لەزۆربەی كۆمەڵگەكاندا پیاو بەشی هەرە زۆری دەسەڵات وەردەگرێ، كۆمەڵگەی كوردیش یەكێكە لەو كۆمەڵگەیانەی كە ئافرەت تێیدا زۆربەی مافەكانی خوراوە، ئافرەت گەیشتووە بەو ئاستەی كە نەتوانێ نهێنی ناو دڵی لای هەموو كەس باس بكات، تەنانەت هاوسەرەكەشی، بەهۆی ئەو ترسەی كە لەدڵی پەیدادەبێت وای لێكردووە پیاو وەك دڕندە ببینێت، ئەمەش بناغەی خێزان هەڵدەوەشێنێتەوەو تووشی پەشۆكاوی و تێكچوونی دەروونییان دەكات.
ئافرەتان دەڵێن:

«نهێنی بەندی تۆیە گەر دركاندت تۆ دەبیتە بەندی ئەو»
ئافرەتانیش نهێنیان هەیە، بەڵام حەشاری دەدەن لەبەر ئەوەی كۆمەڵگە لەسەرەتاوە وا لە پیاوان دەكات كە باوەڕیان بەخۆیان هەبێ و زاڵ بن
تاڤگە رەشید 28ساڵ، نایشارێتەوەو بوێرانە دەڵێت «مرۆڤ بوونەوەرێكی كۆمەڵایەتیە بێ نهێنی نابێ، منیش نهێنیم هەبووە، بەڵام بە هیچ شێوەیەك نەمتوانیوەو ناشتوانم ئەو شتەی لەناو دڵم هەیە بۆ هاوسەرەكەم باسی بكەم، قەت ئەوەی پێ راست نییە كە من رۆژێك بیرم لە كەسێك كردبێتەوە جگە لە ئەو جا زانینی شتێكی وا لەوانەیە ببێتە هۆی جیابوونەوەمان، بەڵام هەر كەسێ پێویستە خۆشەویستی وەربگرێ و بشیدات، هەروەها هەندێ جار چواردەورم بە ئاسانی رێگەم پێ نادەن ئەو شتە باس بكەم، لەبەر ئەوە مەحاڵە نهێنی ژیانم بۆ هاوسەرم بدركێنم، چونكە دەزانم ناتوانێ ئەو باسە قبوڵ بكات، تەنانەت ناتوانم لەبەردەمیدا بیریشم بڕوات، قبوڵكردنی باسی وا دەگەڕێتەوە بۆ ئاستی رۆشنبیری پیاوەكە و بۆچوونی ئەو كەسە و راددەی تێكەڵاوی نێوان هەردووكیان و تا چ ئاستێك لەیەك گەیشتوون، هۆكارێكی تریش كۆمەڵگەیە لەسەرەتاوە وا لە پیاوان دەكات زیاتر بڕوایان بە خۆیان هەبێ و خۆیان دەسەڵاتی زاڵیان هەبێ».

گوێگرتنی پیاوان لە ژنەكانیان بەستراوە بە ئاستی رۆشنبیریان
گولیزار ئەسعەد 35ساڵ، راستگۆیانە وتی «بەڵێ بەر لە پێكهێنانی ژیانی هاوسەری پێوەندیم هەبوو لەگەڵ كوڕێك بۆماوەی 7ساڵ بۆ دەقەیەكیش جیا نەدەبووینەوە لەیەك، بەراددەیەك بەر لەوەی بچمە قوتابخانە ئەبوایە یەكتر ببینین هەر كە قوتابخانە تەواو دەبوو رامان دەكرد بۆ لای یەك، كاتێ ویستمان ژیانی هاوسەری پێكبێنین، دایكی كوڕە بووە موی شەیتان وتی ناهێڵم ئەو كچە بهێنی، كچی پورتم بۆ داناوی. دایكە بووە دڕكی مەم و زین، ئەم رووداوە هەتا ئێستاش كاریگەری ماوە لەژیانم بەمەرگ خۆشەویستەكەم لەیاد دەكەم پاش ژن هێنانی ئەو منیش ناچاربووم شوو بكەم، بەڵام كە مێردەكەم گواستمیەوە هەموو چیرۆكی خۆم بۆ باس كرد زۆر بەراشكاوی و بوێرانە پێم وت من حەز بەدرۆ ناكەم هەر لەیەكەم رۆژیشەوە هیچت لێ ناشارمەوە وەك هاوڕێ دڵسۆز دەبم لەگەڵت، كوڕێكم زۆر خۆش دەویست بەدڵ و بەگیان بەنیاز بووین ژیانی هاوسەری پێك بێنین، بەڵام قیمەتی خودا بۆیەك نەبووین، هاوسەرەكەم زۆر بەدڵ فراوانیەوە لێی وەرگرتم بەم شێوەیە نهێنی دڵم لای باس دەكەم ئەو كەسێكی رۆشنبیرەو لە مەبەستی قسەكانی من تێدەگات و زۆر رێزم دەگری و بڕوام پێ دەكات، ئێستاش خاوەنی 4منداڵم لەو پیاوە و پێویستە ژنان ئەو مافە بەخۆیان بدەن كە نهێنی لای پیاوان باس بكەن، چونكە هەموو مرۆڤێك ئەگەری هەڵە كردنی هەیە».

