• Sunday, 24 November 2024
logo

maykl nayts : rêkkewtne serbazîyeke amajeye be dostayetî drêjxayenî nêwan supay emerîka û pêşmerge

maykl nayts : rêkkewtne serbazîyeke amajeye be dostayetî drêjxayenî nêwan supay emerîka û pêşmerge
Maykl nayts gewre twêjerî amojgay waşnton bo dîrasatî rojhelatî nzîk، şareza û taybetmendî karubare serbazî û eminîyekanî êraq û êran û wlatanî kendawe، brwanamey le beşî dîrasatî cengî le kolêjî şahane le lenden bedest hênawe û wek rojnamenûs karî krduwe، legel wezaretî bergrî emerîkaş karî krduwe û çendîn twêjînewey dûr û drêjî encamdawe leser eu wananey ke dekrêt fêrî bîn lew operasyone serbazîyaney ke emerîka le salanî newetekanda le êraq encamî dawn. bo tawtwêkrdnî grngîî eu rêkkewtne serbazîyeî ke le nêwan wezaretî pêşmergey hkumetî herêmî kurdstan û wezaretî bergrî emerîkada encam dra، herweha bo qsekrdn leser rewşî alozî êstay êraq û karîgerî û destroyştuuyî êran lem wlateda، gulan dîdarêkî legelda encamda û euyş bem şêweye wlamî prsyarekanî daynewe.
taybetmend le bwarî eminî û serbazî bo gulan:


em rêkkewtne layenêkî remzî û grngî heye û
amajeye bo euey emrîka çend rêz le pêşmerge degrêt
* herwek agadarn be amadebûnî serokî herêmî kurdstan، msod barzanî، rêkkewtnêkî serbazî le nêwan wezaretî bergrî emerîka û wezaretî pêşmergey hkumetî herêmî kurdstan wajokra، em rêkkewtne wek hengawêkî bê pêşîne، yan mêjuuyî wesfkrawe، aya ç lêkdaneweyektan bo grngîî em rêkkewtne heye؟
- be têrwanînî min em rêkkewtne dû layenî heye، layenî yekemyan grngîyekî remzî heye، be manay euey emerîka euey xsterû ke çend teqdîrî pêşmerge dekat û çend rêzî lêdegrêt، herweha amajeye be dostayetî drêjxayenî nêwan supay emerîka û pêşmerge. eme layene remzîyeî rêkkewtneke grnge، leber euey hendê car serok msod barzanî û serkrdekanî dîkey kurd bêzar debûn lewey ke emerîka be şêweyek mameley legel pêşmerge dekrd wek euey corêk bn le mîlîşya، yan wek euey hêzêkî çekdarî pîşeger nebn. kewate emerîka amajeyekî behêzî nard ke pêşmerge rêzlêgîrawn û hêzêkî çekdarî betwanan. herweha rêkkewtneke layenî emelîşî heye، be watay euey emerîka sergermî encamdanî karêkî nwêye legel pêşmergeda، leber ewe pêwîst be encamdanî rêkkewtnêkî resmî dekat، kare nwêyeke eweye ke bo maweyek emerîka hendê le mûçey pêşmerge dabîn dekat bo encamdanî operasyonî rzgarkrdnî musl û le mawey encamdanî eu operasyoneda، ke nzîkey 415 mlyon dolar terxan krawe bo eme mebeste. wate ême basî nzîkey 60 mlyon dolar mangane dekeyn ke le şêwey mûçe û pştîwanîda bo pêşmerge desteber dekrêt bo mebestî encamdanî operasyonî rzgakrdnî musl. eweş aşkraye ke emeş hokarî eweye ke lem satewexteda em rêkkewtne wajokrawe، çunke le êstada eu operasyone be rewtêkî xêratr berêwedeçêt û emeş pêwîstî be rêkkewtne bo beşdarîkrdnî kurd têyda، le nêwyanda beşdarî pêşmerge le gorepanî şerda، herweha eme rêkkewtn lexodegrêt bo euey hkumetî êraq supa lew nawçaneda cêgîr bkat ke le jêrdestî kurddan، be heman şêwe be manay bekarhênanî bnkey asmanî hewlêr dêt wek hêlî desteberkrdnî hawkarî bo eu hêzaney êraq ke le dewruberî musl şerdeken، legel desteberkrdnî hawkarî kurd bo seqamgîrkrdnewey barudoxî musl le duay royştnî da'ş. kewate eme eu hokaraneye ke wayankrd em rêkkewtne lem kateda wajo bkrêt.

