جۆن دیوی: ده‌ڵێت "ئەگەر ئێمە وەک ئەوەی دوێنێ وانەمان وتەوە، فێری خوێندکارانی ئەمڕۆ بکەین، سبەی لێیان دەدزین."
(تیشک خستنە سەر پێویستی شێوازی ڕاهێنانی داهێنەرانە بۆ ئامادەکاری بۆ داهاتوو)

لە کوردستانی عێراق زۆرجار مامۆستایان بە هۆی نیگەرانی لە لێهاتوویی و سەربەخۆیی پیشەیی و جیاوازیی کولتووری و بەرەنگاری ڕاهێنەرایەتی دەبنەوە. بۆ زاڵبوون بەسەر ئەم تەحەددایانە، زۆر گرنگە متمانە دروست بکرێت، پەیوەندییەکی ڕوون پەروەردە بکرێت و دڵنیا بین لەوەی کە ڕاهێنەرایەتی وەک هاوبەشییەکی هاوبەش سەیر بكرێ.
• تێگەیشتن لە لێهاتوویی
لەوانەیە مامۆستایان هەست بەوە بکەن کە ڕاهێنەرەکان بەتایبەت ئەوانەی لە دەرەوە هێنراونەتە ژوورەوە یان پێشینەی پەروەردەیی جیاوازیان هەیە، تێگەیشتنی پێویستیان لە چوارچێوەی ناوخۆیی و کولتوور و تەحەددای تایبەت بە سیستەمی پەروەردەی کوردی نییە.
ڕاهێنەران دەڵێن کە دیدگای دەرەکییان بەنرخە، تێڕوانین و ڕێبازی نوێ پێشکەش دەکات کە ڕەنگە بۆ ئەوانەی ناو سیستەمەکە دیار نەبن.
• سه‌ربه‌خۆی پیشەیی
ڕەنگە مامۆستایان بەشداریکردنی ڕاهێنەران وەک هەڕەشەیەک بۆ سەر سەربەخۆیی پیشەیی خۆیان ببینن. لەوانەیە هەست بکەن کە ڕاهێنەرایەتی شارەزاییەکانیان تێکدەدات و ستاندارد یان پراکتیکی دەرەکی دەسەپێنێت کە لەگەڵ فەلسەفەی وانەوتنەوەیان ناگونجێت.
زۆرجار ڕاهێنەران ڕۆڵی خۆیان وەک پاڵپشتێک دادەنێن نەک وەک ڕێنمایی، ئامانجیان هاوکاریکردنە لەگەڵ مامۆستایان بۆ بەرزکردنەوەی پراکتیکەکانیان نەک گۆڕانکارییەکان دیکتە بکەن.
• بەرگری لە گۆڕان
ڕەنگە مامۆستایان بەرەنگاری ڕاهێنەرایەتی ببنەوە چونکە زۆرجار بریتییە لە جێبەجێکردنی شێوازی نوێی فێرکردن، ستراتیژی، یان تەکنەلۆژیای نوێ، کە ڕەنگە وەک تێکدەر یان ناپێویست سەیر بکرێت، بەتایبەتی ئەگەر ئاسوودە بن لەگەڵ شێوازەکانی ئێستایان.
ڕاهێنەران دەڵێن کە گۆڕانکاری پێویستە بۆ باشترکردن و وەرگرتنی میتۆدۆلۆژیای نوێ دەتوانێت ببێتە هۆی باشترکردنی دەرئەنجامی خوێندکار.

• نەبوونی متمانە و پەیوەندی
لەوانەیە کەمی متمانە لە نێوان مامۆستایان و ڕاهێنەران هەبێت، بەتایبەتی ئەگەر پەیوەندییەکی خراپ سەبارەت بە ئامانج و سوودەکانی ڕاهێنەرایەتی هەبووبێت. ڕەنگە مامۆستایان ڕاهێنەرایەتی وەک جۆرێک لە هەڵسەنگاندن سەیر بکەن نەک وەک هاوبەشی.
ڕاهێنەران جەخت لەسەر گرنگی دروستکردنی متمانە و دامەزراندنی کەناڵی پەیوەندی ڕوون دەکەنەوە بۆ دڵنیابوون لەوەی کە مەبەستەکانیان تێدەگات و کارەکانیان وەک هاوکاری سەیر دەکرێت.