زۆربەی جارەكان ژنان خۆیان هۆكارن بۆ بێ سیقەیی پیاوەكانیان
ژیان سیامەند 25ساڵ، وتی «هەرچەندە بەر لە هاوسەرگیری خۆشەویستم نەبووە، كەهاوسەرەكەشم هەڵبژارد ئەوە سیقەی خۆی بوو لام وای لێكردم ژیانی لەگەڵ دروست بكەم، ئەگەر هەر نهێنیەكم هەبوایە زۆر بوێرانە لام باس دەكرد بێ ئەولاو ئەولا و زۆر بە ئاسایی، چونكە خۆی وایكردووە بتوانم هەموو شتێكی لا باس بكەم. سیقەیەكی تەواوی پێم داوە و گوێم بۆ رادەگرێ، بەڵام هەموو ژنێك ناتوانێ نهێنی لای مێردی باس بكات، ئەوەش بەپیاوەكە دەگۆڕێ، ترسی ژنان لەباسكردنی نهێنی لای پیاویان دوو لایەنی هەیە، یەكەمیان: بیروڕای هەڵەی پیاوەكەیە بەرامبەر خێزانی كە حەزناكات گوێی بۆ رابگرێ و توانای ئەوەی نییە و رۆشنبیری بەو دەرەجەیە نییە، دەرەنجام دەبێتە هۆی جیابوونەوەیان. دووەمیان: لەوانەیە ژنەكە خۆی هەڵە بیر بكاتەوە كەوا رێگە بەخۆی نەدات قسە لای مێردەكەی بكات، جاری وا هەیە هۆكاری سەرەكی ژنەكە خۆیتی كە وادەكات بێ سیقەیی خۆی لای پیاوەكەی بچەسپێنی، لەبەر ئەوە هەرچەند هەوڵ بدات بیگۆڕێ ناتوانێ، بەڕای من ئەگەر ژن، ژن بێت پیاو دەكاتە پیاو».
بە ڕای كۆمەڵناسان لەبەر ئەوەی كۆمەڵگەی كوردی كۆمەڵگەیەكی باوك سالاریە، بۆیە هەردەم ئافرەت بەپلە دوو دێت. هەر لەبەر ئەمەش تووشی ترس دەبێت و بەردەوام وا هەست دەكات كەسێك زاڵە بەسەریەوە، زۆربەی ئافرەتان واهەست دەكەن ژیان دارێكی بێبەرە بۆیان، بۆیە پێویستە دەست بەگۆڕانكاری بكەین، ئەو گۆڕانكاریەش سەرەتا لەكۆمەڵگەوە سەرهەڵبدات.

