وەزیری داد بۆ گوڵان: سەرۆكی هەرێم كە ئەم بەرنامەیەی ڕاگەیاند، هۆشیاری كردینەوە هەندێ لایەن و ڕووی كاركردنی ئەم دەسەڵاتە كورتی هێناوە
July 11, 2011
دیمانەی تایبەت
حاكم رەئووف رەشید كە ئێستا وەزیری دادی حكومەتی هەرێمی كوردستانە، یەكێكە لە دادوەرە ناسراوەكانی عێراق و جیهان و سەرۆكی دادگای تاوانەكانی عێراق بووە، كە بۆ دادگایكردنی سەرانی پێشووی رژێمی عێراق دامەزراو بوو، هەروەها لەو كاتەوەشی كە وەزیری دادی حكومەتی هەرێمی كوردستانە، هەوڵێكی زۆری داوە بۆ ئەوەی سەروەریی یاسا لەكوردستاندا بچەسپێت و بۆ ئەمەش پەیمانگای قەزائی وەك دامەزراوەیەكی سەر بەوەزارەتی داد دامەزراندووە كە بڕیارە لە ساڵی خوێندنی تازە بكرێتەوەو خوێندنی تیا دەست پێبكات، بۆ قسەكردن لەسەر بەرنامە چاكسازییەكەی سەرۆكی هەرێمی كوردستان بۆ پێداچوونەوە بە دەسەڵاتی دادوەری و چەسپاندنی سەروەریی یاسا لە كوردستان، ئەم پرسیارانەمان ئاڕاستەی بەڕێزی كرد:بەناوی خوداوە‌ندی بەخشندەو میهرەبان
• بەرێز جەنابی سەرۆكی هەرێمی كوردستان لە بەرنامە چاكسازییەكەیدا كە لە نەورۆزی ئەمساڵدا رایگەیاند، بەشێكی چاكسازییە بۆ سەروەریی یاسا و سەربەخۆیی دەسەڵاتی دادوەری، پرسیاری ئێمە لە جەنابت ئەوەیە ئایا مەبەست لە چاكسازی بۆ پیادەكردنی سەروەریی یاسا و سەربەخۆیی دەسەڵاتی دادوەری چییە؟
• بەڕای بەرێزتان، ئایا بوونی سەروەریی یاسا و سەربەخۆیی دەسەڵاتی دادوەری بەبەشێك لەبەرنامەی چاكسازی سەرۆكی هەرێم مانای ئەوە نییە ئەم لایەنەش كەموكورتی تێدایە؟ ئەگەر وایە كەموكورتیەكان چین؟ ئایا تاچەند كەموكورتی ئەم دوو لایەنە هۆكار بووە بۆ فەساد و ناعەدالەتی كۆمەڵایەتی لەكوردستاندا؟
• تاچەند سەروەریی یاسا و سەربەخۆیی دەسەڵاتی دادوەری، دەبێتە هاوكارێكی باش بۆ سەركەوتنی بەرنامە چاكسازییەكەی سەرۆكی هەرێمی كوردستان؟
• یەكێك لە هەنگاوەكانی چاكسازییەكەی سەرۆكی هەرێم، كردنەوەی مەعهەدی قەزائییە لە كوردستان بۆ ئەوەی كاری حاكمەكان ببێتە كارێكی پرۆفیشناڵ و حاكم تەنیا ئەو كاتە دەبێتە حاكم كە ئەو پەیمانگایەی تەواوكردبێت، بەرێزت وەك حاكمێكی ناسراو لەسەر ئاستی جیهان، چۆن ئەم هەنگاوە هەڵدەسەنگێنیت و ئایا تا چەند ئەم هەنگاوە پۆستی حاكم دەكاتە پۆستێكی پرۆفیشناڵی بێلایەن و سەربەخۆ؟
• بەپێی بەرنامەكەی سەرۆكی هەرێمی كوردستان بڕیارە لە مانگی دادێت كۆنفراسێكی گەورە بۆ پێداچوونەوە بە دەسەڵاتی دادوەری لەهەرێمی كوردستان گرێبدرێت، پرسیاری ئێمە ئەوەیە ئایا ئەم كۆنفراسە بۆ ئەوەیە فێرمان بكەن چۆن سەربەخۆیی دەسەڵاتی دادوەریی بپارێزین، یان كێشەمان لەم بوارەدا هەیە و هاوكاریمان دەكەن بۆ ئەوەی كێشەكان لەو بوارە چارەسەر بكەین؟
• ئێمە خۆشحاڵ دەبین ئەگەر بەرێزت قسەیەكی تایبەتیت هەبێت وبتەوێت لەرێگەی گۆڤارەكەمانەوە ئاڕاستەی گەلی كوردستانی بكەیت، ئێمە لە پرسیارەكانماندا ئاماژەمان بۆ نەكردبێت، بۆیە بەرێزتان دەتوانن لێرەدا ڕاشكاوانە رای خۆتان بنووسن.
