شاری کەرکوک، شارێکی دەوڵەمەندە بە مێژوو و کولتوور، لە دڵی یەکێک لە ناوچە کێبڕکێکارەکانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدایە. شارێکە کە نوێنەرایەتی زۆرێک لە پێکهاتەی کورد عەرەب تورکمان ئاشوری دەکات. هێمای شوناس و خۆڕاگری بەرخودانی کوردە خاکی باوباپیرانە. سەرەڕای ئەوەی خاڵی چەقی ناکۆکی سیاسی و پیلانگێڕییە نێودەوڵەتییەکانە، بەڵام یەک ڕاستی بە ڕوونی ماوەتەوە، ئەویش ئەوەیە کە کەرکوک شارێکی کوردستانییە.
مێژووی کەرکوک بۆ هەزاران ساڵ دەگەڕێتەوە ، ڕەگ و ڕیشەی قووڵی لە کولتوری کوردیدا هەیە. زۆر پێش ئەوەی سنووری دەوڵەتان بکێشرێن و ململانێی دەسەڵات دەست پێبکات، ماڵی کورد بووە. بەڵگە شوێنەوارییەکان و تۆمارە مێژووییەکان نیشان دەدەن کە کورد بۆ هەزاران ساڵە لەم ناوچەیەدا نیشتەجێ بووە. دیمەنی کولتووری شارەکە بە قووڵی تێکەڵ بە نەریت و زمان و پێکهاتە کۆمەڵایەتییەکانی کوردبووە. ئەمەش وایکردووە ببێتە بەشێکی گرنگی مێژووی کوردستان.
کەرکوک شارێکی هەمەچەشنییە، شوێنی نیشتەجێبوونی کورد و تورکمان و عەرەب و ئاشوورییە. بەڵام نابێت ئەم هەمەچەشنییە وەک ئامرازێک بۆ تێکدانی ناسنامەی کوردایەتی شارەکە خراپ بەکاربهێنرێت. گەلی کورد چەندین سەدەیە لە کەرکوک زۆرینەیە، شانبەشانی پێکهاتەکانی دیکەش بە هاوبەشی ژیاون.
گرنگی ستراتیژی و دەوڵەمەندی یەدەگی نەوتی کەرکووک وایکردووە ببێتە ئامانجی زلهێزە ناوچەییەکان و بەرژەوەندییە دەرەکییەکان. لە ماوەی دەیان ساڵدا، حکومەتە یەک لە دوای یەکەکانی عێراق چەندین هەڵمەتی بۆ کراوە بە ئامانجی لاوازکردنی کاریگەریی کورد و گۆڕینی دیمۆگرافیای شارەکە. سیاسەتەکانی بەعەرەبکردنی ڕژێمی بەعس کە بە زۆر کوردی شارەکەی لە ماڵ و حاڵی خۆی ئاوارە کردو عەرەبەکانی لەباشووری عێراق لە شوێنی کورد نیشتەجێ کردووە. ئەم کردەوانەی حکومەتی بەعس، تەنها هەوڵدان نەبوون بۆ دەستبەسەرداگرتنی خاکەکە بەڵکو هێرشی ڕاستەوخۆ بوون بۆ سەر شوناس و ناسنامەی کوردستانبوونی کەرکووک.
ئەمڕۆش ناکۆکی لەسەر پێگەی کەرکوک بەردەوامە و سەرچاوەی گرژییە. هەروەک لە (١٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٧)، بە هاوکاری حیزبێکی کوردی دەستی حکومەتی عێراقی گرت و کەرکوکی پێشکەش کرد. بەڵام ئەو واقیعەی کە هەیە، زۆرجار بەهەوڵدان بۆ سازش کردن لەسەر کوردستان بوونی کەرکوک لە پێناو وەرگرتنی پۆستی حیزبی تاڕادەیەک هیچ هيزێکی سیاسی کوردی جورئەتی ئەوەی نەبووە. سازش لەسەر کوردستانبوونی کەرکووک بکات. بەڵام ئێستا هێزێکی سیاسی چۆن لە ڕابردوو کەرکوکیان ڕادەست کرد، ئێستاش بۆ وەرگرتنی پۆستی حیزبی سازشیان لەسەر کوردستان بوونی کەرکووک کردووە. تەنانەت جورئەتی ئەوەشییان نییە ئاڵای کوردستان لەسەر پەیکەری پيشمەرگە هەڵبکەن، وێرای وەرگرتنی پۆستی باڵا.
سەرەڕای ئەم تەحەددایانەی ناوخۆیی و دەرەکی کورد هەمیشە بە کەرامەتەوە بەرگری لە پەیوەندییەکەی بە کەرکوکەوە کردووە. قوماشی فرە کولتوری شارەکە شتێکە کە جێگای شانازییە، بەڵام نکۆڵی لەوە ناکرێت، کە کەرکوک هەمیشە بەشێکی سەرەکی کوردستان بووە. له بری ئەوەی کەرکوک وەکو موزایەدەیەک لە یارییە حیزبییەکان بەکاربهێنرێت. دەبێت ئایندەی ئەو شارە بە ئیرادەی گەلەکەی دابڕێژرێت، بەتایبەتی کورد کە مێژوو شایستەیی بوونی کەرکوک بووە. کاتی ئەوە هاتووە جیهان دان بەو ڕاستییەدا بنێت و ڕێز لە حەقی کورد بەسەر ئەو شارەدا بگرێت. گەلی کورد بە ڕادەی پێویست بەدەست پیلانگێڕی و خیانەتی سیاسییەوە زەرەرمەند بووە. کەرکوک دەبێ وەک چرای خۆڕاگری و ناسنامەی کورد، دوور لە دەستکاری دەرەکی بمێنێتەوە.
چارەنووسی کەرکوک نابێت لەلایەن هێزەکانی دەرەوە یان ئەو کەسانەوە دیاری بکرێت کە دەیانەوێت سەرچاوە و پێگەی ستراتیژی ئەو شارە بقۆزنەوە. ناسنامەی شارەکە کوردە و ئەوەش ڕاستییەکی حاشا هەڵنەگرە کە ڕەگ و ڕیشەی لە مێژوو و کولتوور و ڕۆحی هەمیشەیی گەلەکەیدا هەیە. کەرکوک وەک بەشێک لە کوردستان، شوێنێکە کورد و پێکهاتەکانی دیکە بتوانن بە ئارامی پێکەوە بژین، لەگەڵ ڕێزگرتن لە ماف و ئیرادەی یەکتری.
پەیوەندی گەلی کورد بە کەرکوکەوە تەنیا مەسەلەی سیاسەت نییە- مەسەلەی ناسنامە و شانازی و مانەوەیە. کەرکوک کوردە، هیچ پیلان و فشارێکی دەرەکی ناتوانێت ئەو ڕاستییە بگۆڕێت.