پاراستنی ئاسایش و سەقامگیری ناوخۆی هەرێمی كوردستان و هەوڵدان بۆ چەسپاندنی سەروەریی یاساو ڕێكخستنی كاروباری ڕێكخراوەكان و پارتە سیاسیەكان و هاتوچۆ، گرنگترین ئەركە سەرەكیەكانی وەزارەتی ناوخۆی حكومەتی هەرێمی كوردستانن، بۆ قسەكردن لەسەر ئەم بابەتانە بەشێوەیەكی گشتی و بایەخدان بە كارمەندانی ئاسایش و پۆلیس و سوود وەگرتن لەتەكنەلۆژیای سەردەم بۆ ئەوەی بەشێوەیەكی سەردەمیانە باری ئاسایشی هەرێمی كوردستان بپارێزرێت و مافەكانی مرۆڤ پارێزراوبێت، هەمووئەم پرسانەمان ڕووبەڕووی بەرێز كەریم شەنگالی وەزیری ناوخۆی حكومەتی هەرێمی كوردستان كردەوە، بەڕێزی بەسوپاسەوە وەڵامی پرسیارەكانی داینەوە، ئەمەش دەقی دیمانەكەی وەزیری ناوخۆیە لەگەڵ گۆڤاری گوڵاندا.

سەرەكیترین ئەركی وەزارەتی ناوخۆ
* وەزارەتی ناوخۆ گرنگترین و قورسترین ئەركی لەحكومەتی هەرێمی كوردستاندا لەسەرشانە، ئەویش ئەركی پاراستن و سەقامگیری ئاسایشی هەرێمی كوردستانە، پرسیاری ئێمە لەبەڕێز وەزیری ناوخۆ ئەوەیە كە تاچەند بەڕێزتان لە ئەدای هێزەكانی پۆلیس و ناوخۆ ڕازین؟
- هەرچەندە ئەم پرسیارە ئاڕاستەی هاووڵاتیانی كوردستان بكرابووایە باشتر بوو، تا ئاستی ڕازیبوونی ئەوان لە ئەدای هێزەكانی پۆلیس و ناوخۆ بزانرێت، چونكە ئەركی سەرەكی هێزەكانی پۆلیس و دامودەزگاكانی دیكەی وەزارەتی ناوخۆ پاراستنی سەروماڵی ئەوان و چەسپاندنی سەقامگیرییە لەهەرێمی كوردستاندا، بەڵام بێگومان بۆ هەر كەسێكی ئاگادار لە ڕەوشی هەرێم ڕوونە كە تا ڕاددەیەكی زۆر باش ئاسایشی هەرێمی كوردستان پارێزراوەو خەڵك هەست بەئارامی و سەقامگیریی تەواو دەكەن، هەر ئەوەشە وایكردووە جووڵەی بازاڕ لە ئاستێكی دڵخۆشكەردا بێت و ڕێژەی وەبەرهێنانی بیانی و ژمارەی كۆمپانیا بیانییەكان و ژمارەی گەشتیاران چ لە باشوور و ناوەڕاستی عێراق و چ لە وڵاتانی دەروبەر و دەرەوەشدا كە دێنە كوردستان ڕۆژ بە ڕۆژ بەرەو هەڵكشان بچێت، بێگومان ئەمەش بەو مانایە نییە كە كەم و كورتی نییە، بەڵام بە ڕاهێنان و مەشقی بەردەوام و دابینكردنی تەكنۆلۆژیاو ئامێری پێشكەوتوو و سەردەمییانەو سوود وەرگرتن لە شارەزایی و توانای وڵاتانی پێشكەوتوو لەم بارەیەوە، لە هەوڵی بەردەوامداین بۆ زیاتر بەرەو پێشبردنی ئاستی كارمەندان و كەمكردنەوە كەموكورتییەكان.