رەمزیە عەبدول وەهاب توێژەری كۆمەڵایەتی، لەروانگەی خۆیەوە دەڵێت «ترس هەردەم هۆكارێكە بۆ تێك نەگەیشتن لە نێوان ژن و پیاو، پیاو هەردەم خۆی بە سالار دەزانێت لەبەرامبەر رەگەزی مێینە، چونكە لە كۆمەڵگەی ئێمە كەسایەتیەكەی لاوازترە، پێویستە بەر لەهەموو شتێك مرۆڤ سالاری شوێنی باوك سالاری بگرێتەوە و هەردوو لا بەچاوێكی مرۆڤانە هەڵسوكەوت لەگەڵ یەكتر بكەن وەك و دوو مرۆڤ تا هاوسەنگی هەبێت لەنێوانیان پێویستە ترس نەبێت لەنێوان ژن و مێرد، چونكە پرۆسەی هاوسەرگیری لاواز دەبێت. پێویستە خۆشەویستی و رێزگرتن و متمانەبەیەك بوون بناغەی پرۆسەی هاوسەرگیری بێت، لەبەر ئەوەی كۆمەڵگەی كوردی كۆمەڵگەیەكی باوك سالاریە و پیاو هەردەم زاڵە بەسەر ژنی ناو خێزانەكەی و ئافرەت بەردەوام بەپلە دوو دێت، هەر لەسەرەتاوە پیاو وا پەروەردە دەكرێ كەنابێ بترسێ و ترس بۆ ئافرەتە بەمەش كەسایەتی لاواز دەبێت و متمانەی لا دروست نابێت، بەڵكو ترس بەسەریدا زاڵ دەبێت بەرامبەر بە رەگەزی نێر جا چ باوك بێت یان پیاو یان برا، كەناتوانێ بەهیچ شێوەیەك نهێنی بدركێنی، دەترسێ لەوەی بكوژرێت یان بەند بكرێ لەماڵەوە، ئەوە لەلایەك لەلایەكی تریشەوە ئەو ئافرەتانەی كە خاوەن پیشەیەك نین و بۆ ئابووری پشت بە پیاوەكانیان دەبەستن، هەردەم لەوە دەترسن كە مەسرەفیان نەكەن، هۆكارێكی تر ئافرەت بەردەوام لەوە دەترسێ كەپیاوەكەی ژنی بەسەر بێنێت، بەداخەوە زۆرجار پیاو هەربۆخۆشی بەژنەكانیان دەڵێن ژن دەهێنم ئەمەش رك و كینە لەدڵی ئافرەت دروست دەكات و متمانەی بەپیاو نامێنێت، بەمەش ژیانیان وەك دۆزەخی لێ دێت و سەرەتای كێشەو گرفت دەبێت لە نێوانیان وەك جیابوونەوە خیانەت كردن جۆرەها كێشەی تر».

شاردنەوەی نهێنی لەترسی تەڵاق و دەست لەیەك بەردان بەدی دەكرێ، تەنانەت گۆڕینی ژمارەی مۆبایلیش
تریسكە عەبدوڵڵا 32ساڵ، دەڵێت «ژنان ناوێرن نهێنیەكانیان بدركێنن، ترسیان لەوەیە كە هاوسەرەكانیان بەهەڵە لێیان تێبگەن و ببێتە هۆی لێك ترازانی ژیانی هاوسەریان كە چەندین ساڵە هەوڵ و كۆششی بۆ دەدەن، بەڵام هەندێ نهێنی هەیە كە پێویستە ژنان بۆ هاوسەرەكانیان باسی بكەن. بەمەش سادەیی خۆیان بۆهاوسەرەكانیان دەردەبڕن، بەڵام نهێنی هەیە وا دەكات غیرە بنێتەوە، كە ئەمەیان باس نەكرێ باشترە، ئەو ئافرەتانەی كە نهێنی دەشارنەوە راستگۆنین و پێموایە هەرچۆنێك بێت پێویستە قسە بكەن، بۆپیاوەكان هەموو شت بەراشكاوی باس دەكەن و ئەو شتانەی كە كردویانە دەڵێن، بەڵام ئافرەت ناتوانێ تەنانەت ژمارەی مۆبایلیشی بهێڵێتەوە و دوای شووكردن نەیگۆڕێ، ئەمەش زۆرباوە لەناوكۆمەڵگەی كوردیدا دوای شووكردن لەترسی زمانی هاوسەرەكانیان ژمارەكەیان دەگۆڕن».