سەرباری بوونی چەند بڕگەیەكی یاسایی دژی توندوتیژیی بەرانبەر بە مێینە و بوونی چەندان رێكخراوی ئافرەتان، بەڵام رۆژ لە دوای رۆژ كوشتن و توندتیژیی بەرامبەر بە ئافرەتان زیاتر دەبێت، تەنانەت هەندێكجار دوای كوشتنیان سیناریۆی خۆكوشتنی بۆ دروست دەكەن، بەڵام وردبینی پزیشكی دادوەری و لێكۆڵینەوەی بابەتییانەی پۆلیس پیلانەكان ئاشكرا دەكات.
رۆژی 21/5\2013 لە گەڕەكی ئاری شاری هەولێر، باوكی شەوبۆ تەلەفۆن بۆ بەڕێوەبەرایەتی نەهێشتنی تاوان دەكات و ئاگاداریان دەكاتەوەكە كچەكەی خۆی بەپشتێنێكی پیاوان بە پانكە هەڵواسیوە و خنكاوە.
بەپێی زانیارییەكانی بەڕێوەبەرایەتی نەهێشتنی تاوان دوای لێكۆڵینەوە لەگەڵ باوك و براكانی شەوبۆ و زانیارییەكانی پزیشكی دادی دەركەوتووە كە باوكی كوژراو كاتژمێر سێی نیوەشەو هەستاوە بە كوشتنی كچەكەی بە رێگەی خنكاندن، بكوژ دانی بەوەدا ناوە كە كیژی خۆی خنكاندووە، هۆكارەكەشی بۆ ئەوە گەڕاندووەتەوە كە كچەكەی لەگەڵ كوڕێك دیوە و ناسنامەی لە كوڕەكەش وەرگرتووە، بەپێی ماددەی 240 فەرمانی دەستگیركردنی ئەو كوڕە دراوە، ئێستاش باوك و براكانی شەوبۆ بەپێی ماددەی 406 دەستگیركراون و لێكۆڵینەوە لەكێشەكە بەردەوامە، شەوبۆ لەدایكبووی ساڵی 1988 و كچی ماڵەوە بووە.
تاوانی كوشتنی ئافرەتان زۆر جار شەرعییەت و هەماهەنگی كۆمەڵایەتیشی بەدواوەیە
كۆمەڵناس دانا شەریف، سەبارەت بەو ڕووداوە دەڵێت «ئەگەرچی یاسای بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژیی خێزانی بە دەستكەوتێك دەژمێردرا بۆ ژنان، بەڵام تا ئێستا ئەو یاسایە بەتەواوی جێبەجێ نەكراوە، تاوان و دیاردەی كوشتنی كچان و ئافرەتان لە پشت پەرەدی فەلسەفەی‌ ئایینێكەوە ئەنجام دەدرێت كە زۆرجار شەرعییەت و هەماهەنگی كۆمەڵایەتیشی بەدواوەیە،‌ سەرچاوەی ئەم شەرعییەتە لە راستیدا ناگەڕێتەوە بۆ ئایین، بەڵكو تاوان بەرابەر بە ئافرەت رەگ و ڕیشەكەی لەو كەلتوورە عەرەبییە جاهلییە سەرهەڵدەدات كە ئایینی ئیسلام بەو هەموو هێزەوە نەیتوانی خۆی لێ پاك بكاتەوە‌، لە كۆمەڵگەی نێرسالاریدا، پەروەردەی كۆمەڵایەتی كوردی گوزارشت لە فەرهەنگێك دەكات كە پڕە لە فەرمان و بڕیار، كە پیاو بە شێوازێكی توند بەسەر ڕەگەزی مێدا دەیسەپێنێ، دەسەڵاتیش تا ئێستا وەك مرۆڤێكی كارا و خاوەن پێگەیەكی تایبەت نەیتوانیوە باوەڕ بە مافەكانی ئافرەت بهێنێت، بەڵكو دەسەڵات زۆر جار رۆڵی بەرچاوی هەبووە لە مانەوەی هزری پیاوسالاری و بیری خێڵەكی نەك پەنابردن بۆ یاسا».
دانا شەریف جەختی لەوە كردەوە كە ئافرەت لەم هەرێمەدا لە بار و دۆخێكی خراپدا دەژی، گوتیشی «كچی گەنجی ئێمە لە ژێر فشاردایە، تەنیا لەبەرئەوەی رەگەزی مێینەیە نەك هۆیەكی تر. پیاوسالاری هۆكاری ئەوەیە ئافرەت لەم وڵاتەدا دەستەمۆ بێت. كەلتووری توندوتیژی لە نێو كۆمەڵگەی كوردیش سێ پاڵنەری سەرەكی هەیە، كە بریتین لە دابونەریت و نۆڕم و بەهای كۆمەڵایەتی كە لە عەقڵییەتی كۆنەخوازی خزاوەتە نێو كایەكانی ژیانمانەوە، فاكتەرێكی دیكەی گرنگ لەم بوارەدا بریتییە لە پەروەردەی خێزانی و كۆمەڵایەتی، كە ئەو پەروەردە سەقەتە، كەلتووری نێرسالاری كردۆتە نەریتێكی باو و بەسەر مێینەكانیدا دەسەپێنێ. بە شەرعیكردن و بە فەرمیكردنی كۆمەڵگەی نێرسالاری، هێز و تواناو دەسەڵات دەداتە دەست نێر و دەسەڵات و هێز لە ئافرەت دەستێنێتەوە، لە دەرەنجامدا ئافرەت دەبێتە سێبەر و كۆیلە، نێر دەبێتە بكەر و مێ دەبێتە وەرگر و جێبەجێكاری فەرمان و بڕیارەكانی نێر، تەنانەت لە وتاری ئایینیشدا جوداخوازی رەگەزی میراتییەكە و سەدان ساڵە ماوەتەوە، لەهەموو ئەوانە گرنگتر نەخوێندنی كچ كارەسات دروست دەكات، دیسان بەهۆی پیاوسالاری ڕێگری لەخوێندنی كچان دەكرێت و لە كونجی ماڵەوە زیندانیان دەكەن و چاوبەست دەكرێن، بەپێی ئەزموونی كاركردنم لەم بوارەدا ئەو كچ و ئافرەتانەی كە تووشی گرفتی لەم شێوەیە دەبنەوە، ئاستی خوێندن و هۆشیاریان زۆر نزم بووەو زیاتریان كەسانێكی نەخوێندەوار بوون».
