەرز بكات، ئەو بیركردنەوانە هەموو كاتێك هەر هەیە، بەتایبەتی لە عێراق كە وڵاتەكە تازەیە لەوەی كە دیموكراتیەت ببینێت، چونكە لەو وڵاتەی ئێمە دیموكراتیەت نەبینراوە، لە مێژووی نوێدا گەر بۆ سەدەكانی 19 و 20 بگەڕێینەوە، عێراق لەژێر حوكمی عوسمانیەكان بووەو والی عوسمانی بە ئارەزووی خۆی حوكمی كردووە، والی، ئەفسەرێكی گەورە سوپای كۆكردۆتەوەو هاتووە والیەكەی حوكمی دەكرد لێی خستووەو برووسكەی ناردووە بۆ ئەستەنبوڵ، والی پێشتریان دوورخستۆتەوەو والیەكی تازەیان داناوە، كە حكومەتی عێراقی دانرا، هەمان ئەو ئەفسەرانە دایان نا كە پەروەردەی دەستی سوپای عوسمانی بوون و ئینگلیز هات حوكمی عێراقی كرد، دوای ئەوە كەوتینە ناو كودەتای سەربازی، دواجار حزبی بەعس هات، واتە ئێمە كەشوهەوایەكی دیموكراتیەتمان نەدیتووە، بۆیە كەلتووری دیموكراتیەت و ڕۆشنبیری ڕاوبۆچوون و ڕاوبۆچوونی بەرانبەر شتێكی تازەیە لە وڵاتمان.

دیاریكردنی دەسەڵاتی ناوەندو دەسەڵاتی هەرێمەكان
* هەندێ شت هەیە پێوەندی ڕاستەوخۆی بە دەستوورەوە هەیە، بۆ نموونە دەسەڵاتی هەرێمەكان زیاترە لە دەسەڵاتی ناوەند، بەڵكو دەسەڵاتی ناوەند دیاریكراوە بە پێی فیدراڵیەت و دەستووری عێراقیش فیدڕاڵیە، بەڵام حكومەت هەموو كات هەوڵی ئەوە دەدات كە دەسەڵاتی ناوەندی خۆی زیاتر بكات لە دەسەڵاتی هەرێمەكان، هۆكارەكەی چییە؟
- هۆیەكە ئەوەیە كە تا ئێستاكە هەرێمەكانی تر دروست نەبوون، بۆیە ئێستا تەماشا بكەین عێراق فیدڕاڵە، نەخێر، چونكە فیدڕاڵیەت بە تەواوەتی لەسەرتاسەری عێراق نەچەسپاوەو مەركەزییە، ڕەنگە ئەوەی كە لە ناو ئەو عێراقەدا تایبەتمەندی خۆی هەبێت تەنیا هەرێمی كوردستانە، بەبۆچوونی من ئەگەر فیدڕڵیەت بڵاوبێتەوە لە قازانجی ئێمەیە، لەبەر ئەوەی ئەوكات ئێمە بە تەنیا نابین، چونكە ئێستا هەر شتێك دەبێت دەڵێن كوردەكان، ئێمە وەكو هەرێم داوای شتەكانی خۆمان دەكەین، ڕاستە هەندێ ناوچەی زۆر هەن كە پێیان دەڵێن ناوچە ناكۆكی لەسەرەكان كەهێشتا كێشەی ئەم ناوچانە چارەسەر نەكراوە، بەڵام ئێمە سوورین لەسەر ئەوەی كە دەبێ بگەڕێنەوە سەر هەرێمی كوردستان، بۆیە هەرشتێك دەبێت دەڵێن كوردەكان، مەبەستیشیان لە كوردەكان هەرێمی كوردستانە واتە ئەو حكومەتەی كوردستان، بەڵام كە حكومەتی تری مەحەلی لەسەرتاسەری عێراق دروستبوو ئەو كاتە ئێمە بە تەنیا ڕووبەڕووی ناوەند نابینەوە، بەڵكو حكومەتی هەرێمەكانی تریشمان لەگەڵ دەبن، چونكە هەر هەرێمێك دەیەوێت تایبەتمەندیەكەی خۆی بپارێزێت، ئەوكاتە ئێمە بەتەنیا نابین، ئەمەش لە قازانجی ئێمەیە.

