دڵشاد شەعبانجێگری سەرۆكی لیژنەی سامانە سرووشتییەكان لە پەرلەمانی كوردستان بۆ گوڵان:ئەگەر حكومەت پاكسازی و چاكسازی بكات ئابووریی ئەمساڵمان زۆر لە 2014 و 2015 باشتر دەبێت

قەیرانی ئابووری كوردستان راستەوخۆ گرێدراوە بەداهاتی نەوتەوە، ئەوجا لەبەر ئەوەی نرخی نەوت بە شێوەیەكی بەرچاو دابەزیوە، ئەوا مەزندە ناكرێت بەم زووانە جارێكی دیكە نرخی نەوت بەرزبوونەوەیەكی بەرچاو بەخۆیەوە ببینێت، بۆیە لەم حاڵەتەدا حكومەتی هەرێمی كوردستان پێیوستی بەوەیە هەوڵبدات رێژەیەكی زیاتر نەوت هەناردە بكات، هەمیش پێویستی بە كەمكردنەوەی خەرجی و زیادكردنی سەرچاوەی داهات هەیە. بۆ قسەكردن لەسەر گرفتەكانی بواری نەوت و كێشەكانمان لەسەر بودجە لەگەڵ بەغدا و هەوڵەكان بۆ پڕكردنەوەی ئەو كورتهێنانەی لە ئاكامی دابەزینی نرخی نەوت دروست بوون، ئەم دیمانەیەمان لەگەڵ دڵشاد شەعبان جێگری سەرۆكی لیژنەی سامانە سرووشتییەكان لە پەرلەمانی كوردستان ئەنجام دا و بەمجۆرە وەڵامی پرسیارەكانی گوڵان-ی دایەوە.



* فاكتەری سەرەكیی ئەو قەیرانە ئابوورییەی ئێستا لە هەرێمی كوردستان بوونی هەیە، راستەوخۆ پەیوەستە بە نەوت و چۆنیەتی هەناردەكردنی و هەروەها چۆنیەتی رێككەوتن لەگەڵ حكومەتی ناوەندیی بەغدا، ئێوە وەك جێگری لیژنەی نەوت و گاز لە پەرلەمانی كوردستان، گرفتە سەرەكییەكانی سیاسەتی نەوتی كوردستان لە چیدا دەبینن؟ ئایا ئەم سیاسەتە سەركەوتوو بووە، یان پێویستە چاوی پێدا بخشێندرێتەوە؟
- زۆرێك لە لایەنە سیاسییەكان، یان هەندێ كەس لێرە و لەوێ وا وێنای دەكەن كە هۆكاری سەرەكیی قەیرانی ئابووریی كوردستان بریتییە لە سیاسەتی نەوت، كە ئەوان بە سیاسەتێكی شكستخواردوو لە قەڵەمی دەدەن، ئەویش لەبەر ئەوەی ئەم سیاسەتە نەبۆتە هۆی ئەوەی پێداویستی بودجەی هەرێمی كوردستانی دابین بكات، بەڵام ئەمە بە هەڵەداچوونێكی گەورەیە، چونكە كەرتی نەوت تەنیا لە كوردستان دووچاری كێشە نەبۆتەوە، بەڵكو ئەم كێشەیە وڵاتانی دیكەی بەرهەمهێنەری نەوتی گرتۆتەوە، وەك رووسیا، سعودیە، لیبیا و عێراق، كە بە شێوەیەكی سەرەكی بۆ پڕكردنەوەی پێداویستیی بودجە پشتیان بە داهاتی نەوت دەبەست، دابەزینی نرخی نەوتیش لە 115 دۆلارەوە بۆ 30 دۆلار لە دەرەوەی ئیرادەی هەموو ئەو وڵاتە بووە بە كوردستانیشەوە. هەروەها وەزارەتی سامانە سرووشتییەكان بەڵێنی ئەوەی دابوو لە كۆتایی ساڵی 2014 بەرهەمهێنانی نەوت بگەیەنێتە 500 هەزار