سەرەڕای هەوڵەكانی حكومەت و پەرلەمانی كوردستان بۆ بەرەنگاربووەنەوەی توندوتیژیی خێزانی و نەهێشتنی تاوانی كوشتنی ئافرەتان لەژێر پاساوی شەرەف و بە بیانووی جۆراوجۆر، هێشتا ئەو هەوڵانە لە ئاستێكیگشتگیردا كاردانەوەیەكی تەواوكاری نەبووە و بە هۆی ناهۆشیاری و سڵ نەكردنەوە لە سزاییاسایی، حاڵەتەكانی ئەو جۆرە تاوانەگەورەیە بەردەوامە، چالاكانی مەدەنییش داوای بەدواداچوونی هەمەلایەن و شیكاریی جددی بۆ دۆزینەوەی رێكارەكانی بنبڕكردنی كوشتنی ئافرەتان دەكەن. بەشداربووانی ئەم راپۆرتەیگوڵان، ئەو پرسەگرینگە لە روانگەی خۆیانەوە تاوتوێ دەكەن.
سەرەتا پەرلەمانتار حەیات مەجید، بڕیاردەری لیژنەی ئافرەتان لەپەرلەمانی كوردستان، باسی ئەوە دەكات كە «لە هەرێمی كوردستان هەوڵی زۆر دراوە بۆ نەهێشتنی تاوانی كوشتنی ئافرەتان بە بیانووی شەرەف، یان بە هەر بیانوویەكی دیكە، بەڵام ئەم دیاردەیە بنبڕ نەكراوەو لەوانەشە بنبڕ نەكرێت.» سەبارەت بە هۆكاری ئەو بۆچوونەشی دەڵێت: «زۆر بەداخەوە تاوانی كوشتنی ئافرەت، وەك عیلاجی نەخۆشێك نییە كە بخورێت و نەخۆشییەكەچارەسەر بكرێت، بۆیە دەكرێت بڵێین: هەوڵەكان چی بوون بۆ رێگری و كەمتركردنەوەی ئەو جۆرە تاوانانە؟ ئەوەش بە تەنیا كاریپەرلەمان نییە و كاری هەمەلایەنیپێویستە.» هاوكات دەڵێت: لەپەرلەمانی كوردستان سێ لیژنەی تایبەت (لیژنەی كاروباری كۆمەڵایەتی و لیژنەی مافی مرۆڤ و لیژنەی داكۆكیكردن لە ئافرەتان) بە جددی لەسەر ئەو پرسە كاریان كردووە، لە لیژنەی داكۆكیكردن لە ئافرەتانیش پێداگریمان لەسەر ئەوە كردووە و ئەوەشمان وەبیر هێناونەتەوە كە بەڕێز سەرۆكیحكومەت لە 25ی نۆڤەمبەر داوای كردووە ئەو خاڵە لەیاسادا جێگیر بكرێت، كە لێبوردنیگشتی بكوژانی ئافرەت نەگرێتەوە. ئەوە نوقتەیەكیگرینگ و پۆزەتیڤە، هەتا ئەوانەیژنكوشتن بەلایانەوە كارێكی ئاسانە، سڵ لەو تاوانەگەورەیە بكەنەوە. هەروەها لەیاسای باری كەسیی هەندێ ماددە هەڵگیران كە بە تەواوی لە بەرژەوەندیی ئافرەتان بوو، هەروەها ئەوەش جێگیر كرا، كە تاوانی كوشتن بە بیانووی شەرەف لە لایەن پیاوانەوە، وەك هەر تاوانێكی دیكەی كوشتن مامەڵەی لەگەڵ بكرێت.» ئەوەشی خستەڕوو كە «یاسای توندوتیژیی خێزانی خوێندنەوەییەكەمی بۆ كراوە و لە نزیكترین كاتدا خوێندنەوەی دووەمی بۆ دەكرێت، هەروەها یاسای بازرگانیكردن بە مرۆڤەوە خوێندنەوەییەكەمی بۆ كراوە.» گوتیشی: «هیوادارین لەو چەند مانگەدا كە ماوەمان ماوە، خوێندنەوەی دووەمیان بۆ بكرێت و ئەوەشی كە زۆر گرینگە، ئەوەیە كە حكومەت بتوانێ كار لە سەر ئەم یاسایانە بكات و وەك خۆی جێبەجێیان بكات.»