* بەچی یا چۆن ئەم هەرێمانەش دروست دەبن؟
- دروستبوونی هەرێمەكان دەگەڕێتەوە بۆ خەڵكەكانی خۆیان، سەبارەت بە هەندی ناوچەو پارێزگاكان لە ناوخۆیان كۆك نین و ململانێیان هەیە، هەندێكیان وەكو لە سەرەتادا ئاماژەم پێكرد لە ڕۆشنبیری فیدڕاڵی نازانن و هەندێكیان وابیردەكەنەوەو ئومێدیان وایە كە ڕۆژێك لە ڕۆژان خۆیان بگەنە حوكم، بێگومان ئەوەی لە حوكمیش بێت حەز دەكات حوكمەكەی مەركەزی بێت، نایەوێت دابەش بێت بەسەر ئەو لایەنانە، هەر بۆیە چارەسەری ئەوكێشانەی ئەمڕۆ لە ناو عێراق هەیە تەنیا فیدڕاڵیەتە و ئێستاش كە تەماشا دەكەیت كەشوهەوای فیدڕاڵیەت لە عێراق زۆر پێشكەوتووترە لە جاران، جاران كە باسی فیدڕاڵیەت دەكرا دەیانووت ئەوە جیابوونەوەیە، بەڵام ئێستا كەتەماشای دەكەن، نەخێر بەتایبەتی كە دێنە هەرێمی كوردستان و ئەو بارودۆخە بە چاوی خۆیان دەبینن و بەو بارودۆخەی خۆیان بەراوردی دەكەن كە تێیدا دەژین، جیاوازییەكی زۆر هەیە لە نێوان ئەوەی ئەمڕۆ لە كوردستان هەیەو لەگەڵ ئەوەی ئەوان تێیدا دەژین، هەر بۆیە ئێستا بۆ بیرۆكەی فیدڕاڵیەت باوەڕێكی تەواو پەیدابووە، بەڵام لە هەر پارێزگایەك هەندێ ململانێی ناوخۆیی هەیە، ئەوەتە ئێستا ڕێگای دروست كردنی هەرێمی فیدراڵی گرتووە.

تاكڕەویی مالیكی بەسەر دەسەڵاتدا
* هەموو كاتێك جەنابی سەرۆك بارزانی و مام جەلال جەخت لەسەر ئەوە دەكەنەوە كە كێشەو گرفتەكان چارەسەر بكەن و پلانە سیاسیەكان ڕێك بخەن، بەڵام ئەوەی ئەمجارەو ئێستاكە ڕوویداوە ڕاستەوخۆ لەگەڵ كوردە، ئەوەی لەگەڵ بەغدا و مالیكی ڕوویداوە، ئایا پێتانوایە ئەمجارە وەڵام و پێوەندی مالیكی چۆن دەبێت لەگەڵ كوردەكان؟
- نابێ بڵێین لەگەڵ كورد، چونكە وتمان لەگەڵ كورد دەبێتە حاڵەتێكی تر، لەبەر ئەوەی ئەویش عەرەبە، بۆیە لەگەڵ كورد نییە، بەڵكو شەڕی دەسەڵاتەو دەیانەوێت دەسەڵاتی خۆیان بەسەر هەرێمدا فەرز بكەن، بۆیە ئەوەی ئێستاكە ڕوویداوە، من وادەزانم چارەسەردەكرێت بە ئاسانیش.