بەرمیل لە رۆژێكدا، ئەو رێژەیەش لە كۆتایی ساڵی 2015 و سەرەتای ساڵی 2016 بگەیەنێتە یەك ملیۆن بەرمیل، بەڵام ئەمەش پێویستی بە سەقامگیری و ئاسایش هەیە، چونكە سەقامگیری و ئاسایش و بووژانەوەی ئابووری پێكەوە پەیوەستن. لەبەر ئەوە كاتێك داعش لە مانگی شەش تا مانگی هەشتی ساڵی 2014 پەلاماری كوردستانی دا، زۆرێك لەو كۆمپانیایانەی لە سەروەختی ئەوەدا بوون نەوت بەرهەم بهێنن و كۆمپانیاكانی دیكەش كوردستانیان بەجێهێشت، واتە فەرمانبەرە تەكنیكییەكانیان كوردستانیان جێهێشت و تەنیا دەستەی كارگێڕییان مانەوە، ئەمەش بووە هۆی ئەوەی پلانی وەزارەتی سامانە سرووشتییەكان بۆ بەرهەمهێنان و هەناردەكردنی نەوت بە رێژەی یەك ملیۆن بەرمیل لە رۆژێكدا 8 مانگ دواكەوت. ئەو كۆمپانیانەش لە 16ی مانگی شوباتی 2015 گەڕانەوە كوردستان و دەستیان بە كاركردن كردەوە. هەروەها سەرەڕای سەرجەم كێشەی ئاسایشی و ئابوورییەكانی كوردستان وەزارەتی سامانە سرووشتییەكان توانیویەتی رێژەی هەناردەكردنی نەوت كە بۆ یەكەمجار بە شێوەیەكی رەسمی دەستی بە فرۆشتن كرد لە رێی بۆرییەوە لە مانگی ئایاری 2014ـەوە لە 100 هەزار بەرمیل لە رۆژێكدا بگەیەنێتە نزیكەی 600 هەزار بەرمیل لە رۆژێكدا، ئەمە جگە لە بەرهەمهێنانی 200 هەزار بەرمیل بۆ پێداویستی ناوخۆیی. ئەمە ئاماژەیە بۆ سەركەوتنی سیاسەتی نەوتی كوردستان و لە راستیدا ئەمە بەدیلێكیش بووە بۆ ئەو كێشە ئابوورییانەی بەغدا بۆ هەرێمی كوردستانی درووست دەكرد، كە ئەمە هەر لە ساڵی 2003ـەوە تاوەكو ئێستا درێژەی هەیە، چونكە حكومەتی بەغدا سەرەڕای چەسپاندنی مافە داراییەكانی كوردستان لە دەستووردا، هەمیشە تەگەرەی بۆ كوردستان دروست كردووە و لەو سەدا 17یەی لە دەستووردا جێگیر كراوە، لە باشترین حاڵەتدا لە 12.1 تێنەپەڕیوە كە ئەمەش لە ساڵی 2013دا بوو- واتە هەمیشە ناردنی بەشە بودجەی وەك كارتی گوشار لە دژی كوردستان بەكار هێناوە. لە ساڵی 2007 و 2008ـەوە مالیكی بۆ ملكەچكردنی كورد بۆ حوكمڕانییە تاكڕەوییەكەی هەڕەشەی بڕینی بودجەی دەكرد، تاوەكو لە ساڵی 2014دا بودجەكەی بە تەواوی بڕی. هەرێمی كوردستان لە ساڵی 2007ـەوە ئەو هەڕەشانەی بە جددی وەرگرت و بیری لە بەدیلی دیكە كردەوە، ئەویش بریتی بوو لە گرتنەبەری ئەو سیاسەتە نەوتییەی كە ئێستا هەیە، ئەگەر ئەمە نەبووایە ئەوا ئێستا كێشە و تەنگژە داراییەكانی هەرێمی كوردستان لە ئاستێكی زۆر مەترسیدارتردا دەبوون.
