پ.د.نەزاكەت حسێن، ئەندامی بازنەی گفتوگۆ و ئەندامی بەشی ڕۆشنبیری و ڕاگەیاندنی پارتی دیموكراتی كوردستانە و مامۆستایە لە زانكۆی سلێمانی و سەرنووسەری ڕۆژنامەی كوردیش گلۆپە، كە بە زمانی ئینگلیزی دەردەچێت. لە گفتوگۆی ئەم جارەی بازنەی گفتوگۆدا (ئەگەرەكانی پێكهێنانی كابینەی دەیەم و ئایندەی هەرێمی كوردستان)، بەم جۆرە دیدوتێڕوانین و پێشنیارەكانی خستە ڕوو.

 

لە ماوەی ساڵانی ڕابردوو دوای ڕاپەرینە مەزنەكەی هەرێمی كوردستان لە ساڵی ١٩٩١ تا ئێستا نۆ كابینەی حوكمڕانی لە هەرێمی كوردستان پێكهێنراون، كە هەریەكەیان قۆناغێك هەرێمی كوردستانی بردووەتە پێشەوە و بناغەیەكیان بۆ كاروباری بەڕێوەبردن و ژێرخانی ئابووری و حوكمڕانی دروست كردووە، بەپێی گونجاندنی بارودۆخە سیاسی و ئابوورییەكەی ئەو كاتەی خۆی، هەموو جارێكیش ماوەیەكی ویستووە، تاكو كابینە پێك هێنراوە و حزبەكان لەسەری ڕێككەوتوون. ئەڵبەتە هەندێك جار ئاسان بووە، هەندێك جاریش سەخت بووە و كاتی ویستووە. هەموو مۆدیلەكانمان تاقی كردووەتەوە، لە حكومەتی بنكە فراوان و بەشداریی چەند حزب و هەندێك لە دەرەوە، دواتریش سەرهەڵدانی حزب بە ناوی ئۆپۆزسیۆن، كە بە بڕوای من هیچ كات ئۆپۆزسیۆنبوون بە مانای ئۆپۆزسیۆنی ڕاستەقینە نەبووە، بەڵكو بۆ ئامانجێكی خۆی كاری كردووە، هەندێك جاریش بەشداریی حكومەتیان كردووە، لە هەمان كات لە دەرەوەش ئۆپۆزسیۆن بوون. كە ئەم فۆڕمە لە ئۆپۆزسیۆنبوون و بەشداریی حكومەت شتێكی نامۆیە، بەراورد بە و وڵاتانەی وەك ئێمە پەیڕەوی دیموكراسییەت و فرەحزبییان كردووە. هەندێك جاریش لە ئۆپۆزسیۆنی هاتوونەتە دەرەوە، هەندێك حزب سەرەتا بەشداریی حكومەتیان كردووە، بەڵام ماوەیەك بەر لە كۆتاییهاتنی خولەكە، یان كاتی خانەنشینبوونی وەزیر و بەڕێوەبەرەكانیان كشاونەتەوە و كردوویانەتە موزایەدەی هەڵبژاردن و دەستكەوتی حزبەكەیان. واتە جۆرێك حزب سەری هەڵداوە كە دەیەوێت لە یەك كاتدا ئۆپۆزسیۆنیش بێت و لە حكومەتیش بێت، چونكە ساحەكە لە بەردەمیدا كراوەیە كە چۆن لە بەرژەوەندی خۆی بێت، وا ڕەفتار دەكات، ئەم جۆرەش لە ئۆپۆزسیۆن تەنیا لەم هەرێمەدا هەیە. ئەوەش دەگەڕێتەوە بۆ ئەوەی ڕەچاوی بارودۆخە ناسكە سیاسییەی هەرێمەكەمان نەكراوە كە بەردەوام پیایدا تێ دەپەڕێت و، پارتی دیموكراتی كوردستان كە بەردەوام زۆرینەی كورسییەكانی پەرلەمانی بردووەتەوە و حوكمڕانی مافی خۆی بووە، هەمیشە هەوڵی یەكڕیزی و تەبایی و پێكەوە كاركردنی داوە، تاكو هەمووان بەشدار بن لە بەڕێوەبردنی وڵاتەكەدا.

