لە دیدارێكی تایبەتیدا لەگەڵ گۆڤاری گوڵان، زاگرۆس فەتاح بریكاری وەزارەتی پلاندانان باسی لە گرنگیی كۆڕبەندی وزەی دوبەی كرد، هاوكات جەختی لەسەر پلانی حكومەت بۆ جێبەجێكردنی پڕۆژەكان لە ساڵی 2022 و چەند پرسێكی دیكەی پەیوەندیدار بە ڕێكخستنەوەی باج و بەرنامەی نوێی حكومەت بۆ پڕۆژە خزمەتگوزارییەكان كرد. لێرەدا پوختەی وەڵامەكانی بڵاودەكەینەوە.

 

* پێش ئەوەی پرسیارەكانی تایبەت بە پلانی حكومەت بۆ جێبەجێكردنی پڕۆژەكان دەست پێ بكەین، دەكرێت بزانین تا چەند بەشداریی سەرۆكی حكومەت لە لووتكەی كۆڕبەندی وزەی جیهانیدا گرنگ بوو؟

- بەشداریی سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان لە كۆڕبەندی وزە لە دوبەی، گرنگیی زۆری هەبوو، چ لە ڕووی نیشاندانی پێگە و جیۆپۆلەتیكی هەرێمی كوردستان لەسەر نەخشەی وزەی جیهانی و گرنگیی وەبەرهێنان تێیدا، چ لە ڕووی ئەو چاوپێكەوتن و دیدارانەی كە لە پەراوێزی كۆڕبەندەكەدا لەگەڵ حاكمی میرنشینی دوبەی و حاكمی شاریقە و گەورە بەرپرسانی ئەو وڵاتە و گەورە كۆمپانیا جیهانییەكانی وزە ئەنجامی دا. سەرۆكی حكومەت لە ڕێگەی پەیوەندییەكانیەوە بە جیهانی دەرەوەی ڕاگەیاند كە هەرێمی كوردستان پێگەیەكی گرنگە لەسەر نەخشەی جیهانیی وزە و دەكرێت گەورە كۆمپانیا نێودەوڵەتییەكان بێن و لە هەرێمی كوردستان وەبەرهێنان لە نەوت و گازدا بكەن، ئەمەش ڕۆڵێكی گەورەی دەبێت بۆ ڕاكێشانی وەبەرهێنانی بیانی بۆ هەرێمی كوردستان و پتەوكردنی پەیوەندییە ئابوورییەكانمان.

سەرۆكی حكومەت لە ڕێگەی ئەم پەیوەندییە نێودەوڵەتییانەیەوە پێگەی هەرێمی كوردستان لە مەحافیلە نێودەوڵەتییەكاندا بەهێز دەكات. سەرۆكی حكومەتی كوردستان لەم كۆڕبەند و كۆنگرە نێودەوڵەتییانەدا دەیەوێت بە جیهان بڵێت هەرێمی كوردستان پێگە و ستراتیژیی جیۆپۆلەتیكی زۆر باشی هەیە بۆ ئەوەی ببێتە سەرچاوەیەكی باشی وەبەرهێنان، بە تایبەتی وەبەرهێنان لە بواری وزەدا، نەك تەنیا بۆ عێراق و بۆ خۆی، بەڵكو بۆ تەواوی وڵاتانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و جیهان و بازاڕەكانی ئەوروپاش، سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان لەسەر ئەو ستراتیژیەتە كار دەكات كە وزەی خۆمان دابین بكەین و سێكتەرە جۆراوجۆرەكانی پیشەسازیی نەوت و گاز پەرە پێ بدەین و، ئەم سەرچاوە گرنگەی سامان ببێتە سەرچاوەیەك بۆ بەهێزكردنی توانای ئابووری و دارایی حكومەت، تا حكومەتی هەرێمی كوردستان بەردەوامی بە پڕۆژە خزمەتگوزارییەكانی بدات و، پڕۆژە و كاری باشتر پێشكەش بە هاووڵاتیان بكات و، ئاستی بژێوی ژیانی خەڵكیش لە كوردستان زیاتر بەرز بكاتەوە.

