lîslî glb serokî fexrî amojgay pêwendîyekanî derewe be maweyekî kurt duay kotayîhatnî operasyonî azadkrdnî êraq lelayen hêzekanî emrîkawe le salî 2003، bo dûbare bunyadnanewey êraqî taze، pêşnyarî dabeşkrdnî êraqî le çwarçêwey sê herêmî fîdralî le çwarçêwey dewletî fîdralî êraqda pêşnyar krd، duay sê sal beser em pêşnyareda، govarî gulan daway dîmaneyekî taybetî le nûsîngey profîsor glb krd، belam eu daway krd prsyarekanî bo bnêrîn û benûsîn welamman bdatewe، belam lebrî euey prsyar prsyar welamman bdatewe، nameyekî taybetî bo nardbuuyn û tyêda nûsîbuuy: «prosey dabeşkrdnî êraq leser bnemay sê herêmî fîdralî karêkî hênde asan nîye. min mawey sê sale xerîkm، euca cozîf baydn ke eukat serokî lîjney pêwendîyekanî derewey senat bû، bewe qayl buwe ke em dabeşkrdne tenya rêgeçareye bo çareserkrdnî êraq، belam pêwîste em dabeşkrdne nerm (Soft Partition) bêt، emeş wate le çwarçêwey destûr û prosey syasî û bedyalog legel pêkhate serekîyekanî êraq encam bdrêt.» eukat le salî 2006 profîsor glp be gulanî rageyand، teheddî serekîî leberdem em rêgeçareye erebstanî sodyeye، leber euey pêyanwaye em dabeşkrdne، kurdstan berew dewletêkî serbexo debat.

belam lesalî 2006 şerî mezhebgerayî nêwan şîe û sunne geyşte astêkî xwênawîî euto ke balyoz pîter galbrês ktêbîkî benawnîşanî kotayî êraq (The end of Iraq) blawkrdewe، galbrês lem ktêbeda amajey be kuştnî xatû etwar behcetî kenalî elerebye krduwe ke bawkî sunneye û daykî şîeye û lelayen komelêk çekdarewe rfêndrawe û paş euey hetkyan krduwe، euca kuştûyane، em nmûneyeî galbrês bo kotayîhatnî êraq le salî 2006 amajey pêkrduwe، manay eweye heta eger perwerdgar erebî şîe û sunne lenaw yek mrovîşda têkel bkat، ewa şîeu suney êraq djî îradey perwerdgarîş radewestneweu em tîkelîye qbûl naken wtenya rêge eweye ke hemû layek dan be kotayîhatnî êraqda bnên.

her lem saleda wek hewlêkî hawbeş lenêwan govarî forîn polîsî û snduqî aştî ke salane be hawbeşî amarî dewlete faşîlekan blaw dekenewe، lesalî 2006 êraqyan wek yekêk le dewlete here faşîlekanî cîhan polên krdbû، bo çareserkrdnî em dewlete faşîle û dûbare bunyadnanewey wek dewletêkî hawçerx û be leberçawgrtnî syasetî emrîka beramber be êraq ke cextî leser êraqêkî yekparçe û yekgrtû dekrdewe، rêkxrawî snduqî aştî be hawkarî govarî forîn polîsî dîrasetêkî 148 lapereyan be nawnîşanî (rêgeçare: yekêtî dewletekanî êraqe- A Way Out: The Union of Iraqi States)، em twêjînewey snduqî aştî ke leheman rêgeçarey lîslî glp bo dabeşkrdnî êraq serçawe degrêt û cozîf baydn krdbuuy be dabeşkrdnî nerm، em dîrasete cextî leser ewe krdotewe، êsta leser erzî waqî' le êraqda dabeşbûneke drust buwe، boye grnge bîrlewe bkeynewe çon mamele legel dabeşkrdneke (Managed Partition) bkrêt، dyare snduqî aştî cîhanî le şêwazî mamelekrdn legel dabeşbûnî krdeyî le êraqda، pêşnyarî euey krdbû beşêwazî yekêtî eurupa، yekêtî dewletekanî êraq dabmezrêt، sê dewlet be serwerîî tewauyanewe lenaw êraqda le çwarçêwey yekêtî êraqda drust bkrêt، em sê dewlete leruuy syasîyewe serbexoyî tewauyan debêt، belam lenêwan em sê dewleteda pêwendîyekî abûrî koyan dekatewe، meseley newt û dahatekeşî be dyalog lenêwan hersê dewlet û behandan û pştgîrî nîwdewletî çareser dekrêt.