• سنووردارکردنی سەرچاوە و کات
زۆرجار مامۆستایان باری کاری قورسیان لەسەرە و لەوانەیە ڕاهێنەرایەتی وەک بارگرانییەکی زیادە ببینن، کات و سەرچاوە بەکاردەهێنن کە هەست دەکەن باشترە ڕاستەوخۆ بۆ وانەوتنەوە یان ئامادەکردنی وانەکان خەرج بکرێت.
بە شێوەیەکی گشتی ڕاهێنەران دەڵێن کە، لە درێژخایەندا، ڕاهێنەرایەتی دەتوانێت کات پاشەکەوت بکات بە یارمەتیدانی مامۆستایان بۆ کارامەتر و کاریگەرتر لە پراکتیکەکانی وانەوتنەوەیان.

• جیاوازی کولتووری
لەوانەیە جیاوازی کولتووری لە فەلسەفەی پەروەردەیی و پراکتیکەکاندا لە نێوان ڕاهێنەران و مامۆستایانی ناوخۆییدا هەبێت. لەوانەیە مامۆستایان هەست بکەن کە ڕاهێنەران بە تەواوی لەو چوارچێوەیە کولتوورییە تێناگەن یان ڕێزیان لێناگرن کە لەناو ئەو چوارچێوەیەدا کاردەکەن.
ڕەنگە ڕاهێنەران بەهای هێنانی دیدگای جۆراوجۆر بۆ ناو ژینگەی پەروەردەیی تیشک بخەنە سەر، بەو پێیەی کە دەتوانێت ببێتە هۆی ئەزموونێکی پەروەردەیی باشتر و ئاگادارتر لە ئاستی جیهانیدا.

• ترس لە ئاسایشی کار
ڕەنگە هەندێک لە مامۆستایان ترسیان هەبێت لەوەی کە بوونی ڕاهێنەران لە کۆتاییدا ببێتە هۆی هەڵسەنگاندنێک کە هەڕەشە لە ئاسایشی کارەکەیان بکات، بە تایبەت ئەگەر وەک باشتر نەکردن یان بەرەنگاری هەوڵەکانی ڕاهێنەرایەتی سەیر بکرێت.
بەزۆری ڕاهێنەران بانگەشە بۆ ئەوە دەکەن کە ڕۆڵی ئەوان هەڵسەنگاندن نییە بەڵکو پشتگیریکردنە، بە ئامانجی کۆتایی باشترکردنی کوالیتی گشتی پەروەردە نەک بە ئامانجگرتنی تاک بە تاکی مامۆستا.

بۆ ئەوەی ڕاهێنەرایەتی بە سەرکەوتوویی لە سیستمی خوێندنی کوردستانی عێراقدا جێبەجێ بکرێت، زۆر گرنگە دان بە نیگەرانییەکانی مامۆستایاندا بنێین و چارەسەر بکرێن. دروستکردنی متمانە، دڵنیابوون لە پەیوەندی کراوە، و چوارچێوەدان بە ڕاهێنەرایەتی وەک پرۆسەیەکی هاوبەش و پشتیوانی نەک پرۆسەیەکی هەڵسەنگاندن کلیلی زاڵبوونە بۆ زاڵبوون بەسەر بەرخۆدان. بە ڕێزگرتن لە سەربەخۆیی پیشەیی مامۆستایان و چوارچێوەی کولتووری، لە هەمان کاتدا ناساندنی دیدگای نوێ، ڕاهێنەرایەتی دەتوانێت ببێتە ئامرازێکی بەنرخ بۆ باشترکردنی پەروەردەیی نەک سەرچاوەی مشتومڕ. ئامانج دەبێت هاوبەشییەک بێت کە کوالێتی خوێندن بەرز بکاتەوە، سوودی بۆ هەردوو مامۆستا و قوتابی هەبێت لە درێژخایەندا.
وه‌زیری په‌روه‌ده‌ دكتۆر ئالان ده‌ڵێ: راهێنه‌رایه‌تی مافه‌ نه‌ك ئه‌رك بۆ مامۆستایان
سوپاس بۆ گوێ گرتنتان

نوسه‌ر و مامۆستایی ڕاهێنه‌ری په‌روه‌رده‌یی
قۆنـاغی ئاماده‌یـی
به‌رێوه‌به‌رایه‌تی په‌روه‌رده‌ی ناوه‌ندی هه‌ولێر2024