hemû eu kêşaney ke êsta bo emrîka û rojawa bûnete paşagerdanî le rojhelatî nawerastda، berhemî eu stratîjyete bû ke îdarey obama legel kêşekanî rojhelatî nawerast mameley pêkrd û be stratîjyetî xotêweneglandn (disengagement strategies) nasrawe. em stratîjyete le êraqda be kşanewey bepeley hêzekanî emrîka destî pêkrd. bepêy twêjîneweyekî amojgay rojhelatî nawerast، duay kşanewey hêzekanî emrîka le êraq û çawpoşîkrdn le syasete helekanî nurî malîkî serok wezîranî pêşuuy êraq، hemû eu destkewtaney îdarey corc buş lemawey salanî 2006-2008 bo gêranewey seqamgîrî le êraqda bedestî hênabû، nurî malîkî lemawey salanî 2012- 2014 hemuuy pêçewane krdeweu buwe hokarî euey rêkxrawî tîrorîstîî da'ş serhelbdat.
barak obama duay kewtnî musl û rageyandnî dewletî xelafetî îslamî da'ş le sûrya û êraq، eu rastîyeî bo derkewt ke akamî serheldanî da'ş û rageyandnî dewletî xelafetî îslamî، berhemî eu stratîjyetî xotêweneglandne bû ke bepêy ewe legel êraq û tewauy rojhelatî nawerast mameley krduwe، boye mercî pêşwextî bo şerî djî da'ş krde euey ke nabêt carêkî dîke nurî malîkî postî serok wezîranî êraq werbgrêtewe، lemeş zyatr le stratîjyetî xotîweneglandn peşîman buweweu stratîjyetî bûnî şwên pêyek (light footprint) pyadekrd، emeşî le pênawî ewe bû، eger emrîka xoy le kêşekanî rojhelatî nawerast bedûr bgrêt، ewa kêşekan degene eu astey ke paşan zor zehmet debêt clewgîr bkrên.


be hatnî îdarey donald، carêkî dîke cext leser ewe krayewe ke pêwîste bûnî emrîka le nawçeke û êraq hemû kat be astêk bêt ke twanay euey hebêt hem berjewendîye jyarîyekey emrîka bparêzêt، hemîş bûnî emrîka palpştêk bêt bo behêzbûnî hawpeymanekanî emrîka le nawçekeda، boye îdare tremp legel euey heta êsta betewawetî eu syasetey ranegeyanduwe ke çon legel tewauy kêşekanî rojhelatî nawerast û êraq û hejmûn û baladestîî êran mamele dekat، belam wek psporan cextî leser dekenewe، drêjey dawe be stratîjyetî kotayî salî 2014î îdarey obama û nawî lênawe stratîjyetî şwên pêyek û zyatr ( light footprint plus).


be wrdbûnewe lew çemkey bo stratîjyetî şwên pêyek darêjdrawe، degeyne eu rastîyeî ke emrîka û rojawa le darştnewey syasetî xoyan beramber rojhelatî nawerast، pêwîstyan be hawpeymanêkî pşt pêbestrawî rasteqîne heye lenawçekeda ke ta radeyek le hawpeymane teqlîdîyekanî dîke leser astî nawçeke cyawaz bêt، raşkawanetr hawpeymanêk ke gel û hkumetekey hawpeymanî emrîka û rojawa bêt، nek tenya wek sodye û dewletanî kendaw û urdn û mîsr، ke tenya hawpeymanyetekeyan legel hkumetekanyane û gelekanyan xoyan be djî emrîka û bûnî emrîka lenawçeke dezann.
lem çwarçêweyeda leser astî her sê netewey (turk û ereb û fars) tenya şwênêk ke hkumet û gelekey xoy be hawpeymanî emrîka û rojawa bzanêt، tenyau tenya gel û hkumetî kurdstane، boye lem çwarçêweyeda eger xwêndneweyek bo pêgey hkumet û gelî kurdstan bkeyn lenaw stratîjyetî tazey emrîka û rojawa bo mamelekrdn legel tewauy rojhelatî nawerastda، ewa bêcge le kurdstan şwênêkî dîke nîye ke btwanrêt bkrête bnkeyek bo euey berjewendîye hawbeşekanî emrîka û rojawau û kurdstan pêkewe grêbdatewe.


