پڕۆفایل:
سەرفراز عەلی نەقشبەندی لە بامەڕنێ سەربە پارێزگای دهۆك و لە بنەماڵەیەكی نیشتمانپەروەر لەدایكبووە. ساڵی 1981 بڕوانامەی بەكالۆریۆسی لە كارگێڕی و ئابووری وەرگرتووە. ساڵی 1998 بڕوانامەی دیپلۆمی لە بواری رۆژنامەوانی لە وڵاتی لوبنان وەرگرتووە. چالاكوانێكی بواری مافی مرۆڤە و نزیكەی 20 ساڵە لە وڵاتی ئەڵمانیا دەژی. لە چەندین رێكخراوی مەدەنی و نێودەوڵەتی ئەندامەتی و چالاكی هەبووە، یەكەمین خاوەن ئیمتیاز و سەرنووسەری ئافرەت بووە لە هەرێمی كوردستان و رۆژنامەی وڵات ـی دەركردووە، بۆ ماوەیەكیش سەرنووسەری رۆژنامەی كوردستان راپۆرت بووە. دەستەی دامەزرێنەری رێكخراوی دۆستایەتی كورد و ئەڵمانی بووە. چەند كۆمەڵە چیرۆك و رۆمان و لێكۆڵێنەوەی هەیە كە وەك پەرتووك بڵاوبوونەتەوە. پەرتووكێكی لەسەر ئەدەبی منداڵانی كوردو جیهان بە زمانەكانی ئینگلیزی و ئیسپانی بڵاو بۆتەوە.
- راگەیاندنی كوردی كەمتر ئافرەتی كورد رووبەڕووی پرسی سیاسی دەكەنەوە، ئایا ئەوە هێمای لاوازی ئافرەتە لەبواری سیاسی، یان هۆكاری دیكەی هەیە؟
سەرفراز نەقشبەندی: پێش هەموو شتێك دەبێت باسی ئەوە بكەین كە ژنانی دنیا زۆر لێبڕاوانە بۆ ئازادی و یەكسانی و دەستەبەركردنی مافەكانی خۆیان لە بزاڤەكاندا خەباتیان كردووە، لە هەموو بوارێكی ژیانیشدا خەباتی بەرچاویان هەبووە، كاتێك دیرۆكی خەباتی ژنانی دنیا دەخوێنینەوە، مرۆڤ بە ئاشكرا ئەوە دەبینێت، بەڵام لە كوردستان ژنان چ شۆڕشێكی وایان بۆ دەستەبەركردنی مافەكانیان دەست پێنەكردووە، دیارە ئەوەش وایكردووە لە واری سیاسیشدا لە پاش بمێنن. تا ئێستاش لە ڕاگەیاندنی كوردیدا گەر هەندێك ڕۆژنامەوانیش بخوازن رووماڵی پرسێكی سیاسی بكەن و نیازیان وابێ پرسیارەكان ئاڕاستــــەی ژنان بكەن، بەگومانن لـــەوەی كـە ژن ئـــەو ســەكۆیە بێت كە بكارێ رۆژەڤی سیاسی بكات. قووڵایی كێشەكەش بۆ بناغەی حزبی دەگەڕێتەوە، چونكە حزبەكانی ئێمە حزبی نێرن، وەك چۆن چاوی بزاڤی ئێمە نێرە. لە قۆناغی باوكسالاری هەنگاوێك بۆ پێش و دوو هەنگاو بۆ پاش دەڕۆین. هەر وەك هەمووان دەزانین، پەیامی شۆڕشەكان لە سەرانسەری جیهاندا گەوهەرێكی نوێخوازە لەگەڵ پاراستنی كەلتووری نەتەوەیی. تەنیا لەو شۆڕشانەدا ژن جێی خۆی دەگرێت و ئەزموونێكی نوێی ژیرانە پەیدا دەكات كە دەتوانێت بەگشتی وەڵامدەرەوەی پرسی سیاسی و نەتەوەیی بێت. بەڵام لەم هەلومەرجەی سیاسیی كوردستاندا، پیاوانی سیاسی و رۆشنبیری ئێمە ژمارەیەكی زۆریان بڕوایەكی بەهێزیان بە هزر و را و بیر و ئیرادەی ژن نییە، تەنانەت هەندێكیان هەست بە كێماسی خۆیان بەرامبەر بە ژنی كارامەو بە توانا دەكەن و گەر ژنێك لە خۆیان بە رووناكبیرتر ببینن، شەڕی هەمەجۆری لەگەڵ دەكەن. كارەساتەكەش بە تەنێ ئەوە نییە، بەڵكو كارەساتی قورستر ئەوەیە كە ژنان لە ناو خۆیانیش پتر بڕوایان بە كارامەیی و كاری پیاوان هەیە. كەنگێ ژن گەیشتە پلەی هۆشیاری كەسایەتی، ئەوكات دەكرێ وەك كەساتییەكی ئازاد لە جیهانی سیاسەتدا خۆی بسەلمێنی.
