گوڵان- مهاباد
ئا: ئاسۆ


كاروانی ژیار و شارستانییەت پێشدەكەوێ، لەپێشكەوتنیشیدا هیچ سنوور و تخوبێك ناناسێ، تەكنۆلۆژیای نوێ ڕۆڵی گرنگی لەبەرەو پێشبردنی ئەم كاروانەدا هەبووە، بەداهێنانی كۆمپیوتەر و پاشان سەرهەڵدانی شۆڕشی دیجیتالی و بچووكبوونەوەی جیهان لەگوندی ئینتەرنێتدا، هیچ گرفت و بەربەستێك لەڕێگای تێگەیشتن و لێكگەیشتنی بیروهزرەكان لەیەكتری و ناسین و لێكنزیكبوونەوەی مرۆڤەكان لەو گوندەدا لەگۆڕێدا نەما، مەگەر دەسەڵاتدارانی وڵاتێك بەربەبەستی بۆ دروست بكەن.
جیهانی مەجازی ئاكامی سەركەوتنی شۆڕشی دیجیتالییە، هەربۆیە ئێستاكە پڕ حەشیمەتترین وڵات تۆڕە كۆمەڵایەتییەكانن، دەبینین بەرفرەترین تۆڕی كۆمەڵایەتی فەیسبووك حەشیمەتەكەی نزیك بۆتەوە لەحەشیمەتی وڵاتی چین. بۆ چوونە ناو وڵاتی فەیسبووك پێویستیت بەهیچ ڤیزا و پاسەپۆرتێك نییە، هەموو كەس لەهەر شوێنێكی جیهان بێ دەتوانێ بچێتە ئەم وڵاتەوە. ئا لێرەدا پرسیاری مانشێتەكەی خوارەوە دروست دەبێت، ئایا تۆڕە كۆمەڵایەتییەكان وێستگەیەكن بۆ لێك گەیشتن یان تۆڕێكن بۆ لەداوخستن؟
تەكنۆلۆژیای نوێ خۆی لەخۆیدا خاڵی نەرێنی نەبووە و نییە، بگرە ئەوە كۆمەڵگاكە لەشێوازی بەكارهێنانی تەكنۆلۆژیاكەدا و ئەو گرفتە كۆمەڵایەتییانەی لەكۆمەڵگادا هەن لەناو دوو توێی تەكنۆلۆژیا نوێیەكەدا خۆیان دەردەخەن. لەوڵاتێكی وەك بەریتانیادا هیچ یاسایەك نییە لەسەر خراپ بەكارهێنانی مۆبایل و بگرە ئەو دەستەواژەیە هەر بوونی نییە، كەچی لەهەرێمی كوردستانی عێراقدا لەپەرلەماندا یاسایەك بۆ مامەڵەكردن لەگەڵ ئەوانەی كەڵكی خراپ له مۆبایل وەردەگرن دەرچووە، هۆكاری دەرچوونی یاسای لەم شێوەیە لەخۆڕا نییە، بگرە لەئاكامی ئەو گرفتە كۆمەڵایەتییانەن كە بەهۆی مۆبایلەوە سەرهەڵدەدەن، زۆر جار ڕووداو و كارەساتی كۆمەڵایەتی پڕ تراژیدی لەسەر پێوەندییەكی مۆبایل ڕوویداوه و مرۆڤی لەپێناودا بۆتە قوربانی..
هەتا كێشە كۆمەڵایەتییەكان لەوڵاتێكدا و لەناو گەلێكدا زیاتر بن، تەكنۆلۆژیای نوێ گرفت خوڵقێنترە. تۆڕە كۆمەڵایەتییەكان كە دەكرێ بڵێین بەسوودترین و نزیكترین پردی پێوەندی نێوان مرۆڤەكانە، دەبێتە قوربانگایەك بۆ كۆمەڵگا دواكەوتووەكان..
هەروەك ئاماژەم پێدا ئینتەرنێت دەروازەی چوونە ژووری گوندی جیهانییە، لەو گوندەدا مرۆڤەكان بەهەردوو ڕەگەزی نێرومێیەوە بەبێ گرفت، بێ شەرمكردن لەیەكتر لەهەر كوێیەكی ئەم جیهانەدا بژین لەگەڵ یەك ئاشنا دەبن، لەئینتەرنێتیشدا تۆڕی فەیسبووك پڕ ئاپۆڕاترین تۆڕی كۆمەڵایەتییە. گەورەترین ژوانگەیە بۆ دەربڕینی هەستەكان، بەڵام لەم تۆڕەدا مەترسییەكان زۆر زیاترن، بەهۆی هۆشیار نەبوونی كۆمەڵگە دواكەوتووەكان بەتایبەتی بۆ ڕەگەزی مێینە لەهەڵسوكەوت كردن لەگەڵ تۆڕە كۆمەڵایەتییەكان كارەساتی گەورە دەخوڵقێت.
لەكۆمەڵگەیەكی شارنشیندا، ژوانگەكان لەپاركەكانەوە گواسترانەوە بۆ ژوورەكانی چاتكردن و لەگوندیشدا لەسەیرانگا و سەر كانی و ڕووبارەكانەوە بۆ ژووری مۆبایلەكان‌، هەردووكی ئەم ژوانگەیە بەهۆی نادیاربوون و نەناسینی كەسایەتی یەكتر گەلێك جاران بووەتە قوربانگایەك، ئەمانەی خوارەوە ئاماژەیان پێدەكەین نموونەگەلێكن لەقوربانیانی ئەم جیهانە مەجازییە..
