ئا: دیارسالار

لەگەڵ هەبوونی كۆمەڵێك باڵەخانە بۆ نیشتەجێبوون هەروەها ڕۆژ بەڕۆژ كۆمەڵێك خانوو ڤێلا و باڵەخانە لەلایەن چەند كۆمپانیایەكەوە دروست دەكرێت بۆئەوەی كێشەی نیشتەجێ بوون كەم ببێتە، بەڵام گەر سەیربكەین ڕۆژ بەڕۆژ ڕێژەی تەڵاق زیاد دەكات و بەپێی ئاماری دادگای گشتی هەولێر لەساڵی ڕابردوو لەماوەی 9 مانگ 121 حاڵەتی تەڵاق هەبووە لەسەر نەبوونی ماڵی جیا، توێژەرانی ئابووری و كۆمەڵایەتی هۆكارەكەی بۆ نەبوونی شوێنی نیشتەجێبوون و باری ئابووری و لەگەڵ یەك نەگونجاندن دەگەڕێننەوە.
ئەمساڵ یەكەی نیشتەجێ بۆ كرێچی دروست دەكرێ
خزمەتگوزاریەكان دەگەیەنینە سەرجەم ئەو ناوچانەی كە تا ئێستا خزمەتگوزاریان نەگەیشتۆتێ
نەبوونی شوێنی نیشتەجێبوون چ گرفتێك دروست دەكات؟
كێشەی نیشتەجێبوون گرفتێكی زۆر گەورەیە بۆ كۆمەڵگە بەتایبەتی بۆ ئەو كەسانەی كە تازە دەچنە نێو پرۆسەی هاوسەرگیریەوە، ئەمە بۆچوونی هاناعوسمانـە و دەڵێت «چونكە هەتا ئەمڕۆ بەشێكی زۆر لەو گەنجانەی كە دەیانەوێت خێزان پێكبهێنن ناتوانن ماڵێكی سەربەخۆ بۆخۆیان دروستبكەن. سەبارەت بەو ڕێژەیەی كە 121 حاڵەتی جیابوونەوەی خێزانی هەبووە لەسەر ماڵی جیا تەنیا ئەو كەسانە دەگرێتەوە كە ئێستا لەدادگا و دوای مارەكردن بەهۆی كێشەی نیشتەجێبوونەوە تووشی تەڵاق هاتوون، ئەگەر سەرژمێرییەك بۆ ئەو كەسانە بكەین كە بەهۆی كێشەی نیشتەجێبوونەوە نەیانتوانیوە بچنە نێو پرۆسەی هاوسەرگیریەوە، ڕەنگە بەهەزاران بێت ژمارەی ئەو كەسانەی لەكاتی دەستگیرانیدا بەهۆی كێشەی نیشتەجێبوونەوە جیابوونەتەوە و زۆر زیاترە لەوەی كە ئێمە باسی لێوە دەكەین».
چی بكرێت بۆئەوەی كێشەی نیشتەجێبوون كەم بكرێتەوە؟
حەیدەر مستەفا سەبارەت بەوەی لەساڵی 2012 تاچەند دەتوانرێت گرفتی نیشتەجێبوون بنبڕ بكرێت وتی «بەڵێ، بەمەرجێك ئەگەر وەكو تیمێك بیر لەچارەسەری كێشەی نیشتەجێبوون بكەینەوە ئەوكات دەتوانین بەتەواوەتی ئەم كێشەیە بنبڕبكەین. بەڵام بەداخەوە تاڕاددەیەك ئەو بابەتە نەبووەتە بەشێك لەكارەكانی حكومەتی هەرێمی كوردستان، لەبەر ئەوەی كێشەی نیشتەجێبوون پێوەندیدارە بەچەندین وەزارەتی جیاجیا بۆ نموونە (وەزارەتی شارەوانی، وەزارەتی ئاوەدانكردنەوە و دەستەی وەبەرهێنان) و چەندین لایەنی كەرتی تایبەت و ڕێكخراوەكانی كۆمەڵگەی مەدەنی، ئەگەر هاتوو ئێمە هەموومان لە دەوری مێزێك دابنیشین و بزانین كولفەكەی و شێوەكەی چەندە و كی سوود مەندەبێت لەو پرۆژانە».