* بۆ ئەمساڵ وەزارەتی پلاندانان تا چەند بە هەماهەنگی لەگەڵ وەزارەت و پارێزگاكاندا پڕۆژە خزمەتگوزاری و ستراتیژییەكانی دیاری كردووە، بۆ ئەوەی بچنە بواری جێبەجێكردنەوە؟

- سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان هەر لە دەستپێكی كابینەی نۆیەمی حكومەتەوە بڕیاری دا پڕۆژەكان دەست بە جێبەجێكردنیان بكرێتەوە، خۆشبەختانە وێڕای قەیرانی دارایی و پەتای كۆرۆنا لە ساڵی 2019 وە، لە پارێزگا و دەڤەرە جیاجیاكانی كوردستان بە دەیان پڕۆژەی گەورە و ستراتیژی دەست بە جێبەجێكردنەوەی كرا، لە ئێستادا بۆ ساڵی 2022 پلانێكمان ئامادە كردووە، بە شێوەیەك كە ئەگەر توانای دارایی حكومەت لە بار بێت، بتوانرێت بڕی ٧٠٠ ملیار دینار لە ئەمساڵدا بۆ پڕۆژەكان خەرج بكرێت، بە پێی پلانەكە 300 ملیار دینار دانراوە بۆ پڕۆژەی خزمەتگوزاری و بچووك بۆ پارێزگاكان و ئیدارە سەربەخۆكان (هەولێر – سلێمانی – دهۆك- هەڵەبجە و ئیدارە سەربەخۆكانی گەرمیان و ڕانیە و سۆران و زاخۆ) هاوتەریب لەگەڵ ئەم پلانەدا 400 ملیار دینار بۆ جێبەجێكردنی پڕۆژەی گەورە و ستراتیژیی وەزارەتەكان دانراوە.

* زۆرترینی ئەو پڕۆژانە چ سێكتەرێكی لەخۆگرتووە و، ئایا تا چەند هاوسەنگی و ڕەچاوی داخوازی و داواكاریی هاووڵاتیان لە دەستنیشانكردنی پڕۆژەكاندا كراوە و، ئایا میكانیزمێك بۆ ئەم پرۆسەیە دیاری كراوە؟

- هەرێمی كوردستان پێویستی بە جێبەجێكردنی پڕۆژەی زۆر هەیە كە لە دەرەوەی توانای دارایی حكومەتە، بە ڕەچاوكردنی توانای دارایی و ڕیزبەندی گرنگیی پڕۆژەكان و نیشانەی ڕێژەی دانیشتووان، پشكی شێر لە پڕۆژەكانی ئەمساڵی 2022 دراوە بە وەزارەتەكانی (شارەوانی و ئاوەدانكردنەوە و پەروەردە و تەندروستی و كارەبا)، لەم بوارانەشدا بە پلەی یەكەم گرنگی دراوە بەو پڕۆژە خزمەتگوزارییانەی كە ڕاستەوخۆ پەیوەندییان بە ژیان و بژێوی هاووڵاتیانەوە هەیە، پڕۆژەی ئاو و ئاوەڕۆ و شەقام و ڕێگاوبان و كارەبا و دروستكردنی قوتابخانە و بنكەی تەندروستی لەخۆگرتووە، ئەمساڵ پێشبینی دەكەم زیاتر لە 50 ملیار دینار بۆ دروستكردن و نۆژەنكردنەوەی قوتابخانەكان تەرخان بكەین، یان هەندێك قوتابخانە كە تەواو نەبوون بڕە پارەیەكی بۆ تەرخان دەكرێت تاوەكو تەواو بكرێن.