* aya dekrêt blêyn eme peresendnêkî stratîjîye le şerî dj be da'ş û le bedîhênanî amance rageyenrawekey îdarey obamada bo lawazkrdnî û le kotayîda têkşkandnî da'ş؟
- belê، ewe raste، bêguman xoy le xoyda wek pêştrîş amajem pêkrd، em rêkkewtne berencamî serkewtnekanî pêşuuy pêşmergeye û herweha pêdawîstî beşdarî pêşmergeye bo azadkrdnewey musl، ke emeş xoy le xoyda debête beşêk le stratîjyetî emrîka le djî da'ş.
* eme bo yekemcare ke îdarey obama rêkkewtnêk، yan yadaştêkî serbazî legel qewareyekda wajo dekat ke xawenî serwerîî dewlet û serbexoyyekî tewau nîye، şîkrdnewe û helsengandnî êwe bo em hengawey îdarey emerîka çîye؟
- emerîka duay bedesthênanî rezamendî bexda em rêkkewtney wajo krduwe، wate emerîka serbexo û be bê bexda em karey nekrduwe، belku gftugoyekî wrd le nêwan wezaretî bergrî emerîka û wezaretî bergrî êraq krawe le bexda، ke têyda layenî emerîkî euey bo supay êraqî rûn krdotewe ke deyanewêt çî bken، serok wezîran heyder ebadî û wezîrî bergrî xalîd obeydî pştîwan bûn bo euey emerîka hawkarî darayî pêşmerge bkat، ewan dezann le êstada kurdstan dûçarî doxêkî darayî xrap botewe û dezann kurdstan rolêkî zor grng debînêt le şerî rzgarkrdnî muslda، leber ewe berhelstî desteberkrdnî em hawkarîye darayyeî emerîkayan nekrduwe. kewate raste eme rêkkewtnî nêwan emerîka û qewareyekda buwe ke dewlet nîye، belam em kare legel hkumetî bexda rêkxrawe، xo eger hkumetî êraqî le bexda narazî buwaye، ewa emerîka em karey nedekrd.
* le mawey rabrdûda kongrêsî emerîka çendîn car daway le îdarey emerîka krduwe bo euey be şêweyekî rastewxo mamele legel herêmî kurdstanda bkat، belam îdarey emerîka pêdagîrî krduwe leser euey debêt le rêy bexdawe mamele legel kurdstan bkrêt، aya hîç alugorêk lem ruwewe ruuydawe؟
- nexêr، gorankarî le helwêstî emerîkada ruuy nedawe، herweha damezrawe nêwdewletîyekanî dîkeş heman helwêstyan heye، lêreda ême basî snduqî nêwdewletî draw û bankî cîhanî dekeyn، ke herdûkyan bernameyekî gewrey hawkarîyan heye bo hkumetî fîdralî êraq û bo herêmî kurdstan. îdarey emerîka û supay emerîka û snduqî nêwdewletî draw û bankî cîhanî hemûyan heman helwêstî bneretîyan heye، euyş eweye taweku rezamendî bexda be dest nehênn ewa rû nakene kurdstan، belam bexdaş hawkar buwe، hokarî hawkarîkrdnî bexdaş eweye ke emerîka û snduqî nêwdewletî draw û bankî cîhanî eu amajeyeyan be bexda dawe ke razî nabn bexda kurdstan le hawkarî serbazî، yan abûrî bêbeş bkat، be derbrînêkî dîke، raste komelgey nêwdewletî kar legel bexda dekat، belam eu amajeyeş be bexda deden ke debêt bexdaş pşkî herêmî kurdstan bdat. her leber emeşe ke be rewtêkî leserxo ştekan degorên. prsyareke bo xwênerantan eweye، eger bexda be emerîka blêt nexêr bo hawkarîkrdnî serbazî bo pêşmerge، yan eger bexda be bankî cîhanî blêt nexêr bo hawkarî abûrî bo pêşmerge، aya çend dexayenêt ke eu damezrawe nêwdewletyane destbdene mameleyekey rastewxo legel herêmî kurdstanda؟ be boçûnî min eu damezrawe nêwdewletîyane zor be pele dest be damezrandnî pêwendî rastewxo deken legel herêmî kurdstan. kewate bexda eu rastîye dezanêt ke eger deyewêt le prosey gftugokanda bmênêtewe û eger deyewêt rawêjî pêbkrêt bo eu hawkarîye serbazî û abûrîyaney bo herêmî kurdstan desteber dekrêt، ewa debêt rezamendî xoy pîşan bdat، eweş be rewtêkî leserxo degorêt.
