(*)

ئەو رووداوانەی لە سوریا رویاندا بێگومان پێش ئەوەی جێی دلخوشی خەڵكی سوریا بێت، جێی سەرسورمان و شووك هێنەر بوو، چونكە لەماوەی كەمتر لە ٢٠ ڕۆژ رژێمی سوریا روخا.
لە ٨ ی دیسەمبەری ٢٠٢٤، لە رۆژهەلاتی ناوەراست زۆر شت گۆرا، جا هەیە پێی دەڵێ دەرفەتی زێڕین لایەنێكی تر هەیە پێی دەڵێ روژە رەشەكە.
مەبەستم چیە لەم دوو دەرفەتە ؟
یەكەم خەڵكی سوریا بەگشتی، كورد و خەڵكی سوننە مەزهەب و دژی هیلالی شیعی پێیان وایە ئەمە دەرفەتە زێڕینەكەیەو رۆژ و ژیانەوەیەكی نوێیە.
دووەم بەرەی ئێران، هاوپەیمان، هاو ئاوازەكانی و هیلالی شیعی پێیان وایە ئەمە رۆژە رەشەكەیەو لێیان قەوما.
لایەنی یەكەم بویە پێیان وایە ئەمە دەرفەتە زێڕینەكەیە، چونكە نزیكی پەنجا سالە ئەم گەلە لەژێر زولم و زورداری دەسەلاتی بنەمالەی ئەسەد چەوسێنراوەتەوە،لەباپیر و باوك و كور بە هەموو نەتەوەكانی كورد و عەرەب و توركمانەوە هاواریان لێ هەستا بوو، زۆركەس نەیان دەزانی لە سوریا چی دەگوزەرێت تا ئەوكاتەی دەسەلاتەكە روخا، هەرچی بن بەڕەیە هاتە سەر بەرەو سەدان زیندانی نهێنی ئاشكرا بون سەدان گۆری بە كومەل لەم زیندانانەدا جۆری ئەشكەنجەندانی وا بینرا هیچ عەقل و لوژیكێك قبولی ناكا و بەرگە ناگرێت، هەر شایەنی باس كردن نیە. ئەمە لەلایەك، لەلایەكی ترەوە ئەم گەل و نەتەوە بن دەستانەی بەشار لە بچووكترین ماف و خزمەتگوزاری بێ بەش ببون تەنانەت دانیشتوانی كورد لە ناسنامەی نەتەوەیی خۆیان بێ بەش ببوون.
سوریای ئێستا وەك بومبێكی تەوقیتكراو وایە كەس نازانێ چی لێ دێت و چی رودەدات، هەروەها هەنگاوی داهاتو چی دەبێت. چونكە ئەم دەسەلاتە هەست ناكەم جێگیربێت سەرەرای ئەوەی تا ئێستا احمد الشرع ( الجولانی) باش و جوانی هێناوە لە شێوازێكی توندرەوی توقێنەری بكوژ خوی وا پیشان داوە كەوا كەسێكی ترە و شێوازێكی تری ژیانی گرتوتە بەر، هەر بە جل و بەرگی نوێش نا بە ووتار و كردار توانیەتی پیشانی جیهان بدات كەوا بەڵێ كەسێكی نوێیە وە وای پیشانی خەڵك داوە كەوا هەرچی كردووە تەنانەت لە عێڕاقیش لەپێناو خاك و نیشتیمانەكەی بووە، كەوا بەشێك بوو لە گروپی تیرۆریستی، لە سالی ٢٠١٢ بەرەی نوسرەی ( جبهة النصرة) بە سەروكایەتی خۆی لەسوریا دروست كرد، و شورشی دژی رژێمی بەشار ئەنجامدا ، دواتڕ ئەبو بەكر بغدادی نامەیەكی بۆ نارد و داوای لێکرد بەیعەت بداتە بغدادی و ببێتە بەشێك لە قاعیدەی عێراق پێكەوە شەڕ بكەن، بەڵام جولانی رەتیكردەوە، ئەوەبو شەرێكی خوێناوی لەنێوانیاندا روویدا دواتر جولانی ناوی گروپەكەی بۆ (هيئة الشام) گوری، بەردەوام بو تاوەكو دواجار توانی رژێمی بەشار