یەكخستنی مووچەی هێزەكانی ناوخۆ
* ئێستا مووچەی هێزەكانی ناوخۆی هەرێمی كوردستان لەچاو مووچەی هێزەكانی عێراق جیاوازییان هەیە، ئایا هۆكاری ئەم جیاوازییە چییە، چۆن چارەسەری دەكەن؟
- ئێمە بەردەوام داوامان كردووە مووچەی پۆلیس و كارمەندانی دیكەی هێزەكانی ناوخۆ لە ئاستێكدا بێت كە ژیانێكی سەربەرزانەو سەردەمیانەیان بۆ دابین بكات و تەواوی مافەكانی خۆیان پێ بدرێت، ئێستاش مووچەی پۆلیس لە هەرێمی كوردستان و لەسەرتاسەری عێراق لەڕووی دەرماڵەو مووچەی بنەڕەتی وەك یەكە، بەڵام لەم ماوەیەی دواییدا هەمواركردنێك لە پەرلەمانی عێراق پەسەند كراوە كە لە مانگی 9ـەوە پۆلیس دەرماڵەی خێزان و منداڵ و بڕوانامەیان پێ بدرێت، كە ئەمە هەنگاوێكی باشەو ئێمە پشتگیری لەوە دەكەین كە پۆلیسی هەرێمی كوردستانیش هاوشێوەی بەشەكانی دیكەی عێراق لێی سوودمەند ببن، بەڵام ئەم بڕیارە دەبێت لە پەرلەمانی كوردستان پەسەند بكرێت.


پیادەكرنی بنەماكانی ستاندەردی جیهانی بۆ مامەڵەكردن لەگەڵ خۆپیشاندەران
* ئەمساڵ لە مامەڵەكردنی هێزەكانی پۆلیس لەگەڵ خۆپێشاندەراندا رووبەڕووی بارێكی سەخت بوونەوە، هەروەها چەند پۆلیسێكیش بەدەستی خۆپیشاندەران شەهیدو برینداربوون، بەڵام كاردانەوەی توندیان بەرامبەر خۆپێشاندەران نەبوو، ئەمەش سەلماندی كە هێزەكانی پۆلیسی كوردستان نموونەیەكی سەردەمیانەی ڕەفتاری پۆلیسیان لە رۆژهەڵات پیشاندا، ئایا لەو بارودۆخە نائاساییەدا چۆن توانیتان كۆنتڕۆڵی بارەكەودۆخەكە بەو شێوازە مۆدێرنە بكەن؟
- خۆپێشاندان مومارەسەكردنێكی دیموكراتییانەی هەموو هاووڵاتیانە بەپێی دەستوور ئەركی حكومەتە ئەم مومارەسەكردنە لە یاسایەكدا رێك بخات، وەك ئازادی ڕادەربڕین لەسەر هەر پێشهات و بارودۆخێك كە كۆمەڵگە بەپەسەندی بزانێت، ئەم بابەتە هەر ئەمساڵ نەبووە، بەڵكو بەدرێژایی ساڵانی ڕابردوو چین و توێژەكانی كۆمەڵ لە زۆر بۆنەو پێشهاتدا خۆپێشاندانیان ئەنجام داوەو ئەركی هێزەكانی ئاسایشی ناوخۆ هەموو كاتێك رێكخستن و پارێزگاری كردن بووە لە رێڕەوی خۆپێشاندانەكان و تا بەر لەوەی یاسای خۆپێشاندانیش دەربچێت ئەم ئەركە لە ئارادا هەبووە.
بەڵام ئەوەی لەم دواییانەدا هاتە پێشەوە واتە دوای پەسەندكردنی یاسای خۆپێشاندان لەسەرەتای ئەمساڵ، كە بەداخەوە هەندێك ڕووداوی دڵتەزێن ڕوویاندا كە چاوەڕواننەكراو بوون، خۆزیا خۆپێشاندەران زیاتر پابەندی یاسای خۆپێشاندان دەبوون وئەوەی ڕوویدا لە ئاكامی خۆپێشاندانەكەیان كە بەداخەوە هەندێك لە خۆپێشاندەران رێڕەوی یاسایی خۆپێشاندانەكەیان گۆڕی و هێزی ئاسایشی ناوخۆش هەندێ جار وەك پێویست نەیانتوانی كۆنتڕۆڵی بارودۆخەكە بەتەواوی بكەن.
