دكتۆر ئیسماعیل حەساف سكرتێری پارتی پێشەنگی كوردستان – سووریا بۆ گوڵان: سەرۆك بارزانی ڕۆڵی گەورە و سەرەكیی لە یەكگرتنی لایەن و حزبەكانی ڕۆژئاوای كوردستان هەیە
بۆ ئەوەی بزانین بارودۆخی سووریا چی بەسەر دێت و جۆلانی لە ئیدارەدانی ئەو وڵاتە تاچەند سەركەوتوو دەبێت و بۆچی ڕەشەكوژی و كۆمەڵكوژییان دەرهەق بە عەلەوییەكان ئەنجام دا، هاوكات بۆ شرۆڤەكردنی هاتنی مەزڵووم عەبدی بۆ لای سەرۆك بارزانی و ئەو ڕێككەوتنەی نێوان مەزڵووم و جۆلانی، لەسەر ئەم پرسانە گۆڤاری گوڵان دیدارێكی لەگەڵ پڕۆفیسۆر دكتۆر ئیسماعیل حەساف مامۆستا لە بەشی مێژووی كۆلێژی ئادابی زانكۆی سەڵاحەدین و سكرتێری پارتی پێشەنگی كوردستان - سووریا ئەنجام دا.
* ماوەیەكی زۆری نەبرد، بە كەوتنی ئەسەد جارێكی دیكە بارودۆخی سووریا ئاڵۆزی و شەڕی تێكەوتەوە، خوێندنەوەت بۆ بارودۆخی ئێستای سووریا چۆنە؟
- جۆلانی لەو ماوەیەی كە دەسەڵاتی سووریای وەرگرتووە نەیتوانیوە بە جوانی و سەركەوتوویی كۆنتڕۆڵی بارودوخەكە بكات. هێزەكانی هەیئەتی تەحریر شام لە چەندین گرووپی توندڕەو پێهكاتوون، كە هەیانە هی قزاخستان و توركمانستانن، كە زۆر توندڕەون و بەشێك بوون لە تیرۆریستانی داعش، كە بەبێ سێ و دوو پەنا دەبەنە بەر چەك و شەڕ و بیر لە كوشتن و كاولكاری دەكەنەوە، هەر وەكو ئەوەی دیتمان كە لە ماوەی هەفتەكانی ڕابردوو بەرانبەر بە عەلەوییەكان كردیان، كە كاری تیرۆریستی و كۆمەڵكوژییەكی زۆر و دژ بە مرۆڤایەتییان ئەنجام دا، كە ئەمەش زیاتر بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە كە ئەحمەد شەرع ناتوانێت جڵەوی ئەو هێز و گرووپانە بكات. ئەو شەڕ و بارودۆخە نامرۆڤایەتی و كۆمەڵكوژییەی بەرانبەر بە عەلەوییەكان ئەنجام دران، دەگەڕێتەوە بۆ ئەم هۆكارانە:
یەكەم: سەرۆكی تازەی سووریا (ئەحمەد شەرع) كێشەكانی نەتەوە و پێكهاتەكانی سووریای لەبەرچاو نەگرت و لە دانیشتنی كۆنگرەی دیالۆگی نیشتمانی نوێنەری پێكهاتە نەتەوەیی و ئایینییەكانی سووریا بەشدار نەكرابوون، هاوكات زۆربەی پێكهاتەكانیش نوێنەریان لە لێژنەی دەستووری سووریا بەشدار نەبوون.
دووەم: ناوچە كەنارییەكانی سووریا، فرقەی چوارەم كە ناوی (ئەنجومەنی سەربازی بۆ ڕزگاركردنی سووریا) بوو كە هێزەكانی خۆی لە چەندین ناوچەی گەورەی پارێزگای لازقیە و تەرتووس و شوێنی دیكەش بەجێ مابوون، هەوڵی كودەتایەكی ڕێكخراویان دا.
