le syasetî seqamgîrkrdnî abûrîyewe bo stratîjyetî geşey abûrî û perepêdanî berdewam
korbendî abûrîî san ptrsborg u hewlekan bo drustkrdnî hawsengîyekî nwê le abûrîda
beşdarîkrdnî şandî hkumetî kurdstan be serokayetî nêçîrvan barzanî bo mawey dûsalî yek beduay yek le korbendî abûrîî san ptrsborg amajeyekî grnge bo serkewtnî syasetî abûrî hkumetî kurdstan ke twanîwyetî bergey brînî budcey dewletî benaw fîdralî êraq bgrêt û le sfrewe hewlîdawe syasetêkî eutoy abûrî dabrêjêtewe ke bbête berdî bnaxey geşeyekî berdewamî leserxo bo eayndey syasetî abûrî le kurdstanda.
korbendî abûrîî san ptrsborg ke le cîhanda be korbendî abûrîî (davosî rûsya) nawî deben، emeş wek amajeyek bo gewreyî em korbende û karîgerî leser abûrîî cîhan ke hîçî le korbendî abûrîî davos ke salane le suysra berêwe deçêt kemtr nîye، le hemankatîşda çon korbendî abûrîî davos le myaney penêlekanî û dîdare dûqolîyekanî nêwan serok û serok wezîran û kompanyakan û dîdarî serkrdekanî cîhan legel rageyandnekanî cîhan، bazney abûrî têdeperênn û bwarekanî dîkey syaset û cyopolîtîk û syasetî nêwdewletîş degrêtewe، beheman şêwe korbendî abûrîî san ptrsborgîş tenya nawendêk nîye bo grêdanî kontraktî abûrî betenya، belku cya lewey lemyaney em korbendeda çendîn kontraktî weberhênanî gewre lenêwan kompanya gewrekan le bwarekanî wze û kştukal û teknelojya grêdrawn، le hemankatîşda prsî syasetî nêwdewletî û gorankarîye cêwpolîtîkîyekanî cîhan begştî û rojhelatî nawerast betaybetî، tewerî serekîî dîdare dûqolîyekanî nêwan serok û serok wezîran û nwêneranî wlatanî cîhanîş buwe.
lem çwarçêweyeda eger helweste leser beşdarîî şandî kurdstan le bîst û yekemîn korbendî abûrîî san ptrsborg bkeyn û sernc lew dîdarane bdeyn ke şandeke be serokayetî nêçîrvan barzanî encamî dawn، ewa be raşkawî ewe derdekewêt ke qse û basî dîdarekanî nêçîrvan barzanî serokî hkumetî kurdstan legel fladmîr potînî serokî rûsyaî fîdralî û sêrgî lavrovî wezîrî derewe، hêndey qsekrdn buwe leser barudoxî nawçeke û syasetî nêwdewletî û çonyetî çareserkrdnî kêşekanî nawçeke، hênde baskrdn nebûn leser eu prsaney peywendîyan tenya be abûrîyewe heye.