بەڕاستی دەمەوێ ئاماژە بەوە بكەم كە ئێمە هیچ تێبینییەكمان لەسەر مومارەسەكردنی مافی خۆپێشاندان نییە ئەگەر لە چوارچێوەی یاسای خۆپێشاندان ئەنجام بدرێت، بەڵكو بەپێچەوانەوە هێزی ئاسایشی ناوخۆ پارێزگاری لە خۆپێشاندەرەكان دەكەن لەهەر كردەیەكی نەشیاو بەرامبەریان و تا ڕاددەیەكی باش لێرەشدا دەستخۆشی لە ئەدای هێزەكانی ناوخۆ دەكەین كە بەپێی یاسا هەڵسوكەوتیان كردووە بەرامبەر خۆپێشاندەران جگە لەوەی لەلایەن خۆپێشاندەرانەوە رووبەڕووی چەند هێڕش بردنێك بوونەتەوە، لەبەر ئەوە دوو شەهید و نزیكەی (300) بریندار لە ڕیزی هێزەكانی ئاسایشی ناوخۆدا هەیە، ئێستا ئێمە وەك وەزارەتی ناوخۆ سەرقاڵی ئەوەین چەندین خولی تایبەت بكەینەوە بەڕێنمایی كردن و وەرگرتنی رێوشوێنی یاسایی و بۆ شارەزابوون و ڕاهێنانی هێزەكانی ئاسایشی ناوخۆو (مكافحە الشغب) كە ئەم بەشە ئەركی رووبەڕووبوونەوەی هەر كردارێكی لادان لە رێڕەوی خۆپێشاندانەكان لەئەستۆ دەگرێت، بۆ ئەم مەبەستە لەگەڵ چەند رێكخراوێكی كۆمەڵگەی مەدەنی و نێردەی یەكێتی ئەوروپا لە هەرێمی كوردستان رێك كەوتووین كە بەپێی بنەماكانی ستاندەردی جیهانی لەلایەن وڵاتانی یەكێتی ئەوروپا و هێزەكانی هاوپەیمانی ئەمریكا كە بڕیاری لێدراوە هەمان شێواز لێرە جێبەجێ بكرێت لەكاتی لادان لەڕێڕەوی خۆپێشاندانەكان، ئەوەش لەئایندەدا پیادەكردنێكی باش دەبێت و هێزەكانمان شارەزایی لەسەر شێوازێكی مۆدیرنانە پەیدا دەكەن و، ئەمە وا دەكات باشتر هەڵسوكەوت بكەن لەگەڵ هاووڵاتیان و زیاتر ڕێز لە مافی ڕادەربڕین بگرن و بە ڕۆحێكی دیموكراسیانە مامەڵەیان لەگەڵدا بكرێت.


بەكارهێنانی تەكنەلۆژیای نوێ
* بیستوومانە كۆمەڵێك ئامێری پێشكەوتووتان بۆ پشكنین و كاری پۆلیسی بۆ هاتووە، بەڵام دەڵێن تا ئێستا ئەم ئامێرە پێشكەوتووانە دابەشنەكراون، لەوانەش وەك ئامێری دۆمێكس بۆ پشكنینی مۆبایل، ئایا هۆكاری دابەشنەكردنی چییە؟
- بەڵێ ئامێری دۆمێكسمان بۆ هاتووە كە تایبەتە بە پشكنینی مۆبایل، ئەو ئامێرە دەتوانێت هەموو ئەو پێوەندی كردنانەی پێشوو یان ئەوانەی بە مۆبایلەكەوە نێردرا بن یان وەرگیرا بن، ئەگەر (ڕەشیش كرابێتنەوە) ئەوا بیگەڕێنێتەوە، واتە یارمەتیدەرێكی زۆر باشە بۆ لێكۆڵینەوە لەسەر ئەو تاوانانەی كە بەهۆی ئامێری پێوەندی مۆبایل یان كامێرای دیجیتاڵ یان كۆمپیوتەر یان هەر ئامێرێكی تەكنۆلۆژی ئەنجام درا بێت، بێگومان ئەوەش دوای وەرگرتنی ڕەزامەندی دادوەری لێكۆڵینەوە، ئەگەر ماوەی چەند ساڵانێكیش لەسەریدا تێپەڕی بێت، ئەوا لە رێگەی ئەم ئامێرەوە دەتواندرێت بگەڕێندرێتەوەو بخوێندرێتەوە بە دەنگ و نووسراو و بە دەركەوتنی ژمارەكانەوەش، ئێستا سەرقاڵی ئەوەین ستافی تایبەت لە كارمەندان ڕابهێنین و لە ئایندەیەكی نزیك لە دەزگاكانی پۆلیس و هێزەكانی ئاسایشی ناوخۆ دەخرێتە بەرنامەی جێبەجێ كردن..
