هەڵبەتە ساتەوەختی هەڵگیرساندنی شۆرشی ئەیلوولی مەزن لە  ١١ی ئەیلوولی ساڵی ١٩٦١ کات و ساتێک بوو کە بواری تەکنەلۆجیا وەک ئەم سەردەمانە پێشکەتوو نەبوو، ئەگەر چی وڵاتانی ئەوروپا پێشکەوتوو بوون لەو بوارە بە بەراورد بە رۆژهەڵاتی ناوەراستی، بەڵام کوردستان لەو ئاستەدا نەبوو بەلکو ئامیرەکانی پەیوەندی سادە بوون، لەگەڵ ئەوەی شۆڕش ئیزگەیەکی هەبوو بەڵام مەوداکەی بەهێز  نەبوو و هەروەها دەسەڵاتدرانی عێراق سانسۆریان لەسەر دانابوو، و هاتنی رۆژنامەنووسان بۆ کوردستان ئاستەنگی زۆری لەبەر دەمدا بوو، دەبوایە لە رێگای وڵاتێکی دیکە بە پیادە و دوور لە چاوی کاربەدەستانی سنوور خۆیان بەگەیاندایەکوردستان، و رژێمەکانی عێراقیش رێگایان بە هەموو رۆژنامەنووس و دەزگایەکی راگەیاند نەدەدا و دەبوایە لە ژێر چاودێری ئەوان دا بوونایە و بە ئارەزوی ئەوان راپۆرت و هەواڵەکانیان بڵاوبکەنەوە.

بەگوێرەی ئەو سەرچاوانەی دەست من کەوتوون یەکەم هەواڵ لەسەر شۆرشی ئەیلوولی بڵاوکرابێتەوە لە ٢٤ی نیسانی ساڵی ١٩٦٢ لە ڕۆژنامەی نیویۆرک تایمزی ئەمریکی بووە لە ٢٤ی نیسانی ١٩٦٢ ڕاپۆرتێکی بەناونیشانی (جوڵەیەکی بەرفراوان لەلایەن کوردەوە دژی هێزە چەکدارەکانی عەبدولکەریم قاسم) بڵاوکردەوە، ڕۆژنامەکەش ئاماژەی بەوەدا کە زانیاری پەیوەندیدار بە شۆڕشەوە دەستکەوتنی ئەستەمە .

ئاماژەی بەوەشکرد، شۆڕشگێڕانی کورد بە سەرۆکایەتی ژەنەڕاڵ مستەفا بارزانی داوای دامەزراندنی کوردستانێکی خۆسەر لە چوارچێوەی کۆماری عێراق دەکەن و لەنێو داواکارییەکانیاندا باشترکردنی دۆخی ئابووری لە سەرتاسەری عێراقدایە.

سەبارەت بە ڕاپۆرتە تایبەتەکەی بۆ ڕۆژنامەی نیویۆرک تایمز لە 16ی شوباتی 1963، لەلایەن پەیامنێرەکەی دانا ئادەم شمیت، کە دووجار سەردانی کوردستانی کردووە و لەگەڵ ڕێبەر مستەفا بارزانی کۆبووەتەوە، ئەو لەم ڕاپۆرتەدا باس لە دانوستانەکانی نێوان نوێنەرانی ژەنەراڵ مستەفا بارزانی و… حکومەتی عێراق دوای ڕاگەیاندنی ئاگربەست، و ئاماژە بەوە دەکات کە فشارەکان بۆ ئاشتی بەهێزن.

سەبارەت بە ڕاپۆرتێکی هەمان پەیامنێری نیویۆرک تایمز لە ٢ی ئازاری ١٩٦٣، ئاماژە بە یەکەم جار دەکات کە سەرکردەی ٥٩ ساڵەی شۆڕشگێڕانی کورد بە ئاشکرا هەڕەشەی سەربەخۆیی کورد لە عێراق کرد و وتی، “لەوێ دوو ملیۆن کوردن لە وڵاتەکەدا و ئێمە سواڵ ناکەین بۆ مافەکانمان”. پەیامنێری ڕۆژنامەکە ئاماژە بە دیدارەکەی لەگەڵ ئەلخالید بارزانی و پرسیارەکەی بۆ ژەنەراڵەکە دەکات: ئایا ئەمە مانای ئەوەیە کورد هێزێکی چەکداری تایبەتی هەبێت؟ بێگومان وەڵامەکەی ئەوە بوو، و هەستی دەکرد ئەمریکا دەتوانێت لەم قۆناغە چارەنووسسازەی هەڵمەتی سەربەخۆیی کورددا چ ڕۆڵێک بگێڕێت؟ ڕۆژنامەنووس ئەجەب مەلا مستەفا دەڵێ: "ئێوە بەدرێژایی تەمەنی نابینا چاوەڕوانی چی دەکەن؟"

لە 20ی نیسانی ساڵی 1963 هەمان ڕۆژنامە ئاماژەی بەوەدا کە کورد پێشنیاری کۆماری یەکگرتووی عەرەبی و جەمال عەبدول ناسری سەرۆکی وڵاتەکەی کردووە وەک گەرەنتی ڕێککەوتن لەگەڵ حکومەتی عێراق، چونکە متمانەیان بە حکومەت نەماوە بۆ جێبەجێکردنی بەڵێنەکانی.