بە سوپاسەوە بەرێزی بە نووسین وەڵامی پرسیارەكانی داینەوە، ئەمەش دەقی وەڵامەكانی بەرێز وەزیری دادی حكومەتی هەرێمی كوردستانە.
پێشەكی خۆشحاڵم بەوە‌ی لەسەر لاپە‌ڕەكانی «گوڵان» فرسە‌ت دێتە‌وە كایە كە بۆ جارێكیتر ڕاو سە‌رنج بڵاوبكەمەوە، سوپاستان ئەكەم و هیوادارم بە بەردە‌وامی وەك لێتان ناسراوە خزمەتی فكرو بیرو مەودایی ڕۆشنبیری و ئەدە‌بین، وا لێرەوە سڵاوم بۆ بەڕێوە‌بەرو دە‌ستە‌ی نووسین و ستافی گۆڤارەكەتان.
پوختەیەك دەربارەی چاكسازی
بۆ وەڵامی پرسیارەكانتان ئەمەوێ بە كورتی و پوختی دەربارەی «چاكسازی» چەند دێڕێك بەیان بكەم:
لە بنە‌مادا سەروەریی یاسا واتا رێزگرتن لە یاساو كاركردن بە بەندە‌كانی، واتە «كۆمەڵگایەكی ژیار» كە تیایدا مافی تاك و كۆمەڵ بە دروستی پارێزراوەو، وە هەر یەكێك تێیدا ئاسوودە و دڵڕونە كە مافی خۆی و خێزانی و دە‌وروبەری كە یاسا دە‌سە‌بەری كردووە پارێزراوەو، لەمبارەوە گومان و ترسی نامێنێ كە دە‌ستگاكانی حوكمڕان لە خزمەتی خۆی و خێزانیدان وەك تاكێكی بەرهەم هێنە‌ر لە كۆمەڵگادا، لێرەوە هێمنی و دڵڕوونی ئەبێتە سیما و بنە‌مای ژیان و نیگا بۆ داهاتوو.
سەروەریی یاسا و سەربەخۆیی دادگا
وە بۆ وەڵامی پرسیارەكانتان و پرسیاری یەكەم دەربارەی سەروەریی یاسا و سەربەخۆیی دادگا وەك بەشێك لە بەرنامەی «چاكسازی» جەنابی سەرۆكی هەرێم، لەوێوە سە‌رچاوە ئەگرێ كە وڵات و كۆمەڵگا گەشە ناكات و نابێتە سە‌رچاوە‌ی بەردە‌وامی ژیانێكی ئاسودە و پڕ فرسە‌تی كارو ژیار، بەدە‌ر لە چەتری دڵڕوونی و بڕوا بە داهاتوو و دوارۆژ كە ئەمەش لە نیگای گشتییەوە پە‌یوە‌ستە بە سەروەریی و سە‌رداریی یاسا، كە بریتییە لە كۆمەڵە قە‌واعیدی ئیجرائی و تە‌نزیمی و دواتر سزایی بەمەبەستی رێكخستنی كۆمەڵگا و دیاری كردنی مافی تاك و گشتی، وەدیاری كردنی چۆنییەتی دە‌ستە‌بەركردنی و بەكارهێنانی و دوواتر دیاری كردنی لێپرسینە‌وە‌و سزا بۆ هەر سە‌رپێچی و لادانێك لە بەجێ گەیاندنی بەندە‌كانی، یا هەر تە‌جاوزێك لەسەر مافی كۆمەڵگا كە ناسراوە بە «مافی گشتی».
بەڵێ بڕوا بوون بەداهاتوو و سبەی، لەنیگای گشتییەوە پە‌یوە‌ستە بە ڕێزگرتن لە بەندە‌كانی یاسا و دەسەڵاتی قەزاوەت و دادوەریی. یاسایەك كە مافی تاك و كۆمەڵ لە سایەیدا پارێزراو بێت، بەڵێ پێویستە دە‌ستگای یاسا و دادگا، وریا و پڕ هیممەت لە خزمەتی كۆمەڵگا بێت، بەدە‌ر لە حساباتی من و تۆیی، وە یا ئەم و ئەو كە ئەمەش دوو جەمسە‌ر پێكەوە گرێی ئەدات:
یەكەم: بەندە‌كانی یاسا.