em dîrasete hawbeşey snduqî aştî û govarî forîn polîsî ke çonyetî mamelekrdnî legel dabeşbûnî êraqî pêşnyar krduwe، lebrî eu dabeşbûne nermey cozîf baydn daway dekrd، qonaxêkî pêşkewtûtrî eu çareserî dabeşbûneye ke lîslî glp le salî 2003 pêşnyarî krd، euca herwek çon le salî 2003 bo 2006 îdarey emrîkî negeyşte eu qenaetey ke drustkrdnî sê herêmî fîdralî wek dabeşbûnêkî nerm le çwarçêwey dewletî êraq tenya çaresere، ewa duay blawbûnewey raportekey snduqî aştî-îş bo mamelekrdn legel dabeşbûnî krdeyî êraq، serok buş bryarî zyadkrdnî bepeley hêz (Surge) û drustkrdnî hêzî sehuey bo erebî sunne krd، lem proseyeda hêzî sehuey erebî sunne be hawkarî hêzekanî emrîka twanîyan rêkxrawî qaîde lqî êraq le enbar têkbşkênn.

eger sernc le şêwazî çareserekey serok corc deblîw buş bdeyn، raste em şêwaze buwe hokarî euey rêkxrawî qaîde lqî êraq le êraqda têkbşkêndrêt، belam nebuwe hokarî euey le çwarçêwey rêkkewtnî barî hêzekanî emrîka le êraqda (SOFA)، xşteyekî zemenî bo kemkrdneweu kşanewey hêzekanî emrîka dabnrêt، serok buş duay serkewtnî stratîjyetî nardnî bepeley hêz û drustkrdnî hêzekanî sehuey erebî sunne، geyşte eu qenaetey ke detwanêt rêkkewtnî sofa îmza bkat û duay eu rêkkewtneş detwanêt hêzekanî emrîka hengaw behengaw ta kotayî 2011 bkêşêtewe، belam her legel kşanewey hêzekanî emrîka leserdemî îdarey obama le êraq، nurî malîkî serok wezîranî eukatî êraq lebrî euey hêzekanî sehwe leçwarçêwey hêzekanî polîs û asayşî êraq rêkbxat، keçî hêzekanî sehuey helweşandeweu zyad lemeş leçwarçêwey syasetêkî mezhebgerayî şîeî dîktatorî hewlîda toley rqî 1400 salî nêwan şîe û sunne، leerebî sunney êraq bkatewe، her em syasete nefam û dîktatorîyeş waykrd ke rêkxrawêkî drndetr û trsnaktr le rêkxrawî qaîdey lqî êraq drust bêt، euyş da'ş bû ke lemawey şeş mangî duay rageyandnîda muslî dagîrkrd û xelafetî îslamî le êraq û sûrya rageyand û heta êsta em xelafete îslamîyeî da'ş musl û reqey leberdeste û wek xoy mawetewe.

kewate le êstada ke bas le rûxanî xelafetî îslamî da'ş û azadkrdnewey musl dekrêt، amancî here serekî eweye êraqî duay da'ş çon rêkdexrêtewe û çon detwanrêt lenaw êraqda hersê pêkhatey serekî (kurd û şîe û sunne) şêwazîkî pêkewejyan le nêwanyanda bêtearawe، ewa barudoxî êraqî duay da'ş ferzî krduwe ke emrîka û hawpeymanî nêwdewletî û tenanet neteweyekgrtuwekanîşî naçarkrduwe، çon mamele legel waqîî dabeşbûnî êstay êraq deken، em qenaete naçarîyeş lewewe serçawey grtuwe، ke carêkî dîke êraq yekparçe nabêt، eger mîkanîzmêk nedoznewe bewey çon be wrdî û hestyarî mamele legel dabeşbûnî erzî waqîî êraq bken، dabeşbûnêk ke snûrî êstay êraq wek xoy bhêlêtewe، belam fîdralîzm bemanay (yekêtî nêwan herêmekan) bgorêt bo yekêtî nêwan eu dewletaney le êraqda drust debn.