* بەپێی هەموو لێدوانەكانی وەزیری سامانە سرووشتییەكان و هەروەها ئێوەش، ئاماژەتان بەوە كردووە ئەگەر خۆمان نەوتی كوردستان راستەوخۆ بفرۆشین، دەتوانین مووچەی فەرمانبەرانی هەرێم بە زیادەوە دابین بكەین و هەموو مانگێك لە كاتی خۆی مووچە بدەن، دیارە ئەمە 6 مانگە كوردستان خۆی راستەوخۆ نەوت دەفرۆشێت، بەڵام نەتوانراوە مووچەش رێكبخرێتەوە، ئایا فاكتەرەكانی پشت ئەم پرسە بە راشكاوی چین؟
- ئەمە دەقاودەق قسەی وەزیری سامانە سرووشتییەكان بوو كە لە دیمانەیەكدا كردی لە ناوەڕاستی مانگی ئابدا كە رایگەیاند بەو بەرهەمەی ئێستا هەمانە دەتوانین مانگە مووچە دابین بكەین، بەڵام بە مەرجێك نرخی بەرمیلێك نەوت لە 65 دۆلار كەمتر نەبێت. كە لە سەروەختی ئەو لێدوانەدا نرخی بەرمیلێك نەوت 66 دۆلار بوو، هەروەها ئەو كاتەی گرێبەست كرا لەگەڵ ئەو كۆمپانیایەی نەوتی دەدەینێ، مووچەی مانگی چوار هەندێ دواكەوتبوو، چونكە بەغدا بەشێكی كەمی بەشە بودجەی كوردستانی دەنارد، بەڵام توانرا لە مانگی هەشتدا بە خێرایی مووچەی مانگی 5 دەستەبەربكرێت و ئەو كەموكورتییەی لە مووچەی مانگی 4دا هەبوو، ئەویش پڕبكرێتەوە. چونكە لەو كاتەدا لە رۆژێكدا 560 هەزار بەرمیل هەناردەدەكرا، كە لە مانگێكدا دەیكردە 16 ملیۆن و 600 هەزار بەرمیل و رادەستی ئەو كۆمپانیایە كرا، لە بەرامبەردا ئەو كۆمپانیایە 816 ملیۆن دۆلاری رادەستی حكومەتی هەرێمی كوردستان كرد، چونكە نرخی بەرمیلێك نەوت 66 دۆلار بوو، ئەمە لە كاتێكدا ئێمە بۆ دابینكردنی مووچەی یەك مانگی فەرمانبەران پێویستمان بە 715 ملیۆن دۆلارە. بەڵام دواتر لە مانگەكانی دیكە نرخی نەوت دابەزی، تاوەكو ئێستا كە گەیشۆتە 36 دۆلار، كەواتە هۆكاری سەرەكی قەیرانی ئابووری لە كوردستاندا دابەزینی نرخی نەوتە لە بازاڕەكانی جیهاندا، ئێستاش بۆ ئەوەی هەرێمی كوردستان بتوانێت لە رێی سیاسەتی نەوتەوە سەرجەم پێداویستییەكانی بودجە- بە وەگەڕخستن و وەبەرهێنانەوە- دابین بكات، پێویستە نرخی بەرمیلی نەوت لە نێوان 65 بۆ 70 دۆلاردا جێگیر بێت، ئەو كاتە هیچ كێشەیەكی دابینكردنی مووچە و بودجەی وەبەرهێنانیشمان نابێت.
