ئاوات حوسامەدین جیا لەوەی ژنێكە پلەی ئایینی لەناو پێڕەوانی ئایینی زەردەشتی هەیە، لە هەمان كاتدا یەكێكە لەو چالاكە ژنانەی كە لەسەر ناوخۆی كوردستان و عێراق و نێودەوڵەتی ڕۆڵێكی گەورەی گێڕاوە بۆ نموونەی پێكەوە ژیانی نەتەوە و ئایینە جیاوازەكانی كوردستان و لە كۆڕ و كۆبوونەوە نێودەوڵەتیەكانیشدا ڕووی گەشی پێكەوە ژیانی كوردستانی خستووەتە ڕوو، وەك ئافرەتێكیش بێگومان هەم لەسەر ئاستی گرفتی ئایینی و كەلتووری پیاوسالاریی كۆمەڵگە ڕووبەڕووی زۆر ئاستەنگ بووەتەوە، بەم جۆرەش تێڕوانینی بابەتی گفتوگۆیەكە خۆی خستە ڕوو:

سەرەتا دەستخۆشیتان لێ دەكەم كە خانمانی ئایینەكانی دیكەی كوردستانیشتان بۆ ئەم پرسە گرنگە بانگهێشت كردووە، لەبەر ئەوەی لە ناو هەموو ئایین و نەتەوە جیاوازەكاندا پرسی ئافرەت پرسێكی گرنگە و ئێمەش هەموومان پێكەوە بە ئاشتی لە كوردستان پێكەوە دەژین، بۆیە پرسی ئافرەتانیش پرسێكی گرنگی هەموو كوردستانە.

لەم ڕوانگەیەوە من وەك ژنێكی ئایینی زەردەشتی قسە دەكەم و زەردەشتیش دەڵێت: «بیری چاك، وتەی چاك، كرداری چاك» بڕوامان بە پەروەردگارە و هەر ئەویش خولقێنەری هەموومانە.

دەستپێكی باش بۆ قسەكردن لەسەر كێشەكانی ژن دەبێت وەك ئەوە بێت كە زەردەشت دەڵێت: «ئێمە لە تاریكیدا شمشێر دەرناهێنین، بەڵكو چرایەك دادەگیرسێنین» ئەمەش لەبەر ئەوەیە ئێمە ناتوانین دڵخۆش بین، ئەگەر بەرانبەرەكەمان دڵخۆش نەكەین.

ئافرەتانی كورد بە درێژایی مێژووی مرۆڤایەتی هەموو ڕۆڵكیان بینیوە و ئەو ڕۆڵانەشیان بە سەركەوتوویی پیادە كردووە، هەر لە ڕۆڵی «شاژن، خواوەند، سەركردە»، بەڵام كەلتووری پیاوسالاری لە واقیعی ئێستاماندا بووەتە ڕێگر و ناهێڵێت ئافرەت بەشدارییەكی كارای لە كایەی سیاسەتدا هەبێت، ئەو كەلتوورەش بە هیچ شێوەیەك كەلتووری ڕەسەن و كوردی و كوردستانی نییە.

با سەرنج بدەین ئێمە لە كەلتووری ڕەسەنی كوردستانەوە و بە ڕێگەی پیادەكردنی ئەو كەلتوورە لەلایەن حكومەتی كوردستانەوە، پێكەوە ژیانێك لە كوردستان دروست بووە كە نەك هەر خۆمان، بەڵكو جیهانیش شانازی پێوە دەكات. ئەم پێكەوە ژیانەی نێوان ئایین و نەتەوە جیاوازەكانی كوردستان بووەتە خاڵی بەهێزی نیشتمانی ئێمە، لە بەر ئەوەی سوودی لە هەموو ئایین و كۆمەڵگە جیاوازەكانی كوردستان وەرگرتووە. ئێمە وەك ئایینی زەردەشتی و وەك ئەوەی كوردستان زۆرینەی موسڵمانە ئێمەش سوودێكی زۆرمان لە ئایینی ئیسلام وەرگرتووە لەبەر ئەوەی دەڵێت: «لە باشە نزیك بەرەوە و لە خراپە دوور بكەوە»، بۆیە ئەگەر ئایینی ئیسلام وەك خۆی پیادە بكرێت، هۆكارێكی گرنگە بۆ ئاشتیی كۆمەڵایەتی، بەڵام بەداخەوە دەبینین هەندێك جار ئەم ئایینە كراوە بە ئامرازێك بۆ مەرامی سیاسی و بازرگانیكردن.

لەسەر ئاستی هەوڵەكانی حكومەتی هەرێمی كوردستان لە دوای ڕاپەرینی ساڵی 1991، حكومەتی هەرێمی كوردستان بەپێی ئەو ئیمكانیەتەی لەبەر دەستی بووە، هەمیشە هاوكار و پاڵپشت بووە بۆ بەرەوپێشەوەبردنی ڕەوشی ژنان و ئافرەتان لە كوردستان و بە دەیان ڕێكخراوی ژنان و ئافرەتان و بە سەدان ڕێكخراوی كۆمەڵگەی مەدەنی هەن كە داكۆكی لە مافەكانی ئافرەتان دەكەن، یەكێك لەو بەرەوپێشەوەچوونانەی ئێستا دەبینین ئەوەیە كە سەرۆكی ئێستای پەرلەمانی كوردستان و سكرتێری پەرلەمانەكەشی ئافرەتە و لە نەتەوەی توركمانیشە، هەروەها حكومەت پشتگیریی ئازادی ئایینی لە كوردستان كوردستان كردووە و جێگەی شانازییە كە سەرۆك بارزانی خۆی ئیمزای لەسەر یاسای ئازادیی ئایینی لە كوردستان كردووە و ئەمڕۆ كە من دەبینین وەك ژنێكی ئایینی زەردەشتی لەگەڵ ئێوە قسە دەكەم، بۆ ماوەی زیاتر لە 1400 ساڵ ئاگری پەرستگاكانی زەردەشت كووژابووەوە، بەڵام ئێستا من بە ئاشكرا دەڵێم زەردەشتیم و هەست بە هیچ نائارامی و مەترسییەك ناكەم. بۆیە ئەمە ئازایەتیی من نییە كە دەڵێم زەردەشتیم، بەڵكو ئەمە جوامێری و بوێریی حكومەتی هەرێمی كوردستانە.