vladmîr potîn eu serokeye ke cya lewey wlatekey endamî hemîşeyî encumenî asayşe، belam eger rîzbendîyek bo 5 endame hemîşeyyekey nêw encumenî asayş bkeyn، ewa leduay emrîka، rûsya be pley duwem nawî dêt û lemeş zyatr leser astî kêşekanî nîwe goy rojhelatî zewî begştî û rojhelatî nawerast betaybetî، rûsya xoy behawşanî emrîka dezanêt، boye katêk befermî lemyaney beşdarîkrdnî le penêlêkî korbendeke betaybetî bexêrhatnî nêçîrvan barzanî serokî hkumetî kurdstan dekat û paşanîş lemyaney prsyarêkî rojnamenûsanda sebaret be prsî bekarhênanî çekî kîmyaîî lelayen rjêmî esedewe، amaje bewe dekat ke herêmî kurdstan dezanêt ke yaxîbuwan eu çekeyan bekar hênawe، herweha sêrgî lavrovîş lemyaney dîdarekey legel nêçîrvan barzanî raşkawane wtûyetî: «bedlnyaîyewe demanewêt gwêbîstî helsengandnekanî êwe bîn leser barudoxî kurdstan û nawçeke û basî hemû eu prsaney şerî dj betîror bkeyn.» em dû amajeyeî leqsekanî serokî rûsya û wezîrî derewey eu wlate beramber pêgew şkoy kurdstan dexwêndrênewe، amajen bo euey ke baskrdnî prsî rîfrandom û prosey serbexoyî kurdstanîş tewerî serekî kobûnewekan bûn û serokî hkumetî herêmî kurdstan be raşkawî em prsaney legel serok û wezîrî derewey rûsya baskrduwe، wek le welamekanî herdûlaş rengîdawetewe، mezndekan berew eu arasteye deçn ke le çwarçêwey syasetî rûsya beramber rojhelatî nawerast û le rîşehelkêşanî fîkrî tîror û tundrewî، welamdanewey erênîyan bo prsî rîfrandom û prosey serbexoyî kurdstan pîşandabêt، egîna le xora nîye wezîrî derewey rûsya katêk ecînday kobûnewekey legel serokî hkumetî herêmî kurdstan bo rojnamenûsan dexaterû، raşkawane delêt: «helsengandnî barudoxî kurdstan û nawçeke û prsekanî peywest be şerî djî tîror ecînday serekîî kobûnewekanmann û gftugoyan lebarewe dekeyn.»
rûsya leêsta ke beduay hawsengîyekî taze le abûrîî cîhanda degerêt û emeş nawnîşanî bîst û yekemîn korbendî abûrî san ptrsborg buwe، zor baş dezanêt bûnî rûsya behêzêkî abûrîî euto ke hawsengîyekî nwê bo abûrîî cîhan drust bkat، debêt bo em hengawey pşt be başûrî asya (betaybetî hîndstan) û rojhelatî nawerast betaybetî (sûrya û êraq û îsraîl) bbestêt، sebaret be hîndstan dyare lem korbendeda kompanyakanî rûsya grêbestî zor gewreyan legel hîndstan grêdawe، sebaret be rojhelatî nawerastîş، bêguman êsta leduay îsraîl tenya nawçeyek ke seqamgîrîyekî başî ferahem krdbêt، kurdstane، herboye eger rûsya bo behêzkrdnî pêgey cyopolîtîkî xoy hewlîdabêt beşdarî şerî sûrya bkat û le myaney hêştnewey rjêmî esed nfûzî xoy le deryaî spîî nawerast behêz bkat، ewa bo baladestbûnî nfûzî abûrî û bazrganî le rojhelatî nawerastda، tenya kurdstanî heye ke wek wlatêkî seqamgîr btwanêt dest be werberhênan û hemahengîî abûrî bkat، euca em seqamgîrîye syasî û abûrîyeî le kurdstanda bûnî heye، bote hokarî euey ke kurdstan peywendîyekî frawanî legel herdû dewletî turkya û êranîş hebêt، rûsyaş peywendîyekî barzganî û abûrîî gewrey legel turkya û êran heye û le eayndeşda eger şerî da'ş kotayî bêt û sîstmî sûrya leser bnemay eu destûrey ke bo eayndey sûrya nûsrawetewe، dûbare bunyad bnrêtewe، ewa kurdstan debête derwazeyekî abûrî û barzganîî gewre legel sûrya، lem bazneyeşda rûsya debête xawenî nfûzêkî gewrey abûrî lenawçekeda، boye em têrwanîne stratîjîye bo kurdstan le rwangey abûrî û barzganîyewe، wadekat rûsya pştgîrîî seqamgîrî kurdstan bkat، em seqamgîrîyeş katêk berdewamî debêt ke rûsya pştgîrî le rîfrandom û serbexoyî kurdstan bkat.
