زۆر جار باسی ئەوە كراوە كە «سنووری ئازادیی هەر كەسێك لەو خاڵەدا تەواو دەبێت كە ئازادیی كەسانی دیكە دەست پێدەكات.» بەڵام ئەوانەی توندوتیژی بەكار دەهێنن ئەو سنوورە دەبەزێنن. توندوتیژی دژی ئافرەتان و ئازاردانی منداڵیش لە هیچ یاسا و شەرعێكدا رێپێدراو نییە و تەنانەت لە زۆربەی وڵاتانی جیهاندا (بە كوردستانیشەوە) سزای قورسی یاسایی بۆ تاوانی لەو جۆرە دەستنیشان كراون. ئەگەرچی رێكاری زۆر بۆ نەهێشتنی تاوانەكان لەم بودارەدا تاقی كراونەتەوە، بەڵام هێشتا بە هۆكاری جیاواز و لە ژێر پاساوی جۆربەجۆر و زیاتریش بە هۆی ناوشیاریی تاكی توندوتیژەوە، زۆر جار ئافرەتان و منداڵانی ناو خێزان رووبەڕووی زۆرترین توندوتیژی دەبنەوە. بەشداربووانی ئەم راپۆرتەی گوڵان را و سەرنج و پێشنیارەكانی خۆیان بۆ رووبەڕووبوونەوەی ئەو دیاردە مەترسیدارە دەخەنەڕوو.

سەرەتا پارێزەر لانە ئامانج، هێما بۆ ئەوە دەكات كە «تاوانە خێزانییەكان لە كۆمەڵگەی كوردی لە فراوانبووندایە، كە زۆربەیان خۆی لە توندوتیژی و لێدان و سووكایەتی و دەستدرێژیكردنە سەر ئەندامانی خێزان، بەتایبەت منداڵ و ئافرەت دەبینێتەوە. هەر بۆیەش سكاڵا و دۆسیەكانی تایبەت بە توندوتیژیی خێزانی لە دادگاكان و بنكەكانی پۆلیس و بەندیخانەكان زۆر بوون.» گوتیشی: «لە رووی یاساییەوە، لە هەرێمی كوردستان یاسای تایبەت بە توندوتیژی خێزانی دەرچووە، هەروەها بەڕێوەبەرایەتی بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژیی خێزانی تایبەتە بە كاركردن لەسەر دۆسیەكانی توندوتیژیی خێزانی دامەزراون كە تەنیا لە سنووری هەولێر زیاتر (7) بنكە و نووسینگەی هەیە، لە دادگاكانیش دادگای لێكۆڵینەوە و كەتنی تایبەت بە توندوتیژی خێزانی هەن بۆ بینین و یەكلاكردنەوەی دۆسیەكانی توندوتیژیی خێزانی. ئەوەی ئێمە وەكو پارێزەران دەیبینین لە كەیسەكانی توندوتیژیی خێزانیدا، زۆرترینیان كێشەی دەستدرێژی و سووكایەتی پێكردنی ئافرەتانە لەلایەن هاوسەرەكانیانە، بەڵام لەپاڵ ئەوانەشدا كێشەكانی شەڕ و ڕووبەڕووبوونەوە لەنێوان خوشك و برا و دایك و باوك و منداڵەكانیشیان هەن، هەروەها یەكێك لەو دیاردە مەترسیدارانەی ئێستا سەری هەڵداوە و لە فراوانبووندایە، ئازاردانی منداڵە لەلایەن زڕدایك و زڕباوك و تەنانەت لەلایەن خودی دایك و باوكی منداڵەوە كە رێژەكەی لە بەرزبوونەوەدایە. یاساش بۆ سزادانی ئەم حاڵەتانە بەندكردنێكی سووك، یاخود سزای پێبژاردن (غرامە)ی داناوە، لەبەر ئەوەش سزاكەی سووك كراوە، تاكو بەهۆی ئەو كێشانەوە زیاتر ئاشتیی كۆمەڵایەتی خێزانی تێكنەچێت و خێزان رووبەڕووی هەڵوەشاندنەوە نەبێتەوە.»