* لەبواری سوود وەرگرتن لە تەكنۆلۆژیای كۆمپیوتەر، باسی ئەوە دەكرێت، هێشتا بڕیاری لێكۆڵینەوە بەدەست دەنووسرێت نەك بە كۆمپیوتەر، لە كاتێكدا لە وڵاتانی پێشكەتوو ئەمە نەماوە، ئایا ئیمكانیەت نییە كۆمپیوتەر بكڕن؟ یان مەسەلەكە پێوەندی بە شێوازی كاری وەزارەتی ناوخۆوە هەیە؟
- لە ڕاستیدا مەسەلەكە پێوەندی بە هەردوو لایەنەوە هەیە، مەبەست لە كڕینی كۆمپیوتەر تەنیا وەكو ئامێر نییە، پێویستە سیستەمێكی (نێت وۆرك) لە كاری پۆلیسدا بێتەكایەوە بۆ ئەوەی بنكەكانی پۆلیس بەیەكەوە ببەسترێتەوە و پاشان بە سەنتەری سەرەكی ببەسترێنەوە بۆ وەرگرتنی زانیاری و ئاڵوگۆڕكردن لەنێوان بنكەكانی پۆلیسدا، لە شار و قەزاو ناحیەكان ئەوەش كاتێكی زۆری دەوێت بۆ ڕێكخستنی و بەئەلیكترۆنی كردنی ئیشوكارەكانی پەڕاوی لێكۆڵینەوە، بەڵكو ئەمە ئەركی حكومەتی هەرێمە بە گشتی هەوڵ بدات بەرنامەی ئەلیكترۆنی بخاتەگەڕ كە ماوەیەكی زۆرە پلانی بۆ داڕێژراوە، چونكە هەموو وەزارەتەكان پێویستە سیستەمی بەستنەوەی هێڵی كۆمپیوتەری (نێت وۆرك)یان هەبێت لەبەر ئەوەی سروشتی كارەكان وا دەخوازێت بۆ نموونە كاتێك لە بنكەی پۆلیس لێكۆڵینەوە لە ڕێگەی كۆمپیوتەرەوە دەكرێت پێویستە تۆڕی بەیەكبەستنەوەیان لەگەڵ دادگاكاندا هەبێت هەروەها لەگەڵ داواكاری گشتی و ئەمەش ئەركی وەزارەتی داد و دەسەڵاتی دادوەرییە كەواتە مەسەلەكە تەنیا پێوەندی بە وەزارەتی ناوخۆوە نییە، بەڵكو پێویستە بەهەموو لایەك ئەم هەنگاوە لەسەر ئاستی حكومەت دەست پێ بكەن و ئەوە هەنگاوێكی باشە.


ئەركەكانی وەزارەت لە بەرانبەر بەرنامە چاكسازییەكە
* هاوكات لەگەڵ ئەو بارودۆخە، بەڕێز مسعود بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان بەرنامەی چاكسازی ڕاگەیاند، جێبەجێكردنی ئەم بەرنامەیەش بەشێكی گرنگی رووبەڕووی وەزارەتی ناوخۆ بۆوە وەك وەزارەت، بەشێكیشی پێویستی بە هاوكاری هێزەكانی وەزارەتی ناوخۆ هەبوو بۆ جێبەجێكردنی، ئایا بەشێوەیەكی گشتی چۆن سەیری بەرنامەی چاكسازی سەرۆكی هەرێم دەكەن؟ هەروەها ئایا بۆ ئەو بەشەی كە بەر وەزارەتی ناوخۆ دەكەوێت چیتان كردووە؟
- پرۆسەی چاكسازی لە هەرێمی كوردستان پرۆسەیەكی بەردەوام و گشتگیرە، جێبەجێكردنی بەرنامەی چاكسازی پێوەندی بەسەرجەم دەزگاو كایەكانی حكومەت و حزبەكان و تا خودی تاكەكانی كۆمەڵگەشەوە هەیە، ئەوەی پەیوەستە بە وەزارەتی ناوخۆوە ئێمە پشتگیری تەواو لەم بەرنامە چاكسازییەی بەڕێز سەرۆكی هەرێم دەكەین و هەر ئەركێك بە وەزارەت بسپێردرێت ئێمە جێبەجێی دەكەین و بە ئەركی سەرشانی خۆمانی دەزانین.
