پ.د.نەزاكەت حسێن جیا لەوەی ئەندامی بەشی ڕۆشنبیری و ڕاگەیاندنی پارتی دیموكراتی كوردستانە، لە هەمان كاتدا مامۆستای زانكۆی سلێمانییە و سەرۆكی لێژنەی داكۆكیكردنە لە مافی ڕۆژنامەنووسان لە سەندیكای ڕۆژنامەنووسانی كوردستان و یەكێكە لەو توێژەرە مەیدانییانەی كە كاری ورد و زانستی لەسەر كێشەكانی كۆمەڵگە و مافەكانی مرۆڤ بەگشتی و مافی ئافرەتان بەتایبەتی دەكات، لە گفتوگۆی «ئالنگارییەكانی بەردەم سەروەریی یاسا لە هەرێمی كوردستان» بەم جۆرە بیروبۆچوونەكانی خۆی خستە ڕوو:

 

لەگەڵ ئەوەی وەك پسپۆڕی و ئەكادیمی من پسپۆڕی یاسا نیم، بەڵام وەك ئەكادیمیستێكی بواری ڕاگەیاندن و ڕۆژنامەنووسێك كە ڕاستەوخۆ لە ناو كایەی میدیادا كار دەكەم، میدیاش وەك دەسەڵاتی چوارەم میكانیزمێكە بۆ ڕاگرتنی هاوسەنگیی نێوان هەر سێ دەسەڵاتەكە (یاسادانان، جێبەجێكردن، دادوەری) و فاكتەرێكە بۆ دەرخستنی ڕاستییەكان و ڕێگرتن لە پێشێلكاریی یاسا، بۆیە لەم ڕوانگەیەوە دەمەوێت بۆچوونەكانی خۆم بخەمە ڕوو.

مرۆڤ بە سرووشتی خۆی غەریزەیەكی هەیە، ئەو غەریزەیە وای لێ دەكات كە حەز بكات یاسا پێشێل بكات، یاساش لە بنەڕەتدا بۆ ئەوە هاتووەتە بوون كە كۆت و بەندێك لەسەر ئەو غەریزەیەی مرۆڤ دروست بكات و ڕێگەی نەدات یاسا پێشێل بكات. هەر بۆ نموونە كاتێك پۆلیسێكی هاتوچۆ لەسەر پێشێلكردنی یەكێك لە یاساكانی هاتوچۆ موڵەتی شۆفیریمان لێ وەردەگیرێت، بۆ ئەوەیە جارێكی دیكە ترافیك ڕێك بخاتەوە، بەڵام ئێمە هەوڵ دەدەین خۆمان لەو سزایە بدزینەوە و هەوڵ دەدەین بە ڕێگەی دیكە مۆڵەتەكەمان وەربگرینەوە، ئەمەش ئەو ئیشكالیەتەیە كە فەرزی دەكات لەسەر كۆمەڵگە كە پێش ئەوەی بیر لەوە بكاتەوە یاساكان جێبەجێ بكات، باشترە كار لەسەر هۆشیاركردنەوەی كۆمەڵگە و هەڵمەتی هۆشیاریی یاسایی بكات، بۆ ئەوەی هاووڵاتیان تێبگەن بۆچی گرنگە ڕێز لە یاسا بگرن.

دیڤید كامیرۆن كە هەڵمەتی هەڵبژاردنی دەست پێ كرد بۆ ئەوەی ببێتە سەرۆك وەزیرانی بەریتانیا، یەكەم دروشم كە بانگەشەی پێ كرد، ئەوە بوو گوتی: من كۆمەڵگەیەكی بەهێزم دەوێت، نەك كۆمەڵگەیەك كە هەموو شتێكی بە یاسا ڕێك خرابێت»، ئەمەش بەو مانایەی هۆشیاریی كۆمەڵگە بگاتە ئەو ئاستەی كە خۆیان ئارەزوومەندانە ڕێز لە یاساكان بگرن، نەك پۆلیس ناچار بێت بە سزا و هێز یاساكان جێبەجێ بكات، واتە ڕێزگرتن لە یاسا كۆمەڵگەیەكی بەهێز دروست دەكات، نەك ناچار بین یاسا جێبەجێ بكرێت.

بۆیە بە بۆچوونی من بەربەست و ئالنگاریی سەرەكی لە بەردەم سەروەریی یاسا، بە پلەی یەكەم هۆشیاریی كۆمەڵگەیە بۆ ڕێزگرتن لە یاسا، بەڵام كە هاووڵاتی هۆشیاریی بەرانبەر یاسا نەبوو و نەیزانی پێداویستیی كۆمەڵگە بۆ ئەم یاسایە چییە و بۆچی ئەم یاسایە بۆ ڕێكخستنی كۆمەڵگە داڕێژراوە، ئەوا وەك هەندێك جار لە دادگاكانی خۆمان دەیبینین، هاووڵاتییەك ئەگەر حوكمی دادگا لە بەرژەوەندیی خۆی دەرنەچێت، دەڵێت: لەم وڵاتە یاساسەروەری نییە .