دووە‌م: كەسایەتی دادوە‌ر و توانای..تە‌جروبەی ژیان لە كۆنە‌وە تا ئەمڕۆ.
وە هەر كۆمەڵگایەك بكەیتە نموونە ئە‌بینێ و ئە‌خوێنێتە‌وە، مێژوو بێ ترس تۆماریی كردووە، كە یاسا، دە‌ستگای قەزاوەت و دادوەری و، دواتر دەسەڵاتی ئیداری و تە‌نفیزی، كۆڵەگە و بونیان و جەمسە‌ری هەر كۆمەڵگایەكی ژیارە،وە بێ زیادە رووكردنە كۆمەڵگای وڵاتانی ژیری سە‌ردە‌م نموونە و سە‌رچاوە‌ی بەرچاون.
سەرۆكی هەرێم لەو بەرنامەیەی رایگەیاند بۆ چاكسازی لە بوارەكانی ژیانی داهاتوومان، نیشانە‌و وریاكردنە‌وە‌یە بۆ ئەوەی كە هەندێ لایەن و رووی كاركردنی ئەم دەسەڵاتە، كورتی هێناوە، وە لە روویەكی ترەوە لە ئاست لێپرسراوێتی و بەرەو پێش چوون تووشی «ساتمە» بووە و، ئەو نموونەیە‌ی نە‌داوە‌تە دەست كە نە‌خشەی ژیان تە‌واو بپارێزێ و دە‌روونی خەڵكی ئاسوودە واڵا بكات بە دوارۆژ؟!!
لێرەوە بە روونی ئەڵێم هەندێ بەڵگە هەن زۆریش كەم و كورتی خۆی ئەنوێنێ، وە خەڵكانێك بە هەقە‌وە خاوە‌نی گلەیی وباسن.
لێرەدا جێگای خۆیەتی كە باسی بكەم، پێش ماوە‌یەك لە یاداشتێكدا بۆ جەنابی سەرۆكی هەرێم دەربارەی كاری دادگا و یاسای بەجێگەیاندن، ڕووداوێكی جە‌نگی دووە‌می جیهانیم نوێ كردە‌وە، ئەویش كاتێك فڕۆكە جەنگیەكانی ئەڵمانیا بەشەو و بەڕۆژ لەندە‌نی پایتە‌ختی بەریتانیایان ئەكوتا، وە خەڵكی تە‌واو شپرزە بووبوون، سە‌ركردە سە‌ربازی و ئیدارییەكان هانایان بۆ ونستۆن چرچڵ ـ ی سە‌رەك وە‌زیران برد، وتیان وڵاتمان وێران ئەبێت، لەندە‌ن و شارەكانی ژیانی تێدا نە‌ماوە؟!
چرچل زۆر لەسە‌رخۆ پرسیارێكی كرد، ئەی وە‌زعی دادگا چۆنە، وتیان دادگا كاری خۆی ئەنجام ئەدات و دە‌ستگای قە‌زامان بەخێرە. چرچل بە هەردوو دەست دای لە چەپڵە وتی «جەنگمان بردە‌وە« چەند مانگی كەمی نە‌برد ئەڵمانیا كەوتە شكست و، وێرانكاری بەرلین و شارەكانی گرتە‌وە و ئەنجام ئینگلیزو هاوپە‌یمانان سە‌ركەوتن و بووە مێژوو و سەروەریی بۆ چرچل و بەریتانیا.
داواكاری لیژنە بۆ كەموكورتیەكان
- دەربارەی كەموكورتییەكان چ لە وە‌زارەتی داد و چ لە ئەنجومەنی قەزا، پێم باشە سە‌رۆكایەتی هەرێم لیژانی قە‌زائیی لە كەسانی بێ لایەن و كارامە و بە تە‌جروبە دابنێ، بۆ خستنە‌ڕووی كەموكورتییەكان و دانانی بەرنامەی پیاچوونە‌وە.
- دەربارەی سە‌روە‌ری یاسا: پێویست بە وردە‌كاری زیاد ناكات، وڵاتانی ئەوروپا و بەریتانیا و ژاپۆن «جاپان»، وە نزیكی خۆشمان ئەو چەند ئەمارەتە‌ی دورگەی عە‌رەبی نمونە‌ی عیلمی و دروستە.