* بڕیار بوو وەزارەتی ناوخۆ لەسەر كەمكردنەوەی پاسەوانی بەرپرسەكان راپۆرتێك بداتە لیژنەی چاكسازی سەرۆكایەتی هەرێمی كوردستان، ئایا ئەو راپۆرتەتان پێشكەش كردووە؟ ناوەڕۆكی راپۆرتەكە جەخت لەسەر چی دەكاتەوە؟
- لیژنەیەكی باڵا بە فەرمانی سەرۆكایەتی هەرێم دەرچوو بۆ دیراسەكردن و پێداچوونەوەی لیستی پاسەوانی بەرپرسە حكومی و حزبیەكان، لیژنەكە نوێنەری وەزارەتی ناوخۆ لەگەڵ وەزارەتی پێشمەرگەو ئاسایش و هێزەكانی تر. و ئەم لیژنەیە راپۆرتەكەیان بۆ ئێمە بەرزكردۆتەوەو ڕەوانەی سەرۆكایەتی ئەنجومەنی وەزیران و سەرۆكایەتی هەرێم كراوە بەمەبەستی بڕیاردان، ناوەڕۆكی ڕاپۆرتەكەی لیژنەی باڵای دیراسەتكردن و پێداچوونەوەی لیستی پاسەوانی بەرپرسانی حكومی و حزبییەو زیاتر جەخت لەسەر كەمكردنەوەی رێژەی پاسەوانی بەرپرسەكان دەكات بەبەراورد لەگەڵ بارودۆخی ئەمڕۆی كوردستان.
* هەر لە چوارچێوەی گۆڕانكارییەكاندا، ئێستا ژمارەیەكی زۆری بەڕێوەبەری ناحیەو قائیمقامەكان ئاڵوگۆڕیان پێدەكرێت، ئایا ئەمە گواستنەوەیە یان جێگۆڕكێ؟
- بڕیار وابوو لە ساڵی 2009 لەگەڵ یەكگرتنەوەی ئیدارات و هەردوو وەزارەتی ناوخۆ لە هەولێر و سلێمانی، یەكگرتنەوەكە گشتگیر بێت و لە هەموو پێكهاتەو كایەكانی وەزارەت ڕەنگ بداتەوەو بەنیازین لە ماوەیەكی نزیكدا چەند قائیمقامێك جێگۆڕكێ پێ بكەین لە سنووری سلێمانی و گەرمیان بۆ هەولێر و دهۆك و بە پێچەوانەشەوە، ئەوەش هەنگاوێكی تەندروستە لە ئایندەدا زیاتر كاری لەسەر دەكرێت.
* بەهۆی ئەو پەرەپێدانە خێرایەی كە بەهۆی فراوانبوونی گوندو ناحیەكان بە خۆیانەوە بینیوە، ئێستا وا پێویستە هەندێك گوند بكرێتە ناحیەو هەندێك ناحیەو كۆمەڵگە بكرێنە قەزا، ئایا هیچ بەرنامەیەكتان بۆ ئەم لایەنە هەیە؟
- فراوانبوونی گوند بۆ ناحیە یان ناحیە بۆ قەزا ئەوە بەپێی یاسا ڕێكخراوە و پێویستە لەڕووی ژمارەی دانیشتووان و جوگرافیای سنوورەكەوە دەستكاری بكرێت، لە ساڵانی ڕابردوو چەندین گوندو كۆمەڵگەی فراوانمان كردووە بەناحیە وەك ناحیەی رزگاری و كەورگۆسك و باسرمە لە هەولێر و هەروەها لە دهۆك و سلێمانی و گەرمیانیش بە هەمان شێوە، هەروەها چەند ناحیەیەكمان كردووە بە قەزا وەك شارەزوور و قەرەداغ لە سنووری سلێمانی و بەردەرەش لە دهۆك و قەزای خەبات لە هەولێر، بەڵام لەبەر ئەوەی هەرێمی كوردستان و عێراقی فیدراڵ ئێستا لە خۆئامادەكردندان بۆ ئەنجامدانی پرۆسەی سەرژمێری، بۆیە ئەم گۆڕانكارییە ئیدارییانە سەرجەمی وەستاون و ئەم بابەتە زیاتر بە هەماهەنگی لەگەڵ وەزارەتی پلاندانان جێبەجێ دەكرێت.
