heta eger gurze serbazyekey emrîka le surya beşêweyekî rîşeyî dînamkyetî şerekeşî negorîbêt، belam krdnewey pencereyekî dîkeye beruuy îmkanyetî dîkeda، waşnton mescêkî zor be hêzî nard û pêy rageyandn ke bekarhênanî çekî kîmawîî bacî gewrey debêt.

***
bryarekey serok tramp be lêdanî 60 rokêtî tomahok kruz le bnkey asmanî şueîrat ، eu bnkeyeî keheftey rabrdû frokekanî surya lêwey frîwun bo euey beçekî kîmawîî le şarî xan şeyxun bden zor xêra û karîgerbû، hîç gumanî têdanye sruştî sextî hêrşeke peyamêk bû pêyan geyşt، belam welamdanewey emrîka zor raşkawane peyamêk bû beşar esedî serokî surya û hawpeymanekanî û herweha komelgey nîwdewletîş، emeş bew manayeî çekî kîmayî be bê szadan bekarnahênrêt.

bedlnyaîyewe eu gurze serbazîyeî emrîka ke amancî xoy pêkaw zyanêkî gerwesî be bnkeyekî asmanî surya geyand ، bîguman degate êranyekan û koryaîî bakurîş bo euey zor becdyewe qsekanî îdarey donald tramp werbgrn û hsabî leser bken، herweha debêt mexzay eweş bxwênrêtewe bewey katêk em bryare drawe şî cînpî serokî çîn ke zor dostî koryaî bakur le florîda legel berêz tramp le kobûneweda bûn.
eme le katîkda neyarekanman bebê şk serncî eweyandawe ke welamdanewekanî emrîka netha qse nye û katîk ke snur debezênrêt yan agadarkrdnewekanî emrîka wek xoy guêy lê nagîrêt.lehemankatda dostekanîşman le rojhelatî nawerast ، ereb û îsraîl wek yek dlyan bem gurze eawî xwardewe û dlxoş bûn. herweha taradeyekîş geyştbûne eu qenaetey ke lemawey îdarey serok obamada emrîka le berprsyaryetî eu nawçeye xoy kşandbwewe . boye trsî eweyan hebû ke serok êran wek beşêk çareserî kêşekan seyr bkat le nawçekeda nek serçawey kêşekan ، êsta eu hawpeymaneman lenawçekeş، zor becdî qsekanî îdarey tramp werdegrn û lewaneye zyatr welamdaneweyan bo xwast û dawakaryekanî emrîka hebêt.

bo dost û dujmin wek yek rûnbwewe ke em krdewe karîgerî xoy heye be taybetî ke derkewt be şêweyekî serkewtû karîgerî leser reftarî surya û êran û rusyakrduwe، carê kateke zuwe blên beşar esed carêkî dîke têstî emrîka bkat û hêrşêkî dîkey kîmawîî dûbare bkat، eger karî wabkat ، ewa xoy rûberuuy metrsyekî gewretr dekat beşêkî dîkey hêze asmanyekey lenaw deçêt، emeş be beberjewendî çekdaranî opozsîwn deşkêtewe.
bîguman lewaneye besar esed carêkî dîke çekî kîmawîî bekar nehênêtewe، lebrî euey zyatr be bombî bermîlî bekar dehênt bo trsandnî danîştwan parêzgay edlb، emeş lewaneye leber ewe bêt ke eu pêy waye eme nabête hokarî euey kardanewey bedwada bêt û debête hokarêkîş bo euey xakî zyatr ledestî opozsyon bgêrêtewe ke êsta leber destyandaye.