lewaneye hendêk sebaret be rwange abûrîye bo serbexoyî kurdstan، prsyarî ewe bken aya em xwêndneweye pşt be ç planêkî stratîjîî abûrî، yan serçaweyekî zanyarî debestêt، yaxud eme tenya bo pêdaheldane be akamî serdanî şandî kurdstan bo korbendî abûrîî san ptrsborg؟ lewelamî em prsyareda delêyn: ewaney bayex bew dîraset û lêkolînewane deden ke lesalî 2016 ta êsta nûsrawn sebaret be kotayîhênan bekêşekanî rojhelatî nawerast û gêranewey aştî û seqamgîrî bo nawçeke، hemûyan cext leser ewe dekenewe ke pêwîste bo dûbare rêkxstnewey rojhelatî nawerast û gêranewey aştî û seqamgîrî bo nawçeke، pşt be perepêdanî abûrî le nêwan dewletanî nawçeke bbestîn û peywendî syasîî nêwan dewletanî nawçeke bgordrên bo peywendî abûrî û barzganî û weberhênan û perepêdanî berdewam، belam lehemankatda dîraset û lêkolînewe tazekan cext leser ewe dekenewe ke pêwîste xoyan le dû prsî serekî dûrbxenewe ke brîtîn le:
1. nabêt bo rêkxstnewey rojhelatî nawerast tenya pşt be newt bbestrêt، yan tenya weberhênanî wlatanî derewey rojhelatî nawerast tenya lekertî newtda bêt، belku debêt weberhênanêkî hemelayene bêt û bwarekanî kştukal û geştuguzar û endazyarîî bînasazî û tekenelojyaş bgrêtewe.
2. debêt rêkxstnewey wlatanî rojhelatî nawerast leser bnemay serçawey maddî û mroyî eu dewletane bêt û her leser em bnemayeş jêrxanî abûrîî eu wlatane rêkbxrêtewe، nek pena bo planêkî hawşêwey planî marşal bbrêt ke duay tewaubûnî cengî duwemî cîhan emrîka bo eurupa û japon pyadey krd.
em arasteye eweman pêdelêt، ke hengawekanî eaynde bo rêkxstnewey rojhelatî nawerast leser bnemay dûbare darştnewey syaset û stratîjyetî abûrî debêt û her leser em bnemayeş peywendîye syasîyekan bunyad denrêtewe.
hkumetî kurdstan
werçerxanî syasetî abûrî bo peywendîî nêwdewletî
lew govarey ke bo bîst û yekemîn korbendî abûrîî san ptrsburg amadekrawe، wtarêk bo marko kadîz، serokî jûrî bazrganî û pîşesazî wlatî srbya be nawnîşanî (rîform lejêr nawî bzns) blawkrawetewe، lem wtareda marko kadîz bewcore bas le srbya dekat ke twanîwyane lemyaney ferahemkrdnî yasaw rêsay guncawewe serncî weberhêneranî cîhan rabkêşn û gewretrîn weberhênan lew wlate drust bken، em hengaweşî bewe danawe ke zemîney rexsanduwe bo euey rîformêkî gewrey abûrî lew wlate encam bdrêt û pêşkewtnêkî gewrey abûrî bêtearawe. leberamberda em pêşkewtne gewreyeî abûrî û perepêdan le wlatanî dîkey nawçey belkan bedî nakrêt، boye leser bayex û grngîî weberhênan le srbya delêt: «bûnî eu kompanya byanîyaney lenaw srbya kardeken zor le balyozekanî srbya baştrn bo nasandnî wlatekeman le cîhanda.»
dyare bayexpêdanî govarekey korbendî abûrîî san ptrsborg be srbya wek nmûneyekî serkewtuuy abûrî lenaw eurupada، pîşandanî nmûneyekî serkewtuuy abûrîî rûsyaye le geşepêdanî wlatanî dîkeda، emeş leber eweye srbya peywendîyekî gewrey barzganî û abûrî legel rûsya heye، belam eme manay ewe nîye le srbya kompanyakanî rojawa bûnyan nebêt، belku wek serokî jûrî barzganî û pîşesazîî srbya le nûsînekeyda amajey pêkrduwe: «eu hokarane zorn ke wayankrduwe wlatêkî bçûkî wek srbya bbête dûryanî rojhelat û rojawa، belam hokarî serekî bo bûnî bem dûryane eweye ke srbya bote nawçeyekî serncrakêş bo bzns û weberhênan.»