خەلیل پالانی وەك چالاكی مافی مرۆڤ و هەڵسووراوێكی سیاسی سەبارەت بە هەمان پرس دەڵێت: «پەیڕەوكردنی توندوتیژی بەكۆی جۆرەكانیەوە (چ جەستەیی بێت، یان زارەكی) بەپێی هەموو بەها مرۆیی و رەوشتی و ئایینییەكان قێزەون و ناپەسند و حەرامە. جا هەركەسێك لە هەر پلە و پۆستێك بێت، یا لەهەر رەگەز و نەتەوە و ئایین و ئایینزاو چین و توێژێك بێت، مافی ئەوەی نییە دەستدرێژی بكاتە سەر ماف و ئازادییەكانی تاكەكانی دیكە، واتە سنووری ئازادیی هەر كەسێك لەو خاڵەدا تەواو دەبێت كە ئازادیی كەسانی دیكە دەست پێدەكات. بەداخەوە لەنێو ماڵ و خێزان و كۆمەڵگەی ئێمەدا تا ئێستا ئەنجامدانی توندوتیژی بە پیاوەتی و پاڵەوانێتی و بە بەهێزی دەناسرێت، كە ئەمە پێچەوانەكەی راستە، چونكە بەهێزیی مرۆڤ لە بەهێزبوونی بازوویدا نییە، بەڵكو لە ئارامگرتن و بەرگەكرتن و هزری چارەسەری دۆزینەوەی رێگەی چارەسەری كێشە و رووداوەكاندایە».
پاڵانی هێما بۆ ئەوەش دەكات كە «لە ماوەی رابردوو زۆرێك لەبەناو چالاكوان و رۆشنبیر و تادەگاتە هەدێ بەناو بانگخواز و بگرە مامۆستای ئایینیش نەیانتوانیوە بە زمانی گوڵ و بە نەرمونیانی پەیامەكەی خۆیان بگەیەنن و زۆرجار سنووری ئازادی دەبەزێنن و وشەی نەشیاو ئاراستەی رەگەزی بەرامبەر و كەسایەتی و زانایان دەكەن و بگرە بیروبۆچوونی یەكتریش دەزڕێنن. پەیامی زۆرێك لەو كەسانەی لە تیڤییەكانیش دەردەكەون، توندوتیژی و هەڵچوونی تێدایە و زۆر جار سۆز دەكرێتە پێوەر بۆ سەپاندنی راو بۆچوونەكان بەسەر كەسانی تر و دوور لە مەنتقی یەكتر قبووڵكردن و ئاڵوگوركردنی بیروڕاكان بۆ چارەسەری كێشەكان و زۆرجار لەشوێنی چارەسەركردن، كێشەكان ئاڵۆزتر دەكەن. بۆیە پێویستە یاسایەك هەبێت رێگری لەو جۆرە كەسانە بكات و ئەو مافەیان نەبێت، هێرش بكەنە سەر ئازادیی تاكەكانی تر و كۆمەڵگە.» گوتیشی: «بۆ گەیاندنی پەیام دەبێ لە خوای گەورە فێر ببین و لە قورئانی پیرۆز پەند وەرگرین، ئەوەتا فیرعەون كە دەڵێتە گەلەكەی من خوای ئێوەم و بانگەشەی خودایەتی دەكات، بەڵام كاتێك كە خودای گەورە بە پێغەمبەر مووسا و هاروونی برای دەفەرموێ «اذْهَبَا إِلَىٰ فِرْعَوْنَ إِنَّهُ طَغَىٰ (43) فَقُولَا لَهُ قَوْلًا لَّيِّنًا لَّعَلَّهُ يَتَذَكرُ أَوْ يَخْشَىٰ» طه(44) واتە «بڕۆنە لای فیرعەون ئەو لە رێ لایداوە، بە زمانێكی نەرمونیان قسەی لەگەڵ بكەن، بەڵكو بیربكاتەوە، یان بترسێ.» هەروەها پێغەمبەری نازدار (د.خ) لە فەرموودەیەكیدا دەفەرموێ: «موسڵمان ئەو كەسەیە كە موسڵمانان لە زمان و لە دەستی سەلامەت بن.» بۆیە جارێكی تر جەخت لەوە دەكەمەوە كە پێویستە بە یاسایەك رێگری بكرێت لە بەكارهێنانی هەر وتارێك، یان لێدوانێك كە بۆنی توندوتیژی و لەكەداركردن و ناوزڕاندنی تاكەكانی كۆمەڵگەی تێدا بێت و كەناڵەكانی راگەیاندن و مامۆستایانی وتاربێژیش دەبێت زیاتر خێزان و كۆمەڵگە بەرەو مامەڵەی تەندروست و نەرمونیان ئاراستە بكەن و لەهەمان كاتیشدا پێویست دەكات وانەیەكی تایبەت هەبێت كە لەناوەندەكانی خوێندندا بخوێندرێت و قوتابی پەروەردە بكرێت لەسەر بنەمای رێز و رێز لەخۆگرتن و رێز لە بەرامبەرگرتن بۆ ئەوەی بتواندرێ نەوەیەكی تەندروست و دوور لە توندو تیژی بنیاد بنرێ».