لە زۆربەی ئەو پڕۆژانەی جێبەجێ دەكرێن، هاوسەنگیمان پاراستووە بۆ ئەوەی لە هەموو پارێزگا و ناوچە و قەزا و ناحیە و شار و شارۆچكەیەكی ئەم كوردستانە، بتوانرێت پارە بۆ ئەنجامدانی پڕۆژەكان تەرخان بكرێت، هاوكات ڕیزبەندیشمان بە پڕۆژە خزمەتگوزارییەكان و سێكتەرەكانی پەروەردە و تەندروستی داوە، لەمەشدا ڕەچاوی ئەوەمان كردووە كە هاووڵاتیان چ پڕۆژەیەكیان زۆر پێویستە، هەر لەم چوارچێوەیەدا و بۆ گرنگیدانی زیاتر بە پێداویستیی هاووڵاتیان و وەرگرتنی ڕای هاووڵاتیان، ڕاپرسییەكمان لە ڕێگەی هێڵی ئەنتەرنێتەوە بڵاو كردووەتەوە، بۆ ئەوەی بزانین لە ڕوانگەی هاووڵاتییانەوە چ پڕۆژەیەكیان بەلاوە گرنگە، تا ئێستا 12 هەزار كەس ئەم ڕاپرسییەیان پڕ كردووەتەوە و ڕیزبەندی و گرنگیی جۆری پڕۆژەكانیان لە ناوچەكانی خۆیان بۆ ناردووین. لە لایەكی دیكەوە بۆ پڕۆژە گەورەكان كە لە لایەن وەزارەتەكانەوە پێشكەش دەكرێن، پارەیان بۆ تەمویل ناكرێت، تا دیراسەی جەدوا (كەڵكی ئابووری)ی ئەو پڕۆژەیە نەكەن، كە ئەمەش زۆر گرنگە و وا دەكات كە بڕیاری دروست لەسەر جێبەجێكردن و تەمویلی پڕۆژەكان بدرێت.

* سەبارەت بە شۆڕكردنەوەی دەسەڵاتە ئیداری و داراییەكان كە بە یەكێك لە بەرنامەكانی كابینەی نۆیەمی حكومەتی هەرێمی كوردستان دادەنرێت، بۆ ئەوەی دەسەڵاتی مەركەزییەت كەم بكرێتەوە، لەم بوارەدا چیتان كردووە؟

- ئێمە زۆر بڕوامان بە لامەركەزییەتی ئیداری هەیە، كە چیتر پێویست ناكات دامەزراوە و فەرمانگەكانی حكومەت بۆ هەموو بڕیارێك، یان كارێكی بچووك بگەڕێنەوە بۆ سەرووی خۆیان، لەم پێناوەشدا هەنگاوی باش نراوە، بە تایبەتی دوای ڕاگەیاندنی ئیدارە سەربەخۆكان و پێدانی دەسەڵاتی زیاتر پێیان، بەڵام بۆ شۆڕكردنەوەی دەسەڵاتی دارایی گرفتمان هەیە، چونكە هەندێك پارێزگا و ناوچە هەیە توانای داراییان نزمە، یان توانای ڕێكخستن و وەرگرتنی داهاتە ناوخۆییەكانی ئەوەندە كەمە كە مووچە و خەرجییە سەرەتاییەكانی خۆیان بۆ دابین ناكرێت، ئەمەش لای هەموو هاووڵاتیانی ئەو ناوچانە ڕوونە كە ئیدارەكانیان تەنانەت ناتوانن ئیدارەی دارایی خۆیان بگرنە ئەستۆ، بۆیە حكومەتی هەرێمی كوردستان بۆ ئەو ئیدارە سەربەخۆیانە پاڵپشتیی باشیان دەكات و پارەی پێویستیان دەداتێ و دەسەڵاتی ئەوەشی داونەتێ چ پڕۆژەیەكیان دەوێت، خۆیان جێبەجێی بكەن.

* بۆ ڕێكخستنەوەی سیستمی باج و دەرامەت تا چەند دادپەروەری و یەكسانی فەراهەم بووە و، لە ماوەكانی ڕابردوودا چ گۆڕانكارییەك لەم سیستەمە ئەنجام درا و، ئایا دەكرێت ئەو گۆڕانكارییە بزانین كە لەسەر چ بنەمایەك سیستەمی باج ڕێك دەخەنەوە؟