هۆكاری سێیەم: دەستی دەرەكیی ئێران بوو كە وایكرد، ئەو بارودۆخە و هەوڵدانی كودەتایەك ڕوو بدات و بگەڕێنەوە ناوچەكە و حزبوڵڵای لوبنانی و میلیشیای حەشدی شەعبی عێراقی بەتایبەتی ئەوانەی سەر بە (قەیس خەزعەلی)ن پاڵپشتی و هانی فرقەی چواری سەربازییەكەیان دا، لە دژی حكومەتی تازەی جۆلانی.
هەر بۆیە ئەو شەڕەی كە لە سووریا لەم دواییانە ڕوویدا، ڕەوشێكی نەگونجاو و خراپی لەسەر خەڵكی سووریا دروست كرد و بووە مەترسییەك كە شەڕی ناوخۆیی، یان فراوان دروست بێت لە نێوان حكومەت و هێزە چەكدارەكانی دیكەی سووریا، بەڵام ئێستا پێموایە ڕێككەوتنی ئەحمەد شەرع لەگەڵ مەزڵووم عەبدی (واتە بڵێین لەگەڵ كورد) دەبێتە هۆكاری سەقامگیری لە تەواوی سووریا تا دەگاتە ناوچەكانی درووز و ناوچەكانی سەر بە ڕۆژئاوای سووریا (ناوچەی عەلەوییەكان). بەڵام درووز تا ئێستاكە ڕێگا نادەن، سوپای جۆلانی بچنە ناوچەكانیان. من پێموایە ئەو كێشە و پرسانە هەر هەمووی یەكن، هەر لە كێشەی كورد و عەلەوی و درووز و كریستیان و هەموو پێكهاتەكانی دیكەی سووریا، چونكە كێشەی یەكێك لە نەتەوە و پێكهاتەكانی سووریا چارەسەر بكرێت، ئەوە كاریگەریی لەسەر چارەسەری كێشەی پێكهاتەكانی دیكەش دەبێت، هەر بە نموونە دەبینین لە كاتێك لە لایەن هێز و چەكدارانی شەرع هێرش كرایە سەر عەلەوییەكان، ئەوە سەركرەدی یەكگرتووی درووزەكان (شێخ حیكمەت هیجری) یەكسەر داوای كرد، ئەو شەڕ و كۆمەڵكوژییە دژ بە مرۆڤایەتییە ڕاوەستێت و، داوای لە وڵاتانی ئەمریكا و ئەوروپا و...تاد كرد، كە تەدەخول بكەن و بە ڕۆڵی خۆیان هەستن بۆ بەرگریكردن لە ماف و ژیانی عەلەوییەكان و درووز و هەموو پێكهاتەكانی دیكەی سووریا. بۆیە ئەو بارودۆخە خراپ و نالەبارەی بەو دواییە لە سووریا ڕوویدا، پێموایە كۆتایی هاتووە و باوەڕ ناكەم جارێكی دیكە ڕوو بدات. هەروەها ئەو ڕێككەوتنەی كە لەگەڵ مەزڵووم عەبدی كرا، كاریگەریی زۆر و باشی هەیە كە شەرع هەوڵیدا خۆی بە شێوەیەكی دوور لە كاری سەربازی و توندڕەوی و پەلاماردانی سەر پێكهاتەكان بگۆڕێت.