هەموو ئەو ڕۆژنامەنووسانە ئاماژە بە شەرعیەتی شۆڕشی کورد و لێهاتوویی و توانای سەرکردەکەی جەنەڕاڵ مستەفا بارزانی و داوا ڕەواکانیان دەکەن.

زۆر بەڵگەنامەی دیپلۆماسی لە نوێنەرایەتی وڵاتانی باوەڕپێکراو لە بەغداوە هەیە سەبارەت بە شۆڕشی ئەیلول و پرسی کورد هەندێکیان بە پرسێکی دژ بە جینۆسایدی گەلێک دەزانن و زلهێزەکان دەبێت دەستوەردان بکەن و هەندێکیش بە پرسێکی ناوخۆی دەزانن واتا نەک لە چوارچێوەی دەسەڵاتی خۆیان بۆ دەستوەردان.

لە سەردەمی شۆڕشی ئەیلولدا چەندین چاوپێکەوتن لەگەڵ سەرکردەی کورد، جەنەڕاڵ مستەفا بارزانی، لەلایەن ڕۆژنامەنووسانی بیانی و عەرەبەوە ئەنجامدرا، کە تیایدا ستایشی حیکمەت و کاریزمای جەنەڕاڵ بارزانییان کرد لە سەرکردایەتیکردنی شۆڕش و خەباتی گەلێک کە تەنها داوای شەرعی خۆیان دەکەن مافەکان

سەرەڕای ئەو هەموو بەربەستە  کۆمەڵیک رۆژنامەنووس و دەزگای راگەیاندن توانیان سەردانی کوردستان بکەن دیمانە لەگەڵ رابەری و سەرکردەی شۆڕشی ئەیلوولی مەزن جەنابی مەلا مستەفا بارزانی نەمر و سەرکردایەتی شۆڕش بکەن و لە دەزگاکانی راگەیاندن و رۆژنامە جیهانیەکان بڵاوی بکەنەوە، و ئەم هەواڵ و راپۆرتانە بوونە هۆکاری زیاتر ناساندنی دۆزی کورد و شۆڕشی ئەیلوول بەجیهان، رۆژنامەنووسەکان ساتێک باس لەو سەردانیانە دەکەن ئاماژە بە گرفت و بەربەستەکان دەکەن کە رووبەروویان بۆتەوە، بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا خۆیان گەیاندۆتە ناوچە رزگارکراوەکانی کوردستان لەو کات.

، کە ئاماژەی بە هێرشێکی فراوان دژی هێزەکانی عبدولکەریم قاسم لە شاخەکانی کوردستان دەستی پێکردووە، رۆژنامەکە ئاماژەش بەوە دەکات کەوا ئاسان نییە زیاتر سەبارەت بەشۆڕش بەر دەست بێت، بەڵام ئەوەی روون کەوا حکومەتی عێراق هەوڵ دەدات کۆتای پێ بینێت.

هەر لەو هەواڵەی کەوا لە بیروت پێنگەیشتووە ئاماژەی بەسەرکردایەتی ئەو شۆڕشە دەکات کە جەنابی بارزانی نەمرە، نیویۆرک  تایمز کە رۆژنامەیەکی دیاری ئەو سەردەمە بوو و ئیستاشی لەگەڵ دا بێ یەکێک لە هەرە پەیامنێرە بەناوبانگەکانی دەنیریتە کوردستان ئەویش (دانا ئەدمز شمیدت) کە بەرەچەڵەک ئەلمانییە، دوو جار دێتە کوردستان و دیمانە لەگەڵ جەنابی بارازنی نەمر ساز دەکات و سەردانی بەرەگانی جەنگ دەکات و پەرتووکێک بەناوی (کەشتێک بۆ پیاوە ئازاکانی کوردستان) بڵاودەکاتەوە.

لەو راپۆرتە رۆژنامەوانیانە بەتێرو تەسەڵ باسیان لە بارودۆخی شۆڕش و ژیان و سەرکەوتنەکانی پێشمەرگە کردوە، لەگەڵ ئەوەشدا ئاماژەیان بەمافی گەلی کورد کردوە کە داوای مافی ئۆتۆنۆمی دەکەن لە چوارچیوەی عێراقێکی دیموکراسی، و ئەو رۆژنامەنووسانە لە وڵاتی جیاجیاوە روویان لە کوردستان کردوە، هەر لە ئەمریکا، بریتانیا، فرەنسا، المانیا، یەکێتی سوڤیەتی جاران، میسر ، لوبنان، لە راپۆرتەکانیان سوودیان لە دیمانەی راستەوخۆ یا لێدوانی نوێنەرانی شۆڕش لە دەرەوە وەک لە لوبنان و میسر، یا لە ئاژانسەکانی هەواڵ وەرگرتووە.