eger lêreda berawrdêk lenêwan kurdstan û srbya bkeyn، debînîn kurdstanîş çendîn sale lemyaney eu syasete abûrîyeî hkumetî kurdstan pyadey dekat، wek wlatêkî bçkole bote dûryanî rojhelat û rojawa û fakterî serekîş bo bûnî bem dûryane eweye kurdstan bote nawçeyekî serncrakêş bo bzns û weberhênan û lemeş zyatr her em dûryan û serncrakêşîyeî lelayen cîhanewe buwe hokarî euey katêk tîrorîstanî da'ş hêrşyan krde ser kurdstan û serok barzanî bryarî şerî man û nemanî daw be îradey hêzî pêşmerge pêşrewî hêrşî tîrorîstanî da'ş ragîra، le hemankatîşda hemû cîhan pêkewe gutyan: «kurdstan hêlî sûre û nabêt lê bgerêyn tîrorîstanî da'ş kawlî bken.» lemeş zyatr raste tîrorîstanî da'ş le huzeyranî 2014 muslyan dagîrkrd û xelafetyan rageyand، belam heta le abî 2014 tîrorîstanî da'ş hêrşyan nekrde ser kurdstan، emrîka bryarî neda hêrşî asmanî bo ser tîrorîstanî da'ş dest pêbkat، her leduay em bryareş hawpeymanîî nêwdewletî le djî da'ş drust bû ke 68 dewlet lexoy degrêt û hemû dewletanî endamî eu hawpeymanyetîyeş pştgîrîî kurdstan û hawkarî pêşmerge deken.
berêz nêçîrvan barzanî le salî 2002 lemyaney wtarêkîda ke le (melbendî mstefa barzanî bo aştî) û le konfransî (kurd klîlî seqamgîrîî êraqe) pêşkeşî krd، sebaret be eayndey êraqî duay rjêmî sedam husên amajey bewe krd ke kurdstan wlatêke xawenî serçawey petrol û eaw û çendîn serçawey srûştî dîkeye، ême pêştr be petrolekey xoman sûtênrawîn، boye trsman heye le dahatûşda eme dûbare bbêtewe، em pêşbînîyeî serokî hkumetî kurdstan le seretay 2014 carêkî dîke hatedî û nurî malîkî serok wezîranî pêşuuy êraq، budce û mûçey kurdstanî brî، emeş le pênawî ewe bû ke hkumetî kurdstan brûxênêt، belam îradey hkumet û xoragrîî xelkî kurdstan waykrd، eu pîlaney hkumetî êraq sernegrêt، legel eweşî ke kurdstan duay em budce û mûçe brîne rûberuuy şerêkî sepêndrawîş buwewe lelayen tîrorîstanî da'şewe، herweha nzîkey dû mlyon aware û penaberîş rûyankrde kurdstan، leseruuy hemû emaneşewe nrxî newt zor bexêrayî dabezî û lemeş zyatr hkumetî kurdstan neydetwanî wek pêwîst newtekey xoyşî bfroşêt، belam hkumetî kurdstan twanî lenaw em barudoxeda، îdarey eu doxe abûrîye qurse û îdarey berekanî şer be drêjayî 1300 kîlometr û îdarey eu dû mlyon awareyeş bdat ke rûyan krdbuwe kurdstan. eweşî buwe hokarî serekî bo euey hkumetî kurdstan btwanêt em şere hemelayene abûrî û serbazîye bbatewe، duay xoragrîî xelk û qaremanyetî hêzî pêşmerge، eu mtmane gewreye bû ke hkumetî kurdstan leser astî cîhan drustî krdbû، raste hkumetî kurdstan neydetwanî wek dewletêkî xawen serwerîî befermî qerzî nêwdewletî werbgrêt، belam bûnî eu hemû kompanyaye le kurdstan bûne hokarî euey qerzêkî gewre bdene hkumet û eu qeyrane sexte têperênn û seqamgîrîyekî abûrî leser bnemay rîformî darayî bo kurdstan dûbare bgêrêtewe.