* ڕەفتارە توندەكانی شەڕع و تەحریر شام لەگەڵ چەكدارانی عەلەوی گەیشتووەتە ئاستێك هەموو بنەما و مافەكانی مرۆڤی پێشێل كردووە و، كاردانەوە نێودەوڵەتیەكانیش بەرانبەر ئەم كردەوانەی شەڕع و تەحریر شام توندن، ئایا ئەمە دەبێتە هۆكاری ئەوەی جارێكی دیكە كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی هەمان هەڵوێست وەك سەردەمی ئەسەد دووبارە بكەنەوە و سزای توند بخەنەوە سەر دیمەشق؟
- ئەو ڕەفتارە نامرۆڤانەیانە و ئەو كۆمەڵكوژییەیی كە گرووپە توندڕەوەكانی تەحریر شام كردوویانە لە دژی عەلەوییەكان، گەیشتووەتە ئاستێك لە خراپی و توندڕەوی كە هەموو بنەماكانی مرۆڤایەتی تێپەڕاندووە، هەر بۆیە كاردانەوەیەكی زۆری نێودەوڵەتی لێكەوتەوە، بەتایبەتی لەلایەنی وڵاتانی ئەمریكا و فەرەنسا و ئەڵمانیا و نەتەوە یەكگرتووەكان و كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی بەگشتی بەتایبەتی ئەمریكا و نەتەوە یەكگرتووەكان، داوای لێكۆڵینەوەی سەربەخۆ و شەفاف و خێرایان كردووە، لەسەر ئەو تاوانبارانەی كە ئەو ڕەفتارە دژ بە مرۆڤایەتی و كۆمەڵكوژییەیان بەرانبەر بە عەلەوییەكان ئەنجام داوە، بۆ ئەوەی بناسرێن و بە سزای خۆیان بگەن، هەروەها دەمودەست لەلایەن ئەنجومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی لەسەر داوای نوێنەری ڕووسیا و ئەمریكا، داوا كرا كە دانیشتنێكی بە پەلە ئەنجام بدرێت، كە ئەمەش زیاتر بۆ ئەوەیە كە ڕووسیا دەیەوێت وەكو پێشتر لەو شوێنەی كە بنكەی سەربازی هەبووە، بۆی بگەڕێتەوە و ئەمریكاش لە یارمەتی و پشتگیریی كورد بەردەوام بێت، هاوكات وڵاتانی یەكێتیی ئەوروپا داوایان كرد كە لێكۆلینەوەی خێرا و دەمودەست لەو ڕووداوە ناخۆش و نەخوازراوە بكرێت، بەتایبەتی ئەو كوشتن و كۆمەڵكوژییەی بەرانبەر بە عەلەوییەكان كراوە، لەلایەن هێزەكانی حكومەتی جۆلانی. هەروەها وەزیری دەرەوەی ئەمریكا (ماركۆ ڕۆبیو) بە توندی ئەو ڕەفتارە تیرۆریستی و كۆمەڵكوژییەی دەرهەق بە عەلەوییەكان لەلایەن هێزەكانی ئەحمەد شەرع ئەنجام دراون، ئیدانە كرد و گوتی: ئەمریكا پشتگیری لە هەموو نەتەوە و كەمە نەتەوە و پێكهاتەكانی سووریا دەكات و لە پاڵیان دەوستێت بۆ هاتنەدی مافەكانیان و دەبێت ئەو كەسانەی كە لە هێزەكانی جۆڵانی بەو ڕەفتارانە هەستاون، لێپێچینەوەیان لێ بكرێت و سزای خۆیان وەربگرن.
ئەگەر شەرع لە كار و ڕەفتارە توندڕەوییەكانی بەردەوام بێت، بە تەئكید ڕاوبۆچوونی نێودەوڵەتی بەرانبەری باش نابێت و جگە لەو سزایانەی لەسەر سووریایە هەڵی ناگرن، بەڵكو سزای زیاتریشی دەخەنەسەر، لەلایەكی دیكەوە ئەو ڕێككەوتنەی كە لە نێوان مەزڵووم عەبدی و جۆلانی كراوە، ئەوە دەستی ئەمریكای لەپشتە و ئەگەر ئەو ڕێككەوتنە جێبەجێ بكرێت، ئەوا دەبێتە دەستپێكێك بۆ سەقامگیریی هەموو ناوچەكە و پێكهاتەكانی سووریا. لەلایەكی دیكەوە ئەحمەد شەرع بۆی دەركەوت ئەگەر بەكاری باش هەڵنەستێت، ئەوە بارودۆخەكەی پێ كۆنتڕۆل ناكرێت و هەموو جڤاكی سووریا لە سیاسەتەكەی ڕازی نابن و هەڵویستی نێودەوڵەتییش لە دژی شەرع ڕادەوەستێت.