* پێتوایە مالیكی ئەو ڕێككەوتنەی لە هەولێر كرا جێبەجێ دەكرێت؟
- ئێمە ڕێككەوتن لە نێوانماندا هەیە، ئێستا ئێمە داوای ئەوە دەكەین ئەو ڕێككەوتنەی نێوان ئێمەو ئەوان جێبەجێ بكرێت، ئێستاش ئەوانیش ڕایانگەیاندووەو دەڵێن ئێمە پابەندین بە رێككەوتنامەكەو ئێمەش پێش ئەوان وتوومانە ئەو ڕێكەوتنەمان دەوێت، جا بۆیە ئێستا باوەڕ دەكەم بەم نزیكانە لە نێوان هەردوو لایەن دانیشتن ئەنجام بدرێت .
پێویستی بوون بە مانەوەی هێزەكانی ئەمەریكا بۆ هاوكاری عێراق
* سەبارەت بە كشانەوەی هێزە ئەمەریكییەكان لە عێراق ؛ زۆربەی لایەنەكان و كوردیش تەئكید لەوە دەكەنەوە كە ئەو هێزانە بمێنێتەوە رای بەڕێزتان چییە لەسەر ئەم بابەتە؟
- من ناڵێم مەترسی هەیە، بەڵام هێزە ئەمەریكیەكان بەڕای ئێمە مانەوەیان لەبەرژەوەندی عێراقە، عێراق پێویستی بەم هێزانە هەیە، دیارە تا ئێستا هێزی هەوایی عێراقی دروست نەبووە، هێزی دەریایش تەواو نییە تەنانەت هێزی چەكداری خۆی كە پێی دەڵێن هێزی وشكایی بەپێی پێویست نییەو بەتەواوەتی پتەو نەبووە، وەكو میلیشیات تێكەڵ بووە، تەنانەت هێزی ناوخۆو ئاسایشی تا ئێستا بەشێوەیەكی رێكوپێك و پتەو دروست نەبووە، دەبینیت كاتێك شوێنێك پەلامار دەدرێت و هەندێك كەس دەسگیر دەكرێن كە دەچن ئەوەی گیراوەو ئەوەی خەڵكەكەی كردۆتە ئامانج هەموویان بەیەكەوە لێدەدرێن، ئەمە چۆن وا دەبێت، بۆیە بە ڕای ئێمە ئەمڕۆ هێزەكانی ناوخۆی عێراق پێویستیان بە تەكنەلۆژیاو شتی تازە هەیە. هێزی سوپا پێویستی بە مەشق و ڕاهێنان و كەرەستە هەیە، ئێمە ڕای خۆمان بە ڕاشكاوی داوە بەڵام ئەوان كەوتوونەتە موزایەدە لەسەر یەكتر، تەنانەت گەر ئەوانیش بگەڕێنەوە بۆ ویژدانی خۆیان و واقیعی عێراق تەماشا بكەن، دەبینن پێویستیان بە هێزەكانی ئەمەریكی هەیە، بەڵام تا ئێستا ئەو عەقڵیەتە ماوە كە هی زەمانی عەبدولناسڕ و بەعسیەكانە كەپێیان وابوو ئەمەریكا مەترسی هەرە گەورەیە لەسەر جیهان. بەڵام ئێستا ئەم عەقڵیەتەی پێشان بەسەرچوو، ئێستا ئەمڕۆ ئێمە وەكو عێراق پێویستیمان بەوە هەیە لەگەڵ ئەمەریكا هاوكاری بكەین لە چەندین ڕووەوە، بەتایبەتی كە رێكەوتنی ستراتیژیمان لەگەڵ ئەمەریكا هەیە، پەرلەمانی عێراق پەسەندی كردووە، بۆیە پێویستیمان بەوە هەیە هێزەكانیان بمێننەوە، بەڵام نەك هێزێكی گەورەو وەكو هێزی داگیركەر، بەڵكو هێزێك بێت بتوانێت یارمەتی سوپای عێراق بدات لە پێشكەوتنی هێزی چەكداری و ئاسایش، هاوكات ئەگەر كێشەیەك ڕوویدا بتوانن هاوكاری هەموو لایەك بكەن لە عێراق.
