* هەڵبژاردنە پەرلەمانییەكەی عێراق گۆڕانكاریی گەورەی لە ڕێژەی بەشداربووان و دەنگەكان بۆ لایەنە سیاسییەكان لێكەوتەوە، وەكو شارەزا و چاودێرێكی سیاسی چ خوێندنەوەیەكت بۆ بارودۆخی ئێستای عێراق هەیە و چۆن لەو گۆڕانكارییانە و هۆكارەكانی دەڕوانیت؟

-  هەڵبژاردنە پێشوەختەكەی عێراق كە لە بارودۆخێكی هەستیاردا ڕووی دا، گۆڕانكاریی گەورە و ڕیشەیی لەگەڵ خۆیدا هێنا، دابەزینی بەرچاوی ڕێژەی بەشداربووان و كەمبوونەوەی بەرچاوی دەنگەكانی هەموو ئەو هێزە چەكدارانەی حەشدی شەعبی كە لایەنە سیاسییەكانیان لەپەرلەمانی عێراقدا خاوەنی دەنگێكی زۆر بوون و، خۆیان بە نوێنەرایەتیی سیاسیی ئێران دادەنا و، بە بەرەی (موقاوەمە) وەسفی خۆیان دەكرد، ناڕەزایەتی و خۆپیشاندەرانی گەنجانەی شارەكانی ناوەڕاست و خوارووی عێراقی لێكەوتەوە، ئەو خۆپیشاندانەی بە زەبری هێز و كوشتن و برینداربوون و ڕفاندنی چالاكانی مەدەنی دامركایەوە، دەرئەنجامەكەی كەمبوونەوەی ژمارە و ڕێژەی دەنگەكانی هەموو ئەو هێزانە بوو. ئەم ناڕەزایەتییانە لە بنەڕەتدا تەنیا لە دژی خراپیی خزمەتگوزاری و دابەزینی ئاستی بژێوی ژیان و نەبوونی هەلی كار بۆ گەنجەكان نەبوو، بە قەد ئەوەی لە دژی لەدەستدانی سەروەریی وڵات بوو، هەر خۆی لەخۆیدا بەرزكردنەوەی دروشمی (ئێمە وڵاتمان دەوێت) لەلایەن خۆپیشاندەرەكانەوە داواكارییەكی ڕەوا و ئاشكرا بوو، بۆ گەڕانەوەی شكۆی نەتەوەیەك، كە چی دیكە نایەوێت پاشكۆی دەوڵەتێكی بێگانە بێت و، بڕیاری سیاسی و چارەنووسی لەژێر ڕكێفی بێگانەدا بێت.

* لەهەرێمی كوردستانیش ئەنجامی هەڵبژاردنەكان جیاواز بوو، پارتی دیموكراتی كوردستان ژمارەی كورسییەكانی زیادی كرد و هێزی دیكەش نەك هەر كەمی كرد، بەڵكو كورسییەكی وای بەدەست نەهێنا. خوێندنەوەت بۆ دەرئەنجامی هەڵبژاردنەكان لە هەرێمی كوردستان و ناوچە كوردستانییەكانی دەرەوەی ئیدارەی هەرێم چۆنە؟