ئەسەد بروخێنێت، خەڵك دلخۆش و بەهیوا ببێ بەڵام ئەوەی من لە ناونیشانەكە ئاماژەم پێداوە ئەوەیە كەوا كەس نازانێ داهاتووی سوریا و نەتەوەكانی چۆن و چی لێ دێت، بە تایبەتی داهاتووی كورد سەرەرای ئەو هەموو هەنگاوانەی نراون، بەڵام زۆر ئاڵنگاڕی و كێشە هەن، بۆ نموونە كەس نازانێ لەداهاتوودا شەرع چ هەنگاو بڕیار بەرامبەر بە كورد دەدات، چونكە ئەو سەلەفیەكی توندە، بروای بەم پڕەنسیپە دیموكراسیانە نیە كەوا كورد سەربەخۆ یان خاوەن ئەقلیمی خۆی بێت. نموونەشمان زۆرە لەگەڵ سوریا و عێراق، بۆ نموونە لە عێراقی نوێ ئەمە لە ٢٠٠٣ ەوە تا ئەمرو عەرەبی عێراقی بە سوننە، شیعەو توركمانەوە ئامادەنین دان بە مافە نەتەوەییەكانماندا بنێن. لەلایەكی ترەوە، بابەتێکی تری گرنگ کە پەیوەستە بە بابەتی کورد لە سوریا،ئەویش ئەوەیە کەوا نازانین كوردی رۆژ ئاوا چ بڕیارێك سەبارەت بە داهاتووی خۆیان دەدەن؟
ئایا هەر دەچنە بەرەی PKK یان وەك ئێمە رێی گفتوگو ئاشتی دەگرنە بەر. ئەمە بڕیارە گرنگ و قورسەكەی ئەوانە، چونكە ئەگەر هەر لەسەر كەڵلە رەقی خۆیان و بڕیارە بێ بنەماو بێ ئەنجامەكانی PKK بن، ئەوا دەستیان لێ بشۆ وە هیچ هیوایەك بۆ کورد نیەو نابێت، لەمەش خەتەرتڕ ئەوكات كورد بیانۆ و رێگا بو توركیا و دەستەی تحریر شام خۆش دەكەن كەوا دەست تێوەردان لەكاروبار و بریاری كورد وەربدەن، و وا پیشانی جیهان بدەن كەوا كورد تیرۆریست و ئاژاوە گێرە، ئەوكات ئەمەریكاش پشتت تێ دەكات و پشتگیری كوردستانی ئێمەش لەدەست دەدەیت، هەرچی خەبات و شەهیدە هەموی بەئاودا دەچێت، وەك ئەوەی هیچت نەكردبێت، بۆیە بەراستی زۆر گرنگە كورد بە یەكگرتوویی، ووشیاری و زیرەكی بریار و گفتوگۆ بكات، هەروەها نەكەوێتە ژێركاریگەری هیچ لایەنێك و كەسێك. ئەمە دەرفەتە هەر هیچ نەبێ وەك جولانی بتوانن نواندنێكی دیبلوماسی نەرم و جوان پیشان بدەن، واز لە زمانی هەرشە و چاوو سوركردنەوە بێنن.

Fareq Stune, [2/1/2025 6:20 AM]
كورد چالنجی زۆری لە پێشە ئەگەر ووریا نەبێت هەموو دەرفەتەكانی لەدەست دەچێت، چونكە سەیری بكەن لەلایەك هەندێك لە ئەندامانی گونگرێس لە جمهوریەكانی ئیدارەی نویێ تڕەمپ داوادەكەن ئەمەریكا واز لە كوردانی سوریا بێنێت، لەلایەكی ترەوە توركیا دەلێت ئەمانە گروپی چەكداری سەر بە پەکەکەن، و دژی بەرژەوەندییە نەتەوەیی و ئەمنیەكانی توركیان. لەكوتاییدا دەسەلاتی نویێ سوریا بەسەركردایەتی جولانی دەڵێت ئەگەر چەك دانەنێن ئێمە بە زەبری هێز رووبەروی گروپە چەكدارەكانی كوردی سوریا دەبینەوە، بۆیە بە جددی سوریای نوێ وەك بومبێكی تەوقیتكراوە هیچ جێگیربونێكی پێوە دیار نیە.