* le beyannamey serokayetî herêmda cext leser planî duay rzgarkrdnî musl le da'ş krabowe، çunke seqamgîrkrdnewey barudoxeke û rêgegrtn le serheldanewey grupî hawşêwey da'ş le dahatûda pêwîstî be encamdanî rêkkewtnî syasî heye bo îdaredanî doxî duay da'ş، prsyareke eweye aya hîç rêkkewtnêk، yan hîç gftugoyekî lem çeşne le aradaye؟
- pêmwaye eu prsey ke yekemcar bîrî lêdekrêtewe le pêwendî be doxî muslî duay da'şewe، eweye çon îdarey eu şare dekrêt. lêreda ême xoşbextîn leber euey encumenî parêzgaman heye، wate bunyadêkî hukmranîman heye bo şareke le duay nemanî da'şewe. be bawerî min beşêkî zorî gftugokan bo ewe terxan dekrêt ke çon encumenî parêzga helsûrêt û kê debête parêzgar û çend be xêrayî helbjardnî encumenî parêzga encam dedrêt، eme layenêkî meseleke. layenêkî dîkey em prse peyweste be asayşewe، ç layenêk beşdarî le pêkhênanî hêze eminîyekanda dekat، eweş peyweste be damezrandnî hêzî polîsewe. layenêkî dîkey em meseleye pêwendî be awedankrdnewewe heye، wate çon parêzgar û serkrde serekîyekanî dîkey musl kar bken bo be encamgeyandnî projekan. hemû ewaneş peywestn be bedîhênanî dadperwerîyewe، be dananî dadgakan û dadgayîkrdnî eu kese mehelîyaney ke hawkarîyan legel da'şda krduwe، wate dadperwerîyekî resmî bedî bhênrêt le brî hêrşî tolesendnewe، kewate emane eu mesele grnganen ke gftugoyan lebarewe dekrêt. emeş bende be gerandnewey encumenî parêzga bo musl، be dlnyaîyewe kutleyekî kurdî grng heye le nêw encumenî parêzgay neynewada، ke lewêda kurdstan rolî xoy debînêt، ke aşkraye debêt partî dîmukratî kurdstan û yekêtî nîştîmanî kurdstan û ewanî dîke kok bn legel parêzgada. wate grng eweye hewlî ewe bden drêje be pêwendyekî baş û serkewtu bden le nêw encumenî parêzgada bo euey rojî duay nemanî da'ş le musl be tewawetî dest be kar bkat û be başî helsûrêt. le pêwendî be seqamgîrkrdnewey doxeke le duay da'şewe çend waneyek le ezmûnî rûmadî û tkrît- ـewe fêrbuuyn ke çon serkrde mehelîyekan pêwîste pêkewe karbken، nek djî yektr bwestnewe، le rûmadî waneyekî qursman leberdestdaye ke çon parêzgar û serokî kutley sunney-îslamî djî yektr kardeken، ke eme haletêke xwazyarî dûbarebunewey nîn le musl.
* yekêk le lêkdanewekan bo em rêkkewtne eweye ke eme danpêdanan û nrxandnî qaremanêtî û qurbanîdanekanî pêşmergeye le berekanî şerda، kewabêt aya dekrêt pêşbînî ewe bkeyn ke pêşmerge rolêkî grng û karîgerî le operasyonî rzgarkrdnewey muslda debêt؟
- ewe yeklabotewe ke pêşmerge rolî debêt le şerî rzgarkrdnewey şarekeda، emeş meseleyeke ke maweyeke amadesazî bo krawe، wek meşqpêkrdn û prçekkrdnî dû lîway pêşmerge le layen emerîkawe، eweş karêkî pêwîst bû، ke renge pêşmerge neçne nêw xudî şarî musl û renge le qolî rojhelatewe، le nawçey be'şîqewe hêrş bken، belam le her qulêkewe hêrş bken، ewa rolêkî grng le şerî muslda debînn.