* ئێوە وەكو هاوپەیمانی كوردستان ئەمە ساڵێكە ئەو ڕێكەوتنە ئیمزا كراوە لەگەڵ بەغدا بەتایبەتی لەگەڵ نوری مالیكی، ئایا ترستان هەیە ئەم ڕێكەوتنە جێبەجێ نەكرێت، یا ئەوەی ئێوە ویستووتانە نەبووە، تا ئێستا خاڵەكانی رێكەوتنەكە جێبەجێ نەكراوە ؟ئایا بەرنامەو ستراتیژییەتان داناوە گەر بێتوو ڕێكەوتنەكە جێبەجێ نەكرا؟
-بەراستی ئێمە ئەو ماوەیە زیاتر خەریكی ڕێكەوتنامەی هەولێر بووین، دەستپێشخەرییەكەی بەڕێز جەنابی مەسعود بارزانی سەرۆكی هەرێم كە بەڕاستی گەربێتوو ئەم دەستپێشخەرییە نەبوایە مەترسییەكی گەورە دروست دەبوو، چونكە بەبێ ئەم دەستپێشخەرییە نە پەرلەمان دەیتوانی كۆببێتەوەو ڕۆڵی خۆی هەبێت نە سەرۆك كۆمار دادەنراو نە حكومەتیش دادەمەزرا، بەڕاستی ئەم دەستپێشخەرییە دەستپێشخەرییەكی گەورە بوو، واتا هەموو لایەنێكی تێدا بوو، ئێمە هەر خەریكی ئەوە بووین ئەو خاڵانەی لە رێككەوتنامەكەی هەولێردا بوو هەر هەمووی جێبەجێ بكرێت، دیارە ناكۆكییەكەی نێوان دەوڵەتی یاساو ئەلعێراقیەش تا دێت قووڵ دەبێتەوە، هەوڵی زۆرمان داوە كە بیانگەیەنینە یەكتر، بەڵام ناگەنە یەكتر، ئینجا بۆیە ئێستا با ئێمە بێین داوا بكەین لە مالیكی ئەو ڕێكەوتنەی كە لەنێوان ئێمەو ئەوان هەیە جێبەجێ بكرێت.
كاتێك بەشێك لەو رێكەوتنامەیە رێكەوتنامەی هەولێریشی تێدایە خۆ ئەمە ئەوە ناگەیەنێت كە هەموو رێكەوتنەكە داواكاری كورد بێت، بەڵكو هەر لە دیموكراتیەتەوە تا شێوازی حوكمڕانی و سیستەمی ناوخۆیی بۆ ئەنجومەنی وەزیران و چەندین بابەتی تریش لەم رێكەوتننامانە هەیە كە داواكاری هەموو لایەن و خەڵكی عێراقە، واتا رێكەوتنامەكە مانای ئەوە نییە كە تەنیا داواكاری و خاڵەكانی كوردی تێدایە هەر ئەوەندەمان بۆ جێبەجێ بكەن و هەقی پێكهاتەكانی دیكەمان نییە، بەڵكو ڕێكەوتنێكی گشتگیرەو بۆ بەرژەوەندی هەموو عێراقە، ئێمە بەشدارین لە حوكمڕانی كەواتا بەشدارین لە پرۆسەی سیاسی، چۆن بەرپرسیارین لەوەی بەرگری لە مافەكانی خۆمان لە كوردستان بكەین هەرئاواش بەرپرسیارین بەرگری لە مافەكانی خەڵكی عێراقیش بكەین، ئەگینا ئێمەكاتێك بەخۆمان دەزانین گۆشەگیر بووین و دابڕاوین، نەخێر ئێمە نابێت داببڕێین، بۆیە دەبێت بەبەردەوامی لەكارو جووڵەدا بین، بۆ ئەوەی خەڵكی عێراق و هێزە سیاسییەكان بەلای خۆماندا بێنین، نەك بڵێین ئێمە هەقمان بەسەریانەوە نییە، جا بۆیە ڕێكەوتنامەی نێوان ئێمەو دەوڵەتی یاسا و ئێمەو هاوپەیمانی نیشتمانی بەگشتی بەشێكی زۆری پێوەندی بە عێراقەوە هەیە، چونكە ئێمە دەمانەوێت بەهەر شێوەیەك بێت دیموكراتیەت لە عێراق بچەسپێت، چونكە بەچەسپانی دیموكراتیەت، ئێمە دەتوانین مافەكانی خۆمان و دەستوور بپارێزین. ئەگەر ئێمە بەتەنیا ماینەوە ئەوە حاڵەتێكی تر دروست دەبێت.
