نمایشێكی جوان وردە ئەڵماسێكی قاڵكراو لەسەر پێخەفێك لە شیعر، گوڵ كە لەوەدان بژاكێن.مێژووە خوێناوییەكەی خەڵكی كورد لە زەمەنی دیكتاتۆردا، تەنگپێهەڵچنین و زەبروزەنگ، هەژاری و مەرگێكی خوێناوی، (پاسەوان) یادەوەریی ساڵانێكی درێژ لە چەوسانەوەی سەردەمی رژێمی سەدام دەگێڕێتەوە.

ئا/خەلیل بلەیی

دوای وەستانێكی زۆری جموجووڵی شانۆیی لە هەولێری پایتەخت بەهۆی بڵاوبوونەوەی ڤایرۆسی كۆرۆنا،(تیپی شانۆی سالار) بە هاوبەشیی (بەرێوەبەرایەتیی گشتی رۆشنبیری و هونەری هەولێر) – بەشی هونەری شانۆ، بە شانۆگەریی (پاسەوان) دەستی بە چالاكییە هونەرییەكانی خۆی كردەوە، ئەم شانۆییە لە نواندنی دەستەیەك لە شانۆكارە ناودارەكانی تیپەكەی هونەرمەندی گەورەو پایەداری كورد مامۆستا (ئەحمەد سالار)بوو.
شانۆگەریی (پاسەوان) بە سەلیقەی ریژیسۆریی و دراماتۆركیی هونەرمەندی ناسراوی كورد (ئەرسەلان دەروێش) لە چەند تێكستێكی نووسەری هەڵكەوتوو (د.دلشاد مستەفا) ئامادەكراوە و لە رێكەوتی 8.10.2020 لە هۆڵی بە رێوەبەرایەتیی شانۆی هەولێر لە ئەتمۆسفێرێكی ئیستاتیكیی بەرزدا و بە ئامادەبوونی جەماوەرێكی شانۆدۆست، بە رەچاوكردنی رێنماییە تەندروستییەكان پێشكەش كرا .
شانۆگەریی (پاسەوان) كە لە میانەی دیدی هاوبەشی (ئەرسەلان دەروێش)ی دەرهێنەر و (دڵشاد مستەفا)ی نووسەرەوە داڕێژرا بوو، سەفەر و شۆڕبوونەوەیەكی هونەریی بە ناو پانتایی چەند دەقێكی هەڵبژاردەدا ئەنجام دەدا، كە بریتی بوون لە تێكستەكانی (فیردەوسی تەمتوومان، پاسەوان، نیگای بكوژیك)، ئەم دەقانەش سەرباری چەندین تێكستی دیكەی نووسەر، لەلایەن هەمان دەرهێنەرەوە لەسەر گریمانەی (ئێمە ئێستا لێرەداین) كاری تێدا كراوە.
چەندین پرسی گرنگی نەتەوەیی و مێژوویی بە زمانێكی هونەریی تەژی لە جوانی بەرجەستە كردبوو، وەك پرسی (كوردبوون پرسی، ژیانی پێشمەرگە و قوربانییەكانی، ئەنفال) لە هەموو سەردەمەكانیداو لە تەواوی دەڤەرەكانی كوردستاندا، زیاتر تیشك خرایە سەر تاوانەكانی داعش لە شنگال و تاوانەكانی حەشدی شەعبی لە كەركووك وناوچە كوردستانییەكانی دیكە، سەرەڕای پرسی ئەنفالكردنی دەستەیەك لە كیژانی كورد بە ناردنیان بۆ وڵاتە عەربییەكان لە سەردەمی رژێمی سەدامی خوێن رێژدا.
لەم شانۆگەرییەدا كە چەند ئەكتەرێكی دیار بەشدارییان تێدا كردبوو، وەك هونەرمەند ی بەتوانا (پشكۆ شێخ عەلی) و خانمە شانۆكاری هەڵكەوتوو (رەمزییە قادر)، جارێكی دیكە رابەری شانۆی كوردی مامۆستا (ئەحمەد سالار) لەسەر تەختەی شانۆ و بە گیانێكی گەنجانە لە وزەدا و داهێنەرانە لە ئەفراندن، لە رۆڵی پیاوێكی ئیزیدیی دوای (كارەساتی شەنگال) بەشداریی نواندنی كرد، پیاوێك بە هەگبەیەكی لە پڕ یادەوەریی تاڵ و خوێناوی و زامەوە.
مامۆستا (سالار)ی گەورە لەم تەمەن و بارە تەندروستییە نەخۆشبارەیەدا توانێ شەوقی گڕ و بڵیسەی عیشقە گەورەكەی بۆ شانۆ داگیرسێنێت و چەند ساتێكی ئەفسووناوی بە جەماوەرە هونەردۆستەكەی ببەخشێت و بیسەلمێنێت كە (بەهرە و توانای داهێنانی راستەقینە، تەمەن و پیری ناناسێت) ئامادەبوون و دەركەوتنی ئەم پێشەنگە هونەرییەی گەلەكەمان جوانترین وانەی بەردەوامیی و ژیاندۆستی و ماندوونەناسیی بۆ گەنجان نەخشاند، كە چۆن عەشقی هونەر پەلكێشی كردووەتە بەردەم چراكانی شانۆ، كە ئیدی سەراسیمەی ئەو جیهانە پڕ لە جوانیء ئەفسوونە بووە و بە درێژایی تەمەنی بۆی ژیاوە و بەردەوام لە ناویدا سترانی ژیانپەروەریی دەچڕێت.