* aşkraye bem duayye rêjey otombêlî bombrêjkraw û teqînewe xokujîyekan rûyan le helkşan krdewe le êraqda، ke jmareyekî zor le xelkanî medenî krane amanc û xoênawîtryan teqînewekanî bexda bûn، aya têrwanîn û lêkdanewey êwe çîye bo alozbûnî zyatrî rewşe eminîyeke lem wlateda û aya amanc lem şerey ke dj be da'ş berêwedeçêt، ewe nîye carêkî dîke em wlate seqamgîr bêtewe؟ yan aya grîmaney ewe nakrêt legel paşekşey eu rêkxrawe tîrorîstyeda barudoxî eminî berew xrapbûn deçêt؟
- le rastîda eger ême bêyneser basî em şerey dj be da'şe ke berpa krawe، ewa detwanîn blêyn amanc lem şere seqamgîrkrdnî êraq nîye، yan bo ewe nîye aştî bal be ser êraqda bkêşêtewe، belku amanceke gerandnewey êraqe bo eu doxey le salî 2013da le arada bû، wate pêş euey da'ş bçête nêw eu şaranewe. kewate eu rojey musl rzgar dekrêt، ewa êraq degerêtewe bo doxe eminîyekey salî 2013، emeş rewşêkî baş nabêt، leber ewe debêt hengawî dîke helbgîrêt bo euey doxe eminîyeke hawşêwey doxî eminî salî 2010î lêbkrêt، ke helumercêkî baştr bû، çunke umêdî seqamgîrbûnî wlatekey lêdekra. çunke lew kateda، kar û krdewe tîrorîstîyekan le astêkî nzmda bûn û umêd be weberhênan dekra le wlateke، legel desteberkrdnî asayşî xelk leser şeqamekan، her katêk rewşekeman gerandnewe bo eu barudoxey ke le salî 2010da le aradabû، ewa pêwîste bîr le hengawî dahatû bkrêtewe، aya êraqî duay 2010 debuwe ç wlatêk le pêwendî be çespandnî seqamgîrîyewe. ke êsta ême dûrîn le bedesthênanî eu rewşewe. kewate eger hkumetî êraq û herêmî kurdstan bryar bden، ewa detwann be xêrayî bgerênewe bo eu doxey le salî 2010da le arada bû û eu kateş detwann hengaw bo bedîhênanî seqamgîrîyekî rasteqîne helbgrn. leber ewe pêmwaye heleye eger hkumete şîekey bexda sunnekan dûrbxatewe û mîlîşya şîekan kontrol nekat، herweha heleye eger herêmî kurdstan deselat dabeş nekat le şwênekanî wek kerkuk û duzxurmatû، çunke eu kate tundutîjî berdewam debêt û drêje dekêşêt. eu kate tenanet natwanîn barudoxêkî baştr lew barudoxeş bxulqênîn ke salî 2010 le arada bû.
* şîkrdnewe û têrwanînî êwe çîye bo zyadbûnî destroyştuuyî êran le êraqda û bekarhênanî mîlîşyakan le layen êranewe bo brewdan be hêzî xoy lem wlateda؟
- min pêmwanîye destroyştuuyî êran le êraqda le zyadbûndabêt، raste le salî 2003we hemîşe karîgerî êran le êraqda karîgerîyekî cddî buwe، herweha pêmwaye katêk heşdî şe'bî le salî 2014da pêkhênra، ewa eme satewextêk bû ke dekra destroyştuyî û karîgerî êran zor zor behêz bêt، belam hawpeymanî nêwdewletî hêzêkî serbazî gewrey hênaye êraqewe û ewe hawpeymanî nêwdewletî bû ke buwe hoy hênanedî serkewtn le tkrît û rummadî û hît û felluce û bêcî û geyare û le dahatûşda le musl û tele'fer bedî dehênrêt، wate ewe hawpeymanî nêwdewletî bû ke hokarî bedesthênanî em serkewtnane bû، nek êran. êran hendê çekî nard û hawkarî hawpeymanekanî krd bo çekdarkrdnî heşdî şe'bî، belam le rastîda destkewtêkî zoryan bedest nehêna duay ewe. eme le katêkda hawpeymanî nêwdewletî roj be roj pştîwanî zyatrî desteber dekrd bo êraq û katêk le fermandekanî operasyone eminîyekanî êraq derwanît، ewa hemû eu jeneralaney ke serkewtn bedest dehênn le tkrît û rumadî û w feluce û hît û bêcî û geyare، hemûyan fermandegelêkn ke lelayen emerîkawe meşqyan pêkrawe û pştîwanî krawn û le salî 2003we legel hkumetî êraq û emerîka karyan krduwe، leber ewe pêmwaye destroyştuuyî êran be cêgîrî mawetewe û taweku emerîka û komelgey nêwdewletî berdewam bn le hawkarîkrdnî êraq، nek her tenya hawkarî serbazî، belku eu bername gewreyeî hawkarî ke le layen snduqî nêwdewletî draw û bankî cîhanîyewe cêbecê dekrêt be brî 18 mlyar dolar، ewa snûrêk bo destroyştuyî êran dadenrêt. le êstaşda her katêk êran mumaresey destroyştuuyî bkat le êraqda، ewa rûberuuy perçekrdarêkî slbî debêtewe. çunke êran natwanêt edayekî baştrî le emerîka û hawpeymanekanî hebêt. kewate aya êran çon karîger debêt leser syasetî êraq؟ le rêy kesanêkî wek muqteda sedr، yan qasm slêmanî ke serdanî hadî elamrî dekat، belam hemû emane wek destêwerdan derdekewn، nek wek hawkarî. belam katêk komelgey nêwdewletî hemû rojêkî bordumanî da'ş dekat û 18 mlyar dolar dedate êraq، aya êran çî dekat le beramberda û parseng bewe؟ hîç ştêk. belam eî manay çîye katêk delên êran hawkarî abûrî êraq dekat، le rastîda eu hawkarîye abûrîye brîtîye le froştnî xaz be êraq be dû hêndey nrxe cîhanîyekey، ewan em core dosten. leber ewe le rwangey minewe destroyştuyî êran hênde behêz nîye، yaxud belay kemewe berew behêzbûn naçêt
Top