32 ساڵ پێش ئێستا دەسەڵاتی ڕەگەزپەرست و دیكتاتۆری بەعسی ڕەتكرایەوە. ئەمەمەش دوای ئەو هەموو زوڵم و ستمكاریە هات كە ڕژێمی بەعسی گۆڕبەگۆڕ بە سەر گەلی كوردستانی داهێنا.

لە ساڵی ١٩٦٨ تاكۆ ساڵی ٢٠٠٣ی زاینیی رژێمی خوێنمژی بەعس هیچ ئامرازێك نەمابوو لە دژی گەلە ستەمدیدەكەمان بە كاری نەهێنێت بە درێژایی قۆناغەكان؛ گشت میكانیزمی ماددی و مەعنەویان لە دژی ڕۆلەكانی گەلەكەمان بە كاریان هێنا.

قۆناغ بۆ قۆناغ هەوڵی ئەوەیان دا ناسنامەی نەتەوەیی و نیشتیمانی گەلی كوردستان بە گشتی بسڕێتەوە و كوردیش پشكی شێری ستەمی بەعسی بەركەوت، زیندە بە چاڵكردنی سەدو هەشتا و دوو هزار هاوڵاتی سڤیلی كورد و هەروەها كیمیابارانكردنی شاری هەڵەبجە كە بووە هۆی شەهیدبوونی پێنج هزار هاوڵاتی بێ تاوانی ئەم شارە و هەروەها كیمیانبارانكردنی شێخ وەسان و بالیسان وبادینان ئەمەو كوشتن و بڕین و تەعریب كردن و شوێن بزركردن و لە سێداردان بەمەش نەوەستا نزیكەی ٤٨٠٠ گوندی كوردستانیشیان خاپورو وێران كرد.

ھەموو ئەمانە و زورتر بونە هۆی ئەوەی كە گەلی كوردستان بە گشتی ئەم دەسەڵاتە ستەمكارە كە وێنەی ڕژێمێكی وەها ستەمكار لە سەر ئاستی مرۆڤایەتیدا بە دەگمەن دەبینرێت ڕەت بكەنەوە، و لە ترسی دڕندایەتی بەعس گەلی كوردستان بەرەو سنوری دەوڵەتە هاوسنورەكانی باشوری كوردستان كۆچ بكەن و بەرەو چارەنوسێكی نادیار بڕۆن.

كۆڕەوی ساڵی ١٩٩١ی گەلی كوردستان لە هەموو جیهاندا دەنگی دایەوە و، ویژدانی مرۆڤایەتی هەژاند بۆ یەكەمین جار تا
لە ئەنجام دا بەپێی بڕیاری ٦٨٨ ئەنجومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی بڕیار لەسەر دروستكردنی هێڵی ٣٦ درا و نەوایەكی ئارام لە چوارچێوەی ئەم هێڵەدا هاتە ئاراوە؛ لەوكاتەوە تاكو ئەمڕۆ بە مەبەستی پاراستنی گەلی كوردستان لە هەڕەشە و پەلامارەكانی بەعس و سەدامی دڕندە.

لە كۆتایدا زەڕورە بڵێین كە یەكڕیزی وتەبایی گەلێكی خاوەن چارەنوسێكی هاوبەش ئەنجامەكەی هەر سەركەوتنە؛ لە قۆناغی ئێستاشدا هەڕەشەكانی سەر گەل و وڵاتەكەمان كۆتاییان پێنەهاتووە و، بۆیە پێویستە سەركردایەتی سیاسی گەلی كوردستان بە گشتی هەڕەشەكانی ئەمڕۆش بە هەند وەربگرن، دڕندایەتی دوژمنان و داگیركارانی كوردستان بكەنە پەندو سەرمەشقی خۆیان و بە یەكگرتووی و یەكدەنگی ڕووبەڕووی مەرامی نەگریسی داگریكاری زورداری ببنەوە.