* وەزارەتی ناوخۆ لەگەڵ كۆمەڵێك وەزارەت كاری هاوبەش و هەماهەنگی هەیە، لەبەر ئەوەی زۆربەی وەزارەتەكان لە جێبەجێكردنی بەرنامەكانیان پێویستیان بە پشتگیری هێزەكانی ناوخۆیە، هەر بۆ نموونە لە مەسەلەی نەهێشتنی زێدەڕۆیی زەوی و كارئاسانی بۆ وەزارەتەكانی دیكە پێشكەش دەكات، بەتایبەتی لە هەردوو بواری نەهێشتنی زێدەڕۆیی و جێبەجێكردنی ڕێنمایی باڵەخانە گشتی و هۆتێلەكان؟
- وەزارەتی ناوخۆ كە جێبەجێكاری یاساو هەماهەنگییە لەگەڵ سەرجەم وەزارەت و دەزگاكانی فەرمی حكومەت، بۆ نموونە لە مەسەلەی نەهێشتنی زێدەڕۆیی زەوی لە پارێزگاو قائیمقامیەت و ناوەندی ناحیەكان لیژنەی هەڵگرتنی زێدەڕۆیی هەیە بە سەرپەرشتی سەرۆكی یەكەی كارگێڕی و بەهەماهەنگی لەگەڵ شارەوانییەكان و دادگادا، كە ئەركیان بینینی ئەو كێشانەیە كە بە كێشەی زێدەڕۆیی زەوی و موڵك ناسراوە، دەربارەی باڵەخانە گشتی و هۆتێلەكان لیژنەی بەدواداچوونمان هەیە لە قائیمقامیەت لەسەنتەری شارەكان كە ئەم كارە دەگرنە ئەستۆ بەهاوكاری دەزگا پێوەندیدارەكان.
* لایەنی ئۆپۆزسیۆن بەو جۆرە ئاماژە بە هێزەكانی ناوخۆ دەكەن، وەك هێزی پارتی و یەكێتی، ئایا بەڕاستی هێزەكانی ناوخۆ لەلایەن پارتی و یەكێتییەوە كۆنتڕۆڵ كراون و ئێوەش تەنیا بەرگری لە پارتی و یەكێتی دەكەن؟
- هێزەكانی ئاسایشی ناوخۆ لەسەرجەم هاووڵاتیانی هەرێمی كوردستان پێكهاتووە بەشێكیان دەگەڕێنەوە بۆ پێش راپەڕین بەتایبەتی ئەفسەرانی مسلكی و بەشێكی تریان دەگەڕێنەوە بۆ دوای راپەڕین كە بەشێوەیەكی ئارەزوومەندانە لە ریزەكانی هێزەكانی ناوخۆ دامەزراون و یان لە كۆلیژەكانی پۆلیس وەرگیراون ئەمانە پارتی تێدایە، یەكێتی تێدایە، گۆڕانی تێدایە و سەرجەم پێكهاتەكانی دیكەی نێو كۆمەڵگەی كوردستان تێدایەو باشترین پێوەر لەلایەن ئێمەوە بۆ هەڵسەنگاندنی ئەم هێزانە دڵسۆزی و چالاكییانە، وەزارەتی ناوخۆ بە هەموو پێكهاتەكانیەوە دەزگایەكی هەستیاری پێكهاتەی حكومەتی هەرێم و پەرلەمانە، پەرلەمانیش ئیرادەی هەموو هاووڵاتیانی كوردستانە، بۆیە بەرگری لە بەرژەوەندییەكانی هەموو تاكێكی كۆمەڵ دەكات، بۆ نموونە ئەگەر هاووڵاتییەك پێوەندی بە پۆلیسی فریاكەوتن یان پۆلیسی بەرگری شارستانی بكات كێشەیەكی هەبێت یان ماڵی سووتابێت ئێمە ڕاستەوخۆ دەگەینە شوێنی ڕووداو بەبێ ئەوەی بپرسین ئەم هاووڵاتییە سەر بە چ چین و گرووپ و لایەنێكە، تەنانەت ئەگەر خەڵكی هەرێمی كوردستانیش نەبێت ئێمە وەك هاووڵاتییەكی كوردستان مافەكانیان دەپارێزین.