* ئاشكرایە بودجەی عێراق و كوردستان 95%ی لەسەر داهاتی نەوت تەخمین دەكرێت و لەبەر رۆشنایی ئەم تەخمینە سیاسەتی ئابووری دادەڕێژرێت. پرسیاری سەرەكی ئێمە ئەوەیە ئایا لیژنەی نەوت و گازی پەرلەمانی كوردستان تاچەند هەماهەنگی لەگەڵ وەزارەتی سامانە سرووشتییەكان كردووە بۆ ئەوەی تەخمینی سەرچاوەی داهاتی نەوت بكات، پاشان لەسەر ئەم تەخمینە سیاسەتێكی ئابووری و سەركەوتوو بۆ كوردستان دابڕژێتەوە؟
- بە راشكاوی دەیڵێم كە لە كوردستاندا دوو كێشە هەبووە، یەكەمیان ئەوەیە كە سیستمی حوكمڕانی لە ساڵی 1992ەوە تاوەكو ئێستا سیستمێكی زۆر سەقەت بووە، چونكە بایەخێكی ئەوتۆی بە بوارەكانی كشتوكاڵ و پیشەسازی و گەشت و گوزار نەداوە، ئەمەش چەند هۆكارێكی هەبووە، لەبەر ئەوەی كوردستان تەنیا هەرێمێك بووە و دەوڵەت نەبووە و نەیتوانیوە قەرزی دەرەكی وەرگرێت و نەیتوانی هاوكار سندوقی نێودەوڵەتیی دراو و بانكی نێودەوڵەتی بەدەست بهێنێت، ئەمە سەرەڕای ئەوەی ئابڵوقەی ئابووری بەسەر عێراقدا سەپێندرابوو، كوردستانیش بەشێك بووە لەم وڵاتە، هەروەها كێشە ناوخۆییەكانیش هۆكار بوون، بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا دەكرا هەنگاوی باشتر لە بواری ئابووریدا هەڵگیرێت، كە بەداخەوە ئەوە نەكراوە و تەنیا پشتی بەو داهاتە بەستووە كە لە بەغداوە بۆی رەوانەكراوە و كەرتەكانی دیكەی فەرامۆش كردووە، ئەو داهاتەی بەغداش هەمیشە كراوەتە كارتی گوشار لەسەر كوردستان. لە لایەكی دیكەوە ئەو ململانێیەی لە نێوان یەكێتی و پارتی لە سەردەمی دوو ئیدارەیی هەبوو بارگرانییەكی زۆری لەسەر بودجە دروست كردووە بە هۆی دامەزراندنی ئەو هەموو فەرمانبەرانەوە كە ئەمەش بۆتە كێشەیەكی گەورە و هەموومان بە دەستیەوە دەناڵێنین. ئێوە باسی لیژنەی پەرلەمانیتان كرد، پەرلەمانیش بە چەشنی پەرلەمانی هەموو وڵاتێكی دیكە رەنگدانەوەی پارت و كوتلە سیاسییەكانە، ئەم لیژنەیەش نوێنەری لایەنە سیاسییەكانی نێو پەرلەمانی تێدایە و زۆر بەداخەوە خولی ئەمجارەی پەرلەمان ئەوەندەی سەرقاڵی ململانێ سیاسی و حزبییەكان و خۆنمایشكردن و خۆدەرخستن بووە لە راگەیاندندا، نیو هێندەی ئەوە بۆ چارەسەركردنی كێشە ئیداری و ئابوورییەكان خۆی تەرخان نەكردووە، ئەمەش بووە هۆی ئەوەی ئەو هەماهەنگییەی پێشتر لە نێوان حكومەت و پەرلەماندا لەسەر هەموو ئاستەكان بوونی هەبوو، ئەمجارە پەكی بكەوێت، ئێستاش ئەوەی ماوەتەوە پەرلەمانێكی ئیفلیج و لیژنەكانی پەرلەمانیش هەر ئیفلیجن. بەداخەوە ئێمە خۆمان بەشێك بووین لە كێشەكە و من نامەوێت وەزارەتی سامانە سرووشتییەكان وەك فریشتەیەك بخەمەڕوو، چونكە ئەو وەزارەتەش دنیایەك كێشەی تێدا هەیە، كە پێویستە پتر بە دامەزراوەیی بكرێت بۆ ئەوەی داهاتەكان شەفاف بن و ئەم وەزارەتەش ببێتە سەرچاوەیەكی باشی داهات بۆ هەموو كوردستان. كەواتە هەمو ئەوانە كێشە بوون كە رێگر بوون لەوەی هەماهەنگی بكەین بۆ ئەوەی دەست بخەینەسەر هەندێ كێشە و گرفت كە لە كوردستاندا هەن.