حەیدەر مستەفا پێشیوایە تائێستا نەتوانراوە سوود لەپرۆژەكان ببینرێت. هەروەها حكومەتی هەرێم دەتوانێ بەمیكانزمێكی دیاریكراو شێوازی بازرگانی كردن بەنیشتەجێبوون كەمبكاتەوە، بەڵام بەداخەوە خەڵكانێك ئەمڕۆ بازرگانی بەو مەسەلەیەوە دەكەن، تائێستا نەتوانراوە كۆنترۆڵی تەواویان بكەن، بۆیە پێویستە لەسیستەمی داهاتوودا زۆر بەوردی كاری لەسەر بكرێت، بەشێوەیەك بتوانرێت بزانین كێ پێویستی بەنیشتەجێبوونە، واتا ئێمە بزانین كە ژمارەی دانیشتووانی هەرێم ساڵانە سەدا سێ زیاد دەكات، واتا دەبێت حسابی زیادبوونی دانیشتوان بكەین بۆئەوەی كێشەكە كەم بكەینەوە.
ئەمساڵ بەنیازی دروست كردنی چەند باڵەخانەیەكی نیشتەجێ بوونین بۆ كرێچیەكان
نەوزاد هادی پارێزگای هەولێر سەبارەت بەگرفتی نیشتەجێ بوون دەڵێت «گەر سەیری نەخشەی شاری هەولێر بكەیت ئەو گۆڕانە زۆرەی لەدوای ساڵی (2004) بەخۆیەوە دیوە لەدروستكردنی یەكەی نیشتەجێبوون هۆكارێك بووە بۆئەوەی تاڕاددەیەك گرفتی نێشتەجێبوون كەمبكاتەوە. لەهەمانكاتدا ئەو بەرفراوانیە زۆرەی هەولێر لەچەندین لاوە بەخۆیەوە بینیوە و خەڵكی تری عێراقیش ڕوویان لەهەولێر كردووە و خەڵكێكی زۆریش لەهەولێر نیشتەجێبوونە، لەبەر ئەمە حكومەت نزیكەی سەد هەزار پارچە زەوی بەسەر سەرجەم چین و توێژەكانی نێو كۆمەڵدا دابەشكردووە، بەماوەیەكی زۆر كەم خزمەتگوزاریشی گەیاندراوەتێ. هەنگاوێكی تر بۆچارەسەری گرفتی نێشتەجێبوون لەقەزاو ناحیەكاندا بوو ئەویش بەدابەشكردنی هەژدە هەزار پارچە زەوی بەسەر كرێچیەكانی قەزاو ناحیەكاندا كە كاتی خۆی بەڕێز(نێچیرڤان بارزانی) ئەم دەستەڵاتەی بەخشیە پارێزگارەكان بۆدابەشكردنی زەوی لەقەزاو ناحیەكان بۆ چارەسەری گرفتی نێشتەجێبوون لەو قەزاو ناحیانەی كە كێشەی نیشتەجێ بوونیان هەیە».
پارێزگای هەولێر ئەوەشی خستەڕوو «هەموو ئەم پرۆژانەش كەبەهاوكاری سندوقی نیشتەجێبوون كران و حكومەت توانی لەچەندین پرۆژەی فراوان لەپارێزگای هەولێر وەك شاری لاوان و ئایندە كە حكومەت بڕی بیست و پێنج هەزار دۆلاری بەهاووڵاتیان دا و بەشێكی زۆر لەهاووڵاتیان لێی سوودمەند بوون، بێگومان ئەم هەنگاوانە هەمووی بۆ كەمكردنەوەی گرفتی نیشتەجێبوونە، بێگومان چەندین پرۆژەی تریش بۆ ئەمساڵ دەست بەدروستكردن كراوە، لەوانە ژمارەیەكی زۆر شوقە لەنێوان كەسنەزان و بنەسڵاوە دەستكراوە بەدروستكردنیان كە هەموویان بۆخەڵكی هەژار و كەمدەرامەت دەبن و لەگەڵ تەواوبوونیان بەسەریاندا دابەش دەكرێت، ئەمە سەرەڕای ئەوەی بەم نزیكانە پرۆژەی كۆرییەكان كە كارگەیەكی دروستكردنی كەلوپەلەكانی كۆریەكانەو لەگەڵ تەواوكردنیدا بەسەر هاووڵاتیان دابەشدەكرێت».
