بڕیارە رۆژی 12/5/2018 هـــەڵبــــژاردنی ئەنجومــــــەنی نوێنەرانی عێراق بەڕێوەبچێت. بەڵام ئەو گۆڕانكارییانەی لە چوار ساڵی رابردوودا بەگشتی و لە دوای 16 ئۆكتۆبەرەوە بەتایبەتی، لە نێوان هەرێمی كوردستان و عێراقدا هاتووەتەئاراوە، هاوكێشەكانی بەشێوەیەك گۆڕیوە، هیچ لایەك ناتوانێ پێشبینی ئەوە بكات، كە دەنگدەران چۆن مامەڵەیان لەگەڵ دەكەن . سەرۆكی دەزگای هەڵبژاردنی پارتیش ئاماژە بەوە دەكات كە جگە لە كەركووك، كاندیدیان لە هەموو پارێزگاكان ئامادە كردووە، ئافرەتانی پاڵێوراوبە بۆنەی (8)ی مارسەوە بەرنامەی خۆیان بۆ خزمەتكردنی دۆزی كورد بەگشتی و پرسی ئافرەتان بەتایبەتی دەخەنەڕوو.

د. ڤیان سەبری، لە دەستپێكی ئاخافتنەكەیدا بۆ گۆڤاری گوڵان دەڵێت: «پێش هەموو شتێك دەمەوێ سوپاسی سەرۆك و سەركردایەتی سیاسیی پارتی دیموكراتی كوردستان بكەم بۆ ئەو متمانەیەی بە منیان بەخشی و وەك سەرۆكی لیستی پارتی دیموكراتی كوردستان لە پارێزگای دهۆك دەستنیشان كرام، ئەوەش لە دەرەنجامی پاڵپشتیی حزبە بۆ ئافرەت بە شێوەیەكی گشتی و هەر لە ساتەوەختی دامەزراندنی پارتی لەسەر دەستی سەركردەی نەمر مستەفا بارزانی، پشتگیری لە ئافرەت و مافە رەواكانی كراوە.» هێما بۆ ئەوەش دەكات كە ئافرەتی كورد بەردەوام بە دەست حكومەتە یەك لە دوای یەكەكانی عێراقەوە چەوساوەتەوەو مافەكانی پێشێل كراوە، بەڵام بە خۆشحاڵییەوە لە چەند ساڵی رابردوو و دوای راپەڕینە جەماوەرییەكە و خەبات و تێكۆشانی سیاسی و رۆشنبیری و كۆمەڵایەتیی خودی ئافرەت، توانی تواناكانی خۆی لە كۆمەڵگەدا بسەلمێنێت، لەو كاتەوە ئافرەتی كورد لە ژینگەیەكی دیموكراسی برەو بە كارو چالاكییەكانی دەدات، تەنانەت لە ناو پارتە سیاسییەكانیش لە ئێستادا رۆڵ و پێگەی ئافرەت دیارتر بووە.» گوتیشی: «ئەگەرچی كۆمەڵگەی كوردی تا ئەمڕۆش كۆمەڵگەیەكە لە تێكڕای جومگەكانی بەڕێوەبردن و ئیدارەكردنیدا پیاو باڵادەستە، بەڵام پێداگیریی ئافرەت و سووربوون لەسەر هەوڵ و تێكۆشانەكانی رۆڵێكی ئەرێنی بە واقیعی كۆمەڵگەی كوردی بەخشیوە، لەگەڵ هەموو ئەوانەشدا هێشتا بەشێك لە ئافرەتان پێویستیان بە پاڵپشتی و پاراستن هەیە، چونكە لە زۆر بواردا زوڵم و ستەمی دەرحەق دەكرێ، بۆیە بوونی ئافرەت لە پەرلەمان زۆر گرنگە، هەتا بتوانێت پێشڕەوی بزاڤێك بێ كە رۆشنایی بخاتە سەر داهاتووی ئافرەت و گرنگی بەو بڕیارانە بدات كە لە بەرژەوەندی ئافرەتان دەردەچن و پەلە بكات لە جێبەجێكردنی».