«مەهاباد» تەمەنی 22 ساڵە، ئەو لەسەردەمی خۆیدا بەوتەی خۆی یەكێك بووە لەزیرەكترین قوتابی قوتابخانەكەی، لەتەمەنی 18 ساڵییەوە باوكی لاپتۆپێكی بۆ كڕی و هەر لەگەڵ یەكەم ڕۆژی كڕینی لاپتۆپەكەیدا هێڵی ئینتەرنێتی ڕاكێشا، لەژوورەكانی چاتی «یاهوو»دا كەسێكی بەناوی خوازراوی «سیاوەش» ناسی، سیاوەش وەك ئەندازیاری بواری بیناسازی لەبەریتانیا خۆی ناساند كە بەهۆی گرفتی سیاسییەوە ئێرانی جێهێشتووە و پەنای بۆ دەرەوە بردووە، ناسینەكە ڕۆژ بەڕۆژ زیاتر بووە، بەجۆرێك مەهاباد هەموو بڕوا و متمانەیەكی پێدەكات، تا دەگاتە‌ ئەوەی پێچەوانەی نەریتی كۆمەڵایەتی باو لەكۆمەڵگەدا مەهاباد داوای ژیانی هاوبەش لەسیاوەش بكات، سیاوەش بەدڵگەرمییەوە پێشنیارەكەی وەردەگرێت و بەڵێنی پێدەدا هەركە گەڕایەوە بۆ ئەوروپای بەرێت، كەچی دوای ساڵێك تەمەن كوشتن و ژیان بەهەدەر بردن، سیاوەش سیمای ڕاستەقینەی خۆی دەردەخات، كە یەكێك بووە لەخزمانی خۆی و هەر لەو شارەدا ژیاوە..
«ئەسرین» تەمەنی 23 ساڵە و وازی لەخوێندن هێناوە، ئەو كچێكی ڕەش ئەسمەری ڕووح سووكە. ئەسرین لەجیهانی فەیسبووكدا لەگەڵ سەعید ناوێك ئاشنا دەبێت، ئەسرین هەموو ئاوات و خۆزگەكانی لەگەڵ سەعیددا باس دەكات، سەعید پێی دەڵێت من لەوڵاتێكی ئەوروپی دەژیم و دڵنیات دەكەم سوارچاكی خەونەكانت منم، تۆش پەریزادی ئاواتەكانمی، بەم زووانە دەگەڕێمەوە و پێكەوە زەماوەند دەكەین، كەچی دوای ساڵێك ئیدی هەموو ئاوات و خۆزگەكانی ئەسرین دەبنە بڵقی سەرئاو، چونكە سەعید لەدوایین كۆمێنتی خۆیدا بۆی دەنووسێت «ببوورە ئەوەی لەماوەی ئەم ساڵەدا كردم، تەنیا كات بەسەربردنی خۆم بوو» ئەو دەستەواژەیە تاڵترین ڕستەی ژیانی ئەسرین دەبێت و بەهۆیەوە تووشی نەخۆشی جەستەیی و ڕۆحییەكی زۆر دەبێت..
مەهاباد و ئەسرین تەنیا نموونەگەلی قوربانییەكانی ناهۆشیاری كۆمەڵگا دواكەوتووەكان سەبارەت بەتەكنۆلۆژیای نوێ نین، هۆكاری ئەوەی كە هەر ڕەگەزی مێینەش دەبێتە یەكەم قوربانی بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە كە سەركوت و كپكردنی هەستی مێینە لەكۆمەڵگا دواكەوتووەكان زۆرترە، لەئاكامدا بەلاڕێدا بردن و هەڵخەڵەتاندنیش زیاتر‌.
گەر لەبواری كۆمەڵناسییەوە ئەو دوو نموونەی سەرەوە هەڵسەنگێنین، دەبینین بەهۆی نەبوونی ئازادی و سادەیی ڕەگەزی مێینە لەلێكدانەوەیەكی ژیرانەی كەسایەتی بەرامبەرەكەی، مەهاباد و ئەسرین دەبنە قوربانی جیهانی مەجازی، لێرەدا لێچكوونێك لەنێوان كەسایەتی «خەیاڵی، وەهمی» سەعید و سیاوەشدا هەیە، هەردووكیان لەئەوروپا دەژین، چونكە دەزانن ژیان لەئەوروپا بەشێكە لەخەونەكانی مەهاباد و ئەسرین، هەردووكیان بەخاوەن كارنامە و شەهادەیەكی بەرز نیشان دەدەن بۆ ئەوەی كە گرەنتییەكی دواڕۆژ بۆ بەرامبەرەكەیان دروست بكەن. هەر مەهاباد و ئەسرین نین كە لەداوی تۆڕە كۆمەڵایەتییەكان كەوتوون، ڕەنگە لەهەرێمی كوردستاندا چونكە بێگومان ئازادی بوونی ئینتەرنێت و چوون بۆ جیهانی مەجازی زیاترە لەئێران، سەدان نموونەی لەم شێوەیە هەبن. بۆیە پێویستە كەناڵەكانی ڕاگەیاندن لەم بوارەدا هۆشیاری زیاتر بڵاوبكەنەوە، هەروەها ڕێكخراوەكانی داكۆكیكار لەمافی ئافرەتان سیمینار و كۆڕ لەسەر ئەم دیاردەیە پێكبێنن كە ئێستا ڕووی لەهەڵكشانە..