- هەرێمی كوردستان بەراورد بە عێراق وەزعێكی جیاوازی هەیە، لێرە پرسی ڕزگاریخوازیی نەتەوەیی و هەستی نەتەوەیی كاریگەریی زۆری لەسەر كورد و كوردستانییەكان هەیە، ئەوەتا هێشتا ناوچەیەكی فراوانی كوردستان كە ناوچە جێناكۆكەكانە لەوێ میللەتەكەمان لەژێر ستەمی تەعریب و ڕاگواستن و داگیركردنی خاك و ماڵ و موڵكیاندا زوڵمیان لێ دەكرێت و، هەڕەشەی لەناوچوونیان لەسەرە، لە ناوچەكەشدا دەسەڵاتدارانی وڵاتانی دەوروبەر خێر و خۆشییان بۆ ئەم گەلە ناوێت، بۆیە جگە لە بارزانی وەكو كاریزمایەك و پارتی دیموكراتی كوردستان وەكو پارتێكی سیاسی كە خاوەنی قەزییەیەكی نەتەوەییە و ئەو سیاسەتەی پەیڕەو كردووە، زۆربەی هێزەكانی دیكە ژمارەی كورسییەكانیان كەمی كرد. پارتی دیموكراتی كوردستان خۆی بە بەرپرسیاری چارەسەركردنی خزمەتگوزارییەكان و كەمكردنەوەی شوێنەواری قەیرانەكان و باشكردنی بارودۆخی بژێوی ژیانی خەڵك دەزانێت، خۆ ئەگەر باسی سەقامگیریی سیاسی و ئارامی و ئاسایشی خەڵك بكەین؛ ئەوا لای هەمووان ڕوون و ئاشكرایە كە بارزانی و پارتی ڕۆڵێكی سەرەكییان لە سەقامگیریی سیاسی و ئارامی و ئاسایشی كوردستان و باشبوونی باروبژیوی ژیانی خەڵك هەیە، ئەو ئارامی و ئاسایش و خزمەتگوزارییەی كە لە ناوچەكانی دیكەی عێراقدا وێڕای پارە و داهاتێكی زەبەلاح كەچی بوونی نییە، مانەوەی ئەو ژمارە زۆرەی ئاوارەكانی عەرەبی سوننە بەڵگەیە بۆ ئەم واقیعە. لەلایەكی دیكەوە پاراستنی هاوسەنگیی سیاسی و بەهێزیی پەیوەندیی بارزانی لەگەڵ بەغدا و دەوڵەتەكانی دیكەی ناوچەكە و جیهان كە بۆ متمانەبوون بە دواڕۆژ گرنگە، وای لە خەڵكی كرد، متمانەیان بە سەرۆك بارزانی هەبێت.

* ململانێكانی نێوماڵی شیعە هەروەكو هەموو جارێك بە ناوبژیوانیی دەرەكی و لەپێناو پاراستنی بەرژەوەندیی مەزهەبی كۆتایی دێت؛ بەڵام ئەم ململانێ و ڕكابەرییە زۆر دەخایەنێت. ئایا لەم بارودۆخەدا كە گرووپە چەكدارەكانی سەر بە ئێران هەڕەشە دەكەن، تا چەند پێكهێنانی حكومەتی نوێی عێراق دوادەكەوێت؟

- منیش لەگەڵ ئێوەدا هاوڕام؛ كە بەم نزیكانە و بەم خێراییە پرسی دامەزراندنی حكومەتێكی نوێ لە عێراق بەڕێوە ناچێت، چونكە ئەو هێزانەی نێوماڵی شیعە كە دەسەڵاتیان هەبووە و پۆستی سەرۆك وەزیرانی عێراق بە موڵكی خۆیان دەزانن و، لە ئێستادا كورسییەكانیان لە كەمی داوە، هەروا بە ئاسانی تەسلیم نابن و بەم واقیعە نوێیە ڕازی نابن، هەر وەكو بینیمان بە زەبری چەك و دابەزینیان بۆ سەر شەقام و هاندانی خۆپیشاندان هەڕەشەیان كرد، خۆ ئەگەر ئەم هێزانەی نێوماڵی شیعە لەم نزیكانە لە نێو خۆیاندا ڕێك نەكەون، پرۆسەی پێكهێنانی حكومەت زۆر زەحمەت بەرەوپێش دەچێت. هەموو ئەگەرەكان بەرەو ئەوە دەچن لە كۆتاییدا هەموو هێزە سەرەكییەكانی نێوماڵی شیعە لە سەر كەسایەتییەك بە تەوافوق ڕێك دەكەون. عێراق دەوڵەتێكی دامەزراوەیی نییە و تاوەكو توێژینەوە و لێكۆڵینەوە ئەكادیمییەكان و زانستییەكانی لە سەر جێبەجێ بكرێت، عێراق لە ڕووی سیاسی و ئابووری و كۆمەڵایەتیشەوە ئەوەندە بەهێز نییە بتوانێت خۆی لە كاریگەرییەكانی دەوڵەتانی ناوچەكە و ئەمریكا و جیهان ڕاگرێت، هێزی كوردی و سوننە فاكتەرێكی هاوكارن بۆ دەستنیشانكردنی سەرۆك وەزیران، لەم ڕوانگەیەوە ئەو حزبانەی كە بە براوە دادەنرێن لە نێوماڵی شیعە، هەر هەمان ئەو حزبانەن كە 18 ساڵە دەسەڵاتیان بەدەستەوەیە و بە سیاسەتە چەوتەكانیان زیانیان بە عێراق گەیاندووە و، خۆیان بە بەرەی ئێرانەوە بەستووەتەوە. دامەزراندنی حكومەتی نوێی عێراق كاتێكی زۆر دەخایەنێت، گۆڕانكارییەكی جددی نابینم، بەڵام بە لێكتێگەیشتنی حزبەكانی شیعە و بە هۆی ترس لە ئەگەری زیاتر لەدەستدەرچوونی بارودۆخەكە و لەژێر فشاری مەرجەعیەت و لایەنی ئێرانی و دەرەكی سەرۆك وەزیرانێكی تەوافوقی دەستنیشان دەكرێت.