د. مەیادە نەجاڕ كاندیدی ژمارە 4ی پارتی دیموكراتی كوردستان بۆ ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق، سەبارت بە هەمان پرس دەڵێت: «بێگومان هەر كاندیدێك كە دەچێتە پەرلەمان، كۆمەڵێك ئەركی گرنگ دەكەوێتە سەرشانی، منیش چەند پڕۆژەیەكم هەیە، كە لێرەدا دەیخەمەڕوو:
* ئەو پڕۆژانەی پەیوەستن بەهەرێمی كوردستانەوە
ــ پێداگریكردن لەمافە سەرەكییەكانی گەلی كورد بە هەموو جۆرە و بەتایبەتی ئەو مافانەی كە لیێ بێبەش كراوە.
ــ هاندان و هەوڵدان بۆ جێبەجیكردنی مادەی 140 و گەڕاندنەوەی گشت ناوچە كوردستانییەكانی دەرەوەی هەرێم.
ــ هەوڵدان بۆ ئەوەی شایستە داراییەكانی هەریمی كوردستان لەكاتی خۆیدا خەرج بكرێت.
ــ پێویستە لە رێگەی یاساوە بەرگری لە مافی ئافرەتان بكرێت، چونكە لە عێراق زۆر یاسا هەیە كە دژی مافی ئافرەتە و پێویستە ئیمە رێگری بكەین لە دەرچوونی وەك یاسای جەعفەری كە رێگە بە هاوسەرگیری منداڵان دەدات، دەبێت ئێمە كار لە سەر ئەوە بكەین كە یاسای باری كەسی ساڵی 2008 و یاسای بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژی خێزانی بە شێوەیەكی تۆكمە جێبەجی بكرێت، كە مافەكانی ئافرەتانی تێدا پارێزراوە.
ــ پێویستە هانی رێكخراوەكانی ئافرەتانی عێراق و هەرێمی كوردستان بدرێت، بۆ ئەوەی كاری زیاتر بۆ پاراستنی مافی ئافرەت و شكۆی ئافرەت بكەن.
ــ دەبێت كار لەسەر جێبەجێكردنی سیستەمی كۆتا لە دامەزراوەكانی دەستەڵاتی جێبەجێكردندا بكرێت.
ــ دابینكردنی هەلی كار لەكەرتی تایبەت بۆ ئافرەتان و هاندانیان بۆ بەشداریكردن لەم كەرتەدا.
ــ دەبێت بە یاسایەك پڕۆژەی قەرزی بچووك و مام ناوەند بۆ ئافرەتان دابین بكرێت و لەم چوارچێوەیەدا هانی ئافرەتان بدرێت بۆ زیاتر وەگەڕخستنی تواناكانیان.
ــ دابینكردنی هەلی پێویست بۆ بەشداریكردنی ئافرەتان لە تۆڕی دیپلۆماسی لەچوارچێوەی یاسایەكی دیاریكراودا، بە جۆریك دەبیت ئافرەتانی كورد لە نێو تۆڕی دیپلۆماسیدا وەك (باڵیۆز، جێبەجیكاری كارەكان و كونسوڵ و .. بەشدار بن.
ــ كاركردن بۆ دروستكردنی ئەكادیمیایەكی نێودەوڵەتی و تایبەت بە ئافرەتان لەسەر بودجەی پەرلەمانی عێراقی كە ئەركی ئەم ئەكادیمیایە پێگەیاندنی ئافرەتانی كورد بێت لە گشت بوارەكانی: رێكخراوەیی، ئابووری، سیاسی و دیپلۆماسی و گشت سێكتەرە هەستیارەكان، لەم چوارچێوەیەدا هەموو ئافرەتێك لەم پڕۆژەیە سوودمەند دەبیت.