 ئەو دەرهاوێشتەیەی ئەمڕۆ بۆمان بەجێ ماوە، كە جار بەجار زیاتر بە سەختی دەتوانین حكومەت دروست بكەین، یان لەسەر پۆستێكی سیادی چ لە عێراق یان هەرێم یەكلا ببینەوە، دەگەڕێتەوە بۆ ئەوەی بە ڕاشكاوی بیڵێم زۆر زوو بوو، كە ئێمە قبووڵی سیستمی فرەحزبیمان كرد، دیسپلین و پرەنسیپ بۆ سەرهەڵدانی حزبی نوێ كەم ڕەچاو كراوە، چونكە ئێمە هێشتا لە نیوەڕێی گەیشتن بە ئامانج و سەربەخۆیی تەواوی پرسە نەتەوەیەكەمانین و ناكرێت كەسانێك، یان لایەنێك مێژوویەك قوربانیی داوە لە پێناو ئەم میللەتەدا، بێت و دەستكەوت و بڕیار بەش بكات لەگەڵ هەر حزبێك كە ئەمڕۆ و دوێنێ دروست بووە. لەو وڵاتانەش كە دیموكراسیین و فرەحزبین، پرسە چارەنووسسازەكان و ئەوەی پەیوەندیی بە ئایندەی و وڵات و پەیوەندییەكان لەسەر ئاستی جیهان و چارەنووسی پەیوەندییەكانی دەرەوە و هێزی سەربازی و دارایی هەیە، تەنانەت لە زۆر وڵات ڕاگەیاندنیش لەلای دەسەڵاتێك پارێزراوە، لەو وڵاتانەی شانشینن، یان میرنشینن ئەویش لای پاشایە، یان ئەوەش نەبێت بە دەستوور كۆمەڵێك لەو پرسە چارەنووسسازانە یەكلا كراونەتەوە و، نەكەوتووەتە دەست هەموو كەس، یان هەموو لایەنێك، بە جۆرێكە كە هەر حزب و كابینەیەكی حوكمڕانی كە دروست دەبێت، ناتوانێت دەستی بۆ بەرێت، یان خۆی بكاتە خاوەنی. ناكرێت حزبێك كە لە هەولێر لە حكومەتدا بەشدارە، لە ژێرەوە خەریكی ئیمزاكۆكردنەوە بێت و كار بۆ ئەوە بكات، دەسەڵاتەكان لە هەرێم بسەندرێتەوە و پرسە چارەنووسسازەكان بدرێتەوە بە بەغدا، بگرە هەندێك ئەجێندای دەرەكییش جێبەجێ دەكەن. ئەم فۆڕمانە لە حزب و مرۆڤ كە لەم هەرێمەدا دروست بوون، بە بڕوای من دەگەڕێتەوە بۆ ئەو سیستمە فرەحزبییەی كە دەرگای واڵایە لە بەردەم هەموواندا تا بەشدار بن لەو پرسانەشدا كە تەنانەت چارەنووسسازن بۆ هەرێمەكە. جگە لەوەش كە چەندین دەستتێوەردانی دەرەكی دروست بووە لە ڕێگەی هەندێك حزبەوە، كە بە ئاشكرا كار بۆ تێكدانی باری ئاسایش و سەقامگیری و سەربەخۆیی هەرێمەكەمان دەكەن،.

لە جیهاندا حزب یان دەچێتە ناو حكومەت، یان ئۆپۆزسیۆنە، یانیش حكومەتی سێبەرە. پرسە چارەنووسسازەكان و بڕیارە چارەنووسسازەكان و ئۆرگانە گرنگەكانی وڵات وەك دارایی و سەربازی و ڕاگەیاندن و سیاسەتی دەرەكیی وڵات بە دەستوور، یان بە ئۆرگانێك لەو ئۆرگانانەی سەرەوە پارێزراون كە باسم كرد، ئەوكات كێ دەبێتە حوكمڕان، تەنیا لە بوارە خزمەتگوزارییەكەی بەرپرسە، توانی كاری باش بكات، با بیكات، نەیتوانی میللەت سزای دەدات. لێرە هەمووان لەسەر هەموو شت قسە دەكەن و دەشڕۆن لە دەرەوەی هەرێمەكە مامەڵە و ڕێككەوتنی نهێنی دەكەن. بۆیە هێشتا ماومانە كە بتوانین پێكەوە بێین لەسەر دەستوور و ڕێكخستنەوەی ئەم شتانە ڕێك بكەوین، كە ڕێگە لەم هەنگاوە هەڵانە بگرێت، كە هەندێك لایەن بە ئەجێندای دەرەكی بووبێت یان خۆیان، كە سادەترین نموونەیان قوت و باری ئابووریی ئەم هەرێمەیان خستە قەیرانەوە، ئەگەر زوو فریا نەكەوین و پێداچوونەوەیەكی جددی بەم سیستمە فرەحزبیەدا نەكەین، ئەمانە ئەگەر بۆیان بكرێت لەسەر پرسی دیكەش كار دەكەن و یەكپارچەیی و سەقامگیریی هەرێمەكەش تێك دەدەن.