دادوەر بەشدار مەجید، لەگەڵ ئەوەی ئەندامی دەستەی مافپەروەرانی كوردستانە، لە هەمان كاتدا ساڵانێكی زۆر دادوەری لێكۆڵینەوە بووە و كاری لەسەر ئەو زیندانییانە كردووە كە لەسەر بەكارهێنان و تاوانی بازرگانیی ماددەی هۆشبەر زیندانی كراون، خاوەنی ئەزموونێكی گرنگیشە لە داواكاریی گشتی و بەتایبەتی لەو پرسانەی كە دەبنە هۆكاری مەترسی لەسەر ئاسایشی هاووڵاتیان و ئاسایشی نیشتمانی، لەم گفتۆگۆیەدا وەك مافپەروەرێك بەمجۆرە مەترسی و ڕەهەندە ترسناكەكانی ماددەی هۆشبەری خستەڕوو.

 

لەگەڵ ئەوەی لەم گفتوگۆیەدا من تەنیا وەك ئەندامی دەستەی مافپەروەران قسە دەكەم، بەڵام ئەزموونی 16 ساڵم لە بواری لێكۆڵینەوەم لەگەڵ ئەو خەڵكانە هەیە، كە لەسەر ماددەی هۆشبەر زیندانی كراون، بۆیە من بڕوام بە دادگای تایبەت نییە، بەڵام گرنگە دادوەری تایبەتمەندمان هەبێت و خاوەنی ئەزموونێكی گەورە بێت لەگەڵ ئالوودەبووان و تاوانبارانی بارزگانی بە ماددەی هۆشبەر.

ئەوەی بەپێی ئەزموونی خۆم تێبینم كردووە، ئەگەر ماددەی هۆشبەر لەلایەن ئەو خەڵكانەی تاوانی بازرگانیی ئەو مادانە دەكەن بۆ بازرگانی و دەسكەوتنی پارە بێت، ئەوا ئەوەی من دەیبینم لە هەر چوار پارچەی كوردستان كە ئەو ماددە هۆشبەرانە دەهێنرێنە كوردستان بۆ ئەوەیە هەستی نیشتمانیی تاكی كورد بكوژن و جارێكی دیكە ئەو تاكە لە دژی نەتەوەكەی خۆی بەكاربهێنرێتەوە، بۆیە لای من مەترسیی ماددەی هۆشبەر «ئەنفالێكی سپی»یە دژی نەتەوەكەمان پیادە دەكرێت.

مامۆستا جەلال خەیلانی زۆر جوان ئەوەی خستە ڕوو كە ماددەی هۆشبەر زۆر لە خواردنەوە كهولییەكان حەرامترە، بۆیە لەو قسەیەوە دەمەوێت بڵێم، خواردنەوەی كهولی تەنیا كەسەكە سەرخۆش دەكات، بەڵام بەكارهێنانی ماددەی هۆشبەر كەسەكە سەرشۆڕ دەكات، هیچ بەهایەكی نیشتمانی لا نامێنێت، بەهای خێزانی لا نامێنێت، زەمینەی ئەوەی بۆ خۆش دەكات كە ناپاكی لەگەڵ وڵاتەكەی خۆی بكات، بۆیە وەك مامۆستاش جەختی لەسەر كردەوە، ماددەی هۆشبەر لە هەموو حەرامەكانی دیكە ترسناكترە.

پێش چەند ساڵێك لە یەكێك لە زانكۆكانی هەرێم بابەتێكم لەسەر ماددەی هۆشبەر پێشكەش كرد، ئەو كات تازە ماددەی كریستاڵ هاتبووە هەرێم، ئەو كات كوردستان تەنیا ڕێرەو و ترانزیت بوو بۆ گواستنەوەی ماددەی هۆشبەر، بەڵام بەداخەوە ئێستا بووەتە بەكاربەر. لەو كۆڕەدا داوام لە ئاماددەبووان كرد كە چوونەوە ماڵەوە سەیری بەفرگر (سەلاجە و موجەمیدە)كانتان بكەن، بزانن گلۆپەكانیان ماون، یان لێ كراونەتەوە. گوتم: ئەگەر لێ كرابوونەوە، چاودێریی گەنجەكانتان بكەن، چونكە ئەوانەی دەگیران لەسەر بەكارهێنانی كریستاڵ، دەچوون گلۆپی بەفرگرەكانیان لێ دەكردەوە و قەیدەكەی پشتەوەیان لێ دەكردەوە و بە قەڵەم جافێك كریستاڵەكەیان دەخستە ناو ئەو گڵۆپانە و دەیان سووتاند، بۆ ئەوەی هەموو دووكەڵەكەی هەڵبمژن. پاش ماوەیەك چەند ئاماددەبوویەك تەلەفۆنیان بۆ كردم، گوتیان گلۆپی بەفرگرەكانمان لێ كراونەتەوە، بۆیە دەبێت ئاگاداری ئەوە بین زۆر لەوانەی تووشی بەكارهێنانی ماددەی هۆشبەر دەبن، لە ڕێگەیەی هاوڕێیەكی خراپەوە تووش دەبن، ئینجا هەندێك هەن پەروەردەی خێزانەكەیان ڕاستە و لێی دوور دەكەونەوە، هەندێكیش هەن تووش دەبن و دوایی ئالوودە دەبن، بۆیە ئالوودەبوو بە ماددەی هۆشبەر تاوانبار نییە، بەڵكو نەخۆشە و دەبێت چارەسەر بكرێت، دەبێت ژینگەیەكی وای بۆ دروست بكرێت، كە دووبارە بگەڕێتەوە ناو كۆمەڵگە، نەك لەسەر ئەوەی گەنجێك یەك جار ترامادۆڵی خواردووە، بخرێتە زیندانەوە و پاش ئەوەی لە زیندان فێری هەزار جۆری دیكەی ماددەی هۆشبەر دەبێت، ئەمجارە ئەفیون، یان مۆرفین بكێشێت.