belam wek delên hêze zemînekanî rjêmî surya bew aste nîn ke btwann eu kare bken، boye eger rjêmî esed byewêt xakî zyatr kontrol bkatewe debêt pşt bew mlîşya şîîane bbestêt ke êran le efxanstanewe hênawnî bo surya، belam prsyar lêreda eweye aya êranyekan amaden metrsyekan bgeyne eu aste wek kardaneweyek beramber eu gurzey emrîka؟ êran heta êsta zorî krduwe bo manewey beşar esed le deselatda، belam aya amadeye zyatr leweş bkat؟ lehemû emaneş zyatr ke beşar esed eu keseye ke çekî kîmawîî bekar hênawe û her eu reftarey esedîş bote hokarî euey syasetî emrîkî gorankarî beserda bêt ، eme lekatîkda çend rojêk pêştr rîks tlîrsonî wezîrî derewey emrkya raygeyand ke eayndey beşar esed xelkî surya bryarî leser dedat ، eme tenha ştêke ke esed ledeselatda dehêlêtewe، euy dîke hewldanewe bo gêranewe dwauey hemû qsyekî eserd leher bstêkda.
êran bjarey dîkey leberdeste eger byewêt emrîka bacêkî zyatr bdat le akamî eu gurze serbazyeî le suryaî dawe، lem haleteda detwanê şerî bewekalet be mlîşya şîekan bkat û lesurya û êraq hêrşyan pêbkate ser hêzekanî emrîka، belam pêş euey êranyekan em kare bken ، ewa debêt serkrdekanî êran bîr lewe bkenewe aya berastî deyanewêt ke hewlekanî emrîka nehlêln yan lawazî bken djî xelafetî da'ş، ke dujminêke rastewxo hereşe le êranyekan û şîeî êraq dekat.

eî sebaret berûsya çon debêt؟ aya detwanêt hêzê dîke blawe bkat û bacêkî gewre bdat bo her helkşanêkî krdewekanş emrîka yan bryardedat ke lay beşar esed ewe rûnbêtewe ke çîdîke rusya natwanêt parêzgarî esed bkat؟ le welamdanewe seretayekanî rusya bo serokone krdnî gurze serbazyekey emrîka ewebû ke rayangeyand ke çeke kîmawîyekan hî yaxîwwan buwe nek hî hkumetî surya bêt، herweha eu lêktêgeyştney ke leser asmanî surya lenîwan rusya û emrîka hebû helpesard، pêdeçê rusya zor grew leser rjêmî esed nekat، belam prseke lay fladmîr potîn eweye ke nayewêt emrîka beşêweyekî yeklaykerewe hêz bekar bhênêt.
berêz potîn beşî zorî eu deskewtaney wîstûyetî lesurya bedîhênawe: gerentî manewey rjêmî suryaî krduwe، bnkey serbazî destkewtuwe، rêrewe deryakey frawankrduwe û twanay hkumdanî leser her akamêk heye، boye le êsta rusya çawî leweye em deskewtaney zyatr ptew bkat، nek têçuuy destwerdanekey lesurya grantr bkat.

carê zuwe tabzanên ke em karakteraney le gorepanî suryada hen deyanewêt îradey îdarey emrîkî taqî bkewe، belam nabêt serok û îdarekey nabêt bê helwêst bn û çawerêy ewebken le eaynde çî rûdedat، belku debêt be taybetî be rusya û êran û surya bgeyenêt ême taqîmekenewe û yarî beagr meken، be taybetî bo rusya debêt peyameke bewcore bêt، ke yaxîbwanî djî esed hêşta mawn ، herweha eger natanewêt bbne beşêk le zongawî surya lekatîkda bacekan heldekşên، ewa emrîka amadebaşî heye kartan legelda bkat û eu pransîpane cê becê bkat ke le prosey aştî jnîfda hatûn.
dblomatyet zor car pêwîtsî beweye ke destêkî tund pştgîrî lê bkrêt، herboye em gurze sebazîye bbête handerêk bo euey eu pransîpane cê becê bkat ke herdû bryarî 2254 û 2268î encûmenî asayşî neteweyekgrtuwekan hatûn û pêştr neyadewîst cêbecêy bken lewane: ragrtnî şer ، kotayhênan be gemaro ،geyştnî yarmetye mroyyekan bebê asteng drustkrdn، dananî 18 mang bo werçerxanî syasî.
lewaneye em gurze serbazîyeî emrîka dînamkyetî lesurya gorî bêt û îmkanyetî tazey drust krdbêt، belam euey cêgey daxe le tengjekanda karesatî mroyî drust debêt، boye grtneberî hengawî dîkey pêwîste leber euey şereke kotayî nayet heta layenekan şeket nebn.
belam wêray hemû emaneş ، emrîka peyamêkî behêzî araste krd ke nawerokekey eweye ke bacî bekarhênanî çekî kîmawîî gewreye û debû em peyameş her bnêrêt.
• gewre dplomatkarî gewrey emrîka
• nîwyork taymz 7/4/2017