توێژەری كۆمەڵایەتی ‎ نیاز محەمەد فەتاح، سەرەتا باسی ئەوە دەكات كە «كێبڕكێ و بەربەرەكانێ لەنێوان هەر دوو رەگەز بە درێژایی مێژوو بەردەوام بووە و، قۆناغی جیاوازی تێپەڕاندووەو، هەریەك لە ژن و پیاو ئامرازی جیاوازیان بەرامبەر یەكتری بەكارهێناوە، بەڵام كەس ناتوانێ نكۆڵی لەوە بكات، كە ژنان زیانی زیاتریان بەركەوتووە لەبەر هۆكارێكی سادە كە پەیوەندی بە سرووشتی ژنانەوە هەیە كە سۆزدارن و زوو كاریان تێدەكرێ و برینەكانیشیان درەنگتر ساڕێژ دەبێت.» گوتیشی: «‎راستە لەسەر ئاستی كەس و حاڵەت زۆرێك لە ژنان قۆناغی باشیان بڕیوە، چ لە پێگەیاندنی خۆیان و چ لە وەرگرتنی كەمێك لە مافەكانیان، بەڵام ئەگەر باس لە ئاستی ئاسۆی كۆمەڵگە لەو بوارەدا بكەین، دەبینین دۆخەكە زۆر ئاڵوگۆڕی بەسەردا نەهاتووە، چونكە عەقڵییەتەكە و كەلتوورەكە هەمان بنەمایە، ‎بۆیە دەبینین توندوتیژی زیادی كردووە بە هۆی زۆربوونی جۆرەكانی و بە هۆی هەروەها فراوانبوونی سنووری پەیوەندییەكانی ژنان لە كۆمەڵگە و زۆربوونی بەركەوتەیان لەگەڵ پیاوان.» ئەوەشی دووپات كردەوە كە «پێویستە هەمووان بزانن، نەرێت و بەهای كۆمەڵایەتی هێندە سوودیان هەیە و كاری پێدەكرێ كە لە بەرژەوەندیی كەسەكاندا بێت، ئەگەرنا دەبێت ئاڵوگۆڕی بەسەردا بهێندرێ» گوتیشی: «گرنگترین بیركردنەوە كە پێویستە گۆڕانی بەسەردا بێت، جیاوازیكردنی رەگەزییە، واتە پێویستە تاك بگاتە ئەو راستییە كە هەر دوو رەگەز مرۆڤن و كۆمەڵێ پەیوەندی و خاڵی هاوبەش لەنێوانیاندا هەیە، پاشان لە هەندێ ئاستی تایبەتیدا دەبنەوە بە رەگەز بۆ یەكتری و ئەوكاتیش هەر تەواوكەری یەكتر دەبن، ئەم بیركردنەوەیە چارەسەری زۆرێك لە توندوتێژی و كێشەی ژنان دەكات و سنووری ئازادی و مامەڵەیان فراوان دەكات.»