leser astî cîhan salî 2017 be salî corêk le geranewey seqamgîrî bo abûrîî cîhan leduay helawsane gewrekey 2008 dadenrêt، belam bo kurdstan salî 2007 be salî werçerxan le seqamgîrî abûrî bo geşe û perepêdanî berdewam le qelem dedrêt. paş euey hkumetî bexda lesalî 2014 budce û mûçey kurdstanî brî، em sê saley rabrdû raste sê salî sext bû bo hkumet û xelkî kurdstan، belam ezmûnêkî gewrey dîke bû bo mtmaney hkumetî kurdstan leser astî nawçeke û cîhan û êsta dewletanî cîhan û kompanya gewrekan leser bnemay syasetî abûrî û mtmaney hkumetî kurdstan، dêne wlatman û dûbare dest be weberhênan dekenewe. baştrîn belgeş leser hengawhelgrtn bo geşe û perepêdanî berdewam lekurdstan، eu grêbesteye ke be çawdêrîî serokî hkumetî kurdstan le nêwan wezaretî samane srûştîyekan û kompanyaî rozneftî rûsya krawe، em kompanyaye bo rûsya hawşêwey kompanyaî êkson mobîle bo emrîka، serokî cêbecêkarî em kompanyaye ke nawî îgor sîşîne yekêke le doste mtmanepêkrawekanî serok fladmêr potîn، emeş manay eweye pêgey îgor sîşîn lay serok û îdarey rûsya، hawşêwey pêgey rîks tîlêrsone، eu katey serokî êskon mobîl buwe lay serok û îdarey emrîka. herweha çon grêbestî kurdstan legel êkson mobîl werçerxanî gewrey lesyasetî emrîka beramber kurdstan drustkrd û kotayî besyasetî (yek êraq) y le syasetî emrîka beramber be êraq hêna، beheman şêwe، em grêbestey nêwan kurdstan û kompanyaî rozneft kotayî be syasetî (yek êraq) le syasetî rûsya beramber be êraq dehênêt.
kêşe û grftî serekîî têrwanîn û syasetî rûsya legel syasetî emrîka beramber cîhan û rojhelatî nawerast، lew xalewe serçawey grtuwe ke rûsya nayewêt emrîka û nato be rêgey desttêwerdanî serbazî rjêmekan lejêr nawî dîktatorîda brûxênn، boye lem rwangeyewe rûsya pştgîrî lemanewey rjêmî beşar esed dekat، belam be dîwekey dîkeyda têrwanîn û syasetî rûsya legel syasetî emrîka nek her leser cîhan û rojhelatî nawerast، belku leser astî sûryaş lew xaleda yekdegrêtewe bewey rûsya naxwazêt cêgrewey xelafetî îslamî da'ş، sîstmî wîlayetî feqî bêt be hawşêwey êran lenawçekeda، boye lem bazneyeda û sebaret be kurdstan wek kyanêk ke êsta berew dewletêkî serbexo hengaw heldegrêt، têrwanîn û syasetî rûsya legel têrwanîn û syasetî emrîka û rojawa hawdjî drust nakat û lew xaleda yekdegrnewe ke dewletî kurdstan xzmetêkî gewre be aştî û tenahîî nawçeke dekat û debête wêstgey yekem bo dûbare rêkxstnewey rojhelatî nawerastîş، dyare kurdstan tenya wlat nîye le nawçekeda ke syasetî rûsya û emrîka tyaîda yekdegrêtewe، belku urdn û îsraîl û sodye û tenanet mîsrîş eu dewletanen ke be hawşêwey kurdstan xoyan be hawpeymanî emrîka dezann û peywendîyekî zor ptewîşyan legel rûsya heye.