* نەوت رۆژ لە دوای رۆژ نرخی لە داشكاندایە، ئایا ئێوە وەك لیژنەی نەوت و گازی پەرلەمان، پێتان باشە چۆن نرخی نەوت بۆ بودجەی هەرێمی كوردستان تەخمین بكرێت؟ ئایا پابەندن بەو نرخەی بەغدا بۆ بودجەی عێراق تەخمینی دەكات، یان میكانیزمی خۆتان هەیە؟
- لە راستیدا مەزەندەكردنی نرخی نەوت لە توانای هیچ لایەكدا نییە بەو دامەزراوانەشەوە كە كاریان ئەوەیە پێشبینی نرخی نەوت بكەن. چونكە ئەگەر هەموو شتێك لە ئابووریدا خواست و خستنەڕوو بێت، ئەوا ئێستا بڕی خستنەڕووی نەوت لە جیهاندا نزیكەی 98 ملیۆن بەرمیل نەوتە لە رۆژێكدا، بەڵام پێداویستی بەكاربردنی نەوت لە جیهاندا و لە رۆژێكدا نزیكەیی 96 ملیۆن بەرمیلە، واتە تەنیا دوو ملیۆن بەرمیل زیادەی خستنەڕوو هەیە. من پرسیاری ئەوە لە هەموو ئابووریناسان دەكەم: ئایا دوو ملیۆن بەرمیلە نەوتە دەبێتە هۆی ئەوەی نرخی نەوت لە 115 دۆلارەوە بۆ 35 دۆلار دابەزێت؟ رەنگە وەڵامی هەموو ئابووریناسێك نەخێر بێت، واتە دەكرێت نرخەكە بە رێژەی لە سەدا 5 بۆ 10 دابەزێت، نەك لە سەدا 70. لەبەر ئەوە ئەمە هۆكاری سیاسی لە پشتە، ئەویش پەیوەستە لە ململانێی نێوان هەردوو جەمسەرە جیهانییەكەوە كە رووسیا و ئەمەریكان، هەمیشەش هەر وابووە كە گەورەكان دەكەونە شەڕەوە، بچووكەكان لە ناو دەچن. كەواتە پێشبینی بەرزبوونەوە و نزمبوونەوەی نرخی نەوت زۆر زەحمەتە و هەڵەیەكی گەورەیە ژمارە بە كاربهێنێت لە بودجەدا، چونكە لە داهاتوودا كێشەی گەورەمان بۆ دروست دەكات. ئەوەی بەغداش كردوویەتی پەیوەستە بە خۆیانەوە، چونكە لەو باوەڕەدا نیم جارێكی دیكە بگەڕێینەوە بۆ بەغدا بۆ چارەسەركردنی كێشە ئابوورییەكانی خۆمان.
* ئەگەر ئاگاداربن، ئەوا ئەمساڵیش لە پرۆژە یاسای بودجەی عێراقدا، پشكی 17% بۆ هەرێمی كوردستان دانراوە، هەروەها ئەوەش نووسراوە كە ئیستیحقاقی پێشمەرگەش دەدەن، لە بەرامبەردا ئەگەر هەرێمی كوردستان پابەند بێت بە 250 هەزار بەرمیل نەوتی هەرێم و 300 هەزار بەرمیلی كەركووك، ئایا بە رای ئێوە وەك لیژنەی نەوت و گازی پەرلەمانی كوردستان بۆچی حكومەتی هەرێمی كوردستان ئەم رێككەوتنە ناكات؟ ئایا لەچی دەترسن؟