یاساكانی هاتوچۆو گۆڕانكارییە نوێیەكان
* لەبواری هاتووچۆ، خەڵك گلەیەكی زۆری هەیە، بەتایبەتی كە ئۆتۆمبێلێكی هێجگار زۆر دێنە كوردستان، ئەمەش بۆتە هۆكاری ئەوەی كە قەرەباڵغی دروست بێت، هەروەها لەبواری پێدانی مۆڵەتی شوفێریش بەئاسانی مۆڵەت دەدەنە هەموو كەسێك، پرسیار ئەوەیە ئایا بۆ پێداچوونەوە بەم لایەنە ناكەن، یاخود ئایا بەرنامەتان چییە بۆ ئەوەی ئەم لایەنە كۆنتڕۆڵ بكەن؟
- دەربارەی هاتنی ئۆتۆمبێل بۆ ناوەوەی هەرێمی كوردستان، ئێمە سیستمێكی گونجاومان داناوە ئەویش ساڵ بەساڵ تەنیا ئەو ئۆتۆمبێلانە رێگەی پێ دەدرێت بێتە كوردستان كە تەنیا (2) ساڵ لەسەر دروست كردنیان تێپەڕی بێت و ئەم سیستەمە لە هەموو عێراق كاری پێ دەكرێت و سەرەڕای ئەوەش پێویستە بۆ تۆماركردنی ئەو ئۆتۆمبێلانەش ئۆتۆمبێلێكی كۆن هەڵبووەشێتەوە یان ژمارەی تۆماركردن بە بڕێك پارە دیاری كراوە، ئەگەر لە هەرێمی كوردستان بڕیاری قەدەغەكردنی هێنانی ئۆتۆمبیلی مۆدێل نوێش بدەین، ئەوا لە شارەكانی ناوەڕاست و باشوور دێتە ناو هەرێمی كوردستان، سەرەڕای ئەوانەش هەوڵمانداوەو بەبەردەوامی شەقامەكانی ناوشارو شارۆچكەكان رێكبخەین و سیستەمی ترافیكی نوێ تیایدا بچەسپێنین جگە لە دانانی هێمای هاتووچۆ لە هەموو شوێنەكان و بۆ پێدانی مۆڵەتی لێخوڕین ئەوەش چەند رێوشوێنێكی یاسایی هەیە لە ڕووی تیۆری و پراكتیكی و جەستەیی هەموو كەسێك پێویستە پەیڕەوی بكات و لەتاقیكردنەوەكان سەركەوتوو بێت، پاشان مۆڵەتی لێخوڕینی پێ دەبەخشرێت و بەنیازین لە ئایندەی نزیكدا سیستەمی ئەلیكترۆنی (كۆری) پەیڕەو بكرێت بۆ تاقیكردنەوە (ترای) بەڕای ئێمە كێشەكە زیاتر پێوەندی بە نەبوونی هۆشیاری یاسایی و رۆشنبیری و كۆمەڵایەتی گشتییەوە هەیە. كە بەداخەوە هەندێك لە برا شوفێرەكان پەیڕەوی هێماكانی ترافیك و هاتووچۆ ناكەن یان پەیڕەوی پابەندبوون بە سیستەمی لێخوڕینی ئۆتۆمبێل ناكەن بۆ ئەم مەبەستە ناچاربووین لە رێگای كامێرای چاودێرییەوە ڕۆژانە بە سەدان سەرپێچی تۆمار دەكرێت لەسەر ئەو شۆفێرانەی ئۆتۆمبیلەكانیان خێرا لێدەخوڕن و وێنەكانیان دەخرێتە نێو دۆسیەی ئۆتۆمبێلەكانیانەوە غرامە دەكرێن.
* لایەنێكی دیكە كە كاری وەزارەتی ناوخۆیە، مەسەلەی مۆڵەتی رێكخراوەكانە، تا ئێستا مۆڵەتتان بەچەند رێكخراو داوە؟ ئایا ڕێوشوێنی یاسایی بۆ مۆڵەتی رێكخراوەكان چۆنە؟
- تا ماوەیەك بەر لە ئێستا بەپێی هەردوو یاسای كۆمەڵەكان ژمارە 18ی ساڵی 1993 و یاسای رێكخراوەكانی ژمارە 15ی ساڵی 2001 ی هەمواركراو مۆڵەتمان دەبەخشییە كۆمەڵەو رێكخراوەكان بەڵام دوای دەرچوونی یاسای ڕێكخراوەكانی كۆمەڵگەی مەدەنی لە پەرلەمانی كوردستانەوە مۆڵەتی سەنتەرو ڕێكخراوەكانمان ڕاگرتووەو چاوەڕێ دەكەین دەزگای ڕێكخراوەكانی كۆمەڵگەی مەدەنی دابمەزرێت و ڕاستەوخۆ سەر بە ئەنجوومەنی وەزیران دەبێت تاكو دووبارە بارودۆخیان رێكبخرێتەوە بەپێی یاسا نوێیەكەو لەساڵی 1993 تاكو ئێستا نزیكەی 1300 كۆمەڵەو رێكخراوو سەنتەر. تاد مۆڵەتیان پێدراوە.