پەرلەمانتار حەیات مەجید، لە درێژەی ئاخافتنەكەیدا بۆگوڵان، دووپاتی دەكاتەوە كە «رێكخراوەكانی كۆمەڵگەی مەدەنی و مافی مرۆڤ و (ئێن جی ئۆ) و كەسایەتییەكانیپشتیوانی جێندەر و یەكسانیخواز و میدیاكان و مامۆستایانی ئایینی دەتوانن رۆڵێكی بەرچاویان هەبێت، بۆ ئەوەی لانیكەم ئافرەتان بە مافە شەرعی و یاساییەكانی خۆیان شارەزا بن، ئەوەش هەم رێگری لە كوشتنیان دەكات، هەم لە خۆكوشتن دوور دەكەونەوە.»
دڵشاد نامیق فەرەج، مامۆستای زانكۆ و توێژەر لەبواری مافەكانی مرۆڤ، سەبارەت بە هەمان پرس دەڵێت: «كوشتنیژنان لە كوردستان بەشێكە لەو توندوتیژییە خێزانییەی كەهەیە و بەداخەوە لەهەڵكشاندایە، بێگومان ئەمەش ژمارەیەك هۆكاری خۆی هەیە، لە سەرووی هەموویانەوە نەبوونی هۆشیارییاساییپێویست و نەبوونی متمانە بەیاسا و دامودەزگاكان، چونكە ئەگەر متمانە بەو دەزگایانە هەبێت لای هاووڵاتی و بزانێت رووبەڕووی سزا دەبێتەوە، ئەوا پەنا ناباتە بەر تاوانی كوشتن، واتە هەستی قوتاربوون لە سزا لەلای تاوانكار وادەكات، تاوانەكان دووبارە و چەند بارەببێتەوە، بۆیەپێویستە حكومەت و دەزگا پەیوەندیدارەكان پێداچوونەوە بەو ئیجرائات و رێوشوێنانەدا بكەنەوە كە تا ئێستا بۆ ئەو مەبەستە دانراون. رێكخراوەكانی بواری مافی مرۆڤ و مافەكانی ئافرەت و پاراستنی خێزانیش پێویستە بە شێوازی كاری خۆیاندا بچنەوە.»، جەختیش لەوە دەكاتەوە كە «راگەیاندن و تۆڕە كۆمەڵایەتییەكان هۆكارێكی بنەڕەتین بۆ زیادبوونی توندوتیژی، چونكە ئەم بابەتە سەرەڕای نەبوونی سانسۆر لەسەری، بەشێوەیەكی هەرزان دەست هەموو كەسێك دەكەوێت و هۆشیاری بەكارهێنانیشی لە نەبوونەوە نزیكە، بۆیە دەبینین بەشێكی زۆر لەو تاوانانەی ئەنجام دەدرێن و ژنان دەبنە قوربانی تیایدا، هۆكارەكەی تۆڕە كۆمەڵایەتییەكانە. هەروەها زەقكردنەوەی تاوانەكان لە كەناڵەكانی راگەیاندن و پیشاندانی قوربانییەكان بەو بێ سانسۆرییەی كە هەیە، كاریگەری خراپی هەیە بۆ دووبارەبوونەوە و روودانەوەیان لەشوێنەكانی دیكە، ئەوانە بە جۆرێك لە رەواجدان بە تاوان هەژمار دەكرێن، پێویستە لەم لایەنەشەوەچارەسەریپێویست بهێنرێتەپێشەوە. واتە دەبێت چاوخشاندنەوە بە هەموو ئەو بوارانەدا بكرێت و لاوازییەكانی دەزگا پەیوەندیدارەكان دەستنیشان بكرێت، بۆ ئەوەیچارەسەریپێویستی بۆ بدۆزرێتەوە، بەتایبەتیچۆنێتی جێبەجێكردنییاسا تایبەتمەندەكان و دەزگاكانیچاودێریی خێزان و پۆلیسی نەهێشتنی توندوتیژی.»
