ساڵانێكە گرفتی منداڵان لە دایەنگەكان لە میدیاكان و دەزگەكانی ڕاگەیاندن دەخرێتە بەر باس و تا ئێستاش زۆربەی دایكان نیگەرانی خۆیان بەرامبەر گرانیی نرخی دایەنگە ئەهلییەكان دەردەبڕن، جەختیش لەوە دەكەنەوە كە دایەنگە حكوومییەكان وەك پێویست بە ئەركی خۆیان هەڵناستن و جگە لەوەی بۆ كاتێكی كەم دەوام دەكەن، لە ڕووی پێگەیاندن و پەروەردەی منداڵانیشەوە پلانێكی دڵخۆشكەریان نییە. توێژەرێك جەخت لە بێ پلانی حكومەت لەو بوارەدا دەكاتەوە و پسپۆڕێكی كارگێڕیش هەنگاوەكانی چارەسەركردنی ئەو ئاریشە كەوموكورتییانەی دایەنگەكان دەخاتەڕوو.

ئەگەر منداڵ كێشەیەكی
هەبێت، دایەنەكان هیچیان پێناكرێت
«زۆرجار لە دایەنگە تەلەفۆنم بۆ دەكرێت، كە منداڵەكەم نەخۆشە، یان كێشەیەك هەیە، منیش ناتوانم دەوام بەجێ بهێڵم و بچم بۆلای، بەڕاستی هەرگیز دایەنگە جێگەی دایك ناگرێتەوە، چونكە ئەگەر منداڵ كێشەیەكی هەبێت، دایەنەكان هیچیان پێناكرێت، منیش بەدرێژایی‌ كاتی‌ دەوامكردنم دڵم لای‌ منداڵەكانمە». كەژاڵ محەممەد نووری وایگوت. ئەو فەرمانبەرێكی حكومەتە و جەخت لەوە دەكاتەوە كە «فەرمانبەری ئافرەت مەحاڵە كێشەی دایەنگەو باخچەی ساوایانی نەبێت»، بۆیە دەڵێت «دایەنگەكان ئەگەرچی ئەركی سەرشانی دایكانی فەرمانبەر كەم دەكەنەوە، بەڵام كەموكورتیشیان زۆرە، هەم نرخەكەی كێشەیە و هەم هاتوچۆی منداڵ و گەیشتن بە دەوام بۆ دایكانی فەرمانبەر گرفت دروستدەكات».
ژمارەیەك لە دایكانی كارمەند، باسی ئەوە دەكەن كە بە هۆی نەبوونی پلانی پەروەردەیی لە دایەنگە حكوومییەكان بەردەوام «دڵەڕاوكێ»یان هەیە، ئەوەتا شیلان شاكر دەڵێت «ڕۆژێكیان كەچووم بەشوێن منداڵەكەمدا بینیم هەموو دەموچاوی‌ بریندار بووە، ئەو كاتە هەر نەمزانی‌ چۆن باوەشی‌ پێدا بكەم‌، زۆر ترسام و هەراسان بووم، دوای ئەوەی بەداواداچوونم كرد، دەركەوت لەوكاتەی كە دادەكە سەرقاڵی منداڵێكی‌ تر بووە، كچەم لەگەڵ كوڕێكی‌ لەخۆی‌ گەورەتر لەسەر شتی‌ یاریكردن شەڕیان بووە، هەموو دەمو چاوی كچەكەمی هەڵكۆڵیبوو، بۆیە دیارە دایەنگە كارمەندی كەمە دەنا چۆن كچێكی وا ناسك و منداڵ دەبێت هەموو دەموچاوی بریندار بێت و كەس فریای نەكەوێت؟». شیلان گوتیشی «ئەركەكانی فەرمانبەری ئافرەت زۆر زەحمەتە لەماڵەوە، هاوسەرەو دایكەو مامۆستا و پەرستیاری منداڵەو لە فەرمانگەش لێپرسراوەو خزمەت بە دەوروبەرەكەی دەكات، بۆیە پێویستە لانیكەم لە كاتی دەوام لە جۆری پەروەردەی منداڵەكەی لە دایەنگە و قوتابخانەكانیش دڵنیا بێت».

پێویستە حكومەت ڕێگە چارەیەكی تەندروست بدۆزێتەوە
شیرین عەلی تەمەن 40 ساڵیش فەرمانبەرەو سەرەتا ئاماژە بەوە دەكات كە دایەنگا ئەهلییەكان «نرخیان زۆر گرانە»، ئەو دەڵێت «منداڵ بەخێوكردنی‌ ئێستا ئەوەندە زەحمەت بووە، ئافرەتانی فەرمانبەر وایان لێهاتووە ناوێرین منداڵیان ببێت، چونكە دەبێت بیر لەوەبكەنەوە كە دوای‌ مۆڵەتی‌ دایكایەتی‌ چۆن بەخێوی‌ دەكەن و منداڵی خۆیان لەكوێ‌ دادەنن، بۆیە داواكاری‌ ئەوەین كە حكومەت ڕیگە چارەیەكی تەندروست بدۆزێتەوە و دایەنگە حكوومییەكانیش لە ڕووی چۆنیەتی و چەندایەتی باشتر بكات.