سەبارەت بەچارەسەرێك بۆكرێچیەكان نەوزاد هادی وتی «ئەمساڵ بەنیازی دروستكردنی شوقەیەك دەبین، دابەشدەكرێت بەسەر خەڵكی كەمدەرامەت، بەتایبەتی كرێچیەكاندا. بێجگە لەمەش ئەمساڵ بەهاوكاری وەزارەتی شارەوانی بەنیازین خزمەتگوزاری بگەیەنینە زەویەكانی هەشتی حەسارۆك و سەرجەم ئەو ناوچانەی كە تائێستا خزمەتگوزارییان نەگەیشتۆتێ، بەمەش ئیتر كێشەی نیشتەجێبوون چارەسەر دەبێت».
هەنار عەلی توێژەری ئابووری:
بەهۆی خەمساردی لایەنی پێوەندیدارەوە بەداخەو گرفتی نیشتەجێبوون ڕۆژ لەدوای ڕۆژ لەزیادبوونە، لەكاتێكدا چەندین پارەی جۆراوجۆر بۆئەم مەبەستە تەرخانكراوە، هۆكاری سەرەكی زۆربوونی گرفتی نیشتەجێبوون بۆئەوە دەگەڕێتەوە كە تائێستا لەهەرێمی كوردستان شێوازێكی زۆر نادادپەروەرانە هەیە بۆسیستەمی نیشتەجێبوون، بۆنموونە هەر نووسینگەیە و بەئارەزووی خۆی نرخ لەسەر كرێی خانووەكان دادەنێت و یاری بەنرخەكان دەكات.
هانا عوسمان توێژەری كۆمەڵایەتی:
ئێستا هیچ ئافرەتێك لەگەڵ ماڵی خەزووریدا ناژی، بەپێچەوانەوە ڕەنگە ساڵانی ڕابردوو ماڵ هەبووبێت، ئەگەر دوور نەڕۆین چەند ساڵێك لەمەوبەر كە كچ شووی دەكرد تەنیا یەك ژووریان لەماڵی خەزووریدا دەدایە زۆر بەلاشیەوە ئاسایی بوو، چونكە مرۆڤەكان سادەو ساكاربوون بەئاسانی پێكەوە دەژیان، كەچی ئێستا ئەوەی گرفتی بۆ هەموومان دروستكردووە ئەوەیە هەركچێك كە دەچێتە نێو پرۆسەی هاوسەرگیریەوە ڕاستەوخۆ داوای ماڵی جیا دەكا، ئەوەی گرفتە ڕەنگە زۆرجار ئەو كوڕە نەتوانێت ماڵەكەی بۆجیابكاتەوە، لەئەنجامدا دەبێتە هۆی تەڵاق. لەبەر ئەوە ئەگەر سەیر بكەین ڕێژەی تەڵاق زۆر زیادی كردووە.
حەیدەر مستەفا بەڕێوەبەری گشتی وەبەرهێنان:
لەم ماوە كورتەدا توانیمان هەنگاوی جددی بنێین بۆچارەسەری ئەم كێشەیە، ئەمەش بەو بەرنامە وردەی كە لەم چەند ساڵەی دواییدا ئەنجاممان دا، دەستەی وەبەرهێنان توانی مۆڵەت بەنزیكەی هەشتاو پێنج هەزار یەكەی نیشتەجێبوون بدات كە نزیكەی بیست هەزاریان تایبەت بوو بەسندوقی نیشتەجێبوون، ئەگەر ئەم یەكەی نیشتەجێ بوونانە هەموویان تەواوبن، ئەوا تاڕاددەیەك كێشەی نیشتەجێبوون چارەسەر دەبێت».
بنەماڵەكەی بەیەكجاری كوڕەیان نەفرین كرد و ئەویش بۆ یەكجاری ئێرانی بەجێهێشت