لێرەوە ئەگەر بگەڕێمەوە سەر ئەو زوڵمەی لە ژنان دەكرێت، بە درێژایی مێژوو زوڵم لە ژنان كراوە، لەبەر ئەوەی كەلتووری پیاوسالاری بووە كەلتووری زاڵی كۆمەڵگەكان، بەڵام ئەم زاڵبوونی كەلتوورەش لە كۆمەڵگەیەوە بۆ كۆمەڵگەیەكی دیكە دەگۆڕێت، بۆ ئەمەش ئەگەر بەراوردی كەلتووری ڕەسەنی كورد و كوردستانی بكەین لە نێوان ئەو كەلتوورەی لە شارەكاندا بوونی هەیە و ئەو كەلتوورەی لە لادێیەكانی كوردستاندا پێڕەو كراوە، دەبینین جیاوازییەكی زۆر گەورەی هەیە، بۆ نموونە ژنان لە لادێكاندا دەتوانن لە چەم و ڕووبارەكان مەلە بكەن، بەڵام لە شارەكاندا كەلتوورێكی دیكە ڕێگرە لێیان، لە سەردەمی خەبات و شۆڕشدا، جاری وا هەبووە ژن بە تەنیا خۆی لە ماڵەوە بووە و پێشمەرگە چوونەتە ئەو ماڵە و نانیان خواردووە و ئیسراحەتیان كردووە، پاشان ڕۆیشتوون و بێ ڕێزییان بە ژن نەكردووە و بەپێچەوانەوە ئەوەندە ڕێزیان گرتووە، هەر سەیری ئافرەتەكەشیان بە چاوی خراپ نەكردووە، زیاتر لە 50 ساڵ پێش لە ئێستا ژنانی لادێكان تراكتۆریان لێخوڕیوە و كاریان لە كێڵگە كشتوكاڵیەكان كردووە، بەڵام هەتا ئەم ساڵانەی دواییش زۆر ئاسایی نەبوو ژن لە شارەكاندا ئۆتۆمبێل لێ بخوڕێت.

هەر بۆیە كاتێك دەڵێم ئەو كەلتوورە كەلتووری ئێمە نییە، مەبەستم ئەوە نییە ئەم كەلتوورە كەلتووری ئایینێكی دیاریكراوە، نەخێر من دەڵێم ئەو داگیركەرانەی هاتوون وڵاتی ئێمەیان داگیر كردووە، نەریتی خراپی كۆمەڵگەی خۆیان تێكەڵاوی ئایینەكە كردووە و بە ناوی ئایینەوە بەسەر ئێمەدا فەرزیان كردووە، نەزعەی پیاوسالاریش لە ناو هەموو ئایینەكاندا بوونی هەیە، تەنانەت لە ناو پێڕەوانی ئایینی زەردەشتیش كە بە خۆیان دەڵێن بڕوامان بە «بیری چاك، وتەی چاك، كرداری چاك» هەیە. من وەك ژنێكی ئایینی زەردەشتی باجی ژنبوونی خۆم دەدەم، لەبەر ئەوەی لەگەڵ پێڕەوانی پیاوی زەردەشتی كە سەردانی شوێنێك دەكەین، هەست بە شەرم دەكەن، كە خەڵكەكە زیاتر ڕێز لە من دەگرن و زیاتر من دەبەنە سەرەوە، ئەمە مانای ئەوەیە كە ئەوە كەلتووری پیاوسالارییەكەیە وای كردووە ژنی پێ شەرم بێت، لە كاتێكدا هەر ئەو پیاوە ماوەی نۆ مانگ ئافرەتێك لە سكیدا هەڵیگرتووە.

ئەم واقیعە فەرزی دەكات بایەخێكی زۆر بە پەورەدە بدەین، ئەم بایەخە دەبێت پێش قوتابخانە و زانكۆكاكان لە ناو خێزانەكانەوە دەست پێ بكات، لەمەش زیاتر داواكاریمان لە دەسەڵاتی سیاسیی هەرێمی كوردستان ئەوەیە كە بەشداریی ئافرەتان لە كایەی سیاسیدا لەسەر بنەمای كۆتا نەبێت، بۆ ئەوەی ژن تەنیا وەك ڕوخسار لە پرۆسەكەدا هەبێت، بەڵكو كۆتا بخرێتە خزمەتی ئافرەتانی تەكنۆكراتەوە بۆ ئەوەی بە پسپۆڕی و زانستەوە بێنە ناو پرۆسەی سیاسی و كاریگەرییان لەسەر كۆمەڵگە و گۆڕینی بەها كۆنەكان هەبێت و ڕۆڵی یەكسانیی جێندەری بگێڕن.