* كەواتە دەرئەنجامی هەڵبژاردنەكان هیچ گۆڕانكاریی هاوسەنگیی هێزی حزبە شیعەكانی لێ ناكەوێتەوە؟

- هەرچەندە ڕەوتی سەدر زۆرترین ژمارەی كورسییەكانی پەرلەمانی عێراقی بەدەست هێناوە؛ بەڵام بەبێ هاوپەیمانێتی لەگەڵ هەندێك لە هێزەكانی شیعە و كورد و سوننە ناتوانێت حكومەت پێك بهێنێ، لەگەڵ ئەوەشدا من لەو بڕوایەدام، لە ئەنجامدا ڕەوتی سەدر نەك هەر ناتوانێت خۆیان بسەپێنن و دەوڵەتێكی سەدری دامەزرێنن، بەڵكو بواریشیان پێ نادرێت. لە كۆتاییدا لێكتێگەیشتن و دامەزراندنی هاوپەیمانیەتییەكان و حكومەت ئەم هۆكارانە كاریگەریی تێ دەكات:

1- ئەو واقیعەی عێراق كە لە دوای ڕووخانی ڕژێمی بەعس پەیڕەو كراوە و حكومەت و دەوڵەت بە لێكتێگەیشتن و تەوافوق دادەمەزرێت و بەڕێوەدەچێت.

2- مەرجەعیەتی شیعە لە یەكلاكردنەوەی ناكۆكییەكانی نێوماڵی شیعە و پاراستنی هەستیاریی دۆخەكە بۆ ئەوەی بەرەو داڕمان نەچێت.

3- كاریگەرییەكانی ئێران لەسەر ئەو هێزانەی وەلایان بۆ ڕژێمی ئیسلامیی ئێران هەیە.

ئەمە هەمووی بۆ دابەشكردنی پشك و پۆست و سازش كاریگەریی هەیە و، دۆخی عێراق بەرەو شەڕی ناوخۆ ناچێت، بەرژەوەندییەكانی ڕەوتی سەدر و هەموو هێز و لایەنە سیاسییەكانی دیكەی شیعە و ئێران و ئەمریكا و كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی و ویستی شەقام وادەخوازێت، خۆ ئەگەر لە ماوەی ساڵ و نیوێكدا ژیان و گوزەران و خزمەتگوزاریی و واقیعی تاڵی عێراق نەگۆڕێت، ئەمجارە ناڕەزایەتیی خەڵكی زیاتر دەبێت.