- كابینەی نۆیەمی حكومەتی هەرێمی كوردستان هەروەكو لە بەرنامەكەیدا ئاماژەی پێ داوە، زۆر جەختی لەسەر چاكسازی كردووە، هەر لەم چوارچێوەیەدا ڕێكخستنەوەی سیستمی باج و دەرامەت لە سەرەتای دەستبەكاربوونی ئەم كابینەیەدا یەكێك بووە لە ئامانجەكانی، پێشتر كۆمپانیا گەورەكان وەكو پێویست باجیان نەداوە و خۆدزینەوە لە باج هەبووە، هەر بۆ ئەم مەبەستە لە مانگی حەوتی ساڵی 2020 بە فەرمانی ڕێزدار سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان، وەزارەتی پلاندانان بە هەماهەنگی لەگەڵ وەزارەتی دارایی و ئابووری ڕاسپێردران بۆ ڕێكخستنەوە و چاكسازی لە سیستمی باج، لەسەر ئەم بنەمایە توانیمان نەخشەڕێگەیەك بۆ سیستمی باج ئامادە بكەین، بەو ئاراستەیەی باج زیاتر لەو كەسانە وەربگیردرێت كە توانای داراییان زیاترە، تا سیستەمێكی دادپەروەرانە ڕێك بخەین، حكومەت مەبەستیەتی كە داهاتی باج لەگەڵ سەرچاوەكانی دیكەی داهات بەكاربهێنێت بۆ مووچە و جێبەجێكردنی پڕۆژەكان و پێشخستنی خزمەتگوزارییەكان، بە هیچ شێوەیەك ئامانجی حكومەت ئەوە نییە كە لە ڕێگەی ڕێكخستنەوەی سیستمی باجەوە باری سەرشانی هاووڵاتیانی ئاسایی قورستر بكات، بە پێچەوانەوە سیستمی باج بە شێوەیەك ڕێك دەخەینەوە كە داهاتەكەی لە بەرژەوەندیی گشتی و هاووڵاتیانی ئاسایی و پڕۆژەكاندا خەرج دەكرێت.

* هاوبەشیی كەرتی گشتی و كەرتی تایبەت (PPP) بەكوێ گەیشت، بەتایبەتی كە حكومەت بە قەیرانێكی داراییدا تێپەڕ دەبێت و، ڕەنگە لە توانیاندا نەبێت هەموو پڕۆژەیەك جێبەجێ بكات؟

- دوای پەسەندكردنی ڕەشنووسی پەیڕەوی PPP و بڵاوكردنەوەی لە وەقایعی كوردستان، لە ئێستادا لە ئامادەكردنی لیستی كۆمەڵێك پڕۆژەداین، بۆ ئەوەی بتوانین بە شێوازی هاوبەشی كەرتی گشتی و كەرتی تایبەت جێبەجێ بكرێت و بەڕێوەببرێت، لەمەشدا جەختمان لەسەر پڕۆژە خزمەتگوزارییەكان كردووەتەوە، كە شارەوانی و كارەبا و ڕێگاوبان و ئاو لەخۆدەگرێت و، دەرگامان واڵا كردووە بۆ بەشداریكردنی كەرتی تایبەت لەگەڵ حكومەتدا، زۆربەی ئەم پڕۆژانەش درێژخایەنن و بودجەیەكی گەورەیان پێویستە، ئامانجی سەرەكیی ئەم پڕۆژانەش خزمەتكردنی هاووڵاتیان و بووژانەوەی كەرتی تایبەت و ڕەخساندنی هەلی كارە، لە ئێستادا پێداویستیی وەبەرهێنانی هەرێمی كوردستان زیاتر لە 30 ملیار دۆلارە، ئەمەش لە دەرەوەی توانای دارایی حكومەتە، بۆیە پەیڕەوكردنی سیستمی هاوبەشی نێوان كەرتی گشتی و كەرتی تایبەت گرنگیی لە ڕاددە بە دەری هەیە و، دەتوانێت یارمەتیدەر بێت لە پڕكردنەوەی ئەو بۆشاییە داراییەی كە لە جێبەجێكردنی پڕۆژەكاندا هەیە. لێرەدا پێویستمان بە پرۆسەیەك هەیە كە هەندێكی لە پەیڕەوەكەدا باس كراوە و هەندێكی لە ڕێنماییدا باس دەكرێت و ڕۆڵی دامەزراوە جیاوازەكانی حكومەت بە ڕوونی دەردەخات.

