كۆچی دوایی- تەها خەلیل- ی ئەكتەر و هونەرمەندی ناسراوی بواری شانۆو درامای كوردی، لە دەستدانی كەسایەتیەكی پڕ جەماوەرە لەسەر ئاستی كوردستان و عێراق، پیاوێك بوو وەك گوڵ نەرم و ئارام لە هەڵسوكەوتی رۆژانەیدا، بە هەڵوێست و بەوەفا لە بەرانبەر هاوكارانیدا، دڵ پڕ لەبەزەیی بەرانبەر بەسەرهاتی خەڵكی نیشتمانەكەی، هزری نەتەوایەتی و خۆشەویستی بۆ گەلەكەی لەگەڵ خوێنیدا تێكەڵاو بوو بوو، ئەمەشی لە ڕێی هونەرەوە دەربڕیوەو شانۆو درامای دەكردە پەیامێك بۆ بەرەنگاربونەوەو هەستانەوەی هونەر لە پێناوی عەشق و جوانی و خاك و بەها بەرزەكانی مرۆڤایەتیدا، وێرای ئەوەی ئەكتەرێكی بوێر و خاوەن دەنگ وسەدایەكی تایبەت بوو وەك كەسایەتیەكی خۆشمەشرەب و قسەشیرین و كۆمەڵایەتیش بە درێژایی 60 ساڵ خەمخۆر و پەرۆشی بەردەوامی دراما و شانۆی كوردی بووە.

لە چەندین چاوپێكەوتن و دیمانە و گفتوگۆی نێوان هونەرمەندانا كاتێ باس دەهاتە سەر كرۆكی تەنگژە و گرفتەكانی بەردەم هونەری كوردی، بە دەنگی دلێرەوە گوێبیستی قسە و ڕاو بۆچوونەكانی دەبووینەوە، ئیتر ئەو باسانە چ لەسەر نەبوونی دەقی خۆماڵی بوایە یان لەسەر سوود وەرگرتن لە دەقی زیندووی شاكارە جیهانییەكان و خوێندنەوەیان بە چاوی كوردانە و گەرم و گوڕی مرۆڤانەوە. تاد.

خوالێخۆشبوو شان بە شانی( ئەنوەر تۆڤی و محەمەد ساڵح دیلان و نووری وەشتی و ئازاد شەوقی و رەئوف یەحیا و رەفیق چالاك و ولیەم یۆحەنا) هەر لەسەرەتای ساڵانی پەنجاكانی سەدەی رابردووەوە لە دامەزرێنەرانی كۆمەڵەی هونەرە جوانەكانی سلێمانی بوون و لە 19/6/1957 بۆ یەكەمین جار لە مێژووی شانۆی كوردیدا مۆڵەتی دامەزراندنی كۆمیتەی نواندنی یەكەمین تیپی شانۆیی سلێمانیان هێناوەتەوە و لەو كاتەوە تا دوا ساتەكانی تەمەنی كە لە زنجیرە درامای- رەیحانە- رۆڵێكی شایستە و كارای هەبوو لە هونەر دانەبڕاوە، واتە هەر لە پەنجاكانی سەدەی رابردوو چ وەك وەرگێڕ و ئامادەكاری دەقی شانۆیی و چ وەك ئەكتەر و نواندن لەم شانۆگەرییانەی ساڵانی پەنجاكاندا رۆڵی دیار و بەرچاوی هەبووە كە بەسەرەتاكانی هونەری ئەو دەژمێردرێن،لەوانە(( پیسكەی تەڕپیر،خۆم بە خۆمم كرد، ئەمرەكەی بەگم، لە ڕێی نیشتماندا، گلكۆی تازەی لەیل،مەم و زین، بێ ئیشی، سەری گڵۆڵەكە، ئۆتێللۆ..تاد.)) لەسەرەتای كارە هونەرییەكانیەوە وەك ئەكتەر دەنگ و جووڵەی ئەو كارەكتەرەی بۆی دەست نیشان دەكرا بە باشی بەرجەستەی دەكردەوە، گەرچی ئەكتەریش بە تەنیا خۆی پەیامی فكر و جوانكاری درامی یان شانۆیی رانەگەیەنێت، بەڵكو ئەو پەیامە لەمیانەی گشت توخمە هونەرییەكانەوە بە بینەر دەگات.

تەها خەلیل رۆڵی وشە لە زوباندا و زمانیشی لە شانۆ و رۆڵە درامییەكانیدا فەرامۆش نەكردبوو كە بۆخۆی ئەم حاڵەتە لە شانۆی كوردیا پێوەندی بە باری دەروونی و رۆحی ئەكتەر و بونیادی داڕشتنەوەی رستە و دینامیكیەتی بەكارهێنانیەوەیە، لەم رووەوە بایەخی تەواوی بە زمان و دەنگ دەدا لە تەك جووڵانەوەی جەستەیدا دەیگونجان و دەربڕینەكانیشی بە رەوانی بەكاردەهێنا واتە زوبانی پڕ بە پێستی وشە و ماناكان دەردەبڕی و لای هەموو كەسێك تێگەیشتوو بوو..

یەكەمین دەركەوتنی لەسەر شانۆ لە تەمەنی 10ساڵییەوە لە شانۆگەری(قوربانیەك لە ڕێی داوێن پاكیدا) بوو كە لە نووسینی- عادل تەها-ی برای خۆی بووە و تێیدا رۆڵی منداڵێكی هەژار و كەم دەرامەتی بینیوە، دواتر چیرۆكەكەی(أ.ب، هەوری) بەناوی(دڵداری و پەیمان پەروەری) یان كە كردبووە تەمسیل وئەم رۆڵی ئافرەتی بینیوە چونكە لەو سەردەمەدا ئافرەتی كورد بەسەر شانۆوە نەبوون، ئینجا هەموو ساڵێ لەگەڵ مامۆستا، ئەنوەر تۆڤی، و كامیل ژیر و حەمەی ئەحمەد تەهادا هەر لە ساڵی 1951 تا ساڵی 1955 رۆڵی سەرەكی لە زۆربەی شانۆگەرییەكانی ئەو كاتی سلێمانیدا هەبووە، لەم سەرەتاییانەوە تا ساڵانی شەستەكان و حەفتا و هەشتاكان و دوای راپەڕینیش تەها خەلیل دەیویست لە شانۆ و دراماكاندا كەسایەتی خۆی لە داهێنانەدا ببینێتەوە و بە رەنگ و رواڵەتێكی كوردانەوە تەمسیل بكات

كۆچی دوایی تەها خەلیل بە زیانێكی گەورە دەزانین بۆ بزاڤی هونەری شانۆ و درامای كوردی كە ئەكتەرێكی پرۆفیشناڵ و ئەستێرەیەكی خۆشەویستی پرشنگداری لێ ئاوا بوو، كەسایەتیەك كە بە هونەرەكەی خزمەتی بە مەسەلە و بزاڤی سیاسی و كۆمەڵایەتی گەلەكەی دەكرد.