ئەگەری ئاڵۆزبوونی بارودۆخەكە
* ئەگەری ئەوە هەیە ئەگەر بارودۆخەكە بەرەو ئاڵۆزی زیاتر ڕۆیشت رێكەوتنێكی وا بكەین لەگەڵ ئەلعێراقیەو حكومەت لەمالیكی وەربگرینەوە؟
- جارێ نەگەیشتووینەتە ئەو قۆناغە، جارێ ئێمە لە قۆناغی سەرەتاین، هەردوولا باس لەوە دەكەین كە پابەندی رێكەوتنەكە دەبین، ئەوانیش دەڵێن پابەندین و ئێمەش دەڵێین پابەندین، جا ئێستا دەبێت دیالۆگ دەستپێبكات و كۆبوونەوەی هەردوولاو كۆبوونەوەی هاوپەیمانی كوردستان لەگەڵ دەوڵەتی یاسا بەتایبەتی یاخود هاوپەیمانی نیشتمانی دێین هەنگاو بەهەنگاو خاڵ بەخاڵ گفتوگۆی لەسەر دەكەین بۆ ئەوەی جێبەجێ بكرێت، ڕاستە هەندێكی دەست بەجێ جێبەجێ ناكرێت و پێویستی بەكاتە، كە دەمانەوێت یاسای هەڵبژاردن بگۆڕدرێت، گۆڕینی یاسای هەڵبژاردن بەكۆبوونەوەی ئێمەو ئەوان نابێت، پێویستە رێك بكەوین و پرۆژە یاسایەك هەبێت و لەسەری رێكبكەوین و بچێتە پەرلەمان، واتا هەندێك شت هەیە دەستبەجێیە و هەندێك شت هەیە پێویستی بەكاتە، مادام پێویستی بەكاتە، واتا پێویستە هەنگاوی بۆ بنێین، چونكە گەر پێویستی بەكات بوو، واتا پێویستە چەند هەنگاوێكی بۆ بنێیت و لە ئێستاوە دەست بە هەنگاوەكان بكرێت، بۆ نموونە كە دەمانەوێت یاسای هەڵبژاردن بگۆڕین دەبێت لە ئێستاوە پڕۆژەیەك ئامادە بكەین و لایەنەكانی تریش بۆ لای خۆمان ڕابكێشین و كە پڕۆژەكە ئامادەبوو لەناو پەرلەمان و لەوێ گفتوگۆی بۆ بكەین و بەهەموومان هەوڵ بدەین دەنگی بۆ پەیدا بكەین تا سەربكەوێت، كەواتە ئەمە پێویستی بەكاتە.
سەبارەت بەماددەی 140 ئەوە نییە ماددەیەك بێت و یەك بڕیاری بۆ دەربچێت و تەواو، ئەمەش پێویستی بەكاتە، پێویستی بەوەیە هەوڵی ئەوە بدەین ئێمەو ئەوان كە ڕێكەوتین لەگەڵ لایەنەكانی تریش دابنیشین و داوایان لێبكەین و دەبێت بێن ماددەی 140 ئەوەی كە پێوەندی بەكوردستانەوە هەیە(چونكە ماددەی 140 تەنیا تایبەت نییە بەكوردستان) ئەو كێشەیەی كە ئێستا دروست بووە، بەشێكە لە ماددەی 140 بۆیە ئێستا قۆناغی دیالۆگە، دەبێت دەستی پێبكەین خوانەخواستە گەر نەگەیشتینە ئەنجام، ئەو كات دەبێت بیر لە شتی تر بكەینەوە.