* هەتا ئێستا بارودۆخی ڕۆژئاوا و هێزەكانی دیموكراتی سووریا، لە بارودۆخێكی نیمچە سەقامگیر بووە و تا ڕاددەیەك لەگەڵ هێزەكانی تەحریر شام نەكەوتوونەتە شەڕەوە، ئایا دەبێت هەڵوێستی ڕۆژئاوا لەسەر ئەم گۆڕانكارییانەی سووریا چۆن بێت، كە ئێستا لە چەند شاری سووریا قەدەغەی هاتوچۆ ڕاگەیەندراوە؟
- لە وەڵامی ئەو پرسیارەدا دەبێت ئاماژە بەو ڕێككەوتنەی نێوان مەزڵووم عەبدی و ئەحمەد شەرع بكەین، كە خۆی لە هەشت خاڵ دەبینێتەوە، كە خاڵی یەكەمی گەرنتیكردنی مافی هەموو سوورییەكانە بە بەشداریكردنیان لە هەموو پرس و پرۆسەیەكی سیاسی. بۆ نموونە بۆ نووسینەوەی دەستوور دەبێت هەموو پێهكاتەكان نوێنەری ڕاستەقینەیان لە لێژنەكەدا هەبێت و بەشدار بن لە دامودەزگاكانی دەوڵەت، بەبێ ڕەچاوی نەتەوەیی و ئیتنی. دووەم: دەڵێت كۆمەڵگەی كوردی كۆمەڵگەیەكی ڕەسەنە لە دەوڵەتی سووریادا. سێیەم: ڕاگرتنی شەڕ و ئاگر لەسەر هەموو خاكی سووریا بەگشتی. چوارەم: تێكەڵبوونی هەموو دامودەزگاكانی مەدەنی و سەربازی لە باكووری ڕۆژهەڵاتی سووریا كە لەژێر دەسەڵاتی حكومەتی سووریا بێت بە دەروازە سنوورییەكان و فڕۆكەخانە و كێڵگەكانی نەوت و غازەوە. پێنجەم: گەڕانەوەی كۆچبەر و ئاوارەكان بۆ شوێنی خۆیان و پاراستنیان. شەشەم: پشتگیریكردنی دەوڵەتی سووریا لە دژی هەموو ئەو كەس و گرووپانەی سەر بە بەشار ئەسەدن و هەموو ئەو مەترسییانەی كە ڕووبەڕووی سووریا دەبێتەوە. حەوتەم: ڕەتكردنەوەی ئەو داوایەی كە دەڵێت خاكی سووریا دابەش بكرێت. هەشتەم خاڵ: دامەزراندنی لێژنەكانی ئەمنی و سەربازی و ئابووری و سیاسی بۆ جێبەجێكردنی ئەو ڕێككەوتنە و خاڵەكانی تا كۆتایی ساڵی 2025. ئەو ڕێككەوتنە وایكرد، كە بارودۆخی كورد بەتایبەتی و هەموو پێكهاتەكانی دیكەی سووریا لەو قۆناغەی ئێستا تووشی شەڕ و كێشە نەبنەوە لەگەڵ شەرع و ئەو ڕێككەوتنە لەلایەكی دیكەوە ڕزگاربوونی شەرعە لەو بارودۆخەی كە تووشی هاتووە، بەتایبەتی ئەو تاوانەی كە بەرانبەر عەلەوییەكان كردیان، بێگومان كورد نەتەوە و میللەتی دووەمی سووریایە و تا ساڵی 1946 كورد بەشێك نەبووە لە سووریا، بەڵكو لەژێر ئیدارە و دەسەڵاتی فەرەنسا بوو، پڕۆژەیەك هەبوو كە ئۆتۆنۆمی بە كورد بدەن، بەڵام لە پاشان ڕۆژئاوای كوردستان كەوتە ژێر دەسەڵاتی ڕژێمی سووریا و كەس كوردی باش نەدەناسی، بەڵكو لە دنیا كورد تەنیا