ــ داڕشتنەوەی سیستەمی پەروەردە بە جۆرێك رێز لەبنەماكانی مافی مرۆڤ و مافەكانی ئافرەتان بگرێت.
ــ داڕشتنی پڕۆگرامی پەروەردەیی بۆ پێگەیاندنی كچان لە تەمەنی نەوجەوانیدا.
ــ هاندانی ئافرەتان بۆ كاركردنیان لەكەرتی تایبەت و هەمواركردنەوەی یاسای كار بە جۆرێك مافی كەسی كرێكار پارێزراو بێت .
ــ لەكاتی پێدانی قەرزی بچووكدا هانی ئەو پڕۆژانە بدرێت كە پەیوەستە بە ئافرەتانەوە.
* كاركردن لەسەر بەجینۆساید ناساندنی كەیسی ئێزیدییەكان لەسەر ئاستی جیهان.
ــ دروستكردنی سەنتەری چارەسەری دەروونی لەگشت ناوچەكەكانی ئێزیدییەكان و بەتایبەت شنگار و دەوروبەری.
ــ هاندانی ئافرەتانی ئێزیدی بۆ بەشداریكردنیان لەكاری رێكخراوەیی بۆ دووركەوتنەوە لە خەمەكانیان.
ــ دەبێت بە یاسایەك هەموو كچێكی رفێندراوی ئێزیدی ماف و ئیمتیازاتی زیندانیی سیاسی بیگرێتەوە.
ــ كاركردن بۆ دیاركردنی بیمەی تەندروستی و دڵنیایی تەندروستی بۆ هاووڵاتیان».
هێشوو عەلی كاندیدی پارتی دیموكراتی كوردستان بۆ ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق، دەڵێت: «وەك مامۆستایەكی زانكۆ بە حوكمی ئەوەی ساڵانێكە لە بواری تەعلیم كارم كردووە، ئامانجم ئەوەیە كە چوومە پەرلەمان یەكێك لە پڕۆژەكانم ئەوە بێت كە بە شێوەیەكی تایبەت خزمەتی ئەو ئافرەتانە بكەم كە توانای ماددییان كەمە بۆ خوێندن و بەردەوامبوون لە خوێندن، هەروەها رێژەیەك لەو مووچەیەی وەری دەگرم بە رێژەی 15 تا 20% تەرخان دەكەم بۆ ئەوەی دەستگیرۆییان بكەم، بەتایبەت ئەو ئافرەتانەی داهاتی سەربەخۆی ماددیان نییەو لە لایەن پیاوانەوە دەچەوسێنرێنەوە، یان مامەڵەی خراپیان لەگەڵ دەكرێت. بڕیارم داوە هەموو تواناكانم بخەمە خزمەت ئافرەتە گەنجە بەتواناكان كە دەیانەوێ لە بوارێك لە بوارەكانی كاركردن پێشڕەوی بە تواناكانیان بدەن و لە هەمان كاتیشدا داهاتی سەربەخۆیان نییە، یان داهاتێكی كەمیان هەیە، هەرچەند ئەوە كاری لە مێژینەی من بووە و دەستی ئافرەتانم گرتووە، بەڵام لەوانەیە قەبارەی ئەو ئیش و كارانەی لە رابردوودا كردوومە بچووكتر بێت».