دیسا دیڵێمەوە دەبێ كورد لەم قوناغەدا زۆر ووریا و نەرم و زیرەك بێ بوچی؟
چونكە تۆ لە دەسەلاتێكی شیعەی عەلەوی توندەوە رووبەروی دەسەڵاتێكی تری سوننەی سەلەفی توند بدەبێتەوە، ئەمانە گروپی پەکەکەی پێ گاورە و دژە دینە، بویە ئەگەر كوردانی رۆژئاوا یەك تۆز خۆیان نزیكی پەكەكە بكەنەوە یان لایەنگیریان بكەن، ئەوكات تو سەرت دەخەیە ژێر رەحمی دەسەلاتی سوریایێكی سوننە مەزهەبی رەوت سەلەفی توند، ئەوكات جێگات لە سوریای نوێ نابتێەوە.
دەپرسم چەندین سالە ئەژمون و خەبات و شەری پەكەكە چ بەرهەمی هەبوە، چیان گۆری،وە چیان بەدەستەوە هێناوە!!
بویە گرنگە خاوەن بریاڕێكی خۆی و نەتەوەیی بیت، شۆرشێكی سپی میانرەو بگرنە بەر با هەموو دونیا ببینێ و بڵێ كورد جێگەی مەترسی نیە بۆ سەر هیچ لایەن و كەسێك، تەنها داوای مافێكی رەوای خۆیان دەكەن. بەرای من با بەس بێت ناوی كورد بە شەركەر بروات، سەردەم سەردەمی گفتوگۆ، سازان، دانیشتنی سەرمێزە، دەسال گفتوگۆ بكەی بێ هیوا نەبی و بجەنگی باشترە یەك فیشەك بتەقێنی بێ هیچ دەرئەنجامێك.
سوریا بە حوكمی ئەوەی میحوەرێكی گرنگی ستراتیژی و ئابوری ناوچەكەیە، لەلایەك روسیا چاوی لەسەرە، لەلایەك ترەوە بەرەی مقاومەی هیلالی شیعی هەست دەكا بڕبڕەی پشتی لێ شكایە، لەلایەكی تر بەرەی وڵاتە سوننە مەزهە عەرەبەكانی وەك سعودیەو ئوردن و ئیمارات هەست دەكەن ئازاد بونە و لە هەژمون و ترسی ئێڕان دوور كەوتونەتەوە، لەلایەكی تر توركیا چاوی لە فراوانكردنی هەژموون سنوری خۆیەتی و دەیەوێ سنوورەكانی فراوان و توند و تۆلتر بكات، لەوەی هەمووی گرنگتر و ترسناكتر، ئەمریكا دەیەوێت پارێزگاری لە بیرە نەوتیەكانی سوریا بكات و سودیان لێ ببینێ و بخاتە ژێر ركێفی خۆیان، كەوا چەندین سالە بەرەی ئێڕان و روسیا لێی سوودمەندبونە، بۆیە بەرای خۆم ئالوزترین هاوكێشەیەو زەحمەتڕین گرێیە، ئەگەر لەم ئالوزی و ئالنگارییە قورسانە بتوانی وەك كورد مانەوەی خۆت گرەنتی بكەیت، هەروەها بتوانی بە حەكیمانە و ووریایی هەبوونی خۆت بسەلمێنی و ئەو بومبە تەوقیتكراوە بەخۆتەوە نەتەقێنیەوە.

 

(*) چالاكوان