بڵاوكردنەوەی هۆشیاریی یاسایی لەسەر چەند ئاستێك دەستپێدەكات، پێش ئەوەی یاسا لە پەرلەمان دەربچێت، گرنگە لە میدیاوە هۆشیاریی لەسەر پێداویستیی ئەم یاسایە باس بكرێت و خەڵكی لێ ئاگادار بكرێتەوە، بە داخەوە لە وڵاتی ئێمەدا یاساكان دەردەچن و هاووڵاتی نازانێت هۆكاری دەركردنی ئەم یاسایە بۆ واقیعی كۆمەڵگەی ئێمە چییە، ئەگەر ئەمە نەكرا، ئەوا هاووڵاتی نازانێت بۆچی دەبێت ڕێزی ئەم یاسایە بگرێت، بەمەش ئاستەنگ بۆ سەروەریی یاسا دروست دەبێت.

لایەنێكی دیكەی هۆشیاریی سیاسی بۆ كۆمەڵگە ئەوەیە كە هۆشیاری بە یاسا بكرێتە بەشێك لە پڕۆگرامەكانی پەروەردە و خوێندنی باڵا، زۆر گرنگە قوتابییەكی سەرەتایی فێر بكرێت بۆچی دەبێت ڕێز لە یاساكانی ترافیك بگرێت؟ دەبێت فێر بكرێت ڕێزگرتن لە یاسای ترافیك بۆ سەلامەتیی خۆیەتی، نەك زەوتكردنی ئازادییەكانی، هەر بۆیە كاتێك لە قوتابیەكی سەرەتایی لە وڵاتانی ڕۆژئاوا دەپرسیت بۆ ئەو كارە ناكەیت، یەكسەر دەڵێت ڕێگەپێدراو نییە بە یاسا، ئەم هۆشیارییە كارێكی زۆر گەورەمان بۆ ئاسان دەكات، ئەویش گۆڕینی جێبەجێكردنی یاسایە بە ڕێزگرتن لە یاسا.

ئاستەنگێگی دیكە لە بەردەم سەروەربوونی یاسا لە هەرێمی كوردستان، ئەوەیە كە ئێمە دەوڵەتێكی سەربەخۆ نین، بۆیە وەك زۆر جار لە یاساكانی (ڕاگەیاندن، مافی ژنان) دەبینین یاساكانی عێراق لەگەڵ یاساكانی هەرێمی كوردستان هاودژی دروست دەكەن، هەر بۆ نموونە یاسای باری كەسی لە هەرێمی كوردستان تەواو جیاوازە لە یاسای باری كەسی لە دەوڵەتی عێراق.

لە هەندێك بواری ژیانی كۆمەڵگەدا ئێمە بۆشایی یاساییمان هەیە، كە ئەم بۆشاییە لە بوارێكدا هەبوو، كاریگەری لەسەر بوارەكانی دیكەی ژیانی كۆمەڵگەش دەبێت، ئەگەر وەك نموونە ئاماژەی پێ بكەم، یاسای ژمارە 35 بۆ ڕێكخستنی چاپەمەنییەكان، ئەم یاسایە یاسایەكی گشتگیر نییە بۆ ڕێكخستنی میدیا و ڕاگەیاندن و لەم یاسایەدا باسی ڕێكخستنی تەلەفزیۆن و ڕادیۆكان نەكراوە، ئەمە لە كاتێكدا ئێمە چەندین یاسای دیكەمان دەركردووە وەك یاساكانی (ڕێكخستنی سۆشیال میدیا، ڕێكلام، پێدانی زانیاری) ئەم یاسایانە هیچیان جێبەجێ نەكراون.

بەڕێز د. محەمەد ڕێكانی زۆر بە جددی هەڵوەستەی لە شێوازی داڕشتنی یاسا كرد، كە پێش ئەوەی لە پەرلەمان دەنگی لەسەر بدرێت و ببێتە یاسایەكی بەركار لە وڵاتدا، دەبێت یاسا هەڵقوڵاوی پێداویستییەكانی كۆمەڵگە بێت، بۆیە ئەگەر یاسا هەڵقوڵاوی پێداویستیی كۆمەڵگە بێت، ئەوا جیا لەوەی بۆشاییەكی گەورە لە ناو كۆمەڵگە پڕ دەكاتەوە، لە هەمان كاتدا هاووڵاتی و دەسەڵاتیش ئارەزوومەندانە ڕێزی لێ دەگرن و پێوەی پابەند دەبن.

لە كۆتاییدا جەخت لەسەر ئەوە دەكەمەوە كە شێوازی ململانێی ناتەندروستی حزبە سیاسییەكانیش ئاستەنگێكی دیكەن لە بەردەم سەروەریی یاسا لە كوردستاندا، ئەمەش ژینگەیەكی وای دروست كردووە كە هاووڵاتی بڵێت لەم وڵاتەدا سەروەریی یاسا نییە. دامودەزگا یاسایی و تەشریعیەكانیش وەك هەموو دامەزراوەكانی تریش بكەوێتە بەر ئیرهابی فیكری و راگەیاندنی دژو چەواشەكار.