ئیسلام بەهیچ شێوەیەك هانی ژنكوشتنی نەداوە
مامۆستا مەلا سەید عەبدوڵڵا عەبدولقادر پێشنوێژ و وتار خوێن، سەبارەت بە هەمان پرس دەڵێت «زۆرجار بیستوومانە ئافرەت كوژراوە لەسەر بوونی ژمارەی تەلەفۆنێك لەسەر مۆبایلەكەی، یان لەبەر تەنها بینینی لەگەڵ كەسێك، یان لەبەر گومانێك، بەڵام لە شەرعی ئیسلام حوكمی زینا دانراوەو ئەوەش ڕوون كراوەتەوە كە چۆن دەسەلمێندرێ كەسێك زینای كردووە، تاوەكو حوكمەكەی لەسەر جێبەجێ بكرێ، یەكەم دەبێت خۆیان (پیاو یان ئافرەت) دان بەو تاوانە بنێن، یانیش چوار كەسی عادل شاهێدی بدا لە سەریان كە بینیوویانە بە چاوی خۆیان زینایان كردووە، یان ئافرەتەكە دووگیان ببێ، نەك ئەوەی تەنها بڵێن لە ژوورێك بەیەكەوە بوون، یان لەسەرجێگە بوون بە یەكەوە بەڕووتی، دەبێ ئیللا بینیبێتیان عەورەتی پیاوەكە چووبێتە عەورەتی ئافرەتەكەوە، ئەوجا ئەگەریش ئەوەش بوو، كەس بۆی نییە ئەو حوكمە جێبەجێ بكات، تەنها سەرۆكی وڵات، یان قازی كە جێگری ئەوە حوكم دەدات، نەك پیاو ژنی خۆی بكوژێ، برا خوشكی خۆی بكوژێ، باوك كچی خۆی بكوژێ، با بچینە خزمەتی ئایەتی قورئانی پیرۆز كە چەندین شت ڕوون ببێتەوە.
[ وَالَّذِينَ يَرْمُونَ الْمُحْصَنَاتِ ثُمَّ لَمْ يَأْتُوا بِأَرْبَعَةِ شُهَدَاءَ فَاجْلِدُوهُمْ ثَمَانِينَ جَلْدَةً وَلَا تَقْبَلُوا لَهُمْ شَهَادَةً أَبَدًا وَأُولَئِكَ هُمُ الْفَاسِقُونَ (4) إِلَّا الَّذِينَ تَابُوا مِنْ بَعْدِ ذَلِكَ وَأَصْلَحُوا فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ (5) وَالَّذِينَ يَرْمُونَ أَزْوَاجَهُمْ وَلَمْ يَكُنْ لَهُمْ شُهَدَاءُ إِلَّا أَنْفُسُهُمْ فَشَهَادَةُ أَحَدِهِمْ أَرْبَعُ شَهَادَاتٍ بِاللَّهِ إِنَّهُ لَمِنَ الصَّادِقِينَ (6) وَالْخَامِسَةُ أَنَّ لَعْنَةَ اللَّهِ عَلَيْهِ إِنْ كَانَ مِنَ الْكَاذِبِينَ (7) وَيَدْرَأُ عَنْهَا الْعَذَابَ أَنْ تَشْهَدَ أَرْبَعَ شَهَادَاتٍ بِاللَّهِ إِنَّهُ لَمِنَ الْكَاذِبِينَ (8) وَالْخَامِسَةَ أَنَّ غَضَبَ اللَّهِ عَلَيْهَا إِنْ كَانَ مِنَ الصَّادِقِينَ (9) ] النور . بەداخەوە خەڵكانێك تۆمەت بۆ ئیسلام هەڵدەبەستن كە گوایە هانی ژن كوشتنی داوە ئەوە تۆمەتێكی بەتاڵەو هیچ پەیوەندی بە ئیسلامەوە نییە، ئیسلام بەهیچ شێوەیەك هانی ژنكوشتنی نەداوە، ئەگەر موسڵمانێك لەخوا نەترسا و تاوانی كوشتنی ئافرەتی ئەنجام دا، دەبێ حكومەت تۆڵەی لێبسێنێتەوەو بیكاتە عیبرەت و ڕێ لەو كارە بگرێ، هەروەها تاوانی زینا بۆ ئافرەت و پیاو وەك یەك وایە هیچ جیاوازی نییە».