هەروەها خانمە ئەكتەری بەتوانا (رەمزییە قادر) لە رۆڵی ژنێكدا كە سەرباری پاشماوەی ئەنفال و لە دیمەنێكی كورتی جوان چنراوی شانۆییدا، وتە ئاڵتوونییەكەی (ستانسلافیسكی) زاخاودایەوە كە دەڵێت: «رۆڵی گەورە و بچووك نییە، ئەكتەری گەورە و بچووك هەیە»، بەڵێ لەماوەی چەند خولەكێكدا خاتوو (رەمزییە)ی هونەرمەند، بینراوێكی ناخ هەژێن و ئەفرێنەری پێشكەش كردین، كە ئاوێتەیەك بوو لە هەست و سۆزی راستگۆیانەی ئەكتەر و گەیاندنی ئەو پەیامە هزری و جوانكاری و درامییەی پێی سپێردرابوو، چیرۆكەكانی ئەنفالی گەرمیانی لە هەردوو سەردەمی كۆن ونوێدا پێكەوە شەتەك دابوو، بە سۆزێكی ئەسرین رێژ، ژنێكی جەرگ سووتاوی پاش مەرگەساتەكان بەشێكی گەورەی نەهامەتییەكانی جەنگ و جینوساید و باجی كوردبوونی بۆ بەرجەستە كردین، كە مایەی سەرسامی و ئافەرینی بینەران بوو، بەتایبەتی كە لە دوای رۆڵە درەوشاوەكەی (ئەلبا) لە شانۆگەریی (ماڵی برناردا ئەلبا) وە و دوای ساڵانێك لە دەرنەكەوتن، ئەم یەكەمجار بوو كە بێتەوە سەر تەختەی شانۆ لە هەولێر.
هونەرمەندی هەمیشە هەڵكشاو لە ئاستی نواندندا شانۆكاری گەنج (پشكۆ شێخ عەلی) ئەركی گەورە و رۆڵی سەرەكیی ئەم شانۆگەرییەی لەلایەن دەرهێنەرەوە پێ سپێردرابوو، كە توانی بە ریتمێكی شانۆیی ئەكادیمی لە نواندن لە سەرەتاوە تا كۆتایی نمایش سەرنجی بینەران رابكێشێت و ببێتە مایەی سەرسامییان.(پشكۆ) رۆڵی پێشمەرگەیەكی دێرین و بەشمەینەتی بەرجەستە كرد، كە خەمەكانی نیشتمانی لە كۆڵ ناوە و عیشقی دولبەرە ئەنفالكراوەكەیشی بە سنگەوەیە و رایدەژەنێت، كەچی بە بێ ویستی خۆی لە ئێستادا پاسەوانی بەردەرگای یەكێك لەو مەزرەعانەیە كە بەرپرسە گەندەڵەكان بۆ داوێنپیسی دایانناوە، بۆیە لە ئاست ئەو سووكایەتییەدا و لە حەسرەتدا، گیان دەبەخشێت و ماڵئاوایی لە ژیان دەكات. ئاسان نییە لە یەك كاتدا توند و دڵرەق بیت و نەرمونیانیش بیت! پڕ ئەندێشە و هەستی پەژموردە بیت، كەچی رانەچڵكاو و سەرسەختیش بیت، ئەم ئەكتەرە بەتوانایەی شانۆكەی (سالار) لە نواندنی ئەم كارەكتەرەدا، جارێكی دیكە بڕوانامەی سەركەوتنی بەدەستهێنا و درەوشاوە بوو.
دوو ئەكتەری لاوی دیكە كە لەم شانۆییەدا بەشداربوون (نڤار نیاز) لە رۆڵی (كور)دا، (سیما مستەفا)ش لە رۆڵی (كچ)دا هەردووكیان بە شێوەیەكی بایەخدار بریسكەی بەهرەیان پیشانداین. ئەمە سەرەڕای كۆمەڵێك هونەرمەندی دیكە كە ماندووبوونیان لە شانۆگەرییەكەدا تەواو دیاربوو، ئەوانیش وەك لە پرۆشۆری شانۆگەریەكەدا هاتووە هەریەك لە (هیوا سوعاد– سەرپەرشتیاری بەرهەم، دانا محەمەد- یاریدەدەری دەرهێنەر و جێبەجێكاری هونەری، هیوا عەلی– دانەر و جێبەجێكاری روناكی و بەڕێوبەری شانۆ بە هاوبەشیی غازی شینە، بێزار سلێمان و رەشید تاریق و بنیاد فەرحان – جێبەجێكارانی سینۆگرافیا)و..چەندین ماندونەناسی دیكە.
جیگای ئاماژەیە هونەرمەند (ئەرسەلان دەروێش) لە ساڵی 2006 شانۆگەریی (پاسەوان)ی لە شاری سلێمانی و لە یەكەمین فێستیڤاڵی شانۆی سالار و لە ساڵی 2007 لە شاری (بەرلین) و لە ساڵی2010 لە (نۆ) شاری ولاتی (سوێد) بە میوانداریی (شانۆی نیشتیمانی سوێدی)نمایش كردووە و چەندین وتاری بەزمانەكانی (كوردی و عەرەبی وسوێدی) لە بارەیەوە نووسراوە.

* لە وتاری (ساتە وەختە ئەفسووناوییە گەورەكەی شانۆ) ی نوسەری سوێدی (بیۆرن ویدێگرێن) سەبارەت بەنمایشی (پاسەوان ) لە شاری ستۆكهۆڵم 2010