ئەگەر بێینە سەر ئەو یاسایەی بۆ بەرەنگاربوونەوەی ماددەی هۆشبەر لە عێراقدا هەبووە (یاسای ژمارە 68ی ساڵی 1965)، بەڕاستی هەندێك بڕگەی هەیە تەنیا وشەیە و هیچی دی. بڕگەیەك لە ماددەی 14ی ئەو یاسایە دەڵێت: بۆ دادوەر هەیە لەبری ئەوەی تۆمەتبار بە تایبەتی ئەوانەی ئالوودەی ماددەی هۆشبەر بوون، بخاتە زیندانەوە و بیاننێرێت بۆ سەنتەری تایبەت «المصحات الخاصة»، ئایا كەس گوێی لێ بووە لە عێراقدا ئەم سەنتەرە تایبەتانە بوونیان هەبێت؟ ئەمەش مانای ئەوەیە تۆ یاسایەك دەردەكەیت، بەڵام ڕێگەش نادەی ئەو سەنتەرانە دروست بكرێت.

سەبارەت بە یاسای ژمارە یەكی ساڵی 2020ی هەرێمی كوردستانیش، دەبێت زەمینەی ئەوەی بۆ بڕەخسێندرێت، بۆ ئەوەی دادوەرەكان بتوانن لە دادگاكان جێبەجێی بكەن، ئێستا لە دادگاكان یاسایەك كاری پێ دەكرێت بۆ مامەڵەكردن لەگەڵ ماددەی هۆشبەر، یاسایەكی تازەیە و هەندێك كێشە بۆ بەشێك لە دادوەرەكان دروست بووە، بەتایبەتی ئەو دادوەرانەی تازەن، یان تایبەتمەند نین لەسەر ماددەی هۆشبەر لە هەندێك دەقی ماددەكانی یاساكە بە باشی تێ ناگەن، ئەوەش كێشەیەكە و دەبێت چارەسەر بكرێت.

لێرەوە دەمەوێت هەڵوەستە لەسەر پەرەپێدانی مرۆیی بكەم، كە بە هەنگاوێكی زۆر گرنگی دەزانم، بۆ بەرەنگاربوونەوەی ماددەی هۆشبەر و هەروەها بونیادنانەوەی وڵاتەكەشمان، عەرەب قسەیەكی هەیە دەڵێت: «تبنی اولادك لا تبنی لاولادك» ئەمەش واتە ڕۆڵەكانتان بە باشی پەروەردە بكەن، بینایان دروست مەكەن، سەرنج بدەن پەروەردەی دروستی ڕۆڵەكانی خستووەتە پێش ئاوەدانكردنەوەی وڵات، ئەمەش لەبەر ئەوەی بونیادنانەوەی ئاوەدانكردنەوەی بەردەوامی وڵات پێویستی بە پەروەردەیەكی دروستی ڕۆڵەكانمان هەیە، ئەم پەرەپێدان و بایەخدانە بە سەرمایەی مرۆیی بەردی بناغەیە بۆ پێشكەوتنی وڵات و چارەسەركردنی سەرجەم كێشەكان، لەم پرسەشدا كە پەیوەندی بە بەرەنگاربوونەوەی ماددەی هۆشبەر و مەترسییەكانی هەیە، دەبێت زۆر جەخت لەسەر پەرەپێدان و بایەخدان بە تاكەكانمان بكەین و، دەبێت بە ئاستێك هوشیار بن كە خۆیان ڕێگە نەدەن ئەم پەتا پیسە بێتە وڵاتی ئێمە، نەك ئالوودە بن و هەوڵی چارەسەر كردنیان بدەین.