ئا: دیار سالار


هێڵی فریاكەوتنی منداڵان یەكێكە لەپرۆژەكانی وەزارەتی كارو كاروباری كۆمەڵایەتی كە ماوەیەكی كەمە وەك دەزگایەكی نوێ دەست بەكاربووە، هەر لەیەكەم ڕۆژی دەستبەكاربوونییەوە كاردانەوەی جیاواز دەربارەی دروستبوو، هەندێك بە پرۆژەیەكی سەركەوتووی دەزانن، هەندێكی تر بە پرۆژەیەكی كۆپیكراوی ڕۆژئاوای دەزانن و ئاماژە بەوە دەدەن كە هەرگیز ئەم پرۆژەیە ناتوانێت كێشەكان چارەسەر بكات و گرفتە كۆمەڵایەتیەكان زیاتر دەكات و كۆمەڵگەش بەرەو هەڵدێر دەبات.
سەبارەت بەچۆنیەتی كاركردنی هێڵی فریاكەوتنی منداڵ زەیتۆ تۆفیق بەڕێوەبەری چاودێری كۆمەڵایەتی ئاماژەی بەوەدا كە هێڵی فریاكەوتنی منداڵان یەكێكە لە مافە سەرەكییەكانی منداڵان و دەشڵێت: یەكێك لەبەندە هەرە سەرەكیەكانی جاڕنامەی جیهانی مافی منداڵ ئەوەیە كە منداڵ بتوانێت بەدەنگی خۆی كێشەكانی بۆ لایەنی پێوەندیدار باس بكات، لەرێگەی ئەم هێڵەوە منداڵان دەتوانن دەنگی خۆیان بگەیەننە لایەنە پێوەندی دارەكان و بەهۆیەوە كێشەكانیان بۆ كەسانی شارەزاو پسپۆر شی بكەنەوە، چونكە هەتا ئێستا لە كۆمەڵگەی ئێمەدا نەتوانراوە وەك پێویست گرفت و قەیرانەكانی منداڵ لەلایەن دایك وباوكانەوە چارەسەر بكرێن لەبەر ئەوەی كە خێزانەكان ئاستی هۆشیارییان بەو جۆرە نییە كە بتوانن لە ئارەزو و خواستەكانی منداڵانیان تێبگەن).
زەیتۆ ئاماژە بەسوودەكانی ئەم هێڵە دەكات و سەبارەت بە گرنگیی بۆ خێزان دەڵێت:(ئەم هێڵە بە وردی لەلایەن پسپۆران و شارەزایانەوە سەرپەرشتی دەكرێت و سوودی زۆری هەیە بۆ هەموو خێزانەكان و كێشەكانیان بۆ چارەسەر دەكات، لەبەر ئەوەی دوور نییە هەندێكجار منداڵەكە خۆی خەتابار بێت و دایك و باوكەكە لەسەر هەق بن، بۆیە كاتێك پێوەندی و ڕاوێژكاری لەگەڵ هێڵی فریاكەوتنی منداڵ دەكرێت، كارمەندانی ئەو هێڵە لەڕێگەی ئەو پێوەندییەوە كۆمەڵێك شێوازی مامەڵەكردنی منداڵ لەگەڵ خێزانەكەی فێر دەكات، لەم حاڵەتەدا كێشەكەی خێزانەكە چارەسەر دەبێت و منداڵەكەش سوودمەند دەبێت).
زەیتۆ تۆفیق تیشك دەخاتە سەر ئەوەی كە یەكێك لە خاڵە هەرە گرنگەكانی ئەم پرۆژەیە پێشكەشكردنی خزمەتگوزاریە بۆ كەسوكاری منداڵە نەخۆش و كەمئەندامەكان و دەڵێت «هەموو دایك و باوكێك دەتوانن زانیاری لەم هێڵە وەربگرن، بۆ نموونە باوكێك منداڵەكەی كەمئەندامە دەتوانێت تەنیا لەڕێگەی تەلەفۆنەوە زانیاری لەسەر هەموو پەیمانگاكانی كەمئەندامان و سەنتەرەكانی شیاندنی كەمئەندامان وەربگرێت و بەبێ ئەوەی هیچ ماندووبێت، ئەمەش خاڵێكی زۆر گرنگە بۆ چارەسەركردنی گرفتی ئەو خێزانانەی كە منداڵی كەمئەندامیان هەیە).