* هەر سەبارەت بە وەبەرهێنان و فرەچەشنكردنی ئابووری، ئایا تا چەند لە هەوڵەكان سەركەوتوو بوون لە فرەچەشنكردنی ئابووری و داهاتەوە؟ ئایا دەتوانین بڵێین كەرتەكانی كشتوكاڵ و پیشەسازی و گەشتیاری هەنگاوی باشیان ناوە و لەسەر نەخشەڕێگەیەكی ڕاست و دروست دەڕۆن؟

- یەكێك لە ئامانجە سەرەكییەكانی كابینەی نۆیەم ئەوەیە كە چیتر ئەوەندە پشت بەداهاتی نەوت نەبەستین و هەنگاو بەرەو فرەچەشنكردنی ئابووری بنێین، لەم چوارچێوەیەشدا هەنگاوی باش نراوە و توانراوە چەندین پڕۆژە لە داهاتی ناوخۆ جێبەجێ بكرێت. توانای دارایی حكومەت بەشێكی توانای دارایی فرۆشتنی نەوتە و بەشێكی دیكەی باج و دەرامەت و ڕسوماتی ناوخۆیە، تەنانەت ڕێژەیەكی زۆری كرێكار و كارمەندی ناوخۆ لە كەرتەكانی كشتوكاڵ و پیشەسازی و گەشتیاریدا كار دەكەن. بۆ نموونە لە بواری وەبەرهێنان لە كەرتی كشتوكاڵدا هەنگاوی باش نراوە، وەك لە بواری كارگەی ئارد و كڕینەوەی بەروبوومی گەنمی جووتیاران و پەلەوەر و پیشەسازیی خۆراكیدا، لە كەرتی گەشتوگوزاریشدا لە ڕێگەی وەبەرهێنانەوە چەندین پڕۆژەی گەشتیاری دامەزراون و كوردستان ناوبانگێكی باشی گەشتیاریی هەیە، بەرنامە و ستراتیژیەتی گرنگیش بۆ پەرەپێدانی كەرتی پیشەسازی دانراوە، كەمكردنەوەی شوێنەوارەكانی قەیرانی دارایی بۆ پەیڕەوكردنی سیاسەتی فرەچەشنكردنی ئابووری و بووژانەوەی كەرتی كشتوكاڵ و پیشەسازی و گەشتوگوزاری دەگەڕێتەوە.

* لە قسەكانتدا زۆر جەختت لەسەر هەژاری و بێكاری كردەوە، ئایا دەتوانین بزانین بۆ كەمكردنەوەی ڕێژەی هەژاری و بێكاری چی كراوە؟ چونكە ئەم دوو بوارە گرنگییەكی لە ڕاددە بە دەری لە سەركەوتنی پڕۆسەی چاكسازی و گەشەپێداندا هەیە؟

- كەمكردنەوەی ڕێژەی بێكاری و هەژاری دوو بابەتی زۆر گرنگە بۆ ئێمە، لە ئێستادا ڕێژەی هەژاری لە هەرێمی كوردستان نزیكەی 7% و ڕێژەی بێكارییش بەپێی ئەو داتایانەی هەمانە لە 10-11% یە، ئەمەش بەراورد بە عێراق ڕێژەیەكی زۆر كەمترە، لەم بارەیەوە ئێمە لە وەزارەتی پلاندانان لەگەڵ وەزارەتی كاروكاروباری كۆمەڵایەتی و بانكی نێودەوڵەتی و ڕێكخراوە نێودەوڵەتییەكاندا سەرقاڵی ئامادەكردنی (تۆڕی پاراستنی كۆمەڵایەتین) كە ستراتیژییەكی گەورەیە و ئیشی لەسەر دەكەین بۆ هاووڵاتیانی كەمدەرامەت، كە مووچە و دەرامەتێكیان نییە و بە هیچ شێوەیەك ناتوانن كار بكەن و توانای داراییان زۆر لاوازە. (تۆڕی پاراستنی كۆمەڵایەتی) سیستمێكە بۆ هاوكاریكردنی ماددی و مەعنەویی خەڵكە كەمدەرامەتەكان، لەم پێناوەدا سیستم و پڕۆگرامی خۆمان دادەڕێژین، بۆ ئەوەی لە كاتی ئێستا و لە كاتی قەیرانەكاندا هاوكارییان بكەین، هەر لەگەڵ وەزارەتی كاروكاروباری كۆمەڵایەتیدا دوو كاری دیكەمان هەیە، یەكێكیان لەسەر پێداچوونەوەیە بە یاسای كاردا، بۆ ئەوەی بتوانین یاسایەكی كاری تۆكمەمان هەبێت و پێشكەشی ئەنجومەنی وەزیرانی بكەین و بۆ پەرلەمان بەرز بكرێتەوە، بە پێی ئەم یاسا نوێیەی كار، پاڵپشتی گەنجەكانی خۆمان دەكەین و دەیانپارێزین، هەروەها یاسایەكی دیكەی خانەنشینیی كەرتی تایبەت كاری لەسەر دەكەین، تا هەر كەسێك لە كەرتی تایبەت كار دەكات، زەمانەتی هەبێت، هەروەها ڕێنمایی نوێ بۆ كرێكاری بیانی دەردەكەین، ئەمەش وا لێ دەكەین هێنانی كرێكاری بیانی زەحمەتتر دەكەین، بۆ ئەوەی هانی كۆمپانیاكانی خۆمان بدەین كرێكاری خۆمان بەكار بهێنن، چیتر پاساوی ئەوەمان قبووڵ نییە كە دەڵێن گەنجی خۆمان كار ناكەن، بە پێچەوانەوە گەنج و لاوی زۆرمان هەیە كە ئامادەی كاركردنن، بەڵام بە هۆی زۆریی كرێكاری بیانییەوە دەرفەتی كاركردنیان كەم بووەتەوە.