بە ناوی بارزانیی نەمر ناسراو بوو. ئێستا كێشەی كورد بەگشتی بووەتە نێودەوڵەتی و بۆ كورد و ڕۆژئاوای كوردستان دەرفەتێكی گەورە هاتووەتەدی و دەبێت هەموو لایەنە كوردییەكانی سووریا بۆ هاتنەدی ئامانجەكانی گەلی كورد لە ڕۆژئاوا دەستی یەكتر بگرن. ئەگەرچی كورد لە ڕۆژئاوادا جیاوازیی بیروباوڕ و ئامانجەكانی هەیە، كە ئەمەش كارێكی نەشیاوە بۆ سەركەوتن، هەر بۆیە پێویستە بەرژەوەندیی تەسكی حزبی بەلاوە بنرێت و بەرژەوەندیی باڵای گەل و میللەتی كورد بخەنە پێش هەموو شتێكەوە. بێگومان جەنابی سەرۆك مەسعود بارزانی ڕۆلی گەورە و سەرەكیی هەبوو بۆ یەكگرتنی هەموو لایەن و حزبەكانی ڕۆژئاوا بۆ هاتنەدی ئامانجی نەتەوەیی و نیشتمانی، هەر بۆیە دەبینین كە شەرع پێویستی بەوە بوو كە لەگەڵ هەسەدە و كورد بەگشتی لە سووریا بكەونە ڕێككەوتنێكی گشتگیر، كە ئەمەش وا دەكات، لە ناوچەكانی ڕۆژئاوی كوردستان بەپێی ئەو سیاسەت و نییەت و ڕێككەوتنەی كراوە، شەڕ و پێكدادان نەك تەنیا لەگەڵ كورد، بەڵكو لەگەڵ تەواوی نەتەوە و پێكهاتەكانی سووریا ڕوو نەداتەوە، بەڵام هەر پێویستە كورد و لایەنەكان ئاگاداری مەترسییەكانیش بن و كار بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی بكەن. هاوكات دەرفەتی باش و پۆزەتیڤیش بۆ میللەتی كورد لە سووریا هاتووەتەدی كە بۆ ئەو دەرفەتەش وەكو جەنابی سەرۆك بارزانی جەختی لەسەر كردووەتەوە، دەبێت كورد یەك دەست یەك هێز بن و یەك داوا و ئامانجیان هەبێت.
* هەست دەكرێت جۆرێك لە نزیكبوونەوە و لێكتێگەیشتن لە نێوان پەیەدە و ئەنەكەسە و هێزەكانی سووریای دیموكرات هەیە، هەروەها بینیمان مەزڵووم عەبدی هاتە هەرێمی كوردستان و لەگەڵ سەرۆك بارزانی كۆبووەوە، ئایا لە دوای كۆبوونەوەكەی سەرۆك بارزانی لەگەڵ مەزڵووم عەبدی، بارودۆخی هێزەكانی كورد لە ڕۆژئاوا تا چەند چووەتە پێشەوە؟
- بێگومان هەموو كاتێك بۆ یەكگرتن و یەك ئامانجی بۆ كوردی ڕۆژئاوی كوردستان، ڕۆل و هەوڵی جەنابی سەرۆك بارزانی زۆر گرنگ و سەرەكی بووە و، ئەو پشتگیرییەی جەنابی سەرۆك بۆ باكووریش بە هەمان شێوە بووە، هەر چەندە دەبینین كاتی خۆی تا ئەو دواییانەش پەكەكە و شەخسی ئۆجەلان دژی پارتیبوون و شەڕیان لەگەڵ پارتی دەكرد. بەڵام ئۆجەلان پێش هەموو شوێن و كەسێك، پەیامەكەی بە شاندەكەی دەم پارتی لە ئەمیڕاڵەوە بۆ جەنابی سەرۆكی