لە لای خۆیەوە خەسرۆ گۆران سەرۆكی دەزگای هەڵبژاردنی پارتی دیموكراتی كوردستان، لە بارەی هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق و چۆنیەتی بەشداریی پارتی دیموكراتی كوردستان لەو هەڵبژاردنەدا دەڵێت: «بۆ بەشداریكردن لە هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق، كاندیدمان لە هەموو پارێزگاكان ئامادە كردووە، تەنیا لە كەركووك نەبێت، چونكە لە دوای رووداوەكانی ١٦ی ئۆكتۆبەر قۆناغێكی دیكە هاتە پێشەوە و ئێمەش خوازیاری ئەوە بووین كە هەموو كورد بە یەك لیست بەشداری بكات، بۆ ئەو مەبەستەش چەند كۆبوونەوەیەكمان ئەنجامدا، بەڵام بەهوی ئامادەنەبوونی هەندێ لایەنی سیاسی نەمانتوانی بگەینە هیچ رێككەوتنێك. ئێمە وەكوو پارتی دیموكراتی كوردستان لەسەر هەڵوێستی پێشووی خۆمانین و ئەگەر بە یەك لیستی كوردی نەبێت بۆ بەشداریكردن لە هەڵبژاردنەكان لە ناوچە كوردستانییەكانی دەرەوەی ئیدارەی هەرێم، بەشداری لە هەڵبژاردنەكاندا ناكەین، هەر بۆیەش كاندیدمان لە پارێزگای كەركووك نییە».
دوای دروستكردنی دەوڵەتی عێراق لە ساڵی 1921 چوار ساڵ دواتر واتە لە ساڵی 1925 دوو ئەنجومەن لە عێراق دروست كران، ئەوانیش ئەنجومەنی نوێنەران كە خەڵك دەنگی بۆ دەدات و ئەنجومەنی پیران كە لەلایەن پاشای عێراقەوە دەستنیشان دەكران، هەردوو ئەنجومەنەكەش بەپێی یەكەم دەستووری عێراقی ئەرك و مافەكانیان دیاری كرا.
لە دروستبوونی پەرلەمانی عێراقەوە تا كودەتای عەبدولكەریم قاسم لە ساڵی 1958 دە هەڵبژاردنی پەرلەمانی لە عێراق ئەنجام دران،
لە نێوان ساڵی 1953 تا ساڵی 1956 واتە لەماوەی سێ ساڵدا، سێ هەڵبژارنی پەرلەمانی لە عێراق ئەنجامدران، ئەوەش بە هۆی ناكۆكیی حكومەتەكەی نوری سەعید لەگەڵ پەرلەمان بوو.
ساڵی 1963 كودەتای سەربازیی بەعسییەكان روویدا، دواتر بەعسییەكان دوورخرانەوە، ساڵی 1968 بەعسییەكان جارێكی دیكە گەڕانەوە دەسەڵات.
لە سەردەمی بەعسییەكان پەرلەمان ناوی گۆڕدرا بە ئەنجومەنی نشتمانی، بەڵام لە راستیدا ئەنجومەنی سەركردایەتیی شۆڕش بە سەرۆكایەتیی سەدام حوسێن وەك سەرچاوەی یاسادانان لێی دەڕوانرا.
پەرلەمان لە سەردەمی بەعسییەكان تەنیا بۆ ئەندامانی ئەو حزبە قۆرغ كرابوو، بەوەش هیچ لایەن و پێكهاتەیەكی دیكە لەو پەرلەمانەدا پێگەیەكی نەبوو. ساڵی 2003 و دوای رووخانی رژێمی بەعس لایەنەكان بیریان لە دروستكردنی پەرلەمانێكی كارا كردەوە بۆ ئەوەی لەوێوە سیستمێكی پەرلەمانی و چاودێر بەسەر دەسەڵاتەكانی دیكەدا دروست بكەن، كە ناوەكەی كرا بە ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق و تا ئێستاش سێ هەڵبژاردنی بۆ كراوە و لەم خولەشدا 328 پەرلەمانتاری هەیە. كە زۆرینەی شیعەن و حكومەتیش دەیان پێشیلكاری دەستووری لە دژی كوردستانییان ئەنجام داوە، كە دیارترینیان بڕینی بودجە و مووچە و جووڵاندنی سوپا و داگیركردنەوەی ناوچە كوردستانییەكانی دەرەوەی هەرێمی كوردستان بوون كە بە نەبەرد و قوربانیدانی هێزەكانی پێشمەرگە لە دەستی تیرۆریستانی داعش رزگار كرابوون.