katêk basî hawpeymane behêzekanî emrîka be çemkî stratîjyetî teqlîdî le rojhelatî nawerast dekrêt، yekser amajekan deçne ser her dû dewletî (îsraîl û sodye)، belê raste leçwarçêwey çemkî stratîjyetî teqlîdî emrîka îsraîl û sodye û dewletanî kendaw turkya û mîsrîş dekewne çwarçêwey hawpeymanîî nzîkî emrîka û rojawawe، belam hemû eu dewlete hawpeymananey nawçeke bo emrîka û rojawa le çwarçêwey stratîjyetî tazeda، nabne hawpeymanî rasteqîne û pşt pêbestû، leber euey hemû kat emrîka û rojawa debêt legel eu dewletane behestyarî mamele bken û hawsengîyek lenêwan hawdjîî hkumet û gelekanyan rabgrn، eme bo mameley emrîka û rojawa legel îsraîlîş raste، leber euey gelî îsraîlîş be hemû ştêk razî nabêt، eger hkumetekey leber xatrî hawpeymanîî rojawa û emrîka hengawî bo helbgrêt، herwek çon leduay rêkkewtnî aştîî oslo، îshaq rabîn serok wezîranî îsraîl bedestî cûyek tîror kra. belam kurdstan ke mawey nzîkey 25 sale legel emrîka û rojawa rastewxo mamele dekat، hemû kat gelî kurdstan be hawşêwey hkumetî kurdstan xoy be dost û hawpeymanî hkumet û gelî emrîka zanîweu heta êsta serbazêk، yan fermanberêkî emrîkî، yan rojeawayî tenanet karmendêkî UNîş le kurdstan zyanî pênegeyştuwe û leduay salî 2003şewe ke êraq buwe xraptrîn şwên bo kuştnî hêzekanî emrîka، belam le kurdstanda tenya yek serbazî emrîkîş zyanî pênekewtuwe.


mebest lem bakgrawende û amajekrdn bo stratîjyetî tazey emrîka û rojawa bo mamelekrdn legel rojhelatî nawerast û kurdstan، eweye ke êsta le rojhelatî nawerast paşagerdanî û bê sîstmî cîhanî، bûnî heyeu erkî komelgey nîwdewletî emrîkaw rojawaye nexşeyekî rêgeyan hebêt bo euey welamî eu paşagerdanîyeî pê bdenewe û hewlbden sîstm û seqamgîrî bo tewauy nawçeke bgerêtewe. lem rwangeyewe kurdstan dîsan debête wîstgey yekem bo dûbare gêranewey sîstmî cîhanî û aştî û seqamgîrî bo tewauy rojhelatî nawerast û cîhanîş، boye bûnî dewletî kurdstan wek eu emrî waqîeî êsta heye، yan duay encamdanî rîfrandom û hengawhelgrtn bo dewletêkî hawçerxî xawen serwerîî، debête amancî yekemî emrîka û rojawa û komelgey nêwdewletî û gêranewey şkoy emrîka û rojawau sîstmî cîhanî bo tewauy rojhelatî nawerast.
sebaret bem xwêndneweye bo pêgey kurdstan lenaw stratîjyetî emrîka û rojawa le rojhelatî nawerastda، bîguman arastey em xwêndneweye leçwarçêwey eu sîstme cîhanîye tazeyeda ke wek xoyan delên (sîstme koneke mrduwe û sîstmî taze xerîke ledayk debêt)، her boye katêk dewletanî drawsê، yan hkumetî êraq bo drêjedanyan be hendêk syaset bo ragrtnî wezî rahîn، wenebêt agadarî em waqîe tazeyeî syasetî nêwdewletî nebn، belku em rastîyane le gelekanyan deşarnewe bo euey amance syasîyekanî xoyanî pê perdepoş bken.