dyare drustbûnî peywendîî abûrî û barzganî legel rûsya، derwazeyekî grnge bo peywendîî syasî û dîplomatî le nêwan hewlêr û musko، bemeş werçerxanêkî grng le pêgey kurdstan lenaw dewletanî hemîşeyî encumenî asayş drust debêt، betaybetî ke êsta her yeke le wlatanî (emrîka، berîtanya û ferensa) peywendîyekî zor başyan legel kurdstan heye û helwêstî xoyan rageyanduwe lewey ke djî serbexoyî kurdstan nabn، lebeşdarîî emcarey şandî kurdstanîş le korbendî abûrîî san ptrsborg، raşkawane eweman le astî pêşwazî serok fladmîr potîn û sêrgî lavrov wezîrî derewey rûsya le serokî hkumetî kurdstan dexateber çaw ke، astî pêşwazîyeke û bexêrhatnekey serok potîn pêy gutîn rûsyaş djî serbexoyî kurdstan nabêt، emeş manay eweye eger encumenî asayş kobûneweyek grêbdat bo qsekrdn leser serbexoyî kurdstan، ewa çwar dengî hemîşeyî be msogerî vîto djî serbexoyî kurdstan bekar nahênn û demênêtewe çîn، ke euyş cêgey metrsî nîye، leber euey helwêstî çîn le xraptrîn haleteda ewe debêt ke bêdeng debêt û deng nadat، wate srûştî syasetî çîn bew şêweye hergîz pena bo vîto nabat، tenanet eger prseke peywendî be serbexoyî taywanîşewe hebêt.
le seqamgîrî abûrîyewe bo geşey abûrî û perepêdanî berdewam
katêk serokî hkumetî kurdstan pêman delêt، seretay kotayîhatnî qeyranî abûrî lekurdstan xerîke derdekewêt û xoy amadebûnî debêt lekrdnewey projekanî weberhênan û terxankrdnî budce bo tewaukrdnî eu projaney tewau nekrawn، eme manay eweye serokî hkumet bryarî dawe werçerxanêk lesyasetî abûrîî kurdstan drust bkat û werçerxanêk le seqamgîrî abûrîyewe bo geşey abûrî û perepêdanî berdewam drust bkatewe.
lemawey sê salî rabrdûda، hkumetî herêmî kurdstan rêwşwênî zor grng û sextî grteber bo euey serlenwê stratîjyetêk dabrêjêtewe bo euey eu îradeye drust bbêt ke twanay em werçerxaney hebêt.
hkumetî herêmî kurdstan lojîkane pey bew rastîye brduwe ke be tenya yek fakter، yan yek şêwazî rîform nabête bzuwênerî geşey abûrî le wlatda، belku em erke pêwîstî be heykelêkî sertaserî rîform le hemû bwar û sêktere cyawazekanî kertî gştî û taybet heye bo euey em rîforme sertaserîye be astêk karîgerî hebêt ke serlenwê syasetî abûrî be şêweyekî taze beger bxatewe، euey taêsta leber çawn، hkumetî kurdstan hewlîdawe ke em hengawane helbgrêt:
1. hkumet hewlîdawe syasetêkî hemaheng û pêkewe grêdrawî euto pyade bkat ke lehemû bwarekanda xercî kem bkatewe û serçawey dahat zyad bkat.
2. akamî em syasete bote hokarî euey corêk le seqamgîrî le abûrîî serekîda (Macroeconomic stability) drust bkat، em seqamgîrîye raste leser bnemay paşekewtî mûçey fermanberan hatotearawe، belam em seqamgîrîye debête serçawey cûley abûrî û werçexan le hemû sêkterekanî dîke be destkarîkrdnî mûçey fermanberanîşewe.
3. hkumet hewlîda dûbare rolêkî grng bo bankekan bgêrêtewe، emeş le pênawî euey bankekan lem werçexaneda bbne nmûney eu geşe abûrîye nwêyeî ke zaminî ewe dekat rêjey helawsanî abûrî le astêkî kemda bêt û rêgr bêt lewey helawsanî be astêk berz bbêtewe ke metrsî leser komelge drust bkat.
4. lemyaney em bernameyeî hkumet cêbecêy dekat، euey lêdexwêndrêtewe ke le mawey 3-5 salî dahatû، geşey abûrîî kurdstan zor cyawaz debêt le salanî 2014- 2017، emeş leber eweye hkumetî kurdstan twanîwyetî cêgreweyekî cêgîr bo pşkî kurdstan le budcey êraq drust bkat، raste eu cêgreweye zor kemtre lew budcey ke heta salî 2014 dehate kurdstan، belam cêgrî dahat wek abûrîî serbexo zemîneyekî lebar bo geşeyekî abûrîî tendrust drust dekat.