- ئایا راگەیاندنی كوردی بۆ دامەزرانی دەوڵەتی كوردی بە ئەركی نەتەوەیی خۆی هەستاوە، یان بە شتی لاوەكییەوە خۆی سەرقاڵ كردووە؟
سەرفراز نەقشبەندی: دەكرێ بڵێم مخابن راگەیاندنی كوردی بە ئەركی نەتەوەیی خۆی هەڵنەستاوە، چونكە لە سەرهەڵدانی مەزنەوە تا ئێستاش سەرقاڵی شتی لاوەكی بووە، دەمێكی درێژ سووتووی شەڕی ناوخۆ بووە، پاشان زیاتر كاریان شكاندن و ریسواكردنی كەسایەتییەكانی بزافی و سیاسی بووە، یان كاریان پێداهەڵدانی حزبی تایبەت و سیاسەتمەدارەكانی بووە. لە لایەكی دیكەوە ئەو دیموكراسییەش نییە كە لەو قەوارەیەدا شرۆڤەی هەموو پرسەكان بكەن. دژبەرییەكانیش وایكردووە هەندێكجار میللەت چەواشە بكەن. بەداخەوە لە باشووری كوردستان هەموو راگەیاندنەكان حزبین، زۆرجاریش كەسانی بێ ئەزموون و نەزان كار لەو راگەیاندنانەدا دەكەن. لە ئاستی كوردستاندا لەگەڵ پێشكەوتنی هزریدا، قەڵەمی زۆر باش و كەسی بەئەزموون پەیدا بوون، بەڵام مخابن زۆربەیان دەرفەتیان پێنەدراوە. دەكرێ بگوترێ هیچ راگەیاندنێكی ئەهلی و ئازاد و بێلایەن بوونی نییە، لە سەر ئاستی نەتەوەییش ئێمە بە هیچ شێوەیەك راگەیاندنێكی بێلایەنی نەتەوەییمان نییە، چونكە هەر هەموویان لە بەرژەوەندی حزبێك كاردەكەن، یان سێبەری حزبێكن، زۆربەشیان بەرامبەر بە پرسی نەتەوەیی كەمتەرخەمن، بۆیە هەواڵ و دەنگ و باس و شرۆڤەی رووداوەكانی پارچەكانی دیكەی كوردستانیش ناكەن، یان ئەگەریش باسی بكەن، باسكردنێكی سەرپێی و ساكارە. بۆ نموونە بە سەدان لاوی كورد لە ئێران بە ئاشكرا لە سێدارە دەدەن، بە سەدان كورد لە سەر سنوورەكانی كوردستان شەهید دەكرێن، بەڵام راگەیاندنی كوردی لە باشووری كوردستان بە تەواوی رووماڵی ئەو كارەساتانە ناكات. بەتایبەتی هەندێكیان بە شەرمەوە ئیدانەی ئەو تاوانانە دەكەن.
- قوتابیانی كورد ئەوەندەی شاعیرانی عەرەب و فارس و تورك دەناسن، شاعیرانی كورد ناناسن، لە جوگرافیا و مێژووش هەمان ئاریشەمان هەیە، ئایا پێویست نییە لەبواری بەرزكردنەوەی ئاستی هەست و بیروهزر و زانستی نەتەوەیی، وەزارەتی پەروەردە بە بەرپرسیاری سەرەكی بزانین و ئەو رەخنەیەی ئاڕاستە بكەین، كە بۆچی تا ئێستا نەیتوانیوە هێڵێكی هەستیاری نەتەوەیی لە ناوەندەكانی خوێندندا پلانڕێژ بكات؟
سەرفراز نەقشبەندی: بێگومان لە باشووری كوردستان پێش هەموو كەس و لایەنێك ئەو بەرپرسیاریەتییە دەكەوێتە ئەستۆی پەروەردە. وەزارەتی پەروەردە پێویستە پلانێكی دوورخایەنی لەو بوارەدا هەبێت، دەستپێكی كارەكانیش دەبێت ئەوە بێت كە لە داڕشتنی سیستەمی پەروەردەدا ئەوە رەچاو بكرێ كە سیستمەكە لە هەرچی پێناسە و ناسنامە و نەریتی داگیركارییە پاك بكرێتەوەو لە جێگەی زانیاری دروستی نەتەوەیی دابنرێ. بەڵام مخابن لە دەزگاكانی پەروەردەدا تا هەنوكەش پاشماوەی داگیركەری بە زەقی هەستی پێدەكرێ، دوای ڕاپەڕینیش وێڕای ئەوەی دەسەڵاتی كوردی هەبووە، بەڵام پەروەردە لە پرسی نەتەوەیی و وڵاتپارێزیدا رۆڵی زۆر لاوازی گێڕاوە.
- ئایا بەشێك لەو كەمتەرخەمییانە ناكەوێتە ئەستۆی راگەیاندنی كوردی؟
سەرفراز نەقشبەندی: ئێمەی كورد راگەیاندنێكی بەهێزی هەڵگری گەوهەری نەتەوەییمان نییە، راگەیاندنی دەسەڵات، ئۆپۆزسیۆن، حزبی، ئەهلی و ئایینی ستراتیژی خۆیان لە هێڵی نەتەوەییدا دەرنەخستووە. هەموو ئەو لایەنانە دەكرێ لەسەر هەر شتێك بیری جیایان هەبێت، بەڵام لە پرسی نەتەوەییدا پێویستە تێكڕا نەتەوەپارێز بن، واتە نابێت لە ژێر هیچ بڕوبیانوویەك خزمەت بە خەتی نەتەوەیی پشتگوێ بخەن و پێویستە كەس مافی ئەوە بە خۆی نەدات كە شتێك لە دژی ستراتیژی نەتەوەیی بڵاو بكاتەوە. ئێمەی كورد هێشتا خاوەن كیانێكی سەربەخۆ نین و خاكیشمان بە داگیركراوی ماوەتەوەو بواریش نەدراوە چارەنووسی سیاسیمان بەدەستی خۆمان بێت، بۆیە راگەیاندنی كوردی لەو بوارەدا بۆ دەستەبەركردنی مافە نەتەوەییەكان پشكی شێری بەردەكەوێت.