نارد، چونكە ئۆجەلان بۆی دەركەوتووە كە جەنابی سەرۆك بارزانی مەرجەع و كەسی یەكەمی نەتەوەیی گەلی كورد و كوردستانە و قورسایی گەورە و بەنرخی لە توركیا و ناوچەكە و هەموو دنیا هەیە و، هەر جەنابیان دەتوانێت پڕۆسەی ئاشتییەكە بەرەوپێشەوە ببات و ئاشتی و تەبابی بۆ گەلی كوردی باكوور بێتەدی، هەروەها هاتنی مەزڵووم عەبدی هەر بۆ ئەوە بوو كە میللەتی كوردی ڕۆژئاوا یەكڕەنگ و یەكڕیز و یەك هێز و یەكدەست بن و هاتنی بۆ لای جەنابی سەرۆك بارزانی، دووبارە دەیسەلمێنێت كە جەنابی بارزانی مەرجەعی یەكەم و سەرەكیی گەلی كوردە و خاوەنی مێژوویەكی پڕ لە سەروەرییە لە ئاشتی و لێبوردەیی و پێكەوەژیان. مەزڵووم عەبدی بە هاتنی بۆ لای جەنابی سەرۆك بارزانی، پشتگیریی تەواوی بارزانی و هەرێمی كوردستانی بۆ كوردانی ڕۆژئاوای كوردستان بەدەستهێنا. لەلایەكی دیكەوە هاتنی مەزڵووم عەبدی و پەیامەكەی ئۆجەلان بۆ جەنابی سەرۆك بارزانی، وایكرد لە نێوان باكوور و ڕۆژئاوا و باشووری كوردستان سنوور نەمێنێت و، خەڵك و كوردی هەر سێ پارچە تا ئەوپەڕی نزیكییەوە بتوانن تێكەڵی یەكتر بن و یەكگرتوو بن و یەكڕیزیی زیاتر لەسەر دەستی جەنابی سەرۆك بارزانی هەنگاوی گەورە بەرەوپێشەوە بچێت. هەر ئەمەش بوو، وایكرد كە ئەنەكەسە و مەزڵووم عەبدی چەند جارێك لەگەڵ یەكتر دابنیشن و بگەنە چەندین خاڵی تێگەیشتن.
* توركیا دەیەوێت، دۆناڵد ترەمپ بگەیەنێتە قەناعەت كە هێزەكانی لە سووریا بكشێنێتەوە و هێزەكانی توركیا جێگەی هێزەكانی ئەمریكا لە ڕۆژئاوا بگرێتەوە، ئایا ئەمریكا متمانە بە توركیا دەكات و هێزەكانی لە ڕۆژئاوا دەكشێنێتەوە؟
- پرسی كورد بەگشتی هی هەر چوار پارچە لە دەستی توركیایە و لە ئەنقەرەیە و بڕیار لەسەر كورد هەمووی هەر لەلای ئەوانە، لەلایەكی دیكەوە توركیا لە هاپەیمانیی ناتۆیە كە ناتۆ ئەو كات گرنگ بوو كە یەكێتیی سۆڤیەت هەبوو، بەڵام ئێستا ڕۆڵی ناتۆ بەو شێوەیە نەماوە و ڕۆڵی توركیاش وەكو پێشتر نەماوە و پەیوەندیی توركیا لەگەڵ ڕووسیا لە پەیوەندییەكانی لەگەڵ ئەمریكا باشترە، لەلایەكی دیكەوە ئەمریكا لە سووریا بەتایبەتی لە ناوچەی كوردستانی و پاڵپشتیی كوردی ڕۆژئاوای كوردستان ناكشێتەوە، لەكاتێكدا بكشێتەوەش، هەڵویستی ئەمریكا لە پاڵپشتیی كورد لە سووریا ناگۆڕێت و ئەمریكا ناوچە كوردییەكان بە هیچ جۆرێك تەسلیمی توركیا ناكات.