گەورەترین قەیران بۆ ئافرەتانی كارمەند دروست بووە
چنار حەمید توێژەری كۆمەڵایەتییە لەسەنتەری چارەسەری دەروونی، ئەو ڕایوایە ئافرەتی فەرمانبەر لەڕووی چۆنێیەتی راپەڕاندنی كاری ئیداری و هاوسەنگیكردن لەنێوان كارەكانی ماڵەوە، بەتایبەتی لە بەخێوكردنی منداڵەكانی لە ژێر كۆمەڵێ فشاری زۆردایە، گوتیشی «نەبوونی دایەنگەی متمانەپێكراو و كارامە گەورەترین قەیرانی بۆ ئافرەتانی كارمەند دروست كردووە، ئەمەش مێشكی ئافرەتان جەنجاڵ دەكات و كاریگەری خراپ دەخاتە سەر كار و بیركردنەوەیان».
چنار پێی باشە جیاكارییەكی ئەرێنی لەنێوان ئافرەت و پیاوی فەرمانبەردا بكرێـت، ڕەخنە لەوەش دەگرێت كە «سیستەمی كارگێڕی كوردستان وەك وڵاتانی رۆژهەڵاتی و ناوچەكە لە ئافرەتی كارمەند دەڕوانێت و ئاسانكارییەكی ئەوتۆی بۆ ناكات، دەبوو یاسایەك، یان بڕیارێكی هەبووایە كە تایبەتمەندییەكانی ئافرەتانی فەرمانبەر ڕەچاو بكرێ، بەتایبەتی لە بواری ئاسانكاری بۆ پەروەردەی منداڵ لە قۆناغی پێش قوتابخانە، كە دایەنگە و باخچەی ساوایان دەگرێتەوە، لەو بوارەشدا دەكرێ بۆ نموونە باسی ئەوە بكەین كە حكومەت تەنیا ڕەچاوی ئافرەتانی مامۆستای كردووەو پلانێكی ئەوتۆی بۆ ئافرەتانی دیكەی فەرمانبەر نەبووە». ئەو توێژەرە جەخت لەوەش دەكاتەوە كە «وڵاتێك پڕ بێت لە كێشەی ئابووری و كارگێڕی ئەستەمە دایەنگەیەكی هەبێت، شوێنی دایك بگرێتەوە، بان دایەنگەیەكی نموونەیی هەبێت» گوتیشی «دادەیەك بە مووچەیەكی 400 هەزار دیناری ناتوانێت ببێتە دایكی سی چڵ منداڵ و خاوێنیان بكاتەوە و بە دروستییش پەروەردەیان بكات، ئەو كەسانەی كەلەدایەنگەكانن هیچ جۆرە دەرماڵەیەكیان نییە كە هانیان بدات وەك پێویست خزمەتی منداڵان بكەن».
پەروەردەی دایك زیاتر
لە دایەنگەكان كاریگەری لە سەر منداڵ هەیە
پسپۆڕی دەروونی ئەمیر عەزیز، سەرەتا باسی پێگەی بەرزی دایك لە پەروەردەی منداڵدا دەكات و دەڵێت «لە ڕووی دەروونییەوە دەركەوتووە ئەو منداڵانەی كە لەلایەن دایك، یان داپیریانەوە بەخێو دەكرێن، لەڕووی كەسایەتییەوە زۆر سەركەوتووتر دەبن. واتە بەپێی دواتوێژینەوە دەروونییەكان دەركەوتووە كە منداڵ باشترە لەلایەن دایك و باوكەوە پەروەردە بكرێت، نەك لەدایەنگەكان، چونكە دایەنگە نابێتە جێگرەوەی دایك و ئەو مندالانەی لەناو دایەنگە و باخچەی ساوایان پەروەردە دەكرێن لەڕووی كەسایەتییەوە جۆرە شەڕانگێزییەكیان پێوەدیارە».

هەرێمی كوردستان پڕە لە كێشەی كارگێڕی
ئەژین عەلی پسپۆڕی كارگێڕییەو ڕایوایە «كێشەوگرفتی دایەنگە، یان هەر فەرمانگەیەكی حكوومی وابەستەیە بەو سیستەمە كارگێڕییەی كە حكومەت هەیەتی، هەرێمی كوردستانیش پڕە لە كێشەی كارگێڕی، سەبارەت بە دایەنگەكانیش لەچەند ڕوویەكەوە كێشە هەیە، لەوانە كەمی مووچەو ئیمتیازاتی ئەو دایەنانەی كە لە دایكەنگەكانن، لەلایەكی دیكەوە پێویستە سیستەمی دایەنگەكان سیستەمی كراوە بێت، واتە ئەو دایەنە مووچەكەی باش بێت، بەڵام بە گرێبەست بێت، بۆ ئەوەی ئەگەر بە كارەكای هەڵنەستا، ئەوا كەسێكی دی لەشوێنی دابنرێت، بەڵام لە لای ئێمە شتەكان پێچەوانە بوونەتەوە، هەموو دایەنەكان فەرمانبەری ڕەسمین و مووچەشیان كەمە».
ئەژین ئەوەشی دووپات كردەوە كە «سیستەمی دایەنگەكان لەسالانی رابردوودا زۆر باشتر بوو، بەڵام ئێستا زۆری فەرمانبەر تا ڕادەیەك كێشەی دروستكردووە، وەك دەگوترێت خواردنێك كابانی زۆر بێت، تێكدەچێت».