* ئایا بەرزبوونەوەی بەهای نەوتی خاو بۆ سەرووی 82 دۆلار و كەمبوونەوەی شوێنەواری پەتای كۆرنا فاكتەرێكی هاندەر نین، بۆ ئەو چاكسازی و باشكردنی خزمەتگوزارییەی كە ڕەوتی سەدر بەڵێنی داوە؟

- گرفتی عێراق سامان و داهات نییە، كاتێك بەرمیلێك نەوت بەهاكەی لە سەرووی 100 دۆلار بوو، پەتای كۆرۆناش بوونی نەبووە، ئەم وڵاتە هەر بە خراپی بەڕێوەبراوە. گرفتی عێراق سیاسەتمەدارەكان و خراپ بەڕێوەبردنی ئیدارە و تەشەنەكردنی گەندەڵی و كێبڕكێی ناتەندروستی حزبایەتی و خۆبەستنەوەی سیاسەتی دەوڵەتە بە هێزی دەرەكییەوە، ئەگەر هەموو ئەم گرفتە ئاڵۆز و مەلەفە هەستیارانە چارەسەر نەكرێت، باوەڕ ناكەم لەم چوار ساڵەی داهاتووشدا وەزعی عێراق لەم گێژاوە سیاسییە دەربازی بێت.   

* پارتی دیموكراتی كوردستان وەكو براوەی سەرەكیی هەڵبژاردنەكە سەردان و گفتوگۆكانی بۆ لای لایەنە سیاسییەكان دەست پێ كردووە، لەم بارودۆخەدا بۆ ئێمەی كورد تا چەند گرنگە هێزە كوردستانییەكان كە ژمارەی كورسییەكانیان زیادی كردووە، بتوانن بە یەكڕیزی و یەكدەنگی ڕوو لە بەغدا بكەن و، مافە نەتەوەیی و نیشتمانییەكانی كوردستان بپارێزن؟

- لەناو عێراقدا چەند كورد یەكڕیز و تەبا بێت و، لە ناو هێزێكی هاوپەیمانیی كوردستانی لە بەغدا بوونی هەبێت، ئەوەندە زیاتر میللەتی كورد و كوردستانییەكان بەهێزتر دەبن و دەستكەوتی زیاتر لە بەغدا بەدەست دەهێنن. لە ئێستادا پارتی دیموكراتی كوردستان بە ئەركی سەرشانی خۆی زانیوە دەستپێشخەری بكات و، سەردانی لایەنە سیاسییەكان بكات و، هەوڵی كۆكردنەوەی نێوماڵی كورد بدات، بۆ یەكهەڵوێستی و یەكڕیزی و تەبایی سازش پێویستە بەتایبەتی لە قۆناغی داهاتووی دامەزراندنی حكومەت و ئەو گۆڕانكارییانەی لە عێراق و ناوچەكە و ململانێی زلهێزەكان و كێبڕكێكانی ئەمریكا و ئێران ڕوودەدات. لەناو هەموو ئەم گۆڕانكارییانە ئەگەر كورد لێكتێگەیشتنی لە نێو خۆیدا نەبێت. سەرەتا كورد وەكو سوننە خۆیان بەدوور ڕادەگرن بۆ ئەوەی نەبنە بەرەیەك لە دژی بەرەیەكی دیكە تاوەكو شیعەكان نێوماڵی خۆیان ڕێك دەخەنەوە. بەشێوەیەكی گشتی كورد نابێت خۆی سەرقاڵی وەزعی عێراق بكات، چونكە ئەو هێزانەی ژمارەی كورسییەكانیان ڕووی لە زیادبوون كردووە، زۆر زەحمەتە بتوانن واقیعە تاڵەكەی عێراق وا بە ئاسانی و خێرایی بگۆڕن، لە نێوماڵی شیعە هێزەكانی كورسییان زۆر بووە و ئەوانەی كورسییان كەم بووە 18 ساڵە هەر لە حوكمدا بوون، بە درێژایی ئەو ماوە زۆرە هیچیان نەكردووە، ئێستا دەیكەن؟ ئەوەی گرنگە بۆ كورد ئەوەیە كە بە یەكگرتوویی و بەهێزەوە لە بەغدا بوونی هەبێت، بۆ ئەوەی بەرگریی لە مافی خەڵكی كوردستان بكرێت.