یەک لەو رۆژنامە میسریانە کە سەردانی کوردستانی کردبوو و دیمانەیەکی لەگەڵ جەنابی بارزانی سازکردبوو مەکرم محەمەد کە ئەوسا پەیامنێری رۆژنامەی ئەلئەهرام بوو و دیمانەیەکی لەگەڵ جەنابی بارزانی نەمر سازکردبوو، من پێش چەند ساڵێک سەردانیم کرد کە نەقیبی رۆژنامەنووسانی میسری بوو، و خۆی باسی سەردانەکەی بۆ کردم و زۆر بەرێزەوە باسی لە جەنابی بارزانی و جوانی سروشتی کوردستانی کرد.

سەرجەم رۆژنامەنووسان زۆر بەوردی باسیان لە رۆژگاری شۆڕش کردوە چ جەنگەکان یا خود ماوەی دانوستاندن لەگەڵ دەسەڵاتدارانی عێراق، و باس لە گرفتەکانی دانوستاندنی نێوان هەردوو لا دەکەن، و ئاماژە بەوە دەکەن کە جەنابی بارزانی نەمر هەردەم لە گەڵ دانوستاندن و گفتۆگۆی ئاشتیانە بووە بۆ چارەسەری گرفتەکان، و هەر کات  بواری دانوستاندن لە ئارادا ببوبێت وگونجاو بێت پێشوازی لێکردوە، رۆژنامەنووسەکان  ئەوەش دەخەنە روو کەوا حکومەتی عێراقی هەردەم گرفتی دەخستە بەردەم گفتوگۆکان و پاشەگەز دەبۆوە لە بەڵینەکانی.

رۆژنامەنووسان لە راپۆرتەکانیان جەنابی بارزانی نەمر بە (جەنراڵ بارزانی) ناو دێنن و بەکەسێکی سەرکردە و شارەزای بواری سەربازی باسی لێوە دەکەن و دەڵێن ئەو شارەزایەی دەگەرێتەوە بۆ بەشداریکردنی لە چەندین شۆڕش و هەروەها کۆماری مهاباد و مانەوەی لە یەکێتی سۆڤیەتی جاران، هەندێ لە رۆژنامە نووسەکانی عەرەب بەکەسێکی سەرکردە و ژیر باسی لیوەدەکەن و دەڵێن کاتێک پرسیارمان لێدەکرد دوای بیرکردنەوە وەڵام دەداینەوە و پێش ئەوەی پرسیاری تری لێبکەین وەک بڵیی دەیزانی چ پرسیارێکی لێدەکەین وەڵامی دەداینەوە، هەروەها لەکاتی وەڵامدانەوە ئایەتی قورئانی پیرۆزی زۆر لەبەر بوو هەر وەڵامێک ئایەتێکی دەگوت، هەروەها ئەو رۆژنامە نووسانە دەڵێن کەسێکی هێمن و لەسەرە خۆ کەسێکی لەخۆ بوردە بوو خۆی بەسەرۆک و سەرکردە نەدەزانی دەیگوت من کەسێکی سادەم و گەورەیی بۆ خوایە.

رۆژنامەنووسان لە ساڵی ١٩٦٢ تاوەکو نسکۆی ١٩٧٥ لە کوردستان بوونیان هەبوو، باسی ئەو ماوەیان کردوە بە هەموو سەردەمەکانی و ناکۆکیەکان جیابوونەی ساڵی ١٩٦٤ و بریاری بارزانی نەمر سەبارەت بەو ناکۆکییانە، تا دەکاتە رێککەوتنە مێژوویەکەی ١١ی ئاداری ساڵی ١٩٧٠، و دواتر نسکۆی ١٩٧٥ و رێککەوتنە شوومەکەی جەزائیر.

هەڵبەتە رووماڵی ئەو رۆژنامە نووسانە بەبایەخەوە لە لایەن وڵاتانەوە وەرگیراوە، و سیاسەتی هەندێ وڵاتانی کردۆتە دووبەش وەک بریتانیا کە سیاسەتمەدارەکانیان بەگرفتێکی ناوەخۆی هەژماریان کردوە و نابی ببێتە هۆکاری  وگرژی لەگەڵ حکومەتی عێراق و دەىێ بەرژەوەندیەکانیان بپارێزن،و هەندێکیشتان بەپێچەوانەوە کە دەبێ فشار بخرێتە سەر حکومەتی عێراقی بۆ چارەسەرکردنی کێشە کورد بە شێوازێکی ئاشتیانە، هەروەها سەرۆکی میسر جەمال عەبدولناسر لەگەڵ چارەسەرکردنی ئاشتیانە بووە، یەکێتی سۆڤیەتی جاران کێشەی بردۆتە ئەنجوومەنی ئاسایشی نێودەولەتی کەوا عێراق لە لە ساڵی ١٩٦٣ چەکی کیمیاوی دژی کورد بەکار ‌‌هێناوە.