- دەربارەی مەعهدی قەزائی: لەبەر ئەوەی ئەم دە‌زگایە سەر بە وە‌زارەتی دادە لەبارەی ئیداری و تە‌نزیمیەوە، خۆش نییە بە شان و باهۆیا بڵێم، وە‌لێ هێندە هەیە كە جێگایەتی باس بكرێت. پاش بەدواداچوونێكی درێژخایەندا وەك ئەڵێی (شكور ئەو دە‌ستگایە سە‌رۆك و ئەندامان و بەڕێوە‌بەری گشتی دیاریكران و دە‌ستبەكاربوون.)، ئێمە وەك وە‌زارەتی داد تێكەڵی بەكارەكانیان نابین و لەباری ئاسان كارییەوە نەبێت، وە چی لەسەر ئێمە بێت، پشت و هاوكاریانین، وەك وەزیری داد دڵڕوونم بەكارامەیی و لێهاتوویی و دڵسۆزی سە‌رۆك و ئەندامەكانی، وەك ئاشكرایە مەعهەدی قەزائی لە ئەڵمانیا نموونە‌یە، كاتی خۆی سەرۆكی مەعهەد و ئەندامانی و، دواتر وەزیری داد سە‌ردانی ئەو دە‌زگایەمان كرد و مەعهەد و بەشی فێركردن و ناوخۆ و زۆر بەشی تری، جێی خۆیەتی بڵێم نوێنە‌رانی یەكێتی ئەوروپا و دادوە‌ران و لێپرسراوانی مەعهەدی قەزائی ئەو وڵاتانە بە رەسمی هەر جارە پشتگیری خۆیان بۆ مەعهەدی كوردستان،وە هەروەها یارمەتی زانستی و خوێندن و گۆڕینە‌وە‌ی تە‌جروبە بە گەرمی بۆیان بەیان كردووین.
ئەزموونی كوردستان و رەخنەگرتن
دوا پرسیارتانم بەدڵە و جێگای خۆیەتی لەمبارەیەوە لە دە‌روونێكی پاكی كوردانە‌وە بڵێم كە لە مەودای رابوردوو و لەم رۆژانە‌دا نیگەرانییەكی زیاد و پیرۆز لە دە‌روونی رۆشنبیراندا سەر ئەكات، دەربارەی خەتێكی دژواریی رۆژنامەنووسی كە ئەویش لە ژێر ناوی رەخنەگرتن، وە یا ناڕەزایی لە دە‌سە‌ڵات، تە‌وژمێك لە هێڕش و وتاریی ناجۆر كە وەك ناوی ئەبەن تە‌نها «دە‌سە‌ڵات» ناگرێتە‌وە، بەڵكە تیرێكە بۆ تە‌جروبەی حوكمڕانی كورد، بۆ خودی ئەم بەشە بچوكەی وڵاتمان، كە ئێمە بەشێكین لە عێراقێكی تە‌واو شێواو.
دیارە بۆ خۆم وەك دادوە‌رێك بە باشی جیاوازی لە بەینی ڕەخنە و تە‌قییم و وتارو داواكاری چاكسازی ئەكەم، لەگەڵ نووسینی ڕوخێنە‌ر و تێكدان و بە سووك تە‌ماشاكردنی تە‌جروبەیەكی گەمارۆدراو نیم، كە لە ئەنجامی ئەو هەموو رەنج و قوربانی و ماڵوێرانی و وێرانكارییەی دە‌ها ساڵەی وڵاتمان هاتوە‌تە كایەوە، وە قە‌ت بێ ناتە‌واوی و بێ ڕەخنە نابێت و لە هەندێ جێگا كەسی شیاو نییە، وە لە زۆر لای تریش كەسوكاری شەهیدان و لێقەوماوان وەك مەبەست ئاوڕی دڵخۆشكەرەیان، وە یا ئەو یارمەتییەی كەپێویستە بە تە‌واوی بۆیان ساز نە‌دراوە.
ئەمە واقیعە و گەورەترین نموونە‌ش هەڵەبجەیە، شارەكەی باوك و دایك و بوون و منداڵیم و هەموو هاوڕێكانمە. وە‌لێ ئەمە نابێت و ناكرێ بگاتە ئەوەی هەموو تە‌جروبەی چەند ساڵەی وڵات و سە‌ركردە‌كان خۆڵاوی بكرێن؟ وڵات بیناكردن كارێكی گران و بەردە‌وام و كیسە‌ی پڕو بازووی نە‌پساوە‌ی كارگوزاری پێویستە، هەوڵ و هیممەتی هەموو لایەكی ئەوێت، وە دواتر زۆر باس هەیە مەركەزییەو پە‌یوە‌ستە بە حكومەتی عێراقەوە.
ئەوە مانای ئەوە نییە مادام كار بۆ من نە‌كرا هیچ نە‌كراوە، هیوادارم هەمووان بە دە‌روونێكی پڕ هیواوە‌و بە چاوی رۆشنگەریی سە‌یری ئەمڕۆی وڵات و بەهەمان شێوە بنواڕینە داهاتوو.