پرۆژەیاساكەی نەوت وغاز
* ئەی سەبارەت بە پرۆژەی یاسای نەوت و غاز چی هەیە و ئایا ناكۆكی ئێوەو ئەوان لەسەر یاساكە چییە؟
- ئەمڕۆ نەوت و غازیش بڕبڕەی پشتی ئابووری عێراقە بەشەپشكی ئابووری عێراقە، نە ئێمە دەتوانین بەتەنیا یاسا دابنێین نە ئەوان دەتوانن بەتەنیا یاسا دابنێن، كەواتە دەبێت پێكەوە ئەو یاسایە دابنێین و لەسەری رێكبكەوین، چونكە ئێمە لەسەر تەوافوق دەڕۆین، تەوافوق واتا هەموو ئەو لایەنانەی بەشدارن لە نێوان خۆیاندا رێكبكەون، واتا بەڕەزامەندی ئەو لایەنانە بن كە بەشدارن لە حكومەت، چونكە ئەگەر لایەنێك رەزامەندی نەبوو كێشە دروست دەبێت، بۆیە ئێمەش و دەوڵەتی یاسا كە رێككەوتین لەسەر پرۆژەی نەوت و غاز پێكەوە دەبێت لەگەڵ لایەنەكانی تریش قسە بكەین و دەیبەینە پەرلەمان و لەوێ دەنگی بۆ دەدرێت بەڵام هیچ لایەنێك نە ئێمە بەتەنیا دەتوانین فەرزی یاسایەك بكەین نە ئەوان، كەواتە دیسان دەبێت بۆ ئەمە دیالۆگ بكەین.
سەبارەت بە سیاسەتی نەوتی ئێمە دەڵێین ئەوەی كە بووە لەكاتی خۆی كۆنەكان ئەوە دیارە كە عێراق كردوویەتی بەڵام دەبێت ئێمەش تێیدا بەشدار بین، ناكرێت نەوتی كەركوك و شوێنەكانی ترو پارێزگاكانی تر یا لە خوارووی عێراقە تەنیا لایەنێك یا حكومەتی ناوەندی بڵێت ئێمە تەنیا حەقمان بەسەریەوە هەیە، ئەمە نابێت چونكە وشەیەك هاتووە دەڵێت لەگەڵ هەرێمەكان و پارێزگاكان واتا لەگەڵ ئەوان دەبێت سیاسەتەكە جێبەجێ بكات، خۆی سیاسەتەكەی داڕشتووە بەڵام دەبێت جێبەجێكردنەكەی لەگەڵ ئەوان بێت، بەڵام بەنسبەت ئەوانەی تازە دەبێت بەیەكەوە بێت شانبەشانی یەكتر ئەو لە خۆیەوە بێت و هەموو شتی خۆی فەرز بكات بەسەر ئێمەدا دەستوور ڕێگا بەمە نادات، چونكە دەستوور دەڵێت بەیەكەوە لەبەر ئەوەی جیاوازی هەیە بڵێت لەگەڵ ئەو یا بەیەكەوە، هەڵەكە لەوەدایە ئەگەر بڵێت بەیەكەوە یا لەگەڵ دەبێت جیا بكرێتەوە چونكە چیاوازیی و ناكۆكییەكە لێرەدایە . دیارە ئێمەش بەرگری لەسیاسەتی خۆمان دەكەین و ئەو وشەیە لەكاتی دانانی دەستوور كێشەیەكی زۆری لەسەر بووە (لەگەڵ یا بەیەكەوە) دواتر لەكاتی دانانی دەستوور توانیمان جێگیری بكەین و ناشكرێت هیچ لایەنێك لە دەستوور لابدات.