هەر لەو بارەیەوە سەید عەلی رەمەزان، ئیمام و وتاربێژی مزگەوتی مەلا ساڵح لە مەخموور، بەمجۆرە رای خۆی دەردەبڕێت: «بە ناوی خوایگەورەو میهرەبان..ك وشتنی موسڵمانێك بە ناحەق لەگوناهەگەورەكانە. خوایگەورە دەفەرموێت:وَمَن يَقْتُلْ مُؤْمِنًا مُّتَعَمِّدًا فَجَزَاؤُهُ جَهَنَّمُ خَالِدًا فِيهَا وَغَضِبَ اللَّهُ عَلَيْهِ وَلَعَنَهُ وَأَعَدَّ لَهُ عَذَابًا عَظِيمًا (93)، واتە هەر كەسێك ئیماندارێك بە ئەنقەسد بكوژێ، جێگای دۆزەخە و تێیدا دەمێنێتەوە و خوا غەزەبی لێ دەگرێت و لەعنەتی لێدەكات و سزایەكیگەورەی بۆ ئامادە دەكات. هەروەها پێغەمبەری نازدار دروودی خوای لەسەر بێ، دەفەرموێ: (لَزَوَال الدُّنْيَا أَهْوَنُ عِنْدَ اللَّهِ من قَتْلِ رَجُلٍ مُسْلِمٍ)، واتە تێكدانی ئاسمانەكان لای خوایگەورە ئاساییترە، لە كوشتنی ئیماندارێك بەناحەق. ئافرەت و پیاو هیچ جیاوازییەكیان نییە لە ئایینی ئیسلام و وەكو یەك مافیژیانیان هەیە، ئەوەی جیاوازیان بكاتەوە، تەقواو عیبادەتە. خوایگەورە دەفەرموێ: يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاكُم مِّن ذَكَرٍ وَأُنثَىٰ وَجَعَلْنَاكُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِندَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ، پێموایە هێشتا لە كوردستان یاسایەك نییە، وا لە خەڵك بكات، جیاوازی لە نێوان ئافرەت و پیاو نەكەن و بە كەم سەیری ئافرەت نەكرێ.»
مەلا عەلی رەمەزان باسی ئەوەش دەكات كە «لە سەردەمی خەلیفە عومەری كوڕی خەتاب، پیاوێك هاتووەتە لای و گوتوویەتی: (ئێستا پیاوێك و ئافرەتێكم بینی لە فڵانە شوێن خەریكی زیناكردنن.) خەلیفە عومەر گوتوویەتی: ئێستا چوار شاهێد دەینی، یان 80 جەڵدەت لێ دەدرێت. پیاوەكە هەر چەندەگەڕا تەنیا سێ شاهێدیپێپەیدا بوو،
بۆیە هەشتا جەڵدەیان لێ دا. چونكە لەیاسای ئیسلام دەبێت، چوار شاهێد هەبن، كاتێك دەڵێن فلانە ئافرەت زینای كردووە.» گوتیشی: «ئیسلام رێزی زۆری لە ئافرەت گرتووە و بۆ هەموو كێشەیەك دوو شاهێدی دەوێت، بەڵام كاتێك باس هاتە سەر كەرامەتی ئافرەت، ئەوا چوار شاهێدی دەوێت.»
د. چەواس حەسەن، مامۆستا لە كۆلێژییاسا و زانستە سیاسییەكان/ زانكۆی سەڵاحەددین، سەبارەت بە هەمان پرس دەڵێت: «لە رووییاساییەوە هەموو كوشتنێك بە تاوان دەژمێردرێت، مەگەر تەنیا لە باری بەرگریی رەوا بێت، ئەویش مەرجی تایبەتی خۆی هەیە. بۆیە كوشتنی ئافرەت بە بێ سێ و دوو بە تاوان دەژمێردرێت. چونكە ناكرێت ئەو تاوانە بخرێتە خانەی بەرگریی رەوا. بۆیە كوشتنەكە بەئەنەقەستە و سزاكەی توندە و ئەگەر لەوەو پێشیش پلانی بۆدانرابێت، ئەوا سزاكەی دەگاتە راددەی لەسێدارەدان. بەڵام دەبێت ئەوە بزانین كەیاساكان هەن و تاوانەكانیش هەر بەردەوامن، ئەمەش دەگەڕێتەوە بۆپاڵنەری تاوانەكان، بۆ نموونە ئەو كاتانەی نەبوونیپەرە دەستێنێت، تاوانی دزی زیاد دەكات، لەگەڵ ئەوەی كە سزاشی بۆ دانراوە، كەواتە تەنیا سزا بۆ نەهێشتنی تاوان بەس نییە، بەڵكو دەبێت پاڵنەرەكانی هەر تاوانێك دیاری بكرێن و چارەسەر بكرێن، بۆ ئەوەی تاوانەكە بنبڕ بكرێت. بۆ تاوانی كوشتنی ئافرەتیش، ئەوا دەبێت بزانین كەپاڵنەری كۆمەڵایەتی و تێڕوانینی كۆمەڵگە بۆ ئافرەت و عەیبە و نامووس رۆڵی سەرەكییان هەیە لەوەی كە تاوانبار پەنا بەرێتە بەر تاوانێكی وەها گەورە، لەگەڵ ئەوەی كە سزایەكی توندیشی لە رووییاساییەوە هەبێت. كەواتە دەبێت تێڕوانینی كۆمەڵگە بۆ ئافرەت و رۆڵ و ئازادییەكانی لەناو كۆمەڵگەدا بێنەچارەسەركردن، بۆ ئەوەی تاوانی كوشتنیژن بنبڕ بكرێت.»