- ئێمە لە مانگی چواری پاردا 100% پابەندبووین بە رێككەوتنەكەوە، بەڵام بەغدا جێبەجێی نەكرد، عەبادی-یش بە راشكاوی بە حكومەتی هەرێمی راگەیاند كە ئەگەر ئێوە نەك رۆژانە 550 هەزار، بەڵكو ئەگەر یەك ملیۆن بەرمیلیش رادەستی سۆمۆ بكەن، ئەوا ئێمە لە 400 ملیۆن دۆلار مانگانە زیاترتان نادەینێ، ئەمە لە كاتێكدا ئێمە پێویستمان بە 715 ملیۆن دۆلارە، تەنیا بۆ مووچەی فەرمانبەران. هەروەها من دیراسەتێكی وردی یاسای بودجەی ساڵی 2016ی عێراقم كردووە و ئەگەر لە بەشە بودجەی كوردستان بڕوانین ئەوا دوای دەركردنی خەرجییەكانی حاكمە و سیادی و دوای دەركردنی كورتهێنانی پلان بۆدانراو، ئەوا لە ماوەی ساڵێكدا لە نێوان 7 ترلیۆن و نیو بۆ 8 ترلیۆن دینار زیاتر بۆ كوردستان نانێرن، ئەمە لە كاتێكدا ئەمە بۆ ساڵێك پێویستیمان بە 11 ترلیۆن دینار هەیە. كەواتە بە پێی هەمو پێوەرێك گەڕانەوە بۆ بەغدا بە پێی رێككەوتنە نوێیەكە و بە پێی رێككەوتنی نوێش بە زیانی كوردستان دەشكێتەوە. لەبەر ئەوە باشتر كوردستان خۆی نەوتەكەی بفرۆشێت و كۆمەڵێك چاكسازی بكات لە بواری نەوت و كشتوكاڵ و پیشەسازی و بچووكردنەوەی حكومەت و دۆسیەتی مووچەخۆران، كە دونیایەك مووچەخۆری بندیوارمان هەیە، كەسانێك هەن لە دەرەوە یەك رۆژ لە كوردستان نەبوون، مووچەیان هەیە و كەسانێك هەن بە ناشەرعی دامەزراون كە میلاك و دۆسیەیان نییە، خەڵكانێك هەن بە پلەی وەزیر و وەكیل وەزیر و راوێژكار و بەڕێوبەری گشتی دامەزراون و مووچە وەردەگرن و رۆژێك لە رۆژان ئەم وەزیفەیەیان لە حكومەتدا نەكردووە، كەسانێك هەن 100 پاسەوانیان هەیە. من خۆم سێ لیستم لە وەزارەتی دارایی هێناوە كە تایبەتن بە ژمارەی مووچەخۆران، جیاوازیەكی زۆر لە نێوانیاندا هەیە، تەنیا بە بەراوردكردن دوو لیستیان جیاوازی 100 ملیار دینارە كە دەكاتە نزیكەیی 95 ملیۆن دۆلار. كەواتە ئەگەر حكومەت پاكسازی لەمانەدا بكات و چاو بە هێندێك گرێبەستی كارەبا و پاڵاوتنی موشتەقاتی نەوت بخشێندرێتەوە و حكومەت بچووك بكەینەوە، ئەوا بە دڵنیاییەوە دەتوانین خەرجییەكانی حكومەت بە چەشنێك كەم بكەینەوە كە مانگانە 250 ملیۆن دۆلار پاشەكەوت بكەین و هەوڵبدەین رێژەی هەناردەی نەوت بەرزبكەینەوە بۆ پڕكردنەوەی دابەزینی نرخی نەوت و ئەگەر جددی بین لە چاكسازیەكان و پشتیوانی لێبكەین، ئەوا من ناڵێم ساڵی 2016 زۆر باش دەبێت، بەڵام بە هەموو پێوەرێك لە ساڵی 2014 و 2015 زۆر باشتر دەبێت، ئەگەر جددیش نەبین ئەوا كێشەكانمان زۆر قووڵتر دەبنەوە.