دانانی ڕێو شوێنی یاسایی بۆ پارتەكان
* پارتە سیاسییەكان مۆڵەت لە وەزارەتی ناوخۆ وەردەگرن بەڵام وەك بیستوومانە مۆڵەتی وەزارەتی ناوخۆ كۆمەڵێك رێوشوێن هەیە كە نابێت پارتەكان بیبەزێنن، بۆ نموونە پێوەندی پارتەكان لەگەڵ وڵاتانی دەرەوە، ئایا حاڵەتی بەم جۆرە روویداوە؟ ئەگەر روویداوە ئێوە وەك وەزارەتی ناوخۆ چیتان كردووە؟
- بارودۆخی پارتە سیاسییەكان بەپێی یاسای ژمارە 17ی ساڵی 1993 هەمواركراوەو رێكخراوەو ئەو ڕێوشوێنانەی بۆ مۆڵەتدانی پارت و ڕێكخراوو بزووتنەوەی سیاسییەكان بە ڕوونی لە یاسای سەرەوە ئاماژەی پێكراوە، هەر پارت و رێكخراوێكی سیاسی ئەگەر پێشێلی یاسا بكات رێوشوێنی یاسایی بەرامبەر دەگرینەبەر لە رێگای دادگاوە.
* ناوبەناو هەندێك رێكخراوی مافەكانی مرۆڤ چەندین داتاو ئامار سەبارەت بە كوشتن و توندوتیژی دژ بە ئافرەت بڵاو دەكەنەوەو ئاماژە بەوە دەكەن، ئەم دیاردانە لە كوردستان ڕووی لە زیادبوون كردووە، ئایا ئێوە ڕاتان چییە بەرامبەر ئەو راپۆرتانەو پێتان وایە ئەم دیاردەیە ڕوو لە زیادبوونن؟
- بەڵێ ئێمەش ناوبەناو لە ڕۆژنامەو سایتەكانەوە هەستمان پێ كردووە، كە زۆر داتاو ئاماری نادروست و بێ سەرچاوە بڵاو دەكرێتەوە ئێمە ساڵانە لە رێگای بەڕێوەبەرایەتی گشتی بەدواداچوونی توندوتیژی دژ بەئافرەتان ئاماری كارو چالاكی و ڕووداوو تاوانەكانی تایبەت بە ئەنجامدانی توندوتیژی بەرامبەر بە ئافرەتان بڵاو دەكەینەوەو بەپێی ئەم هۆشیارییەی ئێستا بەدی دەكرێت لە نێو كۆمەڵگادا دەبینین رێژەی سكاڵاكان لە زیادبوونەو بەدواداچوونی یاسایی وەردەگیرێت لەسەر ئەوانەی پێشێلی مافی ئافرەتان دەكەن یان توندو تیژییان بەرامبەر ئەنجام دەدەن.
* ماوەیەك لەمەوبەر بیستمان بەندیخانەیەكی هاوچەرخ لە هەولێر دەكرێتەوە، ئایا پرۆژەتان بۆ گۆڕینی بەندیخانەكان بۆ بەندیخانەی هاوچەرخ بۆ هەموو كوردستان چۆنە؟ ئایا بە نیازن بەندیخانەی هاوچەرخ لە هەموو ناوچەكانی كوردستان دروست بكەن؟
- دەزگاكانی چاكسازی بەشێوەیەكی گشتی سەر بەوەزارەتی كاروباری كۆمەڵایەتین، بەڵام بەڕێوەبەرایەتی پۆلیسی ڕاگرتن و گواستنەوە(الموقوف والتسفیرات)سەر بە بەوەزارەتی ناوخۆن كە تایبەتن بەو تۆمەتبارانەی كێشەكانیان لەدادگا یەكلایی نەبوەتەوە، بۆ ئەوانیش تاكو ئێستا لەهەولێرو دهۆك و ئاكرێ و زاخۆ و سلێمانی و سۆران و گەرمیان بەپێی ستانداردی جیهانی بەندیخانەی نوێمان دروست كردووەو تێیدا ڕەچاوكردنی هەموو ڕێوشوێنێكی ژیانمان بۆیان ئامادە كردووە.