* زۆر لە شارەزایان و چاودێران و سیاسەتمەداران زۆر باسی ئەوە دەكەن لەكاتی هەڵبژاردندا كە نووری مالیكی سەردانی كوردستانی دەكردو پێویستی بە هاوپەیمانێتی و رێككەوتن هەبوو لە كورد نزیك بووەوە بەڵام كە گەیشتە ئامانجی خۆی و بووە سەرۆك وەزیرانی عێراق بە بەردەوام ئەو بابەت و مەسەلانەی تایبەت بوو بە هەرێمی كوردستان لێی دوور دەكەوێتەوەو حەز دەكات تاكڕەویی لەبەرامبەر بكات، ئایا ئەمە هۆی ئەوەیە كە كورد دڵی سافەو چووە پێشەوە؟
- لەو كاتەوەی ڕژێمی پێشوو ڕووخاوە، كورد لەپرۆسەی نوێ هەستی بەلاوازی نەكردووە، لەهەمان كاتیشدا وانە بووە كە هیچی پێ ناكرێت، ئەمڕۆ لەناو پێكهاتەی عێراق دوو پێكهاتەی گەورە هەیە شیعەو سونە، بەهێزیی كورد لەوەدایە توانیوێتی ئەو هاوكێشەیە ڕابگرێت، شیعەو سونە هەندێكجار پێویست دەكات هەندێ شتی خۆیان هەیە رایگرێت، چونكە ئێمە بەهەر لایەكدا دایبشكێنین بە زیان بۆمان دەگەڕێتەوە، بۆیە ئەوەی دەكەوێتە نێوبژیكردن هەندێكجار یەك دوو مشتەكۆڵەشی بەردەكەوێت، ئەمەش كارێكی سروشتیە. بەڵام ڕۆڵە سیاسیەكەی هەر بۆ دەمێنێتەوە ئەمە نە لە سادەییە نە لەلاوازیشە بەڵكو زیاتر ویستومانە ئەو ڕۆڵە ببینین كە ئەوە تەنیا ڕۆڵ چاكەو خێرخوازی بێت، نەخێر ئەمە بەرژەوەندییە، بەرژەوەندی ئێمە لەوەدا نییە بكەوینە پشتگیری لایەك و لایەكەی تر پشتگوێ بخەین، چونكە لە سیاسەتدا كاری پیاوچاكی و خێرخوازی نییە، ئەمە سیاسەتە، لە سیاسەتدا دەمانەوێت بارودۆخی خۆمان بەرەو پێشەوە بەرین و ئەو هاوكێشەیەمان بەباشی ڕاگرتووە، واتا ئێمە لەهاوكێشەی عێراقداو لە نێوان هێزەكاندا هەوێنی پرۆسەكەین. لەبەرئەوەی ئەگەر لەسیاسەتدا لایەنێك هەوێنی پرۆسەكە بێت ئەوە ناتوانێت كاریگەری خۆی هەبێت ئەگەر لاواز بێت، بۆیە لایەنی كوردی لەم پرۆسەیەدا لاواز نییە، لایەنی كوردی لەپرۆسەی سیاسی عێراقدا هێزێكی گرنگ و گەورەیە، بە پێگەو سەركردایەتییە سیاسیەكەیی و بەیەكێتی ڕیزەكانی تەنانەت ئەوانەی لە ئۆپۆزسیۆنیشن لەبەغدا پێكەوە ئیش دەكەین، جیاوازیمان لەو مەسەلانەی پێوەندی بەبەرژەوەندی گشتی و كوردستانەوە هەیەو یەكهەڵوێستین. هەربۆیە ئەوەی تەرازووەكەی بەدەستەوەیە بەهێزەو دەشزانێت چۆن ئەم تەرازووە ڕابگرێت و ئەمەش لە زیرەكی خۆیەتی.