لای خۆیەوە هەڵاڵە كەمال توێژەری دەروونی ئاماژەی بەخاڵە ئیجابی و سلبییەكانی ئەم پرۆژەیە كرد و پێیوایە دانانی هێڵێكی تایبەت بۆ منداڵان لایەنی سلبی و ئیجابی هەیە، سەبارەت بەلایەنە سلبییەكانی دەڵێت: لە كۆمەڵگەی ئێمەدا پرۆژەیەكی لەم جۆرە نوێیە، ڕەنگە ئاسەوای خراپی هەبێت، چونكە هۆشیاری تاكەكان نەگەیشتۆتە ئەو ئاستەی پرۆژەیەكی وەها قبووڵ بكات، بۆ نموونە زۆرجار منداڵ هەڵەیەك دەكات و لە خێزانەكەی یاخی دەبێت، وا هەست دەكات هێڵی فریاكەوتن پاڵپشتیەتی و بەرگری لێدەكات، لەو كاتەدا پێوەندی دەكات، واتا كاتێك منداڵ ئەو هێڵە شك دەبات، هەوڵی ئەنجامدانی كاری خراپ دەدات، وا دەزانێت ئەگەر كاری خراپیش بكات، ئەو هێڵە بەرگری لێدەكات.
سەبارەت بە لایەنە باشەكانی ئەو هێڵە دەبێتە هۆكارێك بۆ بەهاناوە هاتنی ئەو منداڵانەی كە ڕووبەڕووی توندوتیژی دەبنەوە، جا لە قوتابخانە بێت یان لەناو خێزان یان لەهەر جێگەیەكی تردا، بەڵام ئەوەی گرنگە ئەو كەسانەی كە لەم پرۆژەیەدان و بەڕێوەی دەبەن كەسانی پسپۆر و شارەزا بن، هانی كۆمەڵگە بدەن بایەخ بەمنداڵان بدرێت.
هاوكات ئەمەل عەلی مامۆستای بنەڕەتی ئاماژەی بە خاڵە سلبییەكانی كردنەوەی هێڵی فریاكەوتنی منداڵ داو وتی :(كردنەوەی هێڵێك بۆ پاراستنی منداڵان لەم كاتەدا هیچ پیویست نییە، چونكە بەهۆی كەمی ئەزموونمان لە بوارە ڕۆشنبیریەكاندا ڕووبەڕووی ئاستەنگ و كێشەی جۆربەجۆر دەبینەوە و ئەگەری زۆر هەیە دەرئەنجامی پێویست نەدا بەدەستەوە)).
ئەمەل ئاماژەی بەوەدا بەرلەوەی ئەم پرۆژەیە جێبەجێبكرایە خاڵی زۆر گرنگ هەبوو دەبوو ئەنجام بدرایە، بۆ ئەوەی هەنگاوەكانی پڕۆژەكە ئاسان بوونایەوە و دەشڵێت: لەگەڵ هەنگاوی لەو جۆرە پێویستمان بە هەڵمەتی هۆشیاركردنەوە هەیە تا بتوانین زەمینەیەكی لەبار بۆ كۆمەڵگە دروست بكەین بۆ ئەوەی لە نۆرمەكانی ئەم پرۆژەیە تێبگات، چونكە پێویستە منداڵان بزانن لەچ حاڵەتێكدا پێوەندی بە 116ـەوە دەكەن و چۆن سوودی لێوەردەگرن)).