belam euey bo tewauy eayndey rojhelatî nawerast begştî û bo eayndey kurdstan betaybetî wek dewletêkî serbexo grnge، eweye ke hewlbdrêt têgeyştnêkî baş leser stratîjyetî tazey hawpeymanîî nêwdewletî û emrîka û rojawa beramber rojhelatî nawerast û grngîî dewletî kurdstan lenaw em stratîjeda hebêt û debêt hewlbdrêt lewe têbgeyn ke emrîka û hawpeymanîî nêwdewletî tenya bo têkşkandn û rûxandnî xelafetî dewletî îslamî da'ş، zyatr le yek trlyon dolaryan xerckrduweu mezndekan bew arasteyen heta em şere wek şerêkî serkewtûş kotayî dêt، em têçuwe bgate nzîkey dû trlyon dolar، eme lekatêkda hemû tîçuuy planî marşal bo awedankrdnewey 16 dewletî eurupay duay şerî duwemî cîhanî tenya 4 trlyon dolar buweu le akamî emeşda mawey zyatr le 60 hawpeymanî etlesî natoy lê drust buwe، boye eger şerî djî da'şîş be hawpeymanyetêkî hawşêwey nato lenêwan kurdstan û hawpeymanekanî dîkey emrîka lenawçeke kotayî neyet، ewa manay eweye emrîka û rojawa şerekeyan doranduwe، herboye eger sernc le helwêstekanî dewletanî hawpeymanî emrîka le nawçeke bdeyn، debînîn tenya turkyaye tozêk helwêstî beramber rîfrandom û serbexoyî kurdstan legel dewlete hawpeymanekanî dîkey nawçeke cyawaze، dyare bo turkya em cyawazîye nakate euey wek helwêstêkî seyr، seyrbkrêt، belku eme nîşaney eweye turkyaş wek hawpeymanekanî dîkey emrîka le bayex û grngîî bûnî dewletî kurdstan têdegat، belam leber euey mawey 100 sale turkya leser bnemay nkolîkrdn le kurd syasetî xoy darştuwe، êsta natwanêt helwêstî leme baştr pîşanbdat، belam hawpeymanekanî dîkey emrîka betaybetî sodye ke leduay rûxanî rjêmî sedam husên sersexttrîn dujminî projey fîdralîzmî êraq buwe، belam êsta bo prosey serbexoyî kurdstan serî rezamendî deleqênêt û mîsr û dewletanî kendaw û urdnîş heman helwêstî sodye dûbare dekeneweu le astî pştgîrîî îsraîlîş bo dewletî kurdstan kardaneweyekî nerênîyan nîye.


eme manay eweye bûnî kurdstan wek dewletêkî serbexo le stratîjyetî emrîka û rojawa، projeyekî pesendkraweu pştgîrî serxstnî dekrêt، boye hergîz djî prosey encamdanî rîfrandomî kurdstan nabn û le çwarçêwey cyabûneweyekî aştîyane û dyalogî nêwan êraq û kurdstan pştgîrî lêdeken، katêkîş pştgîrî prosey serbexoyî kurdstan grêdederêtewe be lêktêgeyştn û dyalog legel hkumetî bexda، mebest lew hkumetey bexdaye ke debêt dost û hawpeymanî nzîkî emrîka bêt، belam eger barudoxî syasî leêraq bew şêweye gora ke kesêkî wek nurî malîkî be wekaletî êran bbêtewe be serok wezîran lebexda، ewa wek serok barzanî raşkawane be cîhanî rageyand، eu kate rastewxo kurdstan serbexoyî radegeyenêt، em qseyeî barzanî manay eweye hawpeymanî nêwdewletî û emrîka mamele legel serok wezîranêkî hawşêwey malîkî naken، peywendî dostane û drawsêyetî başîş legel dewletêk drust nakrêt ke kesêkî wek nurî malîkî serok wezîranî bêt، lem haleteşda syasetî emrîka û rojawa beramber be êraqêkî lew core، pştgîrî zyatrî kurdstan debêt bo clewgîrkrdnî eu hkumete، nek hawkarî û mamele legel krdnî.