* هەنگاوەكانی بەئەلیكترۆنیكردنی حكومەت و كەمكردنەوەی ڕۆتین و بە مۆدێرنكردنی كاری بەڕێوەبردن و پەرەپێدانی مرۆیی بەكوێ گەیشتووە؟

- لە بواری بەئەلیكترۆنیكردنی حكومەت، لەسەر دوو بابەت كارمان كردووە، یەكەمیان: دانانی سیستمێكی ئەلیكترۆنییە بۆ خانەنشینی لە هەرێمی كوردستان، بە هەماهەنگی لەگەڵ وەزارەتی دارایی و ئابووری توانیومانە سیستمێكی ئەلیكترۆنی بۆ خانەنشینی دروست بكەین، كە لە لایەن بەڕێوەبەرایەتییەكانی خانەنشینی لە پارێزگا و ئیدارە سەربەخۆكان بەكار دەهێنرێت. دووەمیان: بەئەلكترۆنیكردنی سیستمی گرێبەستە گشتییەكانە، كە بە یەكێك لە بەرنامە گرنگەكانی زیادكردنی شەفافییەت و كەمكردنەوەی گەندەڵی دادەنرێت.

سەبارەت بە تەوەری دووەمی پرسیارەكەتان، ئێمە لە بەڕێوەبەرایەتیی گشتی پەرەپێدانی مرۆیی دامەزراوەیەكمان هەیە كە پێی دەڵێن (KIPA)، لە ڕێگەی ئەم دامەزراوەیەوە هەموو ساڵێك كۆمەڵێك خولی ڕاهێنان لە سەرجەم بوارەكاندا بۆ فەرمانبەرانی وەزارەتەكان دەكەینەوە، ساڵانە توانیومانە 50 خولی ڕاهێنان بكەینەوە، بۆ ئەمساڵیش خولەكانمان بەردەوامی هەیە و لە پلانماندایە ژمارەیان زیاتر بكەین.

لەم كابینەیەدا ئامانجمانە خزمەتگوزاریی باشترە بۆ گەورەترین سەرمایەی مرۆیی خۆمان كە هاووڵاتییانە، بۆ ئەم مەبەستە لە ڕێگەی چاكسازییەكان و گۆڕانكارییەكان و دەركردنی یاسا و هەمواركردنەوە و بەئەلەكترۆنیكردنی حكومەت و دانانی سكاڵای ئەلیكترۆنی و زیاتر نزیكبوون لە خواست و داواكارییەكانی هاووڵاتیانەوە، لە هەوڵی ئەوەداین بەراورد لەگەڵ عێراقدا ئاستی پێشكەشكردنی خزمەتگوزارییەكانمان باشتر بكەین، لە بواری خزمەتگوزاری و بژێویی ژیان و ئابوورییەوە هەرێمی كوردستان زۆر پێشكەوتووتر و ئاوەدانترە، ئەمەش بەهۆی حوكمڕانیی باش و بوونی سەقامگیرییەكی سیاسی و ئەمنیی باشە، كە تادێت وەبەرهێنان زیاتر دەبێت.