5. bernamey rîformî hkumet le sê salî rabrdûda hengawî bo ewe helgrtuwe، bêcge lekertî newt û gaz، bîr le serçawey dîkey dahat bkatewe، wek kştukal، geştyarî û eu bznsaney peywendî be kertî geştuguzarewe heye، zemîne rexsandn bo destpêşxerî le bwarekanî projey bçûk û maminawendî bo hemû emaneş hengawî bo rîformî heykelî damezrawekan helgrtuwe.
6. hkumetî kurdstan hewlîdawe syasetî darayî kurdstan bgorêt bo syasetêkî mtmanepêkraw، em syasete mtmanepêkrawe ke le seretay salî 2017we xelk hestî pêdekat، twanay eweye pare po projekan terxan bkat، emeş cûleyekî grngî le bazarekanda drustkrduwe herçende cûleke le astî xwast û awatî hawulatyanîş nîye.
7. hkumetî kurdstan qenaetî rasteqîney xoy lexelk neşardoteweu be aşkra raygeyanduwe ke hewlekan bo geşey abûrî leser bnemay serçawey dahat û twanay mroyî berdest snûrdare. raste le kurdstanda rêjey bêkarî bew aste berz nîye، belam rêjey bêkarî rûpoşkraw (albtalة almqn'ة) zor zor berze ke dekrêt blêyn rêjey 25%î danîştuwanî kurdstan degrêtewe، em bêkarîye ropoşkrawe ke lenaw mûçexoranî kurdstanda heye، be nzîkey yek mlyon û 400 hezar kes pêş encamdanî sîstmî bayometrî leqelemdrawe، belam sîstmî bayometrî neytwanîwe em rîjeye lanîkem bo xwar yek mlyon kem bkatewe، boye dekrêt blêyn hkumet le çareserkrdnî bêkarîî rûpoşkraw serkewtû nebuwe û debêt rêgeyekî dîke bgrêteber، bo emeş pêwîstî beweye eday hkumet çalaktr bkat û pştgîrîî kertî taybet bkat، em pştgîrîyeş grnge heme layen bêt û hemû layenekanî kertî taybet bgrêtewe، wek berhemhênanî zyatr، weberhênanî zyatr، destkrdn be pştgîrîkrdnî projey bçûk û maminawendî û bayexdan be destpêşxerî hawulatyan lebwarî dozînewey karda.
em xalaney amajeman pêkrdn، bêcge lew xaley amajeman be (bêkarîî rûpoşkraw) krd، hkumet le bwarekanî dîkeda twanîwyetî serkewtn bemanay rêkxstnewey jêrxanî abûrîî kurdstan bedest bhênêt، em jêrxaneş amadebêt wek fakterêkî serekî bo geşeyekî abûrî û perepêdanî berdewam le kurdstanda، drustbûnî fakterî geşey abûrî bo çareserkrdnî abûrî rûpoşkraw lekurdstanda zor grnge، belam lewe grngtr eweye hkumetî kurdstan le katêkda le hewlî ewedaye rîformêkî sertaserî û heykelî le damezrawekanî hkumetda encambdat bo euey xwênêk beberî eday hkumetda bkatewe، ewa lehemankatda pêwîstî beweşe rîformêkî sertaserî û heykelî le syasetî kertî taybetda bkat، bo euey damezrawekanî kertî taybetîş be lêhatuuyyekî zyatr karbken û mtmane le nêwan xelk û kertî taybet drust bbêtewe.
euey lêreda grnge cextî leser bkeynewe eweye ke şewezengî qeyranî abûrî kurdstan berew asoyekî rûnak hengaw heldegrêt، raste le eayndeyekî zor nzîkda natwanrêt pêşbînî ewe bkrêt ke barudoxî kurdstan wek salanî pêş 2014î lêbêtewe، belam nabêt eweşman lebîr bçêt syasetî abûrî kurdstan berew syasetêkî serbexo û dûr le trs û guşarî bexda hengaw heldegrêt، raste êsta em syasete leseretadaye، belam lemawey 3-5 salî dahatû akamekey debînîn ke hemû ştêk werçerxanî be astêk beserda hatuwe bo êsta cêy mezndekrdn nîye.