* زۆر باس لەوە دەكرێت هەتا ئێستاش فرۆشتنی راستەوخۆی نەوتی كوردستان كێشەی هەیە و ناچارە بە كەمتر لە نرخی ئۆپێك نەوتی خۆی بفرۆشێت. ئایا راستە فرۆشتنی نەوتی كوردستان كێشەی هەیە؟ ئەگەر كێشەی هەیە كێشەكانی چین و هەوڵەكان بۆ چارەسەكردنی ئەم كێشانە چین؟
- ئەمە بە هیچ شێوەیەك راست نییە، چونكە هەم نەوتی عێراق و هەم نەوتی كوردستان بە پێوەری برێنت- كە پێوەرێكی بەریتانییە- دەفرۆشرێت، واتە دەبێت بە پێی ئەو كواڵیتی و نرخە بێت. كێشەكە ئەوەیە نەوتی عێراق و كوردستان ناگاتە كواڵیتی نەوتی برێنت، ئەوا بە 5 دۆلار كەمتر لە نرخی برێنت دەفرۆشرێت. هەروەها كوردستان یەك دۆلار و نیو حەقی گواستنەوەی نەوتەكە – لە رێی بۆریەوە-بە توركیا دەدات و بە هەمان بە شێوە دۆلار و نیوێكی دیكە دەداتە حەقی ئەو خەزانەی لە بەندەری جیهان نەوتی تێدا هەڵدەگیرێت، ئەمە هەشت دۆلار. كەواتە عێراق و كوردستانیش بە كەمتر لە 8 دۆلار بە بەراورد بە نرخی برێنت نەوتەكەیان دەفرۆشن. هەروەها كوردستان 2 دۆلاری دیكەشی لێ دەڕوات، واتە بە كەمتر لە 10 دۆلار بە بەراورد بە برێنت، چونكە كوردستان ئەو 2 دۆلارە دەداتە ئەو كۆمپانیایەی نەوتی لێدەكڕێت، لەبەر ئەوەی رێككەوتنەكە وایە ئەو كۆمپانیایە پارە بداتە كوردستان ئینجا كوردستان نەوتی بداتێ، ئەویش لەبەر ئەوەی كوردستان پێویستی بە پارەیە. لە بازاڕی نەوتیشدا «العقود الاجلە» یان «العقود المستقبلیە» هەیە كە دەكرێت بۆ 3 بۆ 6 مانگ، یان بۆ ساڵێك بێت، كە دەكرێت نوێ بكرێنەوە، یان هەڵبوەشێنرێنەوە. كەواتە هەموو ئەو دەنگۆیانە رەتدەكەینەوە كە گوایە نەوتی كوردستان بە نرخێكی كەمتر لە نەوتی عێراق، یان هەر وڵاتێكی دیكە دەفرۆشرێت .
* باس لەوە دەكرێت كوردستان گەیشتۆتە ئەو قۆناخەی كە بتوانێت هەناردەی گازی سرووشتی بكات، ئایا ئەم هەواڵە راستە؟، ئەگەر راستە، كەی دەست پێدەكات و بەدەستپێكردنی ئابووریی كوردستان چ گۆڕانكارییەكی بەسەردا دیت؟
لە راستیدا ئەمە هەم لەسەر ئاستی سیاسی و دیپلۆماسی و هەم لەسەر ئاستی ئابووریش بە قازانجی ئێمە دەشكێتەوە. بە پێی زانیارییەكانی من، رێككەوتنێك كراوە و رەنگە لە مانگی شوباتدا ئەو كۆمپانیایەی رێككەوتنی لەگەڵدا كراوە بێن و ژێرخانی بەرهەمهێنانی گاز دابمەزرێنن لە كوردستاندا و بە پێی راگەیاندنی ئەو كۆمپانیایە ئەوان دەتوانن لە ماوەی 270 رۆژدا ئەو ژێرخانە دروست بكەن، واتە بۆ ماوەی نۆ مانگ، ئەگەر ئەم كارە بكرێت، ئەوا لە سەرەتای ساڵی 2017 ژێرخانی ئەم سامانەش بنیاد دەنرێت و دواتر قۆناغی ئەوە دێتە پێشەوە چۆن بە بۆرییەكانەوە ببەسترێنەوە و گازەكە هەناردە بكرێت. بە پێی مەزەندەی ئێمە ئەگەر كێشە سیاسی و كێشە ئەمنی دیكەی وەك هەڕەشەی داعش سەرهەڵنەدەن، ئەوا دەتوانین لە ناوەڕاستی ساڵی 2017 گاز هەناردە بكەین و پێشبینیش دەكرێت تاوەكو ساڵی 2019 هەرێم بتوانێت 20 ملیار مەتر سێجا گازی سرووشتی هەناردەی دەرەوە بكات.