خۆشەویستی پێناسەی تایبەت بە خۆی هەیە و لە هەر كۆمەڵگەیەكیش بەپێی نەریت و كەلتوور و كاریگەریی هەناردە و هاوردەكردنی شارستانییەت چەندین شێواز لەخۆ دەگرێ، لە كۆمەڵگەی كوردیش زۆر جار گەنج بە خەوشداركردنی خۆشەویستی تۆمەتبار دەكرێ، بەڵام شارەزایان تاوانی خەوشداركردنی عەشق و خۆشەویستی بۆ دەسەڵاتی رۆح داگیركەری ماددە و سامان دەگێڕنەوەو تەنانەت نووسەر و شاعیران و رۆشنبیران بەوە تۆمەتبار دەكەن، كە لە پێناوی داهاتی ماددی شیعر و رۆمانەكانیان لە خۆشەویستی داماڵدراون.

گوڵان: كۆمەڵایەتی
مرۆڤ بەبێ خۆشەویستی ناتوانێ بژی
سەلاح خان دەلۆ مامۆستای بەشی مێژووە كۆلیژی ئاداب و هێما بۆ ئەوە دەكات كە لە زۆربەی كۆمەڵگەكانی دنیا عەشق و خۆشەویستی بایەخی خۆی هەبووەو گەیشتۆتە ئەو رادەی عەشق بۆتە هۆكارێكی گرنگی بەردەوامی ژیان و مرۆڤەكان نەیانتوانیوە بەبێ عەشق بژین، ئەوەش دەخاتەڕوو كە لەمێژووی كوردان دەیان داستانی نەمری خۆشەویستی ماوەتەوە، نموونەی (مەم و زین)، (وەلی دێوانە و شەم) و (شیرین و فەرهاد) و .. هتد كە تا ئێساش مایەی شانازی میللەتی كوردن، گەرچی ئێستاش ئەو نۆڕمە گۆڕاوە، بەڵام عەشق و خۆشەویستی پیرۆزیی خۆی لەدەست نەداوە، گوتیشی «كوڕ و كچی كورد بەهەمان گوڕ و تینی رابردوو عاشق دەبن، لە خۆشەویستی تێدەگەن و قوربانی لەبەرامبەر یەكتر دەدەن، كەچی میكانیزمەكانی ژیانكردن گۆڕانكارییان بەسەرداهاتووە و زۆرجار بووەتە هۆكاری لەیەك دابڕانی دوو دڵ كە بەڵێن و پەیمانیان بەیەك داوە، تەنانەت شێوازی هەڵسوكەوتی تاكەكانیش گۆڕانكاری بەسەردا هاتووە، كەلتووری بێگانەش بەسەر كەلتووری كوردیدا زاڵبووە و وایكردووە عەشق و خۆشەویستی ئەو سەنگاییەی جارانی نەمێنێت، ئەگینا لە كوردەواریدا هەرگیز عەشق و خۆشەویستی شتێكی قەدەغەكراو نەبووە».
پێویستە گیانی خۆشەویستی و لێبوردەیی لەسیستەمی پەروەردەدا رەچاوبكرێت
شیلان جەعفەر ئەندامی خولی چوارەمی پەرلەمانی كوردستان، سەبارەت بە هەمان پرس بەمجۆرە ڕای خۆی دەخاتەڕوو «خۆشەویستی لەهەموو كات و سەردەمێكدا هەر خۆشەویستییە، بەڵام پرسیار لێرەدا ئەوەیە كە ئایا لەكۆمەڵگەی ئێمەدا چۆن تەفسیری بۆ دەكرێت؟ خۆشەویستی لە ڕابردوودا جگە لەوەی پەیوەندییەكی رۆحی بووە، لەهەمان كاتیشدا حورمەت و ڕێزی كۆمەڵگە لەبەر چاو دەگیرا، بە واتایەكی دیكە چونكە ژیان سادە بوو، مرۆڤەكانیش بەسادەیی خۆشەویستییان دەكرد، بەڵام ئێستا بەهۆی تەكنەلۆژیا و گۆڕانكاری لە پێكهاتەی كۆمەڵگە و ئازادیی تاك هاوكێشەكان جیاوازترن، لەكاتێكدا بەهۆی تێنەگەیشتن لەچەمكی خۆشەویستی و نەبوونی عەقڵێكی كامل و ئەزموونێكی گشتگیر گەنجان كەمتر بیر لەخۆشەویستی دەكەنەوە، من وا هەست دەكەم خۆشەویستی چۆتە حاڵەتی لاساییكردنەوە و كوێرانە بڕیاردان، بۆ چارەسەركردنیشی پێویستە پەیامی تێگەیشتن لەبەرچاو بگیرێت، هەروەها گیانی خۆشەویستی و لێبوردەیی لەسیستەمی پەروەردەوەدا رەچاوبكرێت، جگە لەوەی ئەركی رێكخراوەكانە كە لەڕێگەی كۆڕ و سیمینار هەوڵ بۆ گەڕاندنەوەی پێگە و پیرۆزی عەشق بدەن و حكومەتیش بە سیستەمی حوكمڕانی خۆیدا بچێتەوە و گەنج لە قەیرانی بێئومێدی رزگار بكات.
ئەركی دەسەڵاتە لە رێگەی پەروەردەوە هەوێنی خۆشەویستی لەنێو دڵی نەوەی نوێدا دروست بكات
نەبەز جۆڵا ئەندامی دەستەی رێكخراوە جەماوەری و پیشەییەكانی ئەنجومەنی سەركردایەتیی كەركووك / گەرمیان، پارتی دیموكراتی كوردستان، ڕایوایە «بۆ ئەم قۆناغەی ئێستای مرۆڤایەتی وشەی عەشق زۆر قورسەو دەڵێت «لە ئێستادا عەشق تەنها لەناو چەند دێڕە شیعرێك، یان لە دووتوێی پەرتووكێك لە لەناو ڕۆمان و كورتەچیرۆكەكاندا خۆی حەشارداوە». جەختیش لەوە دەكاتەوە كە خۆشەویستی تەنیا ئامڕازێكی گەیشتنی دوو ڕەگەزی جیاوازی مرۆڤ بە یەكتر نییە، بەڵكو ئامڕازی گەیشتنی هەستی ئاژەڵانیشە بە یەكتر، گوتیشی «خۆشەویستی هۆی گرێدانی هەستی راستەقینەی مرۆڤە بەخاك و نیشتمانەكەیەوە، بەڵام بەداخەوە هەموو جۆرەكانی خۆشەویستی لە نێو كۆمەڵگەی كوردی بەرەو كاڵبوونەوە چووە».
نەبەز جۆڵا لە درێژەی قسەكانیدا هێما بۆ ئەوە دەكات كە «خۆشەویستی لایەنێكی سۆزداری بەگوژمەو تەژییە لە هەستی توندوناسك، شادی لەگەڵ ئازاردا، دڵەڕاوكێ لەگەڵ ئارامیدا، خۆنەویستن لەگەڵ ئیرەییدا، كامەرانی لەگەڵ خەم و پەژارەدا، لەگەڵ هەموو ئەمانەشدا لایەنێكی توندی پەرۆشیە بۆ یەكبوون لەگەڵ كەسێكی دیدا. ئەم سۆزەش رەگ و ڕیشەی هەیە لە هەردوو سیستەمی بایۆلۆجی و كۆمەڵایەتی سەرجەم بوونەوەرە زیندووەكاندا، بەڵام خۆشەویستی لە كۆمەڵگەیەكەوە بۆ كۆمەڵگەیەكی دی جیاوازە و هۆكاری جیاوازییەكەشی دەگەڕێتەوە بۆ كەلتووری ئەو كۆمەڵگەیە». گوتیشی «ئەركی دەسەڵاتە هەنگاوی جددی هەڵبگرێت بۆ سەرجەم ئەو خووە ناشیرینانەی دەبنە ڕێگر لەبەردەم جوانییەكانی ژیان، كە خۆشەویستی یەكێكە لەو جوانییانە، ئەو كارەش بەس لەڕێگەی دەركردنی یاسا و جێبەجێكردنی راستەقینەی و لەڕێگەی پەروەردەوە لە باخچەی ساوایانەوە تا قۆناغی زانكۆ هەوێنی خۆشەویستی لە نێو دڵی نەوەی نوێدا دروست بكات و وا پەروەردە بكرێن كە بزانن خۆشەویستیی راستەقینە عیشق دەخوڵقێنێ و بەهۆیەوە هزری مرۆڤەكان لە هەموو خەوشێك پاك دەبێتەوە».
كۆمەڵناس نەجات رەسووڵ، سەبارەت بە هەمان پرس دەڵێت «لەهیچ بارودۆخێكدا تاوانباركردنی گەنج بە هەردوو رەگەزەكەیەوە دروست نییە». ئەو كۆمەڵناسە ڕایوایە «هۆكارەكان و بارودۆخ كەسایەتیی تاك دروست دەكات، ئەم تاكەش كە گەنجێكە وەك میمۆرییەكی بەتاڵ داتاو زانیاری ئەخرێتە سەری، بۆیە نە كوڕ و نە كچ تاوانبار نین، بەڵكو سروشتی كۆمەڵگە و ڕاگەیاندنەكان و ڕۆشنبیران و دەسەڵاتی سیاسی تاوانبارن، نووسەران ناتوانن لە ئاست نووسینەكانیان عەشق بەخش بن و ئەوەندەی لەسۆنگەی ماددییات دەڕواننە ڕۆمان و شیعر و بابەتەكانیان، بەداخەوە شیعر بێ ڕۆحبووەو ڕۆمانەكان رووتن لە خۆشەویستی، دایك و باوك ناتوانن خۆشەویستی بەخش بن، ئەوەندەی خۆسەپێنەرن، لەگەڵ هەموو ئەو كۆت و بەندانەی جاران هەبوو، بەڵام شتەكان بە سروشتی خۆیان گەشەیان دەكرد، نەك وەك ئێستا هەموو بوونەتە رۆبۆتێك بەدەست راگەیاندنە بێ باكەكان، لەلایەكی دیكەوە حكومەت بەشی شێری هەیە لەشكست بە خۆشەویستی، لەم قۆناغەدا ئەوان هەموو خۆشەویستییەكیان هەڕاج كردووە، جوانترین شاكار لەنێوان دوو دڵداری كورد هەڵكردنی ئەم دوو رۆحە بووە لەگەڵ هەموو ناوەڕۆكە ناشیرین و تاڵەكانی ژیان، دنیای ماددی پاڵەوانی بەخشینەوەی دڕندەیی و لێكترازان و كەلێن خستنە نێوان خۆشەویستانە، كۆمەڵناس نەجات رەسووڵ بەشێكی دیكەی هۆكارەكانی بۆ نەبوونی رۆشنبیریی عەشق گەڕاندەوەو گوتی «ئەوەندەی ئێستا كوردستان پێویستی بە بەخشینەوەی خۆشەویستی نێوان تاكەكانی هەیە، بەدرێژایی مێژووی رابردووی پێویستی پێ نەبووە، كورد دەبێت بیر لە دامەزراندنی خێزانی تەندروست بكاتەوە، ئەویش لەڕێگەی ژیانی نوێی كوڕ و كچ، كە تەنها خۆشەویستی و هۆگربوونیان دەتوانێت نەوەیەكی تەندروست پەروەردە بكات، ئەمە ئەركی دەزگەكانی راگەیاندنی نووسراو، بینراو و بیستراوە، بەداخەوە ئەوەندەی خەریكی زەقكردنەوەی دیوە ناشیرینەكانن، ئەوەندە كار لەسەر جوانییەكان ناكەن، دەبێت هەوڵبدەن جۆرێك هاوسەنگی لەنێوان هەردوو ڕەگەز دروست بكرێت، نەك كەلتووری زاڵ و نێرسالاری، زۆر گرنكە كچ و كوڕ لەتەمەنێك بە ئاشكرا و دوور لە سانسۆر دەست بخەنە دەستی یەكتر، بەڵام گرنك